KARİKATÜR ÖĞRETİMİ

CC Kültür-Sanat Departmanı
Kaynak: Komiksanat.com

KARİKATÜR MALZEMELERİ

Karikatür çizmeyi istemek yetmiyor, planlı-programlı ve sürekli çalışmak zorundayız. Unutmayın; betonu delen damlanın gücü değil sürekliliğidir. Karikatür çizebilmek için önce gerekli malzemeleri edinmemiz gerekecek.

Öncelikle edinmemiz gereken malzemeler:

1) TEKSİR KAĞIDI: Bildiğimiz üçüncü hamur kağıt. Eskiz çalışmalarımızda, orijinal çizim öncesi taslak yapma ve esprileri çizme-karalama yapma çalışmalarımızda kullanacağız. En fazla kullanacağımız malzeme.

2) KURŞUN KALEM: Eskiz çalışması için yumuşak uçlu kurşun kalemler kullanmak uygun olacaktır. Nedir bunlar? Kırtasiyelerden; HB-B-2B-4B olarak isteyebileceğimiz kurşun kalemlerdir. Orijinaller çizilirken H veya HB tercih edilir.

3) KURŞUN KALEM AÇACAĞI: Klasik kurşun kalem kullanacaksak, kalemin ucunu açmak için bir açacağa ihtiyacımız var. Eğer, Uçlu Kalem kullanacaksak, kalem ucunun sık sık kırılmaması için 0,7-0,9 uçlar tercih edilmelidir.

4) SİLGİ: Orta yumuşaklıkta silgi kullanacağız. Silginin en azından bir ucu sivri olursa dar alanlarda kullanmak daha rahat olur.

5) RESİM KAĞIDI: Orijinal çizimlerimizi resim kağıdı-kartonuna yapıyoruz. Resim kağıdının çinilerken kullanacağımız çini mürekkebini dağıtmayacak kalitede olması gerekir. Amatör çalışmalarımızda A-4 beyaz fotokopi kağıtlarını da kullanabiliriz.

Başlangıç için bu malzemeler yeterli. Bu malzemelerin yanına yüreğimizi ve bileğimizi koyduğumuzda karikatür çizmek için kollarımızı sıvayabiliriz.

İlerideki derslerimizde tekrar başa dönmemek için ben diğer malzemelerden de bahsetmek istiyorum ama bunlara şu anda ihtiyacımız yok. Ancak karikatür çinileme aşamasına geldiğimizde ve sonrasında lazım olacak

6) TARAMA UCU: Belki de her kırtasiye de bulmakta zorlanacağımız bir malzemedir. Ama karikatür için vazgeçilemez bir araçtır. Çünkü karikatür çizimi için en ideal araçtır. Divit gibi bir baş kısmı bir de sap kısmı vardır. Divitten farkı ucunun sivri olmasıdır. Tarama ucuyla yapılan çizimler, diğer malzemelerle yapılan çizimlere göre daha yumuşak ve çekicidir.

7) ÇİNİ MÜREKKEBİ: Karikatür çiziminde kullanacağımız mürekkeptir. Siyah çini mürekkebi piyasada çeşitli markalar adı altında satılmaktadır.

8) BEYAZ ÇİNİ MÜREKKEP-BEYAZ GUAJ BOYA YA DA SIVI DAKTİLO SİLGİSİ: Çinileme esnasında istenmeyen yanlış-hatalı çinileme yapılabilir. Hatalı kısımları kapatmakta bunları kullanabiliriz.

9) BOYALAR: Renkli karikatür çalışmalarında gereklidir. Tercihe göre kuru, sulu, guaj, pastel, yağlı vb. boyalar ayrı ayrı yada birkaçı bir arada kullanılabilir.

10) FIRÇALAR: Karikatürde siyah alanların boyanmasında, tonlama yapılacak bölgelerde ve renkli karikatürlerin boyanmasında kullanacağımız malzemelerdir. 3 ve 6 numaralı fırçalar yeterli olacaktır.

11) GRETUAR YADA MAKET BIÇAĞI: Resim kartonunu kullanıp ebadına uygun kesmede, hatalı çizimde kazıma yapmada, tram yapıştırmada vb. amaçlarda kullanılır.

12) CETVEL-GÖNYE: Karikatür çerçevesi çizmede-ölçümlendirmede, karikatür çerçevesini büyütmek ve küçültmekte kullanılır.

13) ALTLIK: Atölye dışı, dış mekandaki çalışmalarda, masasız ortamlarda çizim yapmak için kullanılan pratik bir araçtır. Kontrplak, ince suntadan vb. elde edilen yaklaşık; 35-45 cm. ebatlarında bir malzemedir. Kartonu bu altlığa tutturmak için 3-4 adet de kıskaca ihtiyacımız olacak.

 

 

 

 

 

Karikatür hakkında genel bilgilerden sonra, bizlere en çok sorulan soruya; çizim için gerekli malzemeleri öğrenmeye sıra geldi…

Eskiz Kağıdı: Çizimlerinizi tasarlarken ya da denemeleriniz için kullanacağınız malzemedir. Üçüncü hamur kağıt veya daha ayrıntılı çalışmalar için A4 fotokopi kağıdı (silip tekrar çimeye dayanıklı olması için) kullanabilirsiniz.

Kurşun Kalem: Yumuşak uçlu kurşun kalem kullanmanız eskiz ve deneme çizimleriniz için uygundur. Koyu siyahın güçlü, karanlık ya da çok ince çizgilerinden, grilere kadar bir dizi ton zenginliğine olanak tanırlar. Çeşit olarak karikatürde ; HB, H, 2B sıklıkla tercih edilir. HB, H, 2B, 3B, vb; çizimdeki tonu ve kalemin yumuşaklığını belirten tanımlardır. Farklılığını tablodan ve denemelerle anlayabilirsiniz.

Not: Tercihen ayrıntılı çizim eskizlerinde, uçlu kalemler de kullanabilirsiniz.

Kalem Açacağı:
Sıradan kalem açacakları işimizi görebilir.

Silgi: Silginiz yumuşak olmalı, iz bırakmamalı, silerken kağıda zarar vermemelidirler. Normal ya da vinil (vinyl) silgi kullanabilirsiniz. Vinil e yabancı olsak da aslında kırtasitelerde rahatlıkla bulunan ve hatta farkında olmadan aldığımız beyaz, elastikliği fazla, pürüzlüğü az olan silgilerdir. Kağıtlarınıza zarar vermeme ve iz bırakmama açısından tercihinizi bu yönde kullanmanızı öneririm. Ayrıntılı çizimlerde kalem silgi de kullanılması kolaylık sağlar.

Resim Kağıdı (Resim Kartonu): Asıl çizimlerimiz için resim kağıdı (kartonu) kullanacağız. Çini ve boya kullanılırken; gramajı yüksek, dokulu kağıtlar kullanılmalı. Çünkü bunlar normal kağıtlara nazaran daha az pamuk içerdiğinden ve üzerleri sıvıyı emmeyecek şekilde olduğundan mürekkebi (su bazlı boyaları da) emmez, dağıtmaz ve zeminin üstünde tutar. Ayrıca sıvı ağarlıklı boyamada; ince kağıtlar, kabarır ve dalgalanır.

Çini Mürekkebi: Kimi zaman Hint mürekkebi (Indian Ink) olarak da adlandırılan, desen için kullanılan siyah renkli mürekkeptir. Geniş bir fiyat aralığı vardır. Talens ve Winsor Newton öncü tercihlerdendir. Zira şellak içerir ve kuruduktan sonra su ile çözülmez. Kalem ya da fırça ile kullanılabilir. Başlangıç için isteyenler daha uygun fiyatlara sahip Monopol ya da Pelikan’ı tercih edebilirler.

Tarama Ucu: Karikatür çiziminde, özellikle tercih edilen; divit benzeri ucu sivri; yine divit gibi plastik ya da ahşap sapıyla beraber kullanılan, genellikle çelikten imal edilmiş olan araçtır. Elin duruşunu, kullanım yönünü, basıncı ve her türlü vurguyu kağıda yansıtabilmesi ile çizimlere hoş bir görüntü sağlar. Başlangıçta zorlanılsa da zamanla alışarak hızlanabilirsiniz. Diğer malzemelere nazaran bulunması daha zor olabilir. Büyük kırtasiyeler ya da sanat malzemeleri satan yerlerde bulabilirsiniz. Marka olarak en ünlüsü Horoz dur. Satın alırken birkaç tane alınmasını önerebilirim (hem uzun soluklu çalışmalarda mürekkep üstünde kuruyabilir hem de kırılma ihtimaline karşı). Kullanım süresini arttırmak için, her çalışma sonrası mutlaka temizlenmelidir.

Mürekkepli Kalem: Tarama ucu kullanmanın başlangıçta zor olması ve sürekli çizimlerde zaman kazanılması nedeniyle kimi çizerler mürekkepli kalemleri de tercih edebilmektedir (tarama ucunda vurgular, incelik kalınlık farkları varken; kalemde sabit çizgiler oluşacağı göz ardı edilmemelidir). Bunların arasında en sık kullanılanı mürekkep doldurmalı Rapido kalemlerdir. Diğer kalemlere nazaran pahalıdır ama kaliteli çizimler elde edebilirsiniz. Farklı uçlara sahiptir 0.3, 0.4 uçluları şimdilik uygun olabilir. Bunlar dışında ; tek kullanımlık Rapido , Noki, Artline, Stabilo Point88 ve hatta CD-marker (cd ler için kullanılan kalemler) gibi kalemleri de kimi çizerler kullanmaktadır. Bu kullanımlar çizerin tercihine bağlıdır. Ama dikkat edilmelidir ki, kağıt seçiminde olduğu gibi kalem seçiminde de kalite düştükçe mürekkep dağılması, parlaklığın azlığı, kağıdın zarar görmesi gibi sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Zamanla size en uygun araçları tanıyacaksınız.

Maket Bıçağı: Kağıtlarımızın boyutlarını ayarlamak ve küçük çinileme hatalarında kazıma yapmak için kullanılacaktır. İstenirse gretuar da kullanılabilir.

Cetvel ve Gönye: Çizimlere çerçeve yapmak ve boyutlarla oynamak için gereklidir.

Daksil: Çinileme hatalarını kapatmak için kullanılabilir. En ucuz yöntemlerden biridir. İstenirse aynı işi beyaz çini mürekkebi ya da beyaz guaj boyoyla da yapabilirsiniz.

Fırça: Kıl, naylon ve samur çeşitleri vardır. Sertlik ve kalınlıkları değişir. Kıl fırçalar sert ve ucuz, samur fırçalar ise çok yumuşak ama pahalıdır. Günümüzde sentetik olarak üretilen fırçalar istenilen sertlikte ve büyüklükte daha ucuza mal edilebilmektedir. Karikatürde hem geniş alanlı çinilemede hem de boyamasında kullanılır.Numaralarına göre yapıları farklıdır. Başlangıç için küçük hatlar için 2, büyük alanlar için 8 numaralı fırçalar yeterli olabilir. Yine tercih sizin. Numaralarına göre fırça boyutları aşağıdadır.

Altlık: Masa bulunmayan ortamlarda çalışırken , üstünde çizimlerinizi yapabileceğiniz sert plakalardır. Hazırları satın alınabileceği gibi kontrplak veya ince suntadan da hazırlayabilirsiniz. Kağıdınızı sabitlemek için büyük ataş, lastik ya da kağıt bandı kullanabilirsiniz.

Boya: Renkli karikatür çalışmalarını birçok boya çeşidiyle ayrı ayrı , ya da bir arada kullanarak oluşturabilirsiniz. Kuru boya, pastel boya, sulu boya, guaj… Bunlar tanıdınığınız boyalar ve kullanılması tercihe bağlıdır. Ama en sık kullandığımız boya olan ekolini de tanımamızda fayda var.

Ekolin Boya: Kullanıma hazır sıvı boyadır. Pigment bazlı olmadığı için (3 rengi hariç) renkler son derece transparandır. Bu sayede çalışmalar sonrasında yapılan renklendirme uygulamalarında kontör çizgileri kapanmaz (Halbuki guaj boyada kapanmaktadır). Canlı ve parlak renkleri bulunur. Kuruduktan sonra yüzeyde parlak bir tabaka oluşturmaz. Suyla inceltilebilir, birbirleriyle karıştırarak farklı tonlar elde edebilirsiniz. Biraz pahalı olsa da, çok uzun süre kullanılabildiği için, bütçenize yine de uygundur.

Not: Aşağıda gördüğünüz ekolin boyanın markası Talens’tir. Tüm dünyada en çok satılan markadır ama boyayı ararken yine de ekolin boya olarak arayın, zira boyanın cinsi bu markayla bir anılır olmuş, Talens ismi göz ardı edilmiştir.

Teknolojik Malzemeler: Günümüz teknolojisi, karikatürü de etkilemiş. Birçok bilgisayar parçasını çizerlerimize sunmuştur. Kısaca tanıyacak olursak;
Tarayıcı (Scanner): Çizimlerinizi bilgisayar ortamına aktarıp kaydeder, istenirse bu sayede üzerinde değişikliğe de gidebilirsiniz.
Tablet: Bilgisayara bağlanan bir yüzey ve kalem şeklinde bir fare ile doğrudan bilgisayar ortamında çizim yapabildiğimiz alettir. Bilhassa zaman kazanmak için kullanışlıdır.
Programlar: Bilgisayar ortamına aktardığınız çizimler üzerinde, boyut değişikliği, renklendirme, düzeltme yapacağınız programlar mevcuttur. Photoshop, Paintshop, Paint vs.

Yeni başlayan arkadaşlarımızın, bir dahi dersimize kadar; eskiz kağıdı, silgi, resim kağıdı, kalem, kalemtraş, tarama ucu ve çini mürekkebini hazır etmelerini tavsiye ederim. Birkaç basit deneme, bilhassa tarama ucuyla pratik yapabilirsiniz. Diğer dersimizde temel karikatür aşamalarına geçeceğiz. Yani çizmeye başlıyoruz.

Her yeni çizer adayının ortak sorusu “Karikatür nasıl çizilir”? Bu dersimizde karikatür çizerken geçilecek aşamaları kısaca göstereceğiz. Kişiden kişiye, hatta eserden esere dahi değişebilecek aşamalardır bunlar. Kimi kalem silgi olmadan yapamaz, kimi doğrudan boyar. Kimi 5 dakikada çizer, kimi 5 saatte. Kimi bir çizgiyle anlatır kimi bin ama burada genel olarak bakıp, karikatür çiziminin temel yanlarını inceleyeceğiz. Çizimleriniz ilerledikçe kendi aşamalarınızı oluşturabilirsiniz…

Başlamadan şunu da söylemeliyiz. Bu ders, karikatür aşamalarını tanımanız içindir. Eskiz, temizleme, çinileme, gölgeleme vs. Bu aşamalardaki ayrıntılara, sonraki derslerimizde gireceğiz. Dilerseniz elimize kalemlerimizi alıp başlayalım.

Önce neyi ve nasıl çizeceğimize karar verelim. Karakter ya da karakterler; nesnelerin yerleştirilmesi (kompozisyonu), espri, yazılı bir karikatürse yazılacak yazılar…

Çizimi kafamızda tasarladıktan sonra, eğer hala tereddütlerimiz varsa teksir kağıtlarımızda tasarladıklarımız kabataslak çizebiliriz, belki karakter duruşlarını, mimikleri…

Bu kısımları yaptık. Sıra resim kağıdımıza aktarmaya geldi çizeceklerimizi…

Örnek olarak sitemizin maskotunu çizmeye karar verdim. Peki ne yaparak başlayacağım? Kağıt üzerinde çizeceğimiz karakterin yerini ve boyutlarını tespit edip, iskeletini çizmekle başlayacağım işe. Kalemimizle birkaç çizgi, birkaç daire:

İskeletimizi tamamladıktan sonra yapacağımız iş, bir parça geometri. İskeletimizi geometrik parçalarla giydiriyor, şeklimizi 3 boyutlu hale getiriyoruz. Böylece yönü bakış açısı belli olmaya başladı karakterimizin;

Şimdi ise , önce iskeletimizi siliyor, sonra geometrik şekillerimizin kenar ve köşelerini deforme ederek daha yumuşak kıvrıklar elde ediyoruz. Bir yandan da karakterimiz için eklemeler yapıyoruz:

Bu aşamada, tüm keskin hatlar yumuşatılıp karakterimizi ayrıntılarına kadar tamamlıyoruz. Tabi silgimizle aşamalarda kullandığımız fazlalıkları da siliyoruz. Ne kadar temiz bir çizim olursa, görünüm de o kadar güzel olur.

Karakterimiz tüm hatlarıyla artık ortada olduğuna göre, tarama ucumuzu mürekkebe doyurup taramalara başlıyoruz. Yavaş olabiliriz. Zamanla alışacağız.

Hatların tamamını çiniledik. Silgiyle de kağıdımızı iyice temizledik. Artık gerçek bir karikatür oluyor gibi…

Karakterimize bakıyoruz. Sanki bir şeyler eksik. Bir canlılık katmak gerekiyor. Bunu da taramalarla gölgelendirmeler yaparak sağlıyoruz.

Karakterimiz çizildiğine göre bir mekana ihtiyacımız var. Birkaç bina, yol, bulutlar ve tabi gölgeler.

Şimdiye kadar karikatürle ilgili genel bilgiler aktardım. Artık çizimlere ağırlık vereceğiz.

Çizer arkadaşlarımız, bu işe başlarken, karşılaştıkları asıl sorun insan görüntüleridir.Bu sorunu aşama aşama çözmeye çalışacağız.

Karikatür, resim sanatından yararlandığı için; resimle ilgilenmiş arkadaşlar şüphesiz avantajlı; ama derslerimizde, deneme yapmamış arkadaşlar da buradaki örneklerle başarıyı elde edebileceklerdir.

İnsan yüzü en önemli uzuv denebilir çizim için. Dolayısıyla buradan başlamakta yarar var.

Birkaç aşamada bir yüz oluşturmayı deneyelim:

1) Büyük bir daire çizelim

2) Çemberin tam ortasına bir “U” harfi ekleyelim

3) “U” harfinin sağına ve soluna iki büyük nokta koyalım

4) Çemberin sağına ve soluna iki küçük yarım daire ekleyelim

5) Son olarak da “U” harfinin altına kısa bir çizgi eklediğimizde, karakterimizi çizmiş olduk.

Bu aşamaları bol bol tekrar etmenizde fayda var…

Elbette insan yüzü tek bir biçime sahip değildir. Dolayısıyla karikatür çizerken de farklı tiplemelere yer vermemiz gerekir. Basit şekillerle bu tiplemeleri beraber oluşturabiliriz. Şekilleri istediğiniz hallere getirerek siz de denemelisiniz:

Fark ettiğiniz gibi, kafa çizimlerimizi sadece karşıdan görünüşüyle çizdik. Bu elbette yeterli değildir. Aynı ifadenin, sağa, sola, aşağı yukarı vs. bakışlarını da çizebilmemiz gerekir…

Bunu şu şekilde yapabiliriz. Daireyi yatay iki çizgiyle bölmeli, dikey bir çizgiyle de bu bölgeleri tekrar bölmeliyiz. Bunlar yardımcı çizgilerdir. Çizgileri temel alarak ilk çiziminizi yaptığınızda, dikey çizgiyi sağa sola kaydırarak, oranı bozmadan yüzü farlı yönlerinden gösterebiliriz.

Yatay çizgileri de yukarı aşağıya doğru hareket ettirdiğimizde, bu kez yüzümüz aşağı ve yukarı doğru hareket edecektir.

KADIN BAŞI: Kadın başı çiziminin diğer çizimlerden çok da büyük bir farkı yoktur. Saç şekilleri, dudak (çizgiden çok bir kabartı) ,göz (daha ince ve kirpiklerle güçlendirilmiş) ve kaş (çok ince çizgilerle) yapılarıyla öne çıkartabiliriz.

ÇOCUK BAŞI: Çocuklarda başı genelde daha yuvarlak şekilde çizebiliriz. Alnı geniş, gözleri daha büyük olmalıdır. Yüzü çizmek için erkek ve kadın çizinden farklı olarak iki kısma ayırmamız daha uygundur. Burnu daha küçük çizmek de bir yol olabilir. Son halinde de belki birkaç noktayla çil oluşturabiliriz.

Yüz çizimlerini düz çizgilerle çalışırsanız bir süre sonra daha pratik çizgilere dönüştürebilirsiniz.

İnsan yüzünün görüntüsünü çizerken, karikatürcüler duyguları belirtmeye bilhassa önem vermektedir. Bu görüntülerin tümüne mimik diyebiliriz.
Örneğin öfkelendiğimizde, kaşlar çatılır, dudak uçları sarkar, gözler kısılır ya da neşelenirken kaşlar yukarı kalkar dudaklar, dudak uçları yukarı doğru açılmaya başlar. Bu ve bunun gibi onlarca mimiği karikatürlerimizde kullanacağız. Bu yüzden sürekli denemeler yapmalı mimiklere kalemimizi alıştırmalıyız. Bunun en kolay yolu, karikatürde çizmek istediğiniz hissi aynaya bakarak görmektir. Elbette çevrenizdeki kişilerin mimiklerini incelemekte de fayda vardır.

Bu konu üzerinde dikkatle durmalısınız. Zira yetersiz mimik çizimleri, karikatürü güçsüzleştirir, hatta anlamsızlaştırabilir.

imiklere çalışırken göz ve dudaklara da mutlaka dikkat etmelisiniz. Aşağıdaki örneklerden yola çıkarak siz de denemeler yapın…

Önce erkek gözleri

Şimdi kadın gözleri

Şimdi de erkek ve kadın ağızlarına örnek verelim.

Yüz çizimi, yönlendirme ve mimikleri çalıştıktan sonra basit çizimlerle kendi tiplemelerimizi oluşturabiliriz. Bunun için yine en başta yaptığımız gibi birkaç daire çizimi ve mimik oluşturmak yeterlidir. Tabi yönlendirmelere de dikkat etmeliyiz. Gelin birlikte birkaç karakter oluşturalım:

Bunun gibi birçok çizim denemesini siz de bol bol yapmalısınız. Ne kadar çok çizim yaparsanız, başarıya o kadar yaklaşırsınız

Yeni bir derste, tekrar merhaba değerli okuyucularımız;

Umarız önceki derslerimiz çalışmalarınızda yardımcı olmaya başlamıştır.

Bu dersimizde, birçok çizer için zor ama karikatür ifadelerine kattığı anlamla bir o kadar da önemli olan el çizimlerini inceleyeceğiz…

Basit bir el çizimi ile başlayalım:

Bu basit çizim denememizin ardından ellerimizi biraz tanımakta yarar var.

El çizimlerinde, en belirgin nokta parmaklardır. Dört parmak birbirinden farklı boyda, aynı yöne; başparmak ise diğerlerine göre kısa ve yana dönüktür. Dört parmak ileri geri hareket ederken, başparmak kavrama özelliğinden dolayı içeri doğru da bükülebilmektedir.

Şimdi birkaç püf noktaya değinmekte fayda var:

Bunları dikkatle inceledikten sonra aşama aşama bir eli nasıl çizebileceğimize bakalım.

El çizimlerimizi tek el üzerinde yapsak da; sağ ve sol ayırımına da dikkat etmelisiniz. Bunun için bir elin aynadaki görüntüsünü düşünmeniz yeterlidir…

 

 

 

El çizimlerimizi tek el üzerinde yapsak da; sağ ve sol ayırımına da dikkat etmelisiniz. Bunun için bir elin aynadaki görüntüsünü düşünmeniz yeterlidir…

Tüm bilgileri dikkate alarak, karikatür elimizin farklı hallerdeki görünüşlerini beraber çizelim.

Tekrar merhaba karikatür dostları,

Geçen dersimizde el çizimleriyle ilgili denemeler yapmış, ders notumuzun desteğiyle de farklı görüntülerdeki çizimleri tanımıştık. Bu dersimizde de karikatürde eller kadar önemli olan ayak çizimlerini inceleyeceğiz…

ayak çizimlerinde, bir uçta parmaklar, diğer uçta topuk bulunur. Topuğun ayak bileğiyle bireşim noktası ayağın en yüksek, parmakların olduğu yer ise en ince bölümüdür.Elbette, baş parmak kalın, diğer parmaklar incedir. Tıpkı ellerdeki gibi şişman karakterler çizilirken parmaklar daha kalın, ayaklar daha yuvarlak hatlı çizilmelidir.

Başlıca çizim alıştırmalarından sonra, farklı açılardan da çizmeye çalışmalıyız:

Çıplak ayak çizimleri bir parça zor gelebilir. Zaten dikkat ederseniz çoğunlukla çıplak ayak yerine ayakkabılı çizimler kullanılır ki bu daha basit çizimler içerir. Hele pantolon paçaları da uzunsa çizim oldukça kolaylaşır.

Karakterlerimizin duruşlarına göre ayaklar da farklı yönlerden çizimlerimize girebilmektedir. Biraz daha deneme yapmakta fayda var.

Çizimlerimizin kalitesini arttırmak için ya da karakterlerimizi tamamlaması için farklı ayak çizimlerini de kullanmalıyız elbette:

Kadın ve erkek çizimlerinde küçük farklar olduğunu söylemiştik. Bu farklılıklardan en belirgini ayakkabılarda ortaya çıkar. Yüksek ökçeler hazır.

Karikatür her ne kadar anlık çizimleri içerse de bazı durumlarda hareket halindeki çizimleri kullanmak gerekir. Dolayısıyla hareket eden ayakların, durumunu da gözden geçirmekte yarar var…

Dersimizin sonuna geldik. Umarız sizlere yararlı olmuşuzdur. Kolaylıklar diliyoruz.