KAFKAS DAĞ KÖPEĞİ

ÇETAO Nadir Yağan
Maykop.21.12.2007

Çocukluğumda köyümüzde tanıdığım köpekler pek öyle sonradan filmlerde gördüğüm gibi attığın topu getiren kimseyi ısırmayan ev köpeği türünden köpekler değildi. İyi koku alan, avı gördüğünde bir ayağını öne uzatıp hareketsiz kalarak haber veren kısa tüylü, küçük cüsseli av köpekleri olurdu babamın. Bir de av köpeklerine nazaran daha sevecen, evin etrafını olası tehlikelere karşı koruyan kollayan karabaş türü bekçi köpekleri vardı.

Yıllar sonra anavatana yerleştiğimde Adige atı yetiştiriciliği yönüyle de tanınan İbrahim Yağan’ın çiftliğinde çocukluğumda tanıdığım av köpekleri ve karabaşlardan daha iri daha tüylü bir köpek türü gördüm. Ürkütücü derecede iri ve uzun tüylü bu köpeklerin türünün ne olduğunu sorduğumda İbrahim gülümseyerek:

– Mıher Adige has (bunlar Adige köpeği), diye yanıtladı ve devam etti.. Komutlara çok bağlı kalmazlar. Çağrıldıklarında şöyle bir bakarlar sadece. Adigelerle sanki aynı ruh haline sahiptirler… Emir almaktansa kendi bildikleri gibi davranmayı seviyorlar, dedi.

İri ama efendisiz, emir almayan bu köpekleri neden bulundurduğunu ilk başta anlamamış içimden Adige at ırkını koruduğu gibi köpek ırkını da mı koruyor acaba diye düşünmeden edememiştim.

İbrahim :
– Biz atları ilkbahardan kışa kadar Oşhamahue’de tutuyoruz. Çok akıllı, korkusuz ve aynı zamanda itaatkar olan Alman çoban köpekleri Oşhamahue’nin yükseklerindeki koşullara dayanamıyorlar. O koşullara ancak Adige ha uyum sağlayabiliyor. Atları yabani hayvanlara ve kötü niyetli insanlara karşı korkusuzca koruyorlar diye açıklama getirdi.
Bu işi yaparlarken de özgür ve kendinden emin davranmayı sevdiklerini, koruma işini kendi bildikleri, istedikleri gibi yaptıklarını,emir almaktan fazla hoşlanmadıklarını anlattı.

İbrahim’in anlattıklarından yola çıkarak Adige ha, uluslararası literatürde bilinen adıyla “Caucasian Mountain Dog ya da Caucasian Ovcharka Dog”, Rusların deyimiyle “Kavkaz Avçarka” hakkında küçük bir araştırma yaptım.

İşin erbabı V. Vısotskiy adlı Rus araştırmacının söylediklerine göre:
“Kafkas Dağ Köpeği yeryüzünün en eski köpek ırklarından biridir. Irk olarak kökeni Tibet köpeklerine dayanır. Bu tür köpekler kurt ve çakal soylu olmak üzere ikiye ayrılır. Kafkas Dağ Köpeği kurt soyundandır. Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan”da da var olmakla birlikte Hazar’dan Karadeniz’e kadar olan bölgede 2-3 bin yıl kadar önce ortaya çıkmış sonradan Güney Kafkasya’da da yayılmıştır. Uluslararası literatürdeki standartları Kuzey Kafkasya’daki mevcut özelliklerine göre belirlenmiştir.

Bölgede halen yaşayan en özgün soydur. İnsan müdahalesiyle değil doğal seleksiyonlarla bugüne gelmiş gen yapısında bir başka köpek geni olmayan dünyadaki ender köpek türlerinden biridir. Kafkasya’daki türler arasında dünya literatürüne geçen tek türdür aynı zamanda.

Kafkas-Rus savaşlarında Kafkasyalılar bu türden artçı birliklerin, kalelerin korunması ve direkt çarpışmalarda yararlanmışlardır…

Ruslar savaşta bu köpekten yararlanılabileceğini yurtlarını kaybetmiş olan Kafkas halklarından öğrendiler ve Osmanlı-Rus savaşlarında kendileri de bu köpeklerden etkili biçimde yararlandılar. Hatta çarın emriyle bu türden köpeklerin bulunduğu köpekli birlikler de oluşturmuşlardır. Kafkas halklarının yurtlarından ayrılışından sonra birinci dünya savaşı, ikinci dünya savası sonrası gibi ağır yoksulluk dönemlerinde bazı köpek türleri yok olmasına rağmen ne güzeldir ki, Kafkas Dağ Köpeği türü yok olmamıştır.”

Kafkas Dağ Köpeği’nin boyu dişisi için 66, 69 cm, erkeği için 75 cm; ağırlığı 45 kg’dan 75 kg’a kadar olabilir. Güçlü kuvvetli görünümüne karşın insanlara karşı sakin ve güvenilirdir. Farklı hava koşullarına dayanıklı, sezgileri güçlü bir köpek türüdür. Türünün sevenleri tarafından anlatıldığına göre koruduğu alanda sahibinin bulunmadığı zamanlarda yüksek derecede kendi kendine karar verebilme yeteneğine sahiptir.

Köpek ırklarının bilinçli eşleşmesi ve ırkların saf kan özelliklerinin korunması, doğum ve doğum sonrası bakımı, temel eğitimi, ileri düzeyde itaat eğitimi, köpek sahiplerinin veya sahip olmak isteyenlerin eğitimi ve yönlendirilmesi konularında uzman ve otorite kurumlardan biri olan FCI (Federation Cynologique İnternationale) tarafından kabul görmüş, standartları belirlenmiş, türü koruma altına alınmıştır.

Pek çok köpek kulübü gibi dünyanın en büyük ve en eski köpek kulüplerinden National Kennel Clubs de bu türü ‘Caucasian Mountain Dog’ adıyla ayrı bir soy olarak onaylamaktadır.

Köpek binlerce yıldır insana eşlik eden bir hayvan olarak yaşamını sürdürmüş bir canlı. İnsanın en iyi dostu ve hayvanlar aleminin insan yaşamına en uyumlu üyelerinden biridir.