DİL MEKTUPTUR, DİL KÖPRÜDÜR

YEMUZ Nevzat Tarakçı

Tarihi ve kültürü gelecek kuşaklara aktarmanın yolu, dil köprüsünü kurmak, bu köprüyü korumak, dil mektubunu özenle okumaktan geçer.
Mazide bir âti olabilmenin en önemli ve en kestirme yolu, dil mektubunu okumak, anlamak, dil köprüsünü sağlam tutmaktır!
Kültür, dil kalıbında şekillenip dil kabında gelecek kuşaklara aktarılır.

DİL, MİLLÎ HAFIZADIR!
Dil, kimliktir; dil millî hafızadır.
Dil kültürel hazinedir!
Dil, en etkili kültür aktarıcısıdır.
Sözlü ve yazılı kültür ürünlerini yeni nesillere aktaran en önemli araç, dildir.
Bir milletin geleneklerinin, yaşam tarzının, tarihinin dil mektubu ve dil köprüsüyle günümüze aktarılmış belgesi kültürdür.

DİL, KÜLTÜRÜ DAĞITAN SU ŞEBEKESİ GİBİDİR
“Kültür, hayat kaynağımız olan su; dil ise suyu bütün meskenlere dağıtan şebeke gibidir.”

ASİMİLASYON RÜZGARINA KAPILMADAN…
“Milleti millet yapan dili ve kültürüdür.”
“Milletler ancak dilleri ve kültürleri sayesinde varlıklarını koruyabilirler.”
“Dilini ve kültürünü korumasını beceremeyen milletlerin yeryüzü arenasında uzun süre kalamayacağı tartışma götürmez bir gerçektir.”
Çünkü diline sahip çıkmak bir bakıma kültüründen haberdar olmaktır.”
“Kültürüne yabancı olmamak da karakteristik hayat tezahürlerini canlı tutmak, kendine özgü olanı unutmamaktır. Bu niteliğe sahip olan milletler asimilasyon rüzgârına kapılmadan varlıklarını devam ettirme şansına sahip olan milletlerdir.”
“Kısacası, milletin varlığı, sahip olduğu dil ve kültürü canlı tutmalarına bağlıdır. Toplumdaki bireyler arasında olması gereken birlik ve bütünlük anlayışı dil ve kültür dinamizmi ile canlı tutulabilir.”

DİL, YÜK TRENİDİR
“Kültürü, milletin var olduğu ilk günden günümüze kadar yaşadıklarını, geçmişini, tarihî görünümünü bir yük trenine benzetirsek; dil her vagonunda o milletin değişik dönemlerine ait değerlerini, yaşanmışlıklarını taşıyan bu trenin günümüze ve geleceğe ulaşmasını sağlayan raylar gibidir.”

“Nasıl ki raylar olmadan tren ilerleyemez, olduğu yerden hareket edemez ve doğal olarak ulaşım işlevini yerine getiremez; dil de olmadan kültürle ilgili olarak geçmişe ait ne varsa ne günümüze ne de geleceğe taşınabilir.”
“Bu dil rayları sayesinde milletin geçmişine ait ne kadar değer varsa ne kadar yaşanmışlık ve hatıralar varsa, ne kadar tecrübe varsa hepsi gelecek kuşaklara ulaştırılır.”

“Fertlerin hafızası ne ise, tarih de milletlerin hafızasıdır. O hafızadan mahrum olan milletler maalesef inkıraza mahkûmdurlar”

DİL YOKSA KÜLTÜR, KÜLTÜR YOKSA TOPLUM YOKTUR.
Toplumlar dilden bağımsız değildir.
İnsanın varlığı dil ile mümkün olduğu gibi, toplumların varlığı da ancak dil ile mümkündür.
“Dil yoksa toplum da yoktur.”
“Dil, bir toplumun kültür kimliğidir.”
Kültür, dil için inanılmaz bir kaynak; dil de kültür için vazgeçilmez bir araçtır.

DİL BİR AĞAÇTIR
Dil bir ağaçsa kültür de o ağacın köküdür.
Kökü olmayan ağaç bırakın ürün vermeyi, kendisini kurumaktan kurtaramaz, yok olur, gider.
Kökün ağacı canlı tuttuğu gibi kültür de dili canlı tutar.

Stendhal’ın edebiyatı, “bir toplumun ana caddesine tutulmuş bir ayna” ya benzetmesi edebiyatın, toplumun yaşam biçimini, giyimini, eğlencesini hülasa kültürünü yansıtan önemli bir araç olduğunu göstermektedir.

KÜLTÜR DEĞİŞİME AÇIKTIR
“Kültür, değişime açık bir nitelik taşır.”
Kültür, değişken ve dinamiktir.
Toplumun içinde yaşadığı dönemin genel seyri ve bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda değişip dönüşebilecek bir yapısı vardır.
“Kültürü değişen bir toplumun dili, düşüncesi, töresi, göreneği de değişir”

KÜLTÜR SÖZLÜKTÜR
“Kültür, bir sözlük gibidir. Nasıl ki, anlamını çıkaramadığımız ya da bilmediğimiz bir kelimeyi tanımak, anlamını öğrenmek için sözlüğe başvururuz, herhangi bir yaşam biçiminin hangi millete ait olduğunu, kültürün karakteristik özelliklerine bakarak tanıyabilir, çıkarımlarda bulunabiliriz.”

HER DİL SAYGIYA LAYIKTIR
… Ne umut kalır ne uygarlık ne sanat…
Ne geçmiş,
Ne gelecek
Bir halk ölmüş demektir,
Bir gün, dili ölünce. (Çetin Öner)

NOT: “14 Mart Çerkes Dili ve Edebiyatı Günü” nün kültürel bilincimizi arttırması, toplumumuza güzellikler katması temennisiyle.