HAPİ Yusuf Mahmud
Aktaran: HAPİ Cevdet Yıldız
Her yıl Düzce Efteni Gölü’ne bir kez kadınların hasır dokumaları için saz getirmeye, bir kez de sağlık banyosu için hamama yaşlıca kadınları götürürdük. Kadınlar kaplıcada sağlık banyosu alırlardı.
Bu biçimde bir sonbahar günü köyümüzden birkaç kadını Efteni Hamamı’na götürmüş, patika yolu izleyerek geri dönüyorduk.
Köyümüzden (Sarayyeri) Samhan (*), su dökmek için olmalı gerimizde kalmıştı. Biraz sonra Samhan’ın bir çığlık atıp ürkmüş biçimde bize doğru koşmaya başladığını gördük. Ben de “Ne oldu ki” diyerek ona doğru koştum.
– Ne oldu Samhan, diye sordum.
– Dağda önümden kırk erkek domuzun koşarak geçtiğini gördüm. Onun için bağırdım, dedi.
– Güpegündüz kırk domuz ne arar ki burada, atıyorsun, dedim.
– Kırk erkek domuz dediysem de, yirmiden az değildiler.
– Yine atıyorsun, güpegündüz yirmi erkek domuz ne arasın burada?
– Yirmi dediysem de on taneden az değildiler herhalde.
– Yine atıyorsun.
– Beş taneydi.
– Atıyorsun.
– Bir taneydi.
– Yine atıyorsun, güpegündüz dağda tek domuz bile göremezsin.
– Peki, çalı dibinde kışkış ettiren neydi öyleyse?
Samhan çalı dibinde küçük bir yeşilbaş (kertenkele) görmüştü.
АДЭ ХЪУЦХЪУЦ КЪЕЗГЪА1ОРЭР ШЪЫДЫГЪ?
Дузджэмгьэ гъэкъэс зэ 1ут1аныхьэ, зэуи хьамам фэш1гьэ 1эфтэныем тык1оштыгъ. 1ут1анымгьэ бзылъфыгъэхэм хьасырхэр яхъэштыгъ. Хьамамымгьи бзылъфыгъэхэм, псэоныгъэ фэш1гьэ зягъэпск1эштыгъ.
Моштэу зы бджыхьапэгорэм 1эфтэные хьамамым тикой шыш бзылъфыгъэ заулэ счагъэу къэдгъэзэжыгъэу лъэс гъогум тытэтэу Самхъан* тяужы т1эк1у зыкъыригъани гъутхьак1о 1ок1ы фэдэу дек1ок1ыгъагъ.Т1эк1у къэнэуж кууу къечэжэжыгъагъ.”Шъыд хъугъэ?” с1уи сызэплъэк1и ыдэж сечэжагъ.
– Шъыд хъугъ Самхъан?с1уи сеупч1ыгъ.
– Къушъхьам сяпэгьэ къохъу т1оч1ит1у зэблэшъутыхэу слъэгъугъ.Аш фэш1гьэ сыкууагъ,ы1уагъ.
– Mэфэ нэфэу къохъу т1оч1ит1у тэдэ къэк1ышт,е опц1а,с1уагъ.
– Къохъу т1оч1ит1у с1уагъэ нэмы1эми т1оч1 нахь мэч1агъэхэп.
– Е опц1а ыгьи,къохъу т1ок1 мэфэнэфэу тэдэ къик1ын?
– К1о т1оч1 с1уагъэ нэмы1эми пш1эу къыч1эк1ын.
– Е опц1а.
– Тфыгъ.
– Опц1ы.
– Зыгъ.
– Е опц1ы дэда,мэфэ нэфэу къушъхьам зы къо закъуи ч1эплъэгъон плъэк1ыхэнэп.
– Адэ къэц куардэм хъуцхъуц къезгъа1оштыгъэр шъыдыгъ?ы1уагъ.Къэц куардэм хьамплъыж ц1ык1угъорэ хилъэгъуагъэу,аш ыгъэштагъэу къыч1эк1ыгъ.
Къэз1отагъэр: Хьапый Юсыф Махьмуд
(*) Cамхъан Къоук1ьэхьаблэ шышагъ,бо дэхагъэ,бзылъфыгъэ шъхьарфак1оу шытыгъэу къя1отэжы,ыч1ап1о ымызагъэмэ ашышагъ п1онэу къя1отэжы.Къоук1ьэхьаблэ ытемыр къохьап1о къушъхьэ капэм ч1эс Джанхъотые нысэшэ гьэгу фэш1ыгьэ,зы чэшгорэм шыухэу к1охэ къэк1ожхэ зэхъум шитф зэблихъугъэу, “мы шыр сигу е1угъэп,адрэ шым сытэт1ысхьан сыфай” ы1оу,зым ехымэ адрэ шым тэт1ысхьэу зыкъаригъэхьыжыгъагъэу къя1отэжы.1эцумыжъыгъ.Бо къэбар пылъ,жъымэ къя1отэжы.Хьапый Джэудэт.
Anlatan: Hapi Yusuf Mahmud
(*) Samhan’ın çok güzel ama huysuz bir kadın olduğu anlatılır. Sarayyeri (Къок1ьэхьаблэ) köyünden, bu köyün kuzey batısında, yamaçta bulunan Çerkes Aynalı (Джанхъоти) köyüne gece düğüne gidip aynı gece dönüldüğü sırasında, ”Bu atı ve süvarisini beğenmedim, öbür ata, o atlının yanında gitmek istiyorum” diyerek, beş at ve atlı değiştirecek ölçüde huysuz biri olduğu anlatılır. Kendisine ilişkin çok şey anlatılırdı. Açumıj (1эцумыжъ) ailesindendi. -HCY