“ANNELERİN NİNNİLERİNDEN SPİKERİN OKUDUĞU HABERE KADAR…”

Ali İhsan Aksamaz

(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Abdullah Onay. Abdullah Onay,  Birikim Dergisi’nin emektarlarından. Abdullah Onay; insan ve hayvan hakları ile ilgileniyor. Bu insanî çalışmalara canla- başla destek oluyor; makaleler yazıyor, anketler yapıyor, röportajlar veriyor. İnternette bu tema ile ilgili bir de bloğu var. Bugünkü konumuz; Dünya ve Türkiye’de hayvan hakları. Ali İhsan Aksamaz)

+

Ali İhsan Aksamaz: Önce biyografinizden konuşalım, lütfen! Nerede ve ne zaman doğdunuz? Hangi okullarda, nerelerde okudunuz? Hangi mesleğe sahipsiniz? Nerede yaşıyorsunuz? Hangi yayımlanmış çalışma ve kitaplarınız var?

Abdullah Onay: 1961 yılında İstanbul Fener’de doğdum, ilk ve ortaokulu orada okudum. Çocukluğumda semtin çok kültürlü yapısı az da olsa devam ediyordu. Sonrasında Fatih, ardından Bahçelievler’de yaşadık. İlk ve ortaokulu Fener-Fatih’te okudum, sonra Pertevniyal Lisesi, İzzet Ünver Lisesi ve İletişim Fakültesi. 18 yıldır Heybeliada’da yaşıyorum. Editörlük yaptım hayatımın büyük bir bölümünde. Yayınlanmış yazılarım var, ama yayınlanmış bir kitabım yok.

Ali İhsan Aksamaz: Türkiye’de İnsanlar, haklarından haberdar değiller ve o haklarını savunmak için de fazlaca çaba göstermiyorlar. Böyle olunca da, Türkiye’de bir kişi, hayvan haklarına dair birkaç söz edince, sözleri saçma bulunuyor! Fakat biliyoruz ki; insan, hakkı ile ve bu haklarını savunmakla insandır. Aynı şekilde hayvanların haklarını bilmek ve onların bu haklarını canla- başla savunmaktır insanlık. Ben böyle öyle biliyorum. Ve de böyle de söyleyebilirim. Önce size soracağım: Vicdanlı bir kimse, hayvan hakkı, hayvanların hakları deyince, bu ne anlama geliyor? Biz bu sözlerden ne anlamalıyız?!

Abdullah Onay: İnsan hakları bir süreç içerisinde gerçekleşiyor ve o süreç devam ediyor, ama genellikle haklar için mücadeleden ziyade, bunun birileri tarafından “ihsan” edilmesini beklemeye dayalı bir kültürümüz var; ya da bu böyle kodlanıyor. Hayvan haklarının saçma bulunması ise başlarda hep böyle olur. Kadın hareketi de ilk ortaya çıktığında “saçma” bulunmuştu. Egemen zihniyet dünyası, konformizmini bozacak her yeniliğe tepki gösterir, saçma bulur, alay eder. Nitekim sen de yıllarını bir kimliğin, bir kültürün, bir dilin yok olup gitmemesi için mücadele ile geçirdin, ilk zamanlarda buna benzer tepkilerle karşılaşmışsındır.

Haklar mücadelesi genellikle çıkarlar üzerinden yapılıyor. Hayvanlar, insan karşısında çıkarlarını koruyamıyor, haliyle haklarını insanların savunması gerekiyor. Bu mücadele de dediğin gibi “insanlık” çerçevesinde tanımlanabilir, ama o “insanlık”ı yeniden tanımlayarak. Hayvan hakkı deyince en kısası insan dışı canlık varlıkların yaşam haklarını anlamak gerekiyor. İnsan gibi yeryüzündeki tüm bu canlılar da yaşamlarını özgürce sürdürebilmeli. Zulüm görmemeli, köleleştirilmemeli ve öldürülmemeli.

Ali İhsan Aksamaz: Ben küçük bir çocuk iken, birisi bana hayvan deyince, bunun; kedi, köpek, tavuk, horoz veya kuş olduğunu zannediyordum. İstanbul kent yaşamında, bu birkaç hayvandan başkasını bilmiyordum. Koyun ve koçtan da haberim vardı, fakat kedi, köpek ve kuş gibi değillerdi aklımda. Zaman geçti. Ben de anladım ki,  kedi, köpek, kuş, tavuk, horoz, koyun ve koçtan başka hayvanlar da varmış kent yaşamında: At, eşek, katır. Yazlık sinema filmlerinden diğer hayvanların varlığından da haberdar oldum: Arslan, kaplan, kurt. Sonra da duydum ki, bazı hayvanlar evcil, bazıları da vahşî imiş! Bugün 60 yaşımdayım. Anlıyorum ki, hiçbir hayvan ne evcil ne vahşî. İnsanlar, hayvanların doğal çevre ve yaşamına zarar vermişler. Bunun için de hem insanlar hem de hayvanlar zarar gördüler bu yaşamdan. İnsanların gözü aç! Neden?! Neler söylemek istiyorsunuz insanlığın bu kötü haline ilişkin?

Abdullah Onay: Söylediğin gibi, kent hayatında “evcilleştirilmiş” az sayıda hayvan görebiliyoruz; modern kentleşme dediğimiz süreç, hayvansızlaştırma anlamına geliyor. Köleleştirilerek var oluyorlar ancak. Tarih, denildiği üzere, “sınıf mücadeleri tarihi”, çıkarlar üzerinden verilen bir çatışmaya dayanıyor. Ama bir başka açıdan bakarsak, hayvanların sömürüsüne dayanan bir “uygarlık” içerisinde yaşıyoruz. İnsanın geldiği bu noktada hayvanların emeği çok fazla ve hâlâ bu yoğun sömürüye dayanıyor sistem. İnsan sömürüsüne son vermeye yönelik mücadeleler, kısmen başarılı oldu, ama başka bir dünya yaratma mücadelesi hayal kırıklığı ile sonuçlandı. Kapitalist sistemin yarattığı insan, rekabet ve açgözlülük güdüleriyle yaşıyor artık. Yeni bir mücadele, bu güdüleri ortadan kaldırmaya yönelik yola çıkacaksa, hayvan haklarını savunmamız bize çok şey öğretecek.

Ali İhsan Aksamaz: Şimdi de yavaş- yavaş hayvanların haklarına ilişkin mücadele tarihinden konuşalım! Avrupa’da hayvan haklarına ilişkin mücadele tarihi hangi seyirde idi?   Avrupa’da bu mücadele tarihi ne kadar eski? Bu mücadelelerin önder isimleri kimler?

Abdullah Onay: Avrupa’da 17. yüzyıla kadar geriye giden “merhamet” hareketleri var. Özellikle Britanya’yı saymak gerekiyor başta. Önceleri bazı türlere yönelik başlıyor, atlar vs. gibi. 19. yüzyılda, dernekleşmeler yaygınlaşıyor. ABD’de de epey örnek var. Bu ilk dönem düşünceleri ve örgütlenmeleri, hayvanlara “iyi” davranmaya, eziyet etmemeye dayalı. Bunun için hukuk mücadelesi veriliyor ve o dönem için çok kıymetli yasal düzenlemeler yapılıyor.

Modernleşme dönemine Descartes’ın damgasını vurduğu “hayvanlar hissedemezler” düşüncesine karşı fikirler gelişiyor. Jeremy Bentham’ın 18. yüzyıl sonlarında, “Sormamız gereken soru, ‘akıl yürütebiliyorlar mı ya da ‘konuşabiliyorlar mı’ değil , ‘acı çekiyorlar mı’ olmalıdır” karşı çıkışı önemli bir dönüm noktası. Bütüncül bir hayvan hakları düşüncesi için ise 20. yüzyılı beklemek gerekiyor. Bu dönemde, en başta türcülük kavramını kullanan, Richard Ryder, Peter Singer, Tom Regan, Gary Francione gibi çok sayıda düşünür, hayvan hakları teorisini geliştirme çabası gösteriyorlar.

Ali İhsan Aksamaz: Osmanlı Ülkesi’nde/ Türkiye’de hayvan haklarına ilişkin mücadele tarihi ne kadar eski? Bizim de bu alanda önder insanlarımız var mı?

Abdullah Onay: Osmanlı’da hayvanlara merhametli davranmayı düzenleyen dine dayalı bir kültür var. Mesela Batılı seyyahların anılarında dikkatlerini çeken bir özellik bu. Yine tasavvuf düşüncesinde hayvanları, koruyan, kollayan, çok sayıda mutasavvıf var. Bunları rahmetli İsmet Sungurbey’in Hayvan Hakları adlı hacimli kitabında ayrıntılı olarak bulmamız mümkün. Modernleşme ile birlikte bunun kaybolmaya başladığını ama merhameti telkin eden çeşitli derneklerin kurulduğunu görmek mümkün. Ama bunların içinde sokak hayvanlarını öldüren “uyutan”lar da var, “merhamet” duygusuyla… Hayvan hakları için hukuk mücadelesini sürdüren İsmet Sungurbey’i, anmak lazım. Bir ara medyanın “panter Emel” lakabıyla tanınan Emel Yıldız’ı da saymak gerekir. Burada sayamayacağımız kadar çok sayıda insan var bu mücadele tarihinde.

Ali İhsan Aksamaz: Yaşlılarımız Hayırsız Ada trajedisinden bizlere bahsediyorlardı. Ne idi bu trajedi? Lütfen bu trajediden de bahsedin bizlere!

“MODERN” KENT YARATMANIN ÇİRKİN YÜZÜ: 1910 HAYIRSIZ ADA/ SİVRİ ADA KÖPEK SÜRGÜN VE KATLİAMI

Abdullah Onay: Modernleşen İstanbul’da sokak köpekleri sorun olmaya başlar. Geleneksel mahallelerin değiştiği gibi, düşünceler de değişir. Osmanlı modernleşmecileri Batılı olmak için sokak köpeklerinden kurtulmak gerektiğini de ileri sürerler, örneğin Abdullah Cevdet bu konuda bir risale yayınlar. Steril bir kent talebi, modernleşmeci İttihat ve Terakki iktidarında gerçekleşir. Daha önce de birkaç kez denenen sokak köpeklerinden kurtulma girişimleri, kentte çıkan yangını buna bağlayan halk tepkisi vb. geri adımlar atılmasına yol açar. Ama 1910 yılında Şehremaneti (belediye başkanı) Suphi Bey’in organizasyonuyla 60-80 bin köpek toplanıp mavnalarla Hayırsız Ada’ya atılır. Açlık ve susuzluktan ölmeleri günler sürer. Bu sonrasında yaşanacak etnik temizliklerin bir provası gibidir sanki. (1)

Ali İhsan Aksamaz: Gerek İstanbul’da ve gerekse de diğer bazı kentlerde, bazı belediyeler çoğunlukla da köpekler için barınaklara sahip. Bu barınaklar yeterli mi? Bu konuya ilişkin ne düşünüyorsunuz? Neler söyleyebilirsiniz?!

Abdullah Onay: Barınaklar sokak ortasında öldürülen, zehirlenen kedi, köpeklerin hayatta kalabilecekleri bir yer, sığınak olabileceği beklentisiyle hayvanseverlere kabul ettirildi. Adeta ölümü gösterip, sıtmaya razı olmak gibi. Ama ilk açılan barınaktan itibaren, onbinlerce köpeğin öldürüldüğü toplama kampları olup çıktı. Sürekli yok edilen köpekler, kısa süre içerisinde sokaklarda yerini alıyordu. Ama hiçbir zaman bunun nedenleri üzerine kafa yorulmadı. Üretme çiftlikleri, pet shoplar bu “eşya”ları üretiyor, tüketici alıp, kullandıktan sonra, sokağa, barınaklara terk ediyordu. Bu terk edilme oranı bir ara o kadar yüksekti ki, şu anda da çok çok azaldığını zannetmiyorum. Bu döngü sürüyor. Üretene, terk edene hiçbir yaptırım yok. Bedelini yüzyıldır köpekler ödüyor. Pek de uzak olmayan bir tarihte belediyeler, 25 kuruşa çoluk çocuğa kedi-köpek öldürterek toplattırıyorlardı.

Ali İhsan Aksamaz: Önceden Gülhane Parkı’nın içinde Hayvanat Parkı var idi. Ben iyice bilmiyorum, ancak bazı belediyeler yine de hayvanat parklarına sahip. Türkiye’de bazı özel hayvanat parkları da var.  Bu hayvanat parkları için de bir şeyler söyleyin! Bunlar, faydalı mı çocuklar için?

Abdullah Onay: Hayvanat bahçelerinin çıkışı Avrupa’da insanın doğa üzerindeki egemenliğinin nişanesi. Yağmalanan Afrika, Asya gibi kıtaların yaban hayatı da aynı şekilde yağmalanarak sergileniyor. Bir dönem siyah çocuklarında bu tür yerlerde sergilendiğini hatırlatırım. Burak Özgüner’in Meclis Komisyonunda verdiği bilgiye göre, 36 ruhsatlı hayvanat bahçesinde en az 16.000 yaban hayvanı tutsak. Batı’da doğal ortama benzetilmeye çalışılanlar da dahil olmak üzere, hayvanat bahçeleri esir kampları. Hayvanları doğal ortamlarından, yaban hayattan koparıp, bir yere kapatmanın hiçbir hafifletici sebebi olamaz. Gülhane Parkı’ndaki bahsettiğin yer de çocukluğumdan hatırladığım kadarıyla korkunç bir yerdi. Kafesteki zavallı bir aslan, hemen girişte daracık bir alanda duran deve…

Ali İhsan Aksamaz: Sirkler ve sirk hayvanlarına ilişkine neler düşünüyorsunuz? Bu tür şovlar insanî mi?

SİRKLERİN BİLİNMEYEN YÜZÜ: “EĞİTİM”

Abdullah Onay: Değil tabii ki, bütün o şovların altında neler yattığı yakın zamanlarda ortaya çıktı. “Eğitim” adı verilen bin bir eziyetle, o “eğlence” olarak görülen hareketler hayvanlara yaptırılıyor. Kapanma haberleri artıyor, umarız kısa zamanda tümü kapanır, bir insanlık ayıbı dönemi de sona ermiş olur.

Ali İhsan Aksamaz: Bazı hayvanlar, çoğunlukla da fareler deneylerde kullanılıyor. Öyle biliyorum. SSCB zamanında, Stalin’in bir deney kampı vardı.  Bu kamp, Sohum Kenti’nde idi ve de maymunlar askerî amaçlarla kullanılıyordu. Hayvanların dili yok. Bu tür vandal işleri bitirmek için insanlık neler yapmalı?

Abdullah Onay: Deney konusu büyük bir felaket, yapılanları anlatmak bile insanın yüreğini dağlıyor. Bütün teknolojik gelişmelere rağmen, hâlâ her yıl milyonlarca hayvan deney adı verilen işkencelerden geçiyor. Bu konuda mücadele veren Yağmur Özgür Güven’in dediği gibi, “ölmelerine bile izin verilmiyor”(2) Halen de ABD ve diğer ülkelerde ordular, hayvanları denek olarak kullanıyorlar.

Ali İhsan Aksamaz: Gazetelerden okuyoruz ve televizyondan duyuyoruz, bazı zavallı hayvanlara öyle veya böyle zarar veriyorlar. Bu tür psikopat ve zalimane işlerin önüne geçmek için insanlık neler yapmalı hem Türkiye’de hem de dünyanın diğer ülkelerinde? Bu tür suçlar için yasal cezalar yeterli mi? Bu tür suçlar, ceza ile sonlanır mı?

HAYVANLARA YAPILAN ZULÜMLE NE ZAMAN YÜZLEŞİLECEK?!

Abdullah Onay: En önemlisi, yüzyıllardır süregelen ideoloji ile mücadele etmemiz gerekiyor. Hayvanlar üzerindeki egemenliği sorgulamak gerekiyor öncelikle. Her yıl milyarlarca hayvanı mezbahalarda, deney laboratuvarlarında, avlarda öldürüp, sokaklardaki hayvanlara şiddet uygulanmamasını beklemek pek gerçekçi değil. Bununla yüzleşmeyi sürdürmemiz gerekiyor. Sonra yasaları değiştirmek ve uygulamak gerekiyor, ama okullarda bunun müfredata girmesi de şart. Yani çok yönlü bir mücadele.

Ali İhsan Aksamaz: İnsan para ile satılır mı? Hayvan para ile satılır mı? Hayvanların bu acısı ne zaman ve nasıl bitecek?!

Abdullah Onay: Satılmayacakları, yani mal muamelesi görmeyecekleri, bir kişi olarak haklarına kavuşacakları zaman. Sorundaki “para” vurgusu önemli, yani hayvanları bir meta/mal olarak görmeyi değiştirmek gerekiyor. Bu ideolojiyi, yasalarda, eğitimde, sokakta, velhasıl, şairin dediği gibi, “Annelerin ninnilerinden spikerin okuduğu habere kadar, yürekte, kitapta ve sokakta” yenebilmeliyiz…

Ali İhsan Aksamaz: Öyle görülüyor ki, çoğunlukla büyük kentlerde, günümüzde hayvan sevgisi fazla ve sürekli de artıyor bu sevgi! Ancak bazı hayvan severler, diğer hayvanları da değil de, yalnızca kendi hayvanlarını seviyorlar. Bu nasıl bir ruh halidir?!

Abdullah Onay: Bunu da “sahip olma” ile açıklayabiliriz belki, kendi malına sahip çıkıyor. Hayvanseverlik yayılıyor, ama epey problemli tarafları var. Bunları belki ileride ayrıntılı konuşuruz.

Ali İhsan Aksamaz: Bu söyleşi için size çok teşekkür ediyorum. Sizin söyleyeceğiniz başka sözünüz varsa, lütfen belirtin!

Abdullah Onay: Ben teşekkür ederim, soruların ve söyleşin için. Farklı mağduriyetlerden gelenlerin, hayvanlar için daha kolay empati geliştirebileceklerini düşünüyorum. İnsan-hayvan ilişkisi bilinen tarih boyunca değişerek geldi. Bütün bu tarihi bilgiyi süzerek, geliştirilebilecek bilinç ile büyük bir dönüşümün yaşanacağı evrenin eşiğindeyiz sanki. Bu sadece insan-hayvan ilişkilerini değil, tüm toplumsal tahayyülleri de değiştirecek. Görür müyüz bilemem, ama görebilecek olanlar için ne büyük saadet olacağını tahmin edebiliriz. Hani, hatırlarsın belki, o bütün ırk ayrımcılığı dönemini görmüş geçirmiş 106 yaşındaki siyah kadın Virginia McLaurin, Beyaz Saray’da Obama ile dans etmişti ya, onun çok çok daha fazlası…

* Daha ayrıntılı bilgi için bkz.:

(1) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2017/06/03/istanbulun-sokak-kopekleri-icin-karanlik-bir-yuzyil/

(2) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2018/01/17/yagmur-ozgur-guven-ile-hayvan-deneyleri-uzerine-soylesi-olmelerine-dahi-izin-verilmiyor-1/

+

“Nanapeşi nanişen sp̆ik̆erişi ambarişa…”

(Goʒ̆otkvala: Andğaneri sumari çkini ren Abdullah Onayi. Abdullah Onayi ren Birikimi coxoni jurnalişi emektarepeşen arteri. Abdullah Onayik iboders k̆oçinuri do skindinuri hak̆apeten. Emk̆ata k̆oçinuri dulyapes şurdoguriten numxvacups emuk; mak̆alepe ç̆arups, ank̆et̆epe ikips, int̆erviupe meçaps. Aya tematen ar blogiti kuğun int̆ernet̆is emus. Andğaneri tema çkini ren skindinapeşi hak̆epe Turkiye do dunyas. Ali İhsan Aksamazi)

+

Ali İhsan Aksamazi: İpti biyografini tkvanişen bğarğalat, mu iqven! So do mundes yeçkindit? Namu nʒ̆opulapes, sopes igurit? Mu mesleği giğunan? So skidurt? Namu gamiçkvineri noçalişepe do ketabepe giğunan?

Abdullah Onayi: Abdullah Onayi: Ma yepçkindi, dovibadi noğa İst̆anbolişi raioni Feneris,1961 ʒ̆anas. Fenerişi geç̆k̆apuroni do oşkenoni nʒ̆opulapes doviguri, dovik̆itxi ma.  Fenerişi dido k̆ult̆uroni xaliti kobžiri ma beroba çkimis. Mʒika rt̆u nati,  dido k̆ult̆uronoba skidut̆u emindroneri Feneris. K̆ult̆uronobak ç̆it̆a- ç̆it̆a oskidus naqonupt̆u beroba çkimişi Feneris.   Uk̆açxe çkin dovibargit noğa Fatihişa. Uk̆açxeti çkin pskidit noğa Bahçelievleris. Noğa Fatih- Fenerişi geç̆k̆apuroni do oşkenoni nʒ̆opulapeş k̆ule, ma doviguri, dovik̆itxi Pertevniyalişi Lises, İzzet Unverişi Lises do İletişimişi Fak̆ult̆et̆is. (18) vit̆o ovro ʒ̆anaşen doniti Heybeliadas pskidur ma. Didopeten edit̆ori vort̆i skidala çkimiş morgvalis. Gamiçkvineri mak̆alepe komiğun, mara gamiçkvineri ketabi va miğun.

Ali İhsan Aksamazi: K̆oçepes hak̆k̆epe mutepeşişen ambari va uğunan do eya hak̆epe mutepeşi oçvalu şeniti didopeten va içalişepan Turkiyes. Eşo iqvaşiti, Ar k̆oçik skindinapeşi hak̆eşen ar- jur nena tkvaşi, notkvame muşi absurt̆uri işinen. Mara çkin miçkinan, k̆oçi hak̆k̆i muşiten, hak̆k̆i muşi oçvaluten k̆oçi ren. Xolo skindinapeşi hak̆epe oçkinuten do entepeşi aya hak̆epe şurdoguriten oçvaluten k̆oçi k̆oçi iqven. Ma eşo miçkin. Edo aşo matkven.  İpti gk̆itxaminonan ma: Vicdanoni armitxanik skindinuri hak̆k̆i, skindinapeşi hak̆epe tkvaşi, aya mu tkvala ren? Aya tkvalaşen mu oxoʒ̆onuşi voret çkin?

Abdullah Onayi: : K̆oçinuri Hak̆epe irden ç̆it̆a- ç̆it̆a oraşi doloxe. Edo eya p̆rosesik orduşa naqonups. Mara hak̆epe çkini şeni oboduşi k̆ult̆uri va miğunan, emuşeniti aya hak̆epe çkini majura mitxanepek momçan yado didopeten mepşvent çkin; varnati aşo oxoiʒ̆onen. Skindinapeşi hak̆epeti ʒ̆oxleşen çaçkveri ižiren. Aya dulyape ipti eşo ren, eşo iqven. Oxorcaluri oxonk̆ana ipti yeçkinduşi, “çaçkveri” ižirineret̆u. Hukumran- mencelis kuğun k̆onformizmi. K̆arta ağanobak k̆onformizmişi menceli ok̆oxups. Emuşeniti k̆arta hukumran- mencelik k̆arta ağanoba duşmani şinaps, udodginu reak̆sioni meçaps, çaçkveri žirops, geiž3inups. Mtini giʒ̆va, siti ar minoba, ar k̆ult̆uri, ar nenaşi oskedinu şeni şuri do guriten içalişi; aya miçkin.  Edo siti emk̆ata reak̆sinope mekçes namtinepek.

Hak̆epeşi ok̆vak̆idinu didopeten menfaat̆i şeni ixvenen. Mara skindinapes menfaat̆i mutepeşi va açvenan k̆oçepeşen.  Emuşeniti skindinapeşi hak̆epe k̆oçepe oçvaluşi renan. Siti mskvaşa miʒ̆umer, skindinapeşi hak̆epeti, “k̆oçinuri hak̆epeşi” doloxe şinaxeri ren. Mara aya k̆oçinoba mu ren! eya k̆oçinoba dudişen oxoʒ̆onu- oxoʒ̆onapu domaç̆irnan. Skindinapeşi hak̆epe itkvinaşi, irişen mk̆ulo, mteli şuronepeşi hak̆epe oxoʒ̆onuşi voret çkin. Muç̆oti k̆oçi, majura mteli şuronepeti dudmoşletineri oskiduşi renan aya kianas. Zulumiten oskiduşi va renan. Entepeti kyoloba do oğurinuşen mendra oskidinuşi renan. Aya ren entepeşi buncinaluri hak̆i. Entepesti k̆oçinuri hak̆i kuğunan, entepesti şuri kuğunan do emuşeni.

Ali İhsan Aksamazi: Ma ç̆iç̆it̆a bere vort̆işi, armitxanik skindina tkuşi; k̆at̆u, coğori, kotume, mamuli varna k̆vinçi ren aya domaʒ̆onet̆u ma. Aya ar- jur  skindinaşen çkva skindina va  miçkit̆u ma noğa İst̆anbolişi skidalas. Mçxuri do boçişenti ambari komiğut̆u, mara k̆at̆u, coğori do k̆vinçi steri va rt̆es nosi çkimis. Ora kogalaxtu. Mati oxomaʒ̆onuki, k̆at̆u, coğori, k̆vinçi, mçxuri, boçişen çkva skindinapeti t̆erenan noğaşi skidalas: ʒxeni, girini do cori. Monç̆inoraşi sinemapeşi filimepeşen majura skindinapeşi renobaşenti ambari maqu: Lomi, qilo, mgeri. Ok̆açxeti vogniki, namtini skindinape oxoruli do namtinepeti mt̆k̆uri renan! Andğaneri ndğas (60) sume neçi ʒ̆aneri vore. Edo oxomaʒ̆onuki, çkar skindina varti oxoruli varti mt̆k̆uri ren! K̆oçepek skindinapeşi buncinaluri gomorgva do skidalas zarari komeçerenan. Emuşeniti hemi k̆oçepe hemiti skindinapek zarari kožires aya skidalaşen. K̆oçepe tolužğe renan! Muşeni?! Muepe otkvalu ginonan k̆oçinobaşi aya p̆at̆i xali şeni?

Abdullah Onayi: Siti tkumer, “oxomç̆k̆ineri” skindinape dido va ren noğaşi skidalas. Entepe mʒika renan noğaşi skidalas. Modernuli noğa ren uskindineli; eşo oxoiʒ̆onen aya p̆rosesi. Skindinapek oxomç̆k̆ineri kyolepe iqvanşi noğaşi skidalas oskiduşi hak̆i aqvenan entepes. Tarixi itkvinaşi, aya ren  “sinifuri  ok̆ok̆idunepeşi tarixi”. Edo aya tarixiti yeçkindun menfaat̆epe şeni xveneri k̆abğapeşi p̆rosesişen. Mara xolo ar çkva ğocişen voʒ̆k̆edatşi, skindinapeşi menceli, xorʒi, mja, toma, mont̆k̆ori do t̆k̆ebişen gamaxtimeri amk̆ata medeniyet̆işi doloxe pskidurt çkin. K̆oçepek skindinape udodginu kogamaşves. Aya ren didi gamaşvala.

Andğaneri ndğasti, k̆oçepek xoloti skidunan skindinapeşi menceli, xorʒi, mja, toma, mont̆k̆ori do t̆k̆ebiten. K̆oçinoba armʒika gecgineri iqu k̆oçişi gamaşvaluşa medgineri ok̆vak̆idus. Mara k̆oçinoba gecgineri va gamaxtu ar çkva  kiana yeçkinuşi ok̆vak̆idus. K̆ap̆it̆alist̆uri sist̆emis dobaderi k̆oçepek açkva skidunan rek̆abet̆i do tolužğepeşi gagnapaten andğaneri ndğas. Emk̆ata gurişmeç̆voni dulyape kianaşen mek̆arbinu şeni, ağani ok̆vak̆idinuşi gzalepe gamaxtaşi; ağani ok̆vak̆idinuk aya gurişmeç̆voni dulyape mek̆arbaşi, amk̆ata xalik çkinti mogurasunonan skindinapeşi hak̆epeşi becitoba.

Ali İhsan Aksamazi: Aʒ̆iti ç̆it̆a- ç̆it̆a Skindinapeşi hak̆k̆epe şeni ok̆ok̆idinupeşi tarixişen bğarğalat çkin! Skindinapeşi hak̆k̆epe şeni ok̆ok̆idinupeşi tarixi muç̆oşi rt̆u Avrup̆aşi dobadonapes? Muk̆o mcveşi ren aya ok̆ok̆idinupeşi tarixi Avrup̆as? Aya dulyapeşi goʒ̆oncğoneri coxope mi renan?

Abdullah Onay: Avrup̆aşi dobadonapes kuğunan “meç̆vaşi” oxonk̆anape (17.) vit̆o maşkvitani oşʒ̆anuraşen doni. Didopetenti Didi Brit̆anyas kuğut̆u amk̆ata oxonk̆anape. Didi Brit̆anya ren ʒ̆oxle-mxtimu dobadona aya speros.  ʒ̆oxleşen namtini skindinapeşi sort̆epe şeni rt̆es amk̆ata oxonk̆anape Avrop̆as. ʒxenepe do amk̆ata majura skindinapeşi hak̆epe şeni rt̆es emk̆ata oxonk̆anape. Skindinapeşi hak̆epe şeni gedgineri derneğepe ipti yeçkindu (19.) vit̆o maçxorani oşʒ̆anuras. Emk̆ata dido derneğepe ižirinu Amerik̆aşi ok̆ont̆aleri Oxenʒalesti emindros. Amk̆ata derneğepe gedgineri rt̆es skindinapes k̆ai oğodu- oğodapu şeni. Xvala skindinapeşa eziyet̆işa medgineri rt̆es emk̆ata derneğepe emindros.  Emuşeniti emk̆ata derneğepek ok̆vak̆iderenan ʒxeni steri namtini skindinapeşi hak̆epeşi oçvalu şeni huk̆uk̆işi speros.  Edo aşoten dido k̆imet̆oni k̆anonepe iʒ̆opxinerenan emindro şeni.

“Skindinapes ognuşi gagnapa va uğunanya” tkveret̆u Dek̆art̆esik k̆oçinobaşi modernizasyonişi oras. Edo aya notkvame muşi rt̆u emindroneri skidala şeni. Dek̆art̆esişi aya notkvameşa medgineri simadepe udodginu irdenan. Ceremi Bent̆amik eşo tkveret̆u (18.) vit̆o maovrani oşʒ̆anuraşi çodinas: “Ho, ar k̆itxala komiğunan. “Skindinapes asimedenani varna ağarğalenani?” Mara aya va ren mtini k̆itxala.”Skindinapek ç̆vini nʒ̆orupani?” Aya ren mtini k̆itxala.  Edo Ceremi Bent̆amişi aya k̆itxala ren beciti ok̆ogza çkini şeni. Skindinapeşi hak̆epeşi simada yeçkindu mtelo (20.) maeçani oşʒ̆anuras. Goʒ̆oncğoneri Riçard Rayderi, Pet̆er Singeri, T̆om Regini, Geri Françione steri filosofepe do uk̆oreʒxu majurapek sort̆it̆uli t̆erimi oxmaruten, skindinapeşi hak̆epeşi simadas numxvaces. Skindinapeşi hak̆epeşi t̆eorişi gordinu şeni şur do guriten içalişes amtepek.

Ali İhsan Aksamazi: Skindinapeşi hak̆k̆epe şeni ok̆ok̆idinupeşi tarixi muk̆o mcveşi ren Osmanli/ Turkiyes? Çkinti goʒ̆oncğoneri k̆oçepe miqounani Osmanli/ Turkiyes?

Abdullah  Onayi: Osmanlişi orasti, skindinapes meç̆va oʒ̆iru şeni k̆ap̆et̆i k̆ult̆uri kort̆u. Aya gagnapa yeçkindineri rt̆u mtini dinuri k̆ult̆urişen.  Geulvaluri seyyaxepekti kožirenan aya beciti gagnapa Osmanlişi lamtinalas. Çkin vigurapt aya gagnapa Geulvaluri mcveşi seyyaxepeşi ç̆areli- gamiçkvineri gonoşinepeşen. Xolo tasavvufuri simadasti kuqonun amk̆ata uk̆oreʒxu mutasavvifi. Am mutasavvifepekti skindinape do entepeşi hak̆epe çumert̆es. Çxonapili İsmet Sungurbeyis ar ketabi kuğun gamiçkvineri. Skindinapeşi Hak̆epe coxoni ketabi muşik mç̆ipaşişa ambarepe momçapan emindroneri gonoşinepeşen. İsmet Sungurbeyişi ketabişi doloxe şinaxeri ren amk̆ata k̆oçinuri gonoşinepe tişen k̆udelişa. Modernizasyonişi oraşen doni, amk̆ata k̆oçinuri gagnapa didopeten gomindines. Mara  gedgineri namtini derneğepek milletis meç̆va oguru şeni şur do guriten içalişes. Aşo matkven ma. Amk̆ata noçalişepeşen ambarepeti komiğunan çkin.  Mara eya derneğepeşen namtinepekti “meç̆vaşi gagnapaten” skindinape “oncirapt̆es”; qvilupt̆es emindros… İsmet Sungurbeyi ren didi goʒ̆oncğonerepeşen arteri skindinapeşi hak̆epeşi davas. Ak coxo muşi goşinuşi voret çkin; skindinapeşi hak̆epe şeni şur do guriten içalişu.  P̆ant̆er Emeli žegnoni Emel Yildiziti goşinuşi voret çkin. Amk̆ata k̆ap̆et̆i k̆oçi ar-jur va ren, dido ren aya ok̆vak̆idinuşi tarixis. Ayati k̆aixeşa miçkit̆an.

Ali İhsan Aksamazi: Çkini xçini- badepek Hayirsizadaşi t̆rajedişen ambarepe komomçept̆es. Mu rt̆u aya t̆rajedi. Aya t̆rajedişenti molamişinit çkin, mu iqven!

Abdullah Onayi: Modernizasyonişi oras rt̆u. Noğa İst̆anbolişi coğorepe p̆roblemi işineret̆u noğaşi skidalas. Mcveşuri maxaleşi gagnapa gomindines.  Eşo iquşiti, mcveşuri simadati gomindines. Geulvaluri oqopimu şeni, Osmanlişi modernist̆epes sokağişi coğorepeşen moçitu domaç̆inan yado daʒ̆ones. İpti şur do guriten, coğorepeşen moçituşi gzalepe gores. Emuşeniti Abdullah Cevdetik gamoçku ar buk̆let̆i.  St̆eriluri ar noğas oskiduşa toli kuğut̆es Osmanlişi modernist̆epes. Aya gagnapa ixorʒelinu modernist̆uri İttihat do Terakkişi xeʒalaşi oras. Sokağişi coğorepeşen moşletinu şeni ʒ̆oxleşenti ar-jur amk̆ata dulya ixveneret̆u. Mara aya rt̆u didi zalimoba. Noğa İst̆anbolişi xalk̆ik aya zalimoba, didi  oç̆vapeşi sebebi şinapt̆u. Noğa İst̆anbolişi xalk̆ik reak̆sioni komeçu ot̆orit̆epeşi emk̆ata zalimuri dulyapes. Emuşeniti ot̆orit̆epek naşkves emk̆ata zalimuri dulyape emindros. Mara belediyeşi dudmaxvance Sup̆i Begişi organizasyoniten (60- 80) sume neçi vit̆oşi- otxo neçi vit̆oşi coğori iç̆opinu noğa İst̆anbolişi sokağepeşen, (1910)  vit̆on çxoro oşi do vit ʒ̆anas. Am bedigoç̆veri   coğorepe mavnavepeten mendiçkvines Hayirsiz Adaşa.  Mşkironeri do uʒ̆k̆are doğures am bedigoç̆veri coğorepe dğalepeş morgvalis. Lai uk̆açxeneri et̆nik̆uri opağupeşi p̆rova steri rt̆u aya dulya (1) .

Ali İhsan Aksamazi: Ginon noğa İst̆anbolis, ginon majura noğapes, namtini belediyepes didopetenti coğorepe şeni axirepe kuğunan. Aya axirepe dobağine reni? Muepe isimadept? Muepe gatkvenan?!

Abdullah Onayi: K̆at̆u do coğorepe şeni, aya axirepe ipti pelaperi ižirinu skindinamaqoropepeş k̆elen. Sokağepes ğura do ğuržulişen ğuraşen k̆ai rt̆u aya axirepes oskidu do emuşeni; eşo oxoiʒ̆onu ipti.  Eşo isimadinu skindinamaqoropepeş k̆elen. Lai ğuraşen vardo, çaçxurişen razi oqopimu; amk̆ata gagnapa rt̆u aya simada. Mtini giʒ̆vat; ğurati, çaçxuriti ar va reni?!    Amk̆ata dulya rt̆u skindinaş axiri do mutu var! İptineri skindinaş axirişen doni k̆aixeşa ižirinu: Aya rt̆u k̆onsantr’asyonişi k̆amp̆i. Edo (10.000) vit vit̆oşepeten coğori iqvilinu aya k̆onsantr’asyonişi k̆amp̆epes. Aşo narentina, mk̆ule ora şk̆ule, xoloti vit̆oşepeten coğori udodginu ižirinet̆u sokağapes. Mara mitik aya dulyaşi mtini sebebi şeni va isimadu. Omralobaşi fabrik̆ape do p̆et̆şop̆epek omralapan aya “eşyape”. Muşterik aya “eşya” yeç̆opups, ixmars; ok̆açxeti oxorişen get̆k̆oçups. Varna sokağis varna skindinaş axiris skidasen get̆k̆oçineri bedigoç̆veri skindina. Oxorişen  get̆k̆oçupe dido rt̆u arorapes. Aʒ̆iti dido va iç̆it̆anu; eşo domaʒ̆onen ma. Aya dulya xoloti aşo ren. Maartanik skindina omralaps, majurak skindina oxorişen get̆k̆oçups, mara çkar mitik varti maartanis, varti majuranis ceza meçaps; miti şeni k̆anonuri ceza va ren. Oşʒ̆anurepeşen doni, coğorepek ç̆vini nʒ̆orupan; ğurunan. Dido ʒ̆ana ʒ̆oxle va ren, belediyepek bere- baris 25 k̆uruşişen k̆at̆u- coğori doqvilapes.

Ali İhsan Aksamazi: ʒ̆oxleşen noğa İst̆anbolişi belediyes kuğut̆u zup̆ark̆is Gyulxaneş P̆ark̆işi doloxe. Ma k̆aixeşa va miçkin, mara namtini bediyepes xoloti zup̆ark̆epe kuğunan. Namtini doxmeli zup̆ark̆epe korenan Turkiyes. Aya zup̆ark̆epeşi jin ar- jur nenati miʒ̆vit! Aya zup̆ark̆epe pelaperi reni berepe şeni?

Abdulah Onayi: K̆oçik lamtinalas geocginu; lamtinala p̆at̆işi geicginu k̆oçiş k̆elen. Edo eşoten yeçkindu žup̆ark̆epe Avrup̆as. Zuup̆ark̆i ren aya cginaşi nişani. Skindinape nirçines zup̆ark̆epes. Afrik̆a do Asyas xe geidvinu; aşotenti mt̆k̆uri skidalasti xe geidvinu, xoloti xe geidvinen. Arorapes, uça berepeti nirçinet̆es zup̆ark̆i steri k̆afesepeşi doloxe; eşo komşuns ma. Burak̆ Ozgunerik çkin ambari komomçes Meclisişi K̆omisyonişen. Muşi aya ambariten; (36) eçi do vit̆o anşi sert̆ifik̆oni zup̆ark̆i koren aʒ̆ineri Turkiyes. Minimumuro (16.000) vit̆o anşi vit̆oşi mt̆k̆uri skindina ren moloxuneri aya zup̆ark̆ep̆es. Geulvaşi dobadonapesti, buncinaluri muşişi mengaperi mteli zup̆ark̆epe molaxunale renan do mutu var. Skindinape buncinaşen get̆k̆oçu do moloxunus çkar sebebi va uğun. Edo amk̆ata k̆abaet̆i mututen  va ixarsuvinen. Gyulxanaşi P̆ark̆işen molaşinap si, mati beroba çkimişen gomaşinen;  dido oşkurinoni soti rt̆u. K̆afesis molaxuneri bedigoç̆veri cilo; emedeni amaxtimonişi dido mʒ̆ule sotis molaxuneri aklemi…

Ali İhsan Aksamaz: 3irk̆epe şeni, ʒirk̆epeşi skindinape şeni muepe isimadept? Amk̆ata şovepe k̆oçinuri renani?

Abdullah Onayi: Moro, aya k̆oçinuri gagnapa va ren. Amk̆ata şovepeşi sebebi k̆aixeşa oxoiʒ̆onu t̆okseris.   Aya ç̆anda va rt̆u. Mancepek skindinapes onʒ̆orinapan “gamantanaten”. Aya şovi va ren, zulumi ren. Skindinapes rolepe mutepeşi bigaten ogurapan k̆oçepek. Edo bedigoç̆veri skindinakti bigaşi şkurinatenti roli muşi osağups eya şovis. K̆arta ndğas 3irk̆epeşi muk̆onoba imʒikanen yado ambarepe vognapt çkin; bolaki, mepşvenat, arteriti va doskidas aya kianas!  3irk̆i ren k̆oçinobaşi oncğore; aya oncğore açkva içodas!

Ali İhsan Aksamazi: Namtini skindinape, didopetenti mtugepe ixmarinen eksp̆eriment̆epesti. Eşo miçkin ma. SSRR-şi oras, St̆alinis kuğut̆u ar eksp̆eriment̆uli k̆amp̆i. Aya k̆amp̆i rt̆u noğa Soxumis do maymunepe ixmarinet̆es askeruli noğirepeten. Skindinapes nena va uğunan! Edo amk̆ata vandalist̆uri dulyape oçodinu şeni, k̆oçinoba muepe oxvenuşi ren?

Abdullah Onayi: ʒadapeşi tema ren didi k̆at̆asrofi. Xveneri amk̆ata dulyapeşen molaşinukti k̆oçis omgarinups. K̆oçinobas ʒ̆oxlextimu t̆eknolojiuri kuğun, mara k̆arta ʒ̆anas xoloti milionepeten skindinak işk̆ence nʒ̆irupan. Skindinapeşi hak̆epeşi aktivist̆epeşen Yağmur Ozgurik eşo tkumers: “Skindinapes oğuru şeniti gza va niçinen zalimepeş k̆elen.” (2) Aʒ̆iti, Amerik̆a do majura dobadonapeşi ordupek skindinape ixmarnan  askeruli dulyapes.

Ali İhsan Aksamazi: Gazetapeşen vik̆itxupt do t̆elevizyonepeşen vognapt, namtini k̆oçepek zavali skindinapes eşo varna aşo zarari meçapan. Amk̆ata psikop̆aturi do vandaluri dulyape oğindu şeni, k̆oçinoba muepe oxvenuşi renan, ginon Turkiyes, ginon dunyaşi majura dobadonapes? Amk̆ata k̆abaetepe şeni k̆anonuri cezape dobağine reni? Amk̆ata k̆abaetepe cezaten içodeni?

Abdullah Onayi: İrişen ʒ̆oxle, oşʒ̆anurepeşen doni naqoneri resmuri ideoloji k̆ala ok̆vak̆idinu domaç̆irnan. K̆oçi ren skindinaşi mance; eşo içkinen. Aya mancoba buncinaluri va ren; Ğormotişen va ren. İpti aya mancobaşi simada k̆ala k̆abğa domaç̆irnan.  K̆art̆a ʒ̆anas milyarepeten skindina iqvilen k̆oçepeş k̆elen mezbaxanapes, ʒadaşi laborat̆uvarepes, avapes. Xolo am skindinapak şkence nʒ̆irupan sokağapes. Aya zalimuri xali diçodas yado meşvenu va ren realist̆uri simada. Aya zalimuri dulyape k̆ala ok̆onagu domaç̆irnan ʒ̆oxle. Ok̆açxeti k̆anonepe oağanu do entepes quci meçamu domaç̆irnan. Mara nʒ̆opulapeşi mufredatikti skindinapeşi hak̆epe berepes ogurasunon. Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na; aya dulyas xvala ar  cepxe va uğun.

Ali İhsan Aksamazi: K̆oçi paraten gamiçineni? Skindina paraten gamiçineni? Mundes içodasen skindinapeşi aya ç̆vini?!

Abdullah Onayi:  Skindina açkva va gamiçinasen,  mali va işinasen skindina; skindinati k̆oçi steri işinasen, skindinasti aqvasunon hak̆epe k̆oçi steri, emoras içodasunon aya zulumi. “Para” tkumer si, aya nenas gebažgu skani beciti ren. Skindina mali va ren; aya aşo ožiramu domaç̆irnan.  Aya simada onʒ̆uranuşi voret çkin.  Çkin aya ideolojis ocginuşi voret  k̆anonepes, gamantanas, sokağis; mk̆ule nenaten şairikti eşo tkumers: “Nanapeşi nanişen sp̆ik̆erişi ambarişa; tişen k̆udelişa;  guris, ketabis do sokağis” ocginuşi voret çkin aya zalimobas…

Ali İhsan Aksamazi: Eşo ižiren, didopeten didi noğapes, andğaneri dğalepes skindinamaqoropeşi muk̆onoba dido ren, xoloti aya muk̆onoba udodginu irden. Mara namtini skindinamaqoropepek majura skindinapes vardo, xvala ti-mutepeşi skindinapes qoropan. Aya muperi psikolojiuri xali ren?!

Abdullah Onayi: Gonep aya xaliti “mancobaşi gaganapaten” oxoʒ̆onapu domaç̆irnan. K̆arta k̆oçik  mali muşis mancoba ikips. Skindinamaqoropoba irden, mara didoti p̆roblemoni ren aya skindinamaqoropoba. Mis açkinen; çkin aya dulya mç̆ipaşaşi mağarğalenan arçkvaneris.

Ali İhsan Aksamazi: Ma şukuri giʒ̆umert aya int̆erviu şeni. Tkvan otkvaluşi çkva mutu giğunan na, eti molamişinit, mu iqven!.

Abdullah Onayi: K̆itxalape skani do int̆erviu skani şeni ma şukuri giʒ̆umer. Çkvadoçkva  mağduriyetepeşen moxtimeri, nʒ̆ireli  k̆oçepes manişa skindinapeşi aya xalişa emp̆at̆i gaqvan. Ma aşo mevisimadep. Çkineri tarixişen andğaşakis, k̆oçi do skindinaşi irtibat̆i iktiru do andğaşa komomixtes. Aya tarixişi mç̆ipaşaşi opağuten, ar ağani gagnapa yeçkindasunon. Edo aya ağani gagnapaten, ar didi goktiruşi ʒ̆oxleni ndğas voret lai, ma eşo momixteps. Xvala k̆oçi do skindinaşi munasebetepe vardo, mteli lamtinaluri tahayyullepeti oktirasunon aya goktiruk. Çkin mažirenani, ma aʒ̆işen va maçkinen, mara mitxanepek žirasunonan aya goktiru. Edo aya iqvasen didi saadet̆i; çkin aya memasidemenan aʒ̆işen, ʒ̆oxleşen maçkinenan do matkvenan. Gonepti siti gogaşinen, gonepti ambari giğun, razist̆uri dğalepeşen genomskide (106) oşi do anşi  ʒ̆aneri uça oxorca Virjinia Mak̆ Lorini doxoreneret̆u Obama k̆ala Xçe Sarayis. Eya dğaşen dido dido mskva dğalepe kožirasunon k̆oçinobak…

Ambari şeni oʒ̆k̆edit:

(1) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2017/06/03/istanbulun-sokak-kopekleri-icin-karanlik-bir-yuzyil/

(2) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2018/01/17/yagmur-ozgur-guven-ile-hayvan-deneyleri-uzerine-soylesi-olmelerine-dahi-izin-verilmiyor-1/

+

ნანაფეში ნანიშენ სპიკერიში ამბარიშა

(გოწოთქვალა: ანდღანერი სუმარი ჩქინი რენ აბდულლაჰ ონაჲი. აბდულლაჰ ონაჲი რენ ბირიქიმი ჯოხონი ჟურნალიში ემექთარეფეშენ ართერი. აბდულლაჰ ონაჲიქ იბოდერს კოჩინური დო სქინდინური ჰაკაფეთენ. ემკათა კოჩინური დულჲაფეს შურდოგურითენ ნუმხვაჯუფს ემუქ; მაკალეფე ჭარუფს, ანკეტეფე იქიფს, ინტერვიუფე მეჩაფს. აჲა თემათენ არ ბლოგითი ქუღუნ ინტერნეტის ემუს. ანდღანერი თემა ჩქინი რენ სქინდინაფეში ჰაკეფე თურქიჲე დო დუნჲას. ალი იჰსან აქსამაზი)

+

ალი იჰსან აქსამაზი: იფთი ბიჲოგრაфინი თქვანიშენ ბღარღალათ, მუ იყვენ! სო დო მუნდეს ჲეჩქინდით? ნამუ ნწოფულაფეს, სოფეს იგურით? მუ მესლეღი გიღუნან? სო სქიდურთ? ნამუ გამიჩქვინერი ნოჩალიშეფე დო ქეთაბეფე გიღუნან?

აბდულლაჰ ონაჲი: აბდულლაჰ ონაჲი: მა ჲეფჩქინდი, დოვიბადი ნოღა ისტანბოლიში რაიონი Фენერის,1961 წანას. Фენერიში გეჭკაფურონი დო ოშქენონი ნწოფულაფეს დოვიგური, დოვიკითხი მა.  Фენერიში დიდო კულტურონი ხალითი ქობძირი მა ბერობა ჩქიმის. მციქა რტუ ნათი,  დიდო კულტურონობა სქიდუტუ ემინდრონერი Фენერის. კულტურონობაქ ჭიტა- ჭიტა ოსქიდუს ნაყონუფტუ ბერობა ჩქიმიში Фენერის.   უკაჩხე ჩქინ დოვიბარგით ნოღა Фათიჰიშა. უკაჩხეთი ჩქინ ფსქიდით ნოღა ბაჰჩელიევლერის. ნოღა Фათიჰ- Фენერიში გეჭკაფურონი დო ოშქენონი ნწოფულაფეშ კულე, მა დოვიგური, დოვიკითხი ფერთევნიჲალიში ლისეს, იზზეთ უნვერიში ლისეს დო ილეთიშიმიში Фაკულტეტის. (18) ვიტო ოვრო წანაშენ დონითი ჰეჲბელიადას ფსქიდურ მა. დიდოფეთენ ედიტორი ვორტი სქიდალა ჩქიმიშ მორგვალის. გამიჩქვინერი მაკალეფე ქომიღუნ, მარა გამიჩქვინერი ქეთაბი ვა მიღუნ.

ალი იჰსან აქსამაზი: კოჩეფეს ჰაკკეფე მუთეფეშიშენ ამბარი ვა უღუნან დო ეჲა ჰაკეფე მუთეფეში ოჩვალუ შენითი დიდოფეთენ ვა იჩალიშეფან თურქიჲეს. ეშო იყვაშითი, არ კოჩიქ სქინდინაფეში ჰაკეშენ არ- ჟურ ნენა თქვაში, ნოთქვამე მუში აბსურტური იშინენ. მარა ჩქინ მიჩქინან, კოჩი ჰაკკი მუშითენ, ჰაკკი მუში ოჩვალუთენ კოჩი რენ. ხოლო სქინდინაფეში ჰაკეფე ოჩქინუთენ დო ენთეფეში აჲა ჰაკეფე შურდოგურითენ ოჩვალუთენ კოჩი კოჩი იყვენ. მა ეშო მიჩქინ. ედო აშო მათქვენ.  იფთი გკითხამინონან მა: ვიჯდანონი არმითხანიქ სქინდინური ჰაკკი, სქინდინაფეში ჰაკეფე თქვაში, აჲა მუ თქვალა რენ? აჲა თქვალაშენ მუ ოხოწონუში ვორეთ ჩქინ?

აბდულლაჰ ონაჲი: აბდულლაჰ ონაჲი: კოჩინური ჰაკეფე ირდენ ჭიტა- ჭიტა ორაში დოლოხე. ედო ეჲა პროსესიქ ორდუშა ნაყონუფს. მარა ჰაკეფე ჩქინი შენი ობოდუში კულტური ვა მიღუნან, ემუშენითი აჲა ჰაკეფე ჩქინი მაჟურა მითხანეფექ მომჩან ჲადო დიდოფეთენ მეფშვენთ ჩქინ; ვარნათი აშო ოხოიწონენ. სქინდინაფეში ჰაკეფეთი წოხლეშენ ჩაჩქვერი იძირენ. აჲა დულჲაფე იფთი ეშო რენ, ეშო იყვენ. ოხორჯალური ოხონკანა იფთი ჲეჩქინდუში, “ჩაჩქვერი” იძირინერეტუ. ჰუქუმრან- მენჯელის ქუღუნ კონфორმიზმი. კართა აღანობაქ კონфორმიზმიში მენჯელი ოკოხუფს. ემუშენითი კართა ჰუქუმრან- მენჯელიქ კართა აღანობა დუშმანი შინაფს, უდოდგინუ რეაკსიონი მეჩაფს, ჩაჩქვერი ძიროფს, გეიძ ცინუფს. მთინი გიწვა, სითი არ მინობა, არ კულტური, არ ნენაში ოსქედინუ შენი შური დო გურითენ იჩალიში; აჲა მიჩქინ.  ედო სითი ემკათა რეაკსინოფე მექჩეს ნამთინეფექ.

ჰაკეფეში ოკვაკიდინუ დიდოფეთენ მენфაატი შენი იხვენენ. მარა სქინდინაფეს მენфაატი მუთეფეში ვა აჩვენან კოჩეფეშენ.  ემუშენითი სქინდინაფეში ჰაკეფე კოჩეფე ოჩვალუში რენან. სითი მსქვაშა მიწუმერ, სქინდინაფეში ჰაკეფეთი, “კოჩინური ჰაკეფეში” დოლოხე შინახერი რენ. მარა აჲა კოჩინობა მუ რენ! ეჲა კოჩინობა დუდიშენ ოხოწონუ- ოხოწონაფუ დომაჭირნან. სქინდინაფეში ჰაკეფე ითქვინაში, ირიშენ მკულო, მთელი შურონეფეში ჰაკეფე ოხოწონუში ვორეთ ჩქინ. მუჭოთი კოჩი, მაჟურა მთელი შურონეფეთი დუდმოშლეთინერი ოსქიდუში რენან აჲა ქიანას. ზულუმითენ ოსქიდუში ვა რენან. ენთეფეთი ქჲოლობა დო ოღურინუშენ მენდრა ოსქიდინუში რენან. აჲა რენ ენთეფეში ბუნჯინალური ჰაკი. ენთეფესთი კოჩინური ჰაკი ქუღუნან, ენთეფესთი შური ქუღუნან დო ემუშენი.

ალი იჰსან აქსამაზი: მა ჭიჭიტა ბერე ვორტიში, არმითხანიქ სქინდინა თქუში; კატუ, ჯოღორი, ქოთუმე, მამული ვარნა კვინჩი რენ აჲა დომაწონეტუ მა. აჲა არ- ჟურ  სქინდინაშენ ჩქვა სქინდინა ვა  მიჩქიტუ მა ნოღა ისტანბოლიში სქიდალას. მჩხური დო ბოჩიშენთი ამბარი ქომიღუტუ, მარა კატუ, ჯოღორი დო კვინჩი სთერი ვა რტეს ნოსი ჩქიმის. ორა ქოგალახთუ. მათი ოხომაწონუქი, კატუ, ჯოღორი, კვინჩი, მჩხური, ბოჩიშენ ჩქვა სქინდინაფეთი ტერენან ნოღაში სქიდალას: ცხენი, გირინი დო ჯორი. მონჭინორაში სინემაფეში фილიმეფეშენ მაჟურა სქინდინაფეში რენობაშენთი ამბარი მაყუ: ლომი, ყილო, მგერი. ოკაჩხეთი ვოგნიქი, ნამთინი სქინდინაფე ოხორული დო ნამთინეფეთი მტკური რენან! ანდღანერი ნდღას (60) სუმე ნეჩი წანერი ვორე. ედო ოხომაწონუქი, ჩქარ სქინდინა ვართი ოხორული ვართი მტკური რენ! კოჩეფექ სქინდინაფეში ბუნჯინალური გომორგვა დო სქიდალას ზარარი ქომეჩერენან. ემუშენითი ჰემი კოჩეფე ჰემითი სქინდინაფექ ზარარი ქოძირეს აჲა სქიდალაშენ. კოჩეფე თოლუძღე რენან! მუშენი?! მუეფე ოთქვალუ გინონან კოჩინობაში აჲა პატი ხალი შენი?

აბდულლაჰ ონაჲი: სითი თქუმერ, “ოხომჭკინერი” სქინდინაფე დიდო ვა რენ ნოღაში სქიდალას. ენთეფე მციქა რენან ნოღაში სქიდალას. მოდერნული ნოღა რენ უსქინდინელი; ეშო ოხოიწონენ აჲა პროსესი. სქინდინაფექ ოხომჭკინერი ქჲოლეფე იყვანში ნოღაში სქიდალას ოსქიდუში ჰაკი აყვენან ენთეფეს. თარიხი ითქვინაში, აჲა რენ  “სინიфური  ოკოკიდუნეფეში თარიხი”. ედო აჲა თარიხითი ჲეჩქინდუნ მენфაატეფე შენი ხვენერი კაბღაფეში პროსესიშენ. მარა ხოლო არ ჩქვა ღოჯიშენ ვოწკედათში, სქინდინაფეში მენჯელი, ხორცი, მჟა, თომა, მონტკორი დო ტკებიშენ გამახთიმერი ამკათა მედენიჲეტიში დოლოხე ფსქიდურთ ჩქინ. კოჩეფექ სქინდინაფე უდოდგინუ ქოგამაშვეს. აჲა რენ დიდი გამაშვალა.

ანდღანერი ნდღასთი, კოჩეფექ ხოლოთი სქიდუნან სქინდინაფეში მენჯელი, ხორცი, მჟა, თომა, მონტკორი დო ტკებითენ. კოჩინობა არმციქა გეჯგინერი იყუ კოჩიში გამაშვალუშა მედგინერი ოკვაკიდუს. მარა კოჩინობა გეჯგინერი ვა გამახთუ არ ჩქვა  ქიანა ჲეჩქინუში ოკვაკიდუს. კაპიტალისტური სისტემის დობადერი კოჩეფექ აჩქვა სქიდუნან რეკაბეტი დო თოლუძღეფეში გაგნაფათენ ანდღანერი ნდღას. ემკათა გურიშმეჭვონი დულჲაფე ქიანაშენ მეკარბინუ შენი, აღანი ოკვაკიდინუში გზალეფე გამახთაში; აღანი ოკვაკიდინუქ აჲა გურიშმეჭვონი დულჲაფე მეკარბაში, ამკათა ხალიქ ჩქინთი მოგურასუნონან სქინდინაფეში ჰაკეფეში ბეჯითობა.

ალი იჰსან აქსამაზი: აწითი ჭიტა- ჭიტა სქინდინაფეში ჰაკკეფე შენი ოკოკიდინუფეში თარიხიშენ ბღარღალათ ჩქინ! სქინდინაფეში ჰაკკეფე შენი ოკოკიდინუფეში თარიხი მუჭოში რტუ ავრუპაში დობადონაფეს? მუკო მჯვეში რენ აჲა ოკოკიდინუფეში თარიხი ავრუპას? აჲა დულჲაფეში გოწონჯღონერი ჯოხოფე მი რენან?

აბდულლაჰ ონაჲ: ავრუპაში დობადონაფეს ქუღუნან “მეჭვაში” ოხონკანაფე (17.) ვიტო მაშქვითანი ოშწანურაშენ დონი. დიდოფეთენთი დიდი ბრიტანჲას ქუღუტუ ამკათა ოხონკანაფე. დიდი ბრიტანჲა რენ წოხლე-მხთიმუ დობადონა აჲა სფეროს.  წოხლეშენ ნამთინი სქინდინაფეში სორტეფე შენი რტეს ამკათა ოხონკანაფე ავროპას. ცხენეფე დო ამკათა მაჟურა სქინდინაფეში ჰაკეფე შენი რტეს ემკათა ოხონკანაფე. სქინდინაფეში ჰაკეფე შენი გედგინერი დერნეღეფე იფთი ჲეჩქინდუ (19.) ვიტო მაჩხორანი ოშწანურას. ემკათა დიდო დერნეღეფე იძირინუ ამერიკაში ოკონტალერი ოხენცალესთი ემინდროს. ამკათა დერნეღეფე გედგინერი რტეს სქინდინაფეს კაი ოღოდუ- ოღოდაფუ შენი. ხვალა სქინდინაფეშა ეზიჲეტიშა მედგინერი რტეს ემკათა დერნეღეფე ემინდროს.  ემუშენითი ემკათა დერნეღეფექ ოკვაკიდერენან ცხენი სთერი ნამთინი სქინდინაფეში ჰაკეფეში ოჩვალუ შენი ჰუკუკიში სფეროს.  ედო აშოთენ დიდო კიმეტონი კანონეფე იწოფხინერენან ემინდრო შენი.

“სქინდინაფეს ოგნუში გაგნაფა ვა უღუნანჲა” თქვერეტუ დეკარტესიქ კოჩინობაში მოდერნიზასჲონიში ორას. ედო აჲა ნოთქვამე მუში რტუ ემინდრონერი სქიდალა შენი. დეკარტესიში აჲა ნოთქვამეშა მედგინერი სიმადეფე უდოდგინუ ირდენან. ჯერემი ბენტამიქ ეშო თქვერეტუ (18.) ვიტო მაოვრანი ოშწანურაში ჩოდინას: “ჰო, არ კითხალა ქომიღუნან. “სქინდინაფეს ასიმედენანი ვარნა აღარღალენანი?” მარა აჲა ვა რენ მთინი კითხალა.”სქინდინაფექ ჭვინი ნწორუფანი?” აჲა რენ მთინი კითხალა.  ედო ჯერემი ბენტამიში აჲა კითხალა რენ ბეჯითი ოკოგზა ჩქინი შენი. სქინდინაფეში ჰაკეფეში სიმადა ჲეჩქინდუ მთელო (20.) მაეჩანი ოშწანურას. გოწონჯღონერი რიჩარდ რაჲდერი, ფეტერ სინგერი, ტომ რეგინი, გერი Фრანჩიონე სთერი фილოსოфეფე დო უკორეცხუ მაჟურაფექ სორტიტული ტერიმი ოხმარუთენ, სქინდინაფეში ჰაკეფეში სიმადას ნუმხვაჯეს. სქინდინაფეში ჰაკეფეში ტეორიში გორდინუ შენი შურ დო გურითენ იჩალიშეს ამთეფექ.

ალი იჰსან აქსამაზი: სქინდინაფეში ჰაკკეფე შენი ოკოკიდინუფეში თარიხი მუკო მჯვეში რენ ოსმანლი/ თურქიჲეს? ჩქინთი გოწონჯღონერი კოჩეფე მიყოუნანი ოსმანლი/ თურქიჲეს?

აბდულლაჰ  ონაჲი: ოსმანლიში ორასთი, სქინდინაფეს მეჭვა ოწირუ შენი კაპეტი კულტური ქორტუ. აჲა გაგნაფა ჲეჩქინდინერი რტუ მთინი დინური კულტურიშენ.  გეულვალური სეჲჲახეფექთი ქოძირენან აჲა ბეჯითი გაგნაფა ოსმანლიში ლამთინალას. ჩქინ ვიგურაფთ აჲა გაგნაფა გეულვალური მჯვეში სეჲჲახეფეში ჭარელი- გამიჩქვინერი გონოშინეფეშენ. ხოლო თასავვუфური სიმადასთი ქუყონუნ ამკათა უკორეცხუ მუთასავვიфი. ამ მუთასავვიфეფექთი სქინდინაფე დო ენთეფეში ჰაკეფე ჩუმერტეს. ჩხონაფილი ისმეთ სუნგურბეჲის არ ქეთაბი ქუღუნ გამიჩქვინერი. სქინდინაფეში ჰაკეფე ჯოხონი ქეთაბი მუშიქ მჭიფაშიშა ამბარეფე მომჩაფან ემინდრონერი გონოშინეფეშენ. ისმეთ სუნგურბეჲიში ქეთაბიში დოლოხე შინახერი რენ ამკათა კოჩინური გონოშინეფე თიშენ კუდელიშა. მოდერნიზასჲონიში ორაშენ დონი, ამკათა კოჩინური გაგნაფა დიდოფეთენ გომინდინეს. მარა  გედგინერი ნამთინი დერნეღეფექ მილლეთის მეჭვა ოგურუ შენი შურ დო გურითენ იჩალიშეს. აშო მათქვენ მა. ამკათა ნოჩალიშეფეშენ ამბარეფეთი ქომიღუნან ჩქინ.  მარა ეჲა დერნეღეფეშენ ნამთინეფექთი “მეჭვაში გაგნაფათენ” სქინდინაფე “ონჯირაფტეს”; ყვილუფტეს ემინდროს… ისმეთ სუნგურბეჲი რენ დიდი გოწონჯღონერეფეშენ ართერი სქინდინაფეში ჰაკეფეში დავას. აქ ჯოხო მუში გოშინუში ვორეთ ჩქინ; სქინდინაფეში ჰაკეფე შენი შურ დო გურითენ იჩალიშუ.  პანტერ ემელი ძეგნონი ემელ ჲილდიზითი გოშინუში ვორეთ ჩქინ. ამკათა კაპეტი კოჩი არ-ჟურ ვა რენ, დიდო რენ აჲა ოკვაკიდინუში თარიხის. აჲათი კაიხეშა მიჩქიტან.

ალი იჰსან აქსამაზი: ჩქინი ხჩინი- ბადეფექ ჰაჲირსიზადაში ტრაჟედიშენ ამბარეფე ქომომჩეფტეს. მუ რტუ აჲა ტრაჟედი. აჲა ტრაჟედიშენთი მოლამიშინით ჩქინ, მუ იყვენ!

აბდულლაჰ ონაჲი: მოდერნიზასჲონიში ორას რტუ. ნოღა ისტანბოლიში ჯოღორეფე პრობლემი იშინერეტუ ნოღაში სქიდალას. მჯვეშური მახალეში გაგნაფა გომინდინეს.  ეშო იყუშითი, მჯვეშური სიმადათი გომინდინეს. გეულვალური ოყოფიმუ შენი, ოსმანლიში მოდერნისტეფეს სოქაღიში ჯოღორეფეშენ მოჩითუ დომაჭინან ჲადო დაწონეს. იფთი შურ დო გურითენ, ჯოღორეფეშენ მოჩითუში გზალეფე გორეს. ემუშენითი აბდულლაჰ ჯევდეთიქ გამოჩქუ არ ბუკლეტი.  სტერილური არ ნოღას ოსქიდუშა თოლი ქუღუტეს ოსმანლიში მოდერნისტეფეს. აჲა გაგნაფა იხორცელინუ მოდერნისტური ითთიჰათ დო თერაქქიში ხეცალაში ორას. სოქაღიში ჯოღორეფეშენ მოშლეთინუ შენი წოხლეშენთი არ-ჟურ ამკათა დულჲა იხვენერეტუ. მარა აჲა რტუ დიდი ზალიმობა. ნოღა ისტანბოლიში ხალკიქ აჲა ზალიმობა, დიდი  ოჭვაფეში სებები შინაფტუ. ნოღა ისტანბოლიში ხალკიქ რეაკსიონი ქომეჩუ ოტორიტეფეში ემკათა ზალიმური დულჲაფეს. ემუშენითი ოტორიტეფექ ნაშქვეს ემკათა ზალიმური დულჲაფე ემინდროს. მარა ბელედიჲეში დუდმახვანჯე სუპი ბეგიში ორგანიზასჲონითენ (60- 80) სუმე ნეჩი ვიტოში- ოთხო ნეჩი ვიტოში ჯოღორი იჭოფინუ ნოღა ისტანბოლიში სოქაღეფეშენ, (1910)  ვიტონ ჩხორო ოში დო ვით წანას. ამ ბედიგოჭვერი   ჯოღორეფე მავნავეფეთენ მენდიჩქვინეს ჰაჲირსიზ ადაშა.  მშქირონერი დო უწკარე დოღურეს ამ ბედიგოჭვერი ჯოღორეფე დღალეფეშ მორგვალის. ლაი უკაჩხენერი ეტნიკური ოფაღუფეში პროვა სთერი რტუ აჲა დულჲა . (1)

ალი იჰსან აქსამაზი: გინონ ნოღა ისტანბოლის, გინონ მაჟურა ნოღაფეს, ნამთინი ბელედიჲეფეს დიდოფეთენთი ჯოღორეფე შენი ახირეფე ქუღუნან. აჲა ახირეფე დობაღინე რენი? მუეფე ისიმადეფთ? მუეფე გათქვენან?!

აბდულლაჰ ონაჲი: კატუ დო ჯოღორეფე შენი, აჲა ახირეფე იფთი ფელაფერი იძირინუ სქინდინამაყოროფეფეშ კელენ. სოქაღეფეს ღურა დო ღურძულიშენ ღურაშენ კაი რტუ აჲა ახირეფეს ოსქიდუ დო ემუშენი; ეშო ოხოიწონუ იფთი.  ეშო ისიმადინუ სქინდინამაყოროფეფეშ კელენ. ლაი ღურაშენ ვარდო, ჩაჩხურიშენ რაზი ოყოფიმუ; ამკათა გაგნაფა რტუ აჲა სიმადა. მთინი გიწვათ; ღურათი, ჩაჩხურითი არ ვა რენი?!    ამკათა დულჲა რტუ სქინდინაშ ახირი დო მუთუ ვარ! იფთინერი სქინდინაშ ახირიშენ დონი კაიხეშა იძირინუ: აჲა რტუ კონსანთრ’ასჲონიში კამპი. ედო (10.000) ვით ვიტოშეფეთენ ჯოღორი იყვილინუ აჲა კონსანთრ’ასჲონიში კამპეფეს. აშო ნარენთინა, მკულე ორა შკულე, ხოლოთი ვიტოშეფეთენ ჯოღორი უდოდგინუ იძირინეტუ სოქაღაფეს. მარა მითიქ აჲა დულჲაში მთინი სებები შენი ვა ისიმადუ. ომრალობაში фაბრიკაფე დო პეტშოპეფექ ომრალაფან აჲა “ეშჲაფე”. მუშთერიქ აჲა “ეშჲა” ჲეჭოფუფს, იხმარს; ოკაჩხეთი ოხორიშენ გეტკოჩუფს. ვარნა სოქაღის ვარნა სქინდინაშ ახირის სქიდასენ გეტკოჩინერი ბედიგოჭვერი სქინდინა. ოხორიშენ  გეტკოჩუფე დიდო რტუ არორაფეს. აწითი დიდო ვა იჭიტანუ; ეშო დომაწონენ მა. აჲა დულჲა ხოლოთი აშო რენ. მაართანიქ სქინდინა ომრალაფს, მაჟურაქ სქინდინა ოხორიშენ გეტკოჩუფს, მარა ჩქარ მითიქ ვართი მაართანის, ვართი მაჟურანის ჯეზა მეჩაფს; მითი შენი კანონური ჯეზა ვა რენ. ოშწანურეფეშენ დონი, ჯოღორეფექ ჭვინი ნწორუფან; ღურუნან. დიდო წანა წოხლე ვა რენ, ბელედიჲეფექ ბერე- ბარის 25 კურუშიშენ კატუ- ჯოღორი დოყვილაფეს.

ალი იჰსან აქსამაზი: წოხლეშენ ნოღა ისტანბოლიში ბელედიჲეს ქუღუტუ ზუპარკის გჲულხანეშ პარკიში დოლოხე. მა კაიხეშა ვა მიჩქინ, მარა ნამთინი ბედიჲეფეს ხოლოთი ზუპარკეფე ქუღუნან. ნამთინი დოხმელი ზუპარკეფე ქორენან თურქიჲეს. აჲა ზუპარკეფეში ჟინ არ- ჟურ ნენათი მიწვით! აჲა ზუპარკეფე ფელაფერი რენი ბერეფე შენი?

აბდულაჰ ონაჲი: კოჩიქ ლამთინალას გეოჯგინუ; ლამთინალა პატიში გეიჯგინუ კოჩიშ კელენ. ედო ეშოთენ ჲეჩქინდუ ძუპარკეფე ავრუპას. ზუუპარკი რენ აჲა ჯგინაში ნიშანი. სქინდინაფე ნირჩინეს ზუპარკეფეს. აфრიკა დო ასჲას ხე გეიდვინუ; აშოთენთი მტკური სქიდალასთი ხე გეიდვინუ, ხოლოთი ხე გეიდვინენ. არორაფეს, უჩა ბერეფეთი ნირჩინეტეს ზუპარკი სთერი კაфესეფეში დოლოხე; ეშო ქომშუნს მა. ბურაკ ოზგუნერიქ ჩქინ ამბარი ქომომჩეს მეჯლისიში კომისჲონიშენ. მუში აჲა ამბარითენ; (36) ეჩი დო ვიტო ანში სერტიфიკონი ზუპარკი ქორენ აწინერი თურქიჲეს. მინიმუმურო (16.000) ვიტო ანში ვიტოში მტკური სქინდინა რენ მოლოხუნერი აჲა ზუპარკეპეს. გეულვაში დობადონაფესთი, ბუნჯინალური მუშიში მენგაფერი მთელი ზუპარკეფე მოლახუნალე რენან დო მუთუ ვარ. სქინდინაფე ბუნჯინაშენ გეტკოჩუ დო მოლოხუნუს ჩქარ სებები ვა უღუნ. ედო ამკათა კაბაეტი მუთუთენ  ვა იხარსუვინენ. გჲულხანაში პარკიშენ მოლაშინაფ სი, მათი ბერობა ჩქიმიშენ გომაშინენ;  დიდო ოშქურინონი სოთი რტუ. კაфესის მოლახუნერი ბედიგოჭვერი ჯილო; ემედენი ამახთიმონიში დიდო მწულე სოთის მოლახუნერი აქლემი…

ალი იჰსან აქსამაზი: ცირკეფე შენი, ცირკეფეში სქინდინაფე შენი მუეფე ისიმადეფთ? ამკათა შოვეფე კოჩინური რენანი?

აბდულლაჰ ონაჲი: მორო, აჲა კოჩინური გაგნაფა ვა რენ. ამკათა შოვეფეში სებები კაიხეშა ოხოიწონუ ტოქსერის.   აჲა ჭანდა ვა რტუ. მანჯეფექ სქინდინაფეს ონწორინაფან “გამანთანათენ”. აჲა შოვი ვა რენ, ზულუმი რენ. სქინდინაფეს როლეფე მუთეფეში ბიგათენ ოგურაფან კოჩეფექ. ედო ბედიგოჭვერი სქინდინაქთი ბიგაში შქურინათენთი როლი მუში ოსაღუფს ეჲა შოვის. კართა ნდღას ცირკეფეში მუკონობა იმციქანენ ჲადო ამბარეფე ვოგნაფთ ჩქინ; ბოლაქი, მეფშვენათ, ართერითი ვა დოსქიდას აჲა ქიანას!  ცირკი რენ კოჩინობაში ონჯღორე; აჲა ონჯღორე აჩქვა იჩოდას!

ალი იჰსან აქსამაზი: ნამთინი სქინდინაფე, დიდოფეთენთი მთუგეფე იხმარინენ ექსპერიმენტეფესთი. ეშო მიჩქინ მა. სსრრ-ში ორას, სტალინის ქუღუტუ არ ექსპერიმენტული კამპი. აჲა კამპი რტუ ნოღა სოხუმის დო მაჲმუნეფე იხმარინეტეს ასქერული ნოღირეფეთენ. სქინდინაფეს ნენა ვა უღუნან! ედო ამკათა ვანდალისტური დულჲაფე ოჩოდინუ შენი, კოჩინობა მუეფე ოხვენუში რენ?

აბდულლაჰ ონაჲი: ცადაფეში თემა რენ დიდი კატასროфი. ხვენერი ამკათა დულჲაფეშენ მოლაშინუქთი კოჩის ომგარინუფს. კოჩინობას წოხლეხთიმუ ტექნოლოჟიური ქუღუნ, მარა კართა წანას ხოლოთი მილიონეფეთენ სქინდინაქ იშკენჯე ნწირუფან. სქინდინაფეში ჰაკეფეში აქთივისტეფეშენ ჲაღმურ ოზგურიქ ეშო თქუმერს: “სქინდინაფეს ოღურუ შენითი გზა ვა ნიჩინენ ზალიმეფეშ კელენ.” (2) აწითი, ამერიკა დო მაჟურა დობადონაფეში ორდუფექ სქინდინაფე იხმარნან  ასქერული დულჲაფეს.

ალი იჰსან აქსამაზი: გაზეთაფეშენ ვიკითხუფთ დო ტელევიზჲონეფეშენ ვოგნაფთ, ნამთინი კოჩეფექ ზავალი სქინდინაფეს ეშო ვარნა აშო ზარარი მეჩაფან. ამკათა ფსიქოპათური დო ვანდალური დულჲაფე ოღინდუ შენი, კოჩინობა მუეფე ოხვენუში რენან, გინონ თურქიჲეს, გინონ დუნჲაში მაჟურა დობადონაფეს? ამკათა კაბაეთეფე შენი კანონური ჯეზაფე დობაღინე რენი? ამკათა კაბაეთეფე ჯეზათენ იჩოდენი?

აბდულლაჰ ონაჲი: ირიშენ წოხლე, ოშწანურეფეშენ დონი ნაყონერი რესმური იდეოლოჟი კალა ოკვაკიდინუ დომაჭირნან. კოჩი რენ სქინდინაში მანჯე; ეშო იჩქინენ. აჲა მანჯობა ბუნჯინალური ვა რენ; ღორმოთიშენ ვა რენ. იფთი აჲა მანჯობაში სიმადა კალა კაბღა დომაჭირნან.  კარტა წანას მილჲარეფეთენ სქინდინა იყვილენ კოჩეფეშ კელენ მეზბახანაფეს, ცადაში ლაბორატუვარეფეს, ავაფეს. ხოლო ამ სქინდინაფაქ შქენჯე ნწირუფან სოქაღაფეს. აჲა ზალიმური ხალი დიჩოდას ჲადო მეშვენუ ვა რენ რეალისტური სიმადა. აჲა ზალიმური დულჲაფე კალა ოკონაგუ დომაჭირნან წოხლე. ოკაჩხეთი კანონეფე ოაღანუ დო ენთეფეს ყუჯი მეჩამუ დომაჭირნან. მარა ნწოფულაფეში მუфრედათიქთი სქინდინაფეში ჰაკეფე ბერეფეს ოგურასუნონ. ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა; აჲა დულჲას ხვალა არ  ჯეფხე ვა უღუნ.

ალი იჰსან აქსამაზი: კოჩი ფარათენ გამიჩინენი? სქინდინა ფარათენ გამიჩინენი? მუნდეს იჩოდასენ სქინდინაფეში აჲა ჭვინი?!

აბდულლაჰ ონაჲი:  სქინდინა აჩქვა ვა გამიჩინასენ,  მალი ვა იშინასენ სქინდინა; სქინდინათი კოჩი სთერი იშინასენ, სქინდინასთი აყვასუნონ ჰაკეფე კოჩი სთერი, ემორას იჩოდასუნონ აჲა ზულუმი. “ფარა” თქუმერ სი, აჲა ნენას გებაძგუ სქანი ბეჯითი რენ. სქინდინა მალი ვა რენ; აჲა აშო ოძირამუ დომაჭირნან.  აჲა სიმადა ონწურანუში ვორეთ ჩქინ.  ჩქინ აჲა იდეოლოჟის ოჯგინუში ვორეთ  კანონეფეს, გამანთანას, სოქაღის; მკულე ნენათენ შაირიქთი ეშო თქუმერს: “ნანაფეში ნანიშენ სპიკერიში ამბარიშა; თიშენ კუდელიშა;  გურის, ქეთაბის დო სოქაღის” ოჯგინუში ვორეთ ჩქინ აჲა ზალიმობას…

ალი იჰსან აქსამაზი: ეშო იძირენ, დიდოფეთენ დიდი ნოღაფეს, ანდღანერი დღალეფეს სქინდინამაყოროფეში მუკონობა დიდო რენ, ხოლოთი აჲა მუკონობა უდოდგინუ ირდენ. მარა ნამთინი სქინდინამაყოროფეფექ მაჟურა სქინდინაფეს ვარდო, ხვალა თი-მუთეფეში სქინდინაფეს ყოროფან. აჲა მუფერი ფსიქოლოჟიური ხალი რენ?!

აბდულლაჰ ონაჲი: გონეფ აჲა ხალითი “მანჯობაში გაგანაფათენ” ოხოწონაფუ დომაჭირნან. კართა კოჩიქ  მალი მუშის მანჯობა იქიფს. სქინდინამაყოროფობა ირდენ, მარა დიდოთი პრობლემონი რენ აჲა სქინდინამაყოროფობა. მის აჩქინენ; ჩქინ აჲა დულჲა მჭიფაშაში მაღარღალენან არჩქვანერის.

ალი იჰსან აქსამაზი: მა შუქური გიწუმერთ აჲა ინტერვიუ შენი. თქვან ოთქვალუში ჩქვა მუთუ გიღუნან ნა, ეთი მოლამიშინით, მუ იყვენ!.

აბდულლაჰ ონაჲი: კითხალაფე სქანი დო ინტერვიუ სქანი შენი მა შუქური გიწუმერ. ჩქვადოჩქვა  მაღდურიჲეთეფეშენ მოხთიმერი, ნწირელი  კოჩეფეს მანიშა სქინდინაფეში აჲა ხალიშა ემპატი გაყვან. მა აშო მევისიმადეფ. ჩქინერი თარიხიშენ ანდღაშაქის, კოჩი დო სქინდინაში ირთიბატი იქთირუ დო ანდღაშა ქომომიხთეს. აჲა თარიხიში მჭიფაშაში ოფაღუთენ, არ აღანი გაგნაფა ჲეჩქინდასუნონ. ედო აჲა აღანი გაგნაფათენ, არ დიდი გოქთირუში წოხლენი ნდღას ვორეთ ლაი, მა ეშო მომიხთეფს. ხვალა კოჩი დო სქინდინაში მუნასებეთეფე ვარდო, მთელი ლამთინალური თაჰაჲჲულლეფეთი ოქთირასუნონ აჲა გოქთირუქ. ჩქინ მაძირენანი, მა აწიშენ ვა მაჩქინენ, მარა მითხანეფექ ძირასუნონან აჲა გოქთირუ. ედო აჲა იყვასენ დიდი საადეტი; ჩქინ აჲა მემასიდემენან აწიშენ, წოხლეშენ მაჩქინენან დო მათქვენან. გონეფთი სითი გოგაშინენ, გონეფთი ამბარი გიღუნ, რაზისტური დღალეფეშენ გენომსქიდე (106) ოში დო ანში  წანერი უჩა ოხორჯა ვირჟინია მაკ ლორინი დოხორენერეტუ ობამა კალა ხჩე სარაჲის. ეჲა დღაშენ დიდო დიდო მსქვა დღალეფე ქოძირასუნონ კოჩინობაქ…

ამბარი შენი ოწკედით:

(1) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2017/06/03/istanbulun-sokak-kopekleri-icin-karanlik-bir-yuzyil/

(2) https://hayvanlarinaynasinda.wordpress.com/2018/01/17/yagmur-ozgur-guven-ile-hayvan-deneyleri-uzerine-soylesi-olmelerine-dahi-izin-verilmiyor-1/