ÇÖPÇÜ DE GELSE AYAĞA KALKARIZ

Kuban Paul Seauhmann
11.04.2009

Sevgili arkadaşım YEMUZ Nevzat’ın makalesine ilişkin Pir Sultan Abdal’dan kısa bir dörtlük yazıp, asıl konumuza geçeceğim izninizle.

Pir Sultan Abdal’ım can göğe ağmaz
Hak’tan emrolmazsa ırahmet yağmaz
Şu ellerin taşı bana hiç değmez
İlle dostun gülü yaraler beni

Öncelikle yaşamımızı sağlıklı sürdürmemizi sağlayan temizlik işçilerinden -sanki önemsizleştirmiş gibi- ”çöpçü de” diye söz ettiğim için özür diliyorum.

Konu, geçtiğimiz hafta yapılan Genel Kurmay Başkanlığı’nın basın brifingi ile ilgili.

Ailemin beni geleneklerimize göre yetiştirdiği için hep ne kadar şanslı olduğumu düşünürüm. Gerçi, bu yetişme biçiminin başıma çok iş açtığını da belirteyim. İş görüşmesi yaptığım zamanlar eğer konuşacağım kişi içeri girdiğimde ayağa kalkmazsa canım sıkılır, o görüşmenin olumsuz bitmesi için elimden geleni yapardım. Bazı durumlarda da patron geldiğinde ayağa kalkardım, adam bunu yanlış anlar işime burnunu sokmaya çalışır, artık onunla çalışma olanağım kalmazdı.

Yaşım ilerledikçe nerede ayağa kalkıp, nerede kalkmamam gerektiğini öğrendim. Elbette bunu öğrenirken sütün kesilmesi gibi asimile olduğumunda farkına varmıyordum. Sonuç olarak çoğunluk nasıl davranıyorsa sen de uymaya başlıyorsun. Öyle olmasa Çerkes kadınının üstünde şalvarın ne işi var?

Genelkurmay basın brifinginde geçen olay kısaca şöyle: Toplantıya Türkiye’nin kalbur üstü gazetecileri davetlidir. Genelkurmay Başkanı içeri girince birkaç gazeteci ayağa kalkar. Tartışmada bundan sonra başlar. Ayağa kalkanlar Genelkurmay Başkanı’na ”yaranmak” için mi ayağa kalkmışlardır?

İşte sorunun temelinde yatan bunun nasıl yanıtlandığıdır.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri vali girdi, ayağa kalkıyorsunuz.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri çöpçü girdi, ayağa kalkıyorsunuz.

Dolayısıyla yaptığınız saygı göstergesidir ve bizim kültürümüze göre doğru yapmış olursunuz.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri vali girdi, ayağa kalkmıyorsunuz.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri çöpçü girdi, ayağa kalkmıyorsunuz.

Yine sorun yok. Çünkü kültürünüzde ayağa kalkmak bir saygı göstergesi değilse, bu da normal bir davranıştır.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri vali girdi, ayağa kalkıyorsunuz.

Kahvehanede oturuyorsunuz, içeri çöpçü girdi, ayağa kalkmıyorsunuz.

İşte burada sorun var demektir. Tartışmaya açık bir konumda bulursunuz kendinizi.

Toplumlardaki bu kültürel normların uygulama aşamasında değiştirilmesi, yadırganır. Hatta istenmedik durumlara düşersiniz. Yani, ”bir beklentin mi var ki ayağa kalktın” olur.

Çocukluğumuzdan, iş yaşamamıza kadarki süreçte bu davranış modeli kısmen sorun yaratmıyordu. Çünkü, istediğimiz ortamı seçme olanağımız vardı. Oysa iş yaşamına adım attığınız andan başlayarak ”ortam seçme” şansınız kalmıyor. Bunun sonucu olarak da büyük çelişkiler yaşamaya başlıyorsunuz.

Ayağa kalksam acaba karşı taraf yanlış anlar mı?

İşte bu soruyu sorduğumuz an artık Çerkeslikten koptuğumuz gerçeği ortaya çıkar ve bu ayrılık gün geçtikçe katlanarak büyür.

Genelkurmay’da yapılan toplantıya katılanların tümü Çerkes kültürüyle büyümüş gazeteciler olsaydı, hepsi birden ayağa kalkardı ve hiçbiri de bunu bir ”yaranma” olarak algılamazdı. Eğer oradaki gazetecilerin tümü Amerikalı olsaydı, bu kez de kimse kalmaz, kimse de ”ne saygısızlar” değerlendirmesi yapmazdı.

Sonuç olarak, Genelkurmay Başkanlığı’nda yapılan brifing Türkiye’deki insanların ortak bir kültüre sahip olmadıklarının göstergesidir. Ayağa kalkmak bir kesimce ”yaranma” olarak değerlendirilirken, diğer bir kesim için ”saygı” göstergesidir.

Son Söz
Çerkes, bilmediği alanda at koşturmayandır. (Kuban)