THARKOHO Adam
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Gazetemizde daha önce yayınladığımız gibi Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan federal ve yerel basın mensupları ile bir basın toplantısı düzenlemişti. Cumhuriyet başkanı göreve geldiğinden itibaren bu niteliklere sahip 6 basın konferansı düzenledi. Gazetecilerle açık-açık konuştu, sorulan sorulara ayrıntılı cevap verdi.

Soru: Adigey’de cumhuriyetin sosyal-ekonomik kalkınma programı hazırlanacak. Bu programda hangi konulara birincil derecede önem verilecek ve daha önceleri kabul edilenlerden ne gibi konularda ayrılıyor?

THAKUŞINE Aslan: Cumhuriyetimizin sosyal-ekonomik kalkınmasında ana vazife ve birincil norm olarak ‘yaşamın çağdaş normlar seviyesine ulaştırılması’ geliyor. Hazırlayacağımız yeni program ekonominin hızlı kalkınması için gerken imkanların sağlanması, işletmelerin kendi çalışma alanlarında diğer işletmelerle rekabet gücünün arttırılması için gereken olanakların sağlanması yönünde olacak. Bütün bunlar sosyal kalkınmanında temeli olacaklar. Daha öncekilerden farklı olarak programı hazırlayıp kabul edersek bölgedeki sosyo-ekonomik problemlerin çözümlenmesi yolunda kendi imkanlarımızın yanısıra cumhuriyetimize giren yatırımlarıda değerlendirebileceğiz. Bu açıdan devlet ve özel sektörün işbirliğinden doğacak olanakları tutanak yapmalıyız.

Soru: Size göre 2012 yılında cumhuriyetin ekonomik kalkınmasında gösterilen en önemli gelişme nedir?

THAKUŞINE Aslan: Son yıllarda Adigey’in sosyo-ekonomik olarak kalkındığı malum. Bu hususta en belirgin olarak gösterilecek şey ise cumhuriyetteki üretimin her yıl daha da artmasıdır. Son beş yılı ele alacak olursak bu oran birbuçuk kat kadar arttı. 2012 yılında endüstriyel üretim indeksimiz (ilk on ayın verilerine göre) yüzde 106,4 oranına ulaştı. Güney Federal Bölgesi’nde yer alan subyektlerle kıyaslama yapacak olursak, Adigey’in bu açıdan 3. sırada yer aldığını görürüz.

Bir diğer önemli husus olarak girişimciliğin artmasına yönelik programda belirtilen her şeyin gerçekleştirilmesinden de bahsedebiliriz.Geçen yıl küçük ve orta ölçekli ticaret ile iştigal eden 600 yapıya yaklaşık 300 milyon Rublelik yardımda bulunduk. Federal bütçeden bu konuda harcadığımız kısmı 125 milyon Ruble’ye ulaşıyor. Bu sayede yaklaşık üç bin işyerinin açılmasını veya faaliyetlerine devam etmelerini sağladık. Daha önce kararlaştırdığımız şu anda üzerinde çalıştığımız programlara 2013 yılında da devam edeceğiz. Ayrıca yaşamın getirdiği yeni şartlar çerçevesinde başka programlarında hazırlanması üzerine çalışacağız. Üzerinde en çok duracağımız konular arasında cumhuriyetimizde bulunan girişimci işletmelerin modernizasyonu ve sosyal anlamda korunması gerekenlere (sakat, genç, işsiz ve emeklilere) yardımcı olmak yer alıyor.

Bunun yanısıra Adigey’deki tüm yerleşkelere doğal gaz ulaştırmak üzere yürüttüğümüz programa da devam edeceğiz. Günümüz itibariyle doğalgaz, cumhuriyetimiz yaşayanlarının yüzde 76,8’ine ulaştırılıyor. Bu programın uygulanması anlamında Adigey diğer bölgeler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Son beş yıl içerisinde cumhuriyetimize ekonomik anlamda yatırımcılar 71 milyar Ruble kadar yatırım yaptılar. Bu yıl içinse yaklaşık 19 milyar Rublelik yatırım yapılmasını planlıyoruz. Başarılarımızın yanısıra hala eksiklerimizin olduğunu çeşitli sorunların devam ettiğininde farkındayız, elimizdeki imkanlar çerçevesinde insanların bize olan güvenlerini boşa çıkartmadan bunlarında üzerinden gelmeye çalışacağız.

Soru: 2013 yılında cumhuriyetin ekonomik kalkınması yolunda ne gibi projeler ve arzularınız var?

THAKUŞINE Aslan: Biz ana misyon olarak tek bir şeyin üzrinde duruyoruz; ‘cumhuriyet yaşayan her bir ferdin yaşamının daha iyi hale getirilmesi’. Bunun gerçekleştirilmesi için elimizde bulunan tüm imkanları kullanacağız. Güney Rusya Federal Bölgesi’ndeki diğer tüm subyektler gibi bizim cumhuriyetimiz Adigey’de de bu konuda yeterli olmayan bir alt yapı sorunumuz var. Örneğin işletmelerin üretimlerini arttırabilmeleri için gereken elektrik enerjisi açısından enerji ulaştırımı için altyapımız zayıf. Bu sorunun ortadan kaldırılması için 2012-2016 yıllarını kapsayan bir çalışma programı oluşturduk, bu programa yatırımcılarında katılımları olacak.

Altyapısal olarak cumhuriyetimizi cazip kılacak çalışmalara bu yılda devam edeceğiz. Bu konuda Kamennamost’ta açılacak olan inşaat malzemeleri üretimi yapacak kompleksinde büyük faydası geleceğine şüphe yok. Burada ‘Promkontrakt’ isimli anonim şirket ile İspanyol firması ‘Asiser’ ortak çalışacaklar. Yatırımcılar burada toplamda 4.5 milyar Rublelik yatırım gerektiren 5 fabrika yapacaklar. Cumhuriyetimizde gerçekleştirmek istediğimiz en büyük işletmelerden birisi de petrol ürünleri üzerine çalışacak kompleks. Bu yatırımı yapacak olan ‘Antey’ isimli firma ile cumhuriyetimiz 2012 yılında Şaçe’de (Soçi’de) gerçekleştirilen forumda gerekli ön anlaşmaları imzaladı. Bu yatırım toplamda 30 milyar Ruble’yi bulacak. Yatırımcı firma konu ile alakalı projenin hazırlanması için 500 milyon Rublelik harcama yaptı.

Bunların yanısıra turizm sektörünün gelişmesi için ‘Leğo-Nake’ tesislerinin-de yapımına devam edeceğiz. Böylesi büyük projeler sayesinde hem yeni iş alanları açılıyor hem de cumhuriyetimizin vergi gelirleri artıyor, ve bu çok önemli. Gelen yatırımcılara kanunlar çerçevesinde cumhuriyetin ekonomi-sinin kalkınmasında faydası gelecek yatırımcılara gerek cumhuriyet gerek-se yerel idareciler tarafından her türlü yardım ve desteği vermeye engelleri ortadan kaldırmaya hazır olduğumuzu bir defa daha söylemek istiyorum.

Soru: Çok çocuklu ailelere arsa tahsisi, genç ailelerin konut edinmeleri için var olan programın Adigey’de nasıl uygulandığı hakkında bilgi verir misiniz?

THAKUŞINE Aslan: 2011-2015 yılları arasında gerçekleştirilmesi planlanan ‘Konut’ isimli program çerçevesinde 2012 yılında 96 genç aileye yardım ettik. Bu genç ailelerin yaşadıkları konutları iyileştirmeleri ya da yeni konut almaları için 52,8 milyon Ruble para verdik. Günümüz itibariyle 64 aile konutlarını onardı-iyileştirdi, diğer 32 aile ise verdiğimiz parayı 2013 Temmuz ayına kadar kullanmalılar. 2006 yılından 2012 yılına kadar andığım program çerçevesinde Adigey’de 400 ailenin barınak sorununu çözdük. 2015 yılına kadar 200 aileye yardımcı olmayı planlıyoruz. Çok çocuklu ailelere arsa tahsis edilmesininda görevlerimiz arasında olduğunu çok iyi biliyoruz ve bunu da yaşama geçirmek için çalışacağız.

Soru: Eski ve yıkılmak üzere olan konutlarda yaşayanların başka yerlere göçürülmesi üzerine olan program Adigey’de nasıl uygulanıyor?

THAKUŞINE Aslan: 2012 yılı Ocak ayı itibariyle, Adigey’de böylesi durumda olan çok katlı 59 bina tesbit ettik. Bu binalarda toplam 1095 kişi yaşıyor. Eski ve yıkılmak üzere olan binalarda yaşayanların göçürülmesi konusunda cumhuriyetimizde iki program üzerine çalışılıyor, federal merkezde bu konuda bize yardımcı oluyor. 2011-2012 yılları arasında bu programların gerçekleştirilmesi için 143 milyon Rublelik harcama yaptık bunun 106,7 milyon Rublelik kısmı federal bütçeden, kalan 36 milyon Rublelik kısmı ise yerel bütçeler tarafından salındı. Bu sayede 81 aileyi (237 kişiyi) yeni evlere göçürdük. Günümüzde de ‘SV-Storiyetel’ isimli firma 85 dairelik bir komplek İnem’de yapıyor. Burası bitirildiğinde 47 aileyide bu binaya yerleştireceğiz. İnem ve Tahtamıkuaye’de yaşayanlar için ‘stroy-kompleks’ firması tarfından Yablonovskede yapılmakta olan binayada 40 aile yerleştireceğiz.

Soru: Cumhuriyetimiz yöneticileri yurtdışında yaşayıpta dönmek isteyen soydaşlarımıza yönelik ne gibi politika yürütüyorlar?

THAKUŞINE Aslan: Bu konudaki çalışmalarımızı federal ve cumhuriyet kanunları çerçevesinde yürüteceğiz. Günümüzde Suriye’de sürmekte olan savaş nedeniyle Adigey’e geri dönmek isteyenlerin sayısında belirgin bir artış oldu. Onlara yardımcı olmak için hükümete bağlı bir komisyon oluşturduk. Bu konuda geri dönenlerin geçici barınma, sağlık yardımı, cumhuriyetimizin devlet dillerini öğrenmeleri, orta ve yükseköğrenim kurumlarında okumaları, ufak çocuk sahiplerinin çocuklarının kreşlere yerleştirilmesi ve başka hususları-sorunları tesbit ederek bunları çözümlemeye çalışıyoruz. Cumhuriyetimizde bulunan köylere şimdiye 15 aile yerleşti, 16. aile ise yerleşmeye hazır. Bunun yanısıra Suriye’den gelen soydaşlarımız arasında vatandaşlık durumuna göre 15 aileye evyapmaları için Mefehable köyünde arsalar vereceğiz. Bunun yanısıra cumhuriyetimizdeki köylerde bulunan boş evlerin listesini çıkarttık, bu yönde de çalışmlar yapabiliriz. Adige Cumhuriyeti hükümeti, ulusal işler, yurtdışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite, geri dönenlerin yaşama adaptasyonu merkezinin yanısıra yerel yönetimler-kurumlar, ticaret adamları ve sivil toplum kuruluşlarının bu konuda büyük faydası dokunduğunu da burada belirtmek istiyorum.

Soru: Bütün yıl boyunca faaliyet gösterecek ‘Leğo-Nake’ turizm kompleksinin gerçekleştirilmesi çalışmaları ne aşamada?

THAKUŞINE Aslan: Bu proje gelecekte Adigey’in ekonomik olarak kalkınmasında en önemli katkısı olacak projelerden birisi. 2003 yılından itibaren ‘Leğo-Nake’ turizm kompleksinin gerçekleştirilmesi için gerekli altyapı çalışmalarını yapmaya başladık. Buraya ulaşacak karayolu, elektrik ve doğalgazı bölgeye çektik. Bunun için 1,8 milyar Ruble harcadık. ‘Kuzey Kafkasya Turizm Tesisleri’ isimli devlet firması ile bağlantılı olarak çalışıyoruz. Genel plan çerçevesinde turizm endüstrisinin ihtiyaç duyduğu binalar için gereken projeleri ise yatırımcılar hazırlıyorlar, bu konuda 3 milyar Rublelik anlaşmaya imza attık. Her şeyden önce belirtmek istediğim şey eğer bu projeyi bitirirsek 20 bin kişilik iş imkanı açılmış ve buradaki işletmelerden alınan vergilerle cumhuriyetimi-zin vergi geliri artmış olacak.

Soru: Cumhuriyetimizde yaşayan ve devlet indirimlerinden faydalananların ihtiyaç duydukları ilaçların temini konusunda neler yapıyorsunuz?

THAKUŞINE Aslan: Bu grupta yer alan insanlarımıza gereken hizmetin verilmesi için 2013 yılı bütçesinden 75,6 milyon Ruble salınacak eğer bu miktarı 2012 yılı ile kıyaslayacak olursak yüzde 45,9 oranında bir artış olduğunu görürüz. Hastahane, poliklinik, sağlık ocağı, ana-sağlık-doğum ocakları düzenlendi-yenilendi bu konuda çalışmalara devam ediyoruz. Şimdi önümüze dikilen ana vazifelerimiz arasında hastaların ihtiyaç duydukları ilaçların ücretsiz olarak temini hususu yer alıyor. Bunun çözümü konusunda bu yıl samimiyetle çalışacağız.

Basın konferansına katılan basın mensuplarının sorduğu diğer pek çok soruyada Cumhuriyet Başkanı ayrıntılı cevaplar verdi. THAKUŞINE Aslan cumhuriyetimizle ilgili haberleri gerçekleri yansıtan şekilde aktaran gazetecilerden çok memnun olduğunu, bu basın konferansına benzeyen toplantıları gelecektede yapacaklarını söyledi.