PEÇ’EŞH’O İsmahil
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız
Pselıho (псэлъыхъо) (1) için Batnıko Ş’uts’e (Батныкъо Ш1уц1э) Çırte (Чыртэ) (2) ülkesinden Nart ülkesine, Veş’ade-guaşe’nin (3) yanına gelmişti. İkisi bir pselıho konuşması yaptılar. Pselıho sırasında kız: “Beni kaçıracak olursan sana varırım” dedi.
– Peki, öyle yapayım, diyerek kızı götürmeye başladı Batnıko.
Nart Temrıko (Темрыкъо), Batnıko’nun kızı kaçırmasını engellemek için karşısına dikildi ama elinden bir şey gelmedi. Ş’uts’e vurup Temrıko’yu öldürdü. Yolda karşılaştığı Ramfıte de Batnıko’ya saldırdı ama o da bir şey yapamadı. Ş’uts’e Ramfıte’yi de öldürdü.
Laba ırmağını geçip Kojevbe Tepesi (Къожэубэ) eteğinde yaşayan pehlivanla karşılaştılar, o da bir şey yapamadı, pehlivanı çökertip bayılttı Batnıko. Kojevbe Tepesi’ne ulaştıkları bir sırada pehlivan ayıldı ve Ş’uts’e ile kızı attan alaşağı etti. Orası Ş’uts’e’nin ölüm yeri oldu. Atı da Çırte’ye döndü.
Yakınları at binip Çırte’den geldiklerinde Ş’uts’e’nin ölüsüyle karşılaştılar, Veş’ade’yi ise kurtlar yemişlerdi. Gelenler kızın cesedini ailesine teslim ettiler. Ş’uts’e’nin cenazesini de Çırte’ye götürdüler. Kızın gömüldüğü yere de “Veş’ade’nin Höyüğü” (Ошъадэ и1уашъхь) (4) adını verdiler.
Not: Bu K’emguy teksti, bugünkü Adigey’in Hatığujıkuaye (Хьатыгъужъыкъуае) köyünde 1885 yılında doğmuş İsmahil Peç’eşh’o’dan (Пэк1эшхо Исмахьил) 19 Kasım 1958’de yazıya aktaran Nuh Ğış (Гъыщ Нухь). Özgün biçimi Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü arşivindedir.
DİPNOTLAR:
1) Pselıho, evlenmek amacıyla kız ve erkeğin konuşması.
2) Çırte, Nart ülkesine komşu bir başka ülke. Kuzeyde, Don nehri dolaylarında. Destanda Çınt, Cırt gibi adlarla anılır.
3) Bazıları Veş’ade‘nin Yınımıko (Инымыкъо) ailesi mensubu olduğunu söylüyorlar.
4) Veş’ade (Ошъадэ), Maykop’un doğusunda bir höyük (Sintepe) idi. Burası “Maykop Höyüğü” (Мыекъопэ 1уашъхь- “Майкопский курган”) adı altında tarihteki ünlü yerini almıştır. 1897 yılında N. İ. Veselovski Veş’ade Höyüğünü kazdırdı, çok sayıda altından yapılma ve üzerinde hayvan resimleri bulunan eşya ve hayvan heykelleri çıkardı. Bu eşyalar şimdi St.Petersburg’daki Devlet Müzesi’ndedir. (Bkz.БСЭ,т 26,м.,1954,sayfa 26) A.H.