ŞAPŞIĞE Ahmed
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız
Kocakarı:
– Huysuz gelin kötü kalpli olur,
A benim Ts’ırğuj’ım,
Sakın Aleglerin (1) evine götürüleyim deme,
A benim Ts’ırğuj’ım.
Aleglerin evine götürülenler
A benim Ts’ırğuj’ım,
İncicişha’dan (2) aşağı atılır,
A benim Ts’ırğujım.
Ts’ırğuj:
Kapa çeneni be uğursuz karı,
Götürmeyeceklerse bile götürtürsün sen beni.
Çok söylenen şey başa gelirmiş,
Bir kez olsun yakamı bir bıraksaydın,
(Tam o sırada Ölüm Kurultayı (3) içeri adım atar),
İşte bundan korkuyordum,
Şom ağızlı uğursuz kocakarım benim,
Ağzından iyi bir şey çıktığını duymadım hiç,
Ver de domuz bıyığını son bir kez yalayayım!
Ölüm Kurultayı Başkanı:
-Hanginiz daha yaşlısınız?
-Bu kocakarı benden yaşlı, diye Ts’ırğuj konuşacak oldu ama bu bir avuçluk kocakarı hemen öne atıldı ve bağlandığı beşik ipini kopartır bir biçimde gerinip döktürmeye başladı:
“Ayıp değil mi, insan böyle şeyler söyler mi hiç?Benim doğduğum günü dünmüş gibi bilirsin, sıra ölmeye geldiğinde ben yaşlıyım, diğer zamanlarda ise kendisi daha yaşlı. İnanmıyorsanız dişlerimize bir bakın, benim dişlerim ikinci kez çıkmadı henüz, onunkiler ise iki üç kez dökülüp yeniden çıktı.
Gelenler dişlere baktılar ve Ts’ırğuj’ın daha yaşlı olduğuna karar verdiler. Homurdanmalarına aldırmadan Ts’ırğuj’ı Aleglerin evine götürüp mamjıyeyi de (4) içirdiler ve ölüsünü İncicişha’dan uçuruma attılar.
Not: Bu teksti bir şarkı biçiminde söyleyerek, 10 Mayıs 1952’de Ürdün’ün bir Adige köyü olan Vadisir‘de Şapsığe Ahmed yazdırdı. Özgün biçimi Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü’ndedir. Kaynak:Нартхэр адыгэ эпос, t. VII, Maykop, 1971, s. 196-197.
DİPNOTLAR:
1) Aleglerin evi ölüm kurultayının düzenlendiği ve yaşlıların öldürüldüğü yerdir.
2) İncicişha (Инджиджишъхьэ) bir ırmağın yukarısı. Belki Zelençuk ırmağı olabilir.
3) Ölüm Kurultayı’nın Adigece adı Jıvık’ Khase/Жъыук1 Хасэ’dir. (Yaşlıları Öldürme Kurultayı)
4) Mamjıy (мамжъые), son içki. İçkinin içine zehir ya da yılan konarak infaz törenle yerine getirilirdi. Bir örnek için bkz. Yaşlı Jemadıv’ın Öldürülüşü, Circassiancanada, internet. -HCY