MAMIRIKO Nuriyet
Adige Mak Gazetesi, Nisan 2013
Çeviri AÇUMIJ Hilmi

16-17 Mayıs tarihleri arasında ”VIII. Uluslarası Adige Filolojisi ve Genel Aktüel Filoloji Problemleri” isimli bilimsel konferans Mıyekaupe’de düzenlendi. Bu konferans ünlü biliminsanı, Profesör ÇERAŞE Zeynep’in 90. doğum yıldönümü anısına düzenlenmişti. Bu büyük organizasyona-etkinliğe Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinden, Rusya’nın çeşitli subyektlerinden, yurt dışından bilimadamları ile organizatör olan Adigeyli biliminsanları katıldılar.

Tarihi öneme sahip bu konferansın yönetimini ve açılış konuşmasını Adige Devlet Üniversitesi Rektörü, Sosyoloji Bilimdalı Öğretim Üyesi Doktor HUNEGO Reşit yaptı. Konferansta  Adige dil biliminin büyük sorunlarının çözümlenmesi amacı yanısıra ilk kadın doktorumuz olan  Adige dilbiliminin kurucularından ÇERAŞE Zeynep’in 90. doğum yıldönümü ve ardında buraktığı çalışmaların yeterince değerlendirilmesi-öğrenilmesi derlenilmesinin gerektiğine değindi. Bu konuda katılımcıların başarılar elde etmesi temennisinde bulundu.

AC. Başbakan Yardımcısı A. Petrusenko toplantı katılımcıları ve konuklara sıcak kelimelerle seslendi.  Bu bilimsel etkinliğin katılımcılarına yönelik AC. Başkanı THAKUŞINE Aslan’ın selamlarını içeren mesajını okudu. Dilin ulusun yaşamının varlığının temeli olduğu onun korunması ve üzerine dikkatle durulması gerektiğinin altını çizdi. Millet olarak en asıl görevimizin Adigece’nin bilimsel olarak işlenmesi, incelenmesi gerektiğini belirtti. Ünlü Adige kadını, büyük aydın, doktor, akademisyen, profesör bilmsel temelleri olan pek çok eserin elinden çıktığı, Adigelerin kıymetli kızları ÇERAŞE Zeynep’in 90. doğum yıldönümü anısına bu konferansın düzenlendiğinin altını çizdi. Ayrıca bu gün dilibilmicilerimizin dil konusunda yeni adımlar atmaları, kıvanç duyulacak çalışmaları başarmaları temennisinde bulundu.

Koşhable Rayonu İdari Amirliği Müdür yardımcısı YEMIK Ruslan ÇERAŞE sülalesinin Koşhable rayonundan köklendiğini anımsattı. Ünlü romancı ÇERAŞE Tembot, dilbilimci ÇERAŞE Zeynep’in Adige kültürü, edebiyatı ve biliminde silinmeyecek izler bırakmalarından sadece köylerinin değil dünyadaki tüm Adigelerin onur duyduklarını, onların ardından gelen nesillerin onların açtığı yolda ilerleyeceklerini belirtti. Ayrıca konferansın başarılı olması temennisinde de bulundu.

Daha sonra planlanmış olan toplantıya geçildi. Adige Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Başkanı, Filoloji Bilimdalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. BIRSIR Batırbıy ‘ÇERAŞE Zeynep ve Adige Dilbilimi’  isimli büyük sunumu yaptı. Bırsır sunumunda Adige kültürü, bilimi ve dilbiliminde yol açılması babından ÇERAŞE Zeynep’in büyük çalışmaların üstesinden geldiğinin altını çizdi. İlk Adige doktor kadınlarından ÇERAŞE Zeynep’in dünya çapında en ünlü Kafkasologlar arasında yer aldığını söyledi. ‘’Adige Dili Gramatiği’’, ‘’Adige Dilinde Shapsugh Diyalektiğinin Önemi’ isimli ilk bilimsel kitapları, A. Hatane ile birlikte yazdığı ‘’Açıklamalı Adige Dili Sözlüğü’’ ise Kuzey Kafkasya dilleri arasında yazılan ilk açıklamalı sözlük olduğunu belirtti. Günümüzde de dilbiliminin öğrenilmesi açısından bunların çok büyük önemi olduğunu söyledi.

ÇERAŞE Zeynep Tiflis Üniversitesi Kafkas Dilleri öğrenimi alanındaki en büyük bilimadamlarından, üstün yetenekli Arnold Çikoba, G. S. Çitaya gibi bilimadamlarınca okutulduğu, onlar vasıtası ile bilimsel değere sahip öz edindiği ve Adige dilbiliminin kurucuları arasında yer aldığını da belirtti. Aynı zamanda iyi bir eğitimci olduğu ve ardında bıraktığı ders kitapları, yardımcı ders kitapları, bilimsel eserlerinin çok sayıda olduğu ve paha biçilmesi zor değerde olduklarını da söyledi.

Kardeş cumhuriyetlerimiz olan Kabardey-Balkar, Karaçay-Adige ve Abhazya cumhuriyetleri ile yurt dışından gelmiş olan bilimadamları konferansın ilk oturumunda genel temalar üzerine kısa konuşmalar yaptılar.

Büyük Abhaz bilimadamı Şota Salakaya, Adigek’ten gelmiş olan ünlü biliminsanı, edebiyat araştırmacısı BEÇIJ Leyla yaptıkları derin ve anlamlı konuşmalarla konferansın ana temasını güzel izah ettiler, eğitsel değere sahip betimlemeler yaptılar.

Nalçik’ten gelen Filoloji Bilimdalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. BAK Hanceriy ‘’Kuzey Kafkasya Edebiyatları Sanatsal Eleştirisi üzerine’’, bilim insanı Z. Bıj ‘Adige dilinde dünyanın resmedilmesi. Lingvokültürolojik aspekt’, Hollanda Rotterdamdan bilimadamı Arnold Lok ‘Kuzey Kafkasya Etnik Dillerinin Yaşama Olanakları Nasıl Doğru Olarak İncelenebilir?’’, U. Peneşu (Mıyekuape) ‘’XX Yüzyıl Anayurt Edebiyatının Doğru Bölümlendirilmesi Sorunu Üzerine’’ adlı sunumları yaptılar.

Berlin’de yaşayan ünlü dilbilimci Monica Helig Adigece’nin diğer dillerle kıyaslanması üzerine yirmi yıldır çalışıyor. Kendisi katılmamış olmakla birlikte VIII. Uluslarası Konferansta çalışmakta olanları yürekten tebrik ettiğini, başarılar elde etmeleri temennisinde bulunduğu, ÇERAŞE Zeynep’i şahsen tanıdığı, onun büyük bir bilim insanı olduğunu belirttiği telgrafını  Adige Devlet Üniversitesi  Adige Filolojisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. HAÇEMIZ Mire okudu.

Bu planlanmış toplantının ardından diğer etkinliklerde yürütüldü. İki gün içerisinde onlarca bilimadamı ‘’Adige Filolojisi ve Genel Aktüel Filoloji Problemleri’’ konusunda konuştular, fikir alışverişlerinde bulundular çeşitli çıkarsamalar yaptılar.