Mustafa Baybaş

Bu platformu sadece Adigece yazışmaya yer vermek istiyorum.

Uzun süredir Adigece yazışmalar yapıyorum ve hiçte zorlandığımı sanmıyorum, bunun yanında Kiril olmasa bile Latin alfabesiyle de pekala uyumlu olabiliyor. Bu tür oluşumların çaba gerektirdiği kadar Adigece yazmanın yanında çok kısa sürede Adigece kelime dağarcığının da gelişeceğine inanıyorum. Tüm yorum ve ve katılımların bu yönde dikkate alınması, benim için Adigelerin özüne hitap edebilmekten geçer.

Saygılarımla.

Zefetğenir seş'e, Adigece yutğenir afedize zeremıkinir gulıttenim sıfai, ay pae Kiril mığumi Latince Adigece tğenir ğuın fede sığaple. Mıy fede zefetğenir zedğaş'eme zımış'eğeremce adığabzem ğel kuşabzeğer nah ceğe zedğeş'en fede kısfako. Arzı, mı platformum şıtğene fayem Adigece kitğıme, teri adığabzece fettğıjışune keğuışt. Se Adiger Adige fede ğetınım sıfai, sicas...

Fesapş


Sbiller Köyü
19.07.2006

http://bezlec.sitemynet.com/bezlec/ 
bezlec7@hotmail.com 
bezlec@gmail.com  tızefetğen msn re ti ğheğegum pae sış'ığe siteri kesetğı şu keblağ.


Batıray Yedic
25.07.2006

Maf,

Serıy Yebıler sışış s'ome sıxevkoştep. Siguapedee chuğe Adıgabzeç'e tıyeretxeştır. Zıç'ız şusfeguş'ş tıbyem vase zereştüğemç'e. Av alfavitev tarı tışteştır. Kirila? Latina? Latın me tarı? Txıpxemç'e tızegurı'on fay. Armırme kindede xuşt. Se s'orer Krıl tejüğaşte. Psevnığe pıte şü'enıç'e.


Baybaş
11.08.2006

Adığabze tıtğınım pa'e keptğığeğem saguşıpsığ, sıceyupcehağ, Adige lenıkomce sadeguş'ağ, Amenet PSIUSH grasnadar dese Adige yecağe yinğem yaşışım seubcığeti yeguştır latınep kril kiuağ, yayujım uase kesşın pae cı nese kesımıtğe blecığ. tğenim yekuştır latınep KİRİL hunfaer zezğeşağ, Adige tğenim yekuştır yue zerepuğe krili arı.

Amırme Latince yutğenı ğurem harfe zıfaore nahıber mekodı. Tığe kohağomce latın matğe, tığe kocığomce kril, tecnolojım feğezağe k'in ğum'i tfeş'en şıep. Tha yoğepseu sıguce sıktehağe keğuğ, yuplace yiyinağe zecemi tkeğeynefıne tıfai, tğenım yizakop zerezeğel guşıpsence tıpe yuıtme tıguape ğuışt.

Wopsew.

Denetim Kurulu Üyesi Vedat Merzey'in Notu: Yazı üzerinde hiçbir değişiklik yapılmadan güncellenmiştir.


Tirkubiy
11.08.2006

Sayın Baybaş,

O kadar garip bir sistematikle yazıyorsunuz ki pes doğrusu. Adeta sayın Yedic'i haklı çıkarmak gibi bir gayretiniz var gibi.

Şayet Adigece yazmak istiyorsanız buyurun daha öncekilerin yaptığı gibi en azından kendi içinde kurallı bir alfabe ile ve bıkmadan bir konuyu sonuçlandırıncaya kadar yazın. Yoksa nedir bu buyurun burada yazalım hikayesi.

Doğru dürüst bir şeyler yazarsanız yanıt bulacağınıza eminim.

Sayın Batıray Yedic, öncelikle Adığabze derslerinizi bir gözden geçirin, hatta onları Latin yerine Kiril'le yazın, sonra sizin fikirlerinizi görüşelim.

Bu haftadaki yorumunuzda da enteresan bir konuya değinmişsiniz, tebrikler. Ancak, siz nerde yaşıyorsunuz? Umarım Adigey'de yaşıyorsunuzdur. Aksi halde söylediklerinizin tümü anlamsız olur.

Sayın Baybaş ve sayın Yedic, bu bölümü sizler devam ettirin görelim.

Şimdiden başarılar...


Baybaş
12.08.2006

Sayın Tırkubiy,

Öncelikle özeleştiriniz için çok teşekkür ederim. Biz çözüm bekleyen bir konu üzerinden yola çıkmakla beraber esas amacın bu sayfanın sadece Adığabzece olarak yazışabilmeyi öngördük, ki burada Adığabze'nin hangi harflerle yazılacağı konu içinde bir enstantene, bunu fark etmeniz gerekirdi.

Yediç beyin girişine hak vermemek elde değil ve getirdiği konuya da katılıyorum, konunun uzmanı o çünkü. Garip bir sistematikte yok, kullandığımız dili kullandığımız harflerle iletişime çalışıyoruz. Buyurun burada yazalım hikayesine yazmayabilirsiniz. Doğru dürüst yazanları bekliyoruz hikaye oluşturmak isteyenleri değil. Latin ve Kiril yazım konusu genel anlamdadır formda değil.

Yorumunuza katılamıyorum. Çünkü okumamışsınız bile ki değerlendirmeye tabi yanıt veriyorsunuz. Yazınızda önerici çözücü ve yönlendirici unsurlar görmek isterdim ki, artık bu halkımızın hep doğru ya da yanlış fikirlere muhaliflik duygusunu azaltabilelim.

Saygılarımla.


Batıray Özbek
12.08.2006

Maf Tirkbiy,

Neyi ve kimi eleştirdiğinizi pek anlayamadım. Hangi alfabeyi kullanacağız diye bir soru yönelttim. Yanıtı çok basit. Kiril ya da Latin alfabesi. Latin'se, kimin hazırladığı? Ben en az onun üstüne alfabe biliyorum.

Gelelim Adigece programına. Belki sizin bilginiz yok, bu programın detaylı şekli 1998 yılında Kiril alfabesi ile 'адыгабзе сэгущы1э" yanında Audıo kasetle yayınlanmıştır.

Sevgilerimle.


Tirkubiy
15.08.2006

Sayın Baybaş

Teşekkür ettiğiniz öz eleştiri ne ise bende teşekkür ederim. Konu anlaşılamadı. Neyin öz eleştirisi, kimin öz eleştirisi? Enstantane olarak nitelediğiniz hangi alfabe konusu, sayın Yedic'e göre sizin yazdığınız Latin'le 20 civarında. Gerçi sayın Yedic, dil öğretirken hangi Latin'le yazmış anlaşılmıyor. Anlaşılmasını da beklemiyorum.

Sayın Baybaş, ne yazdınız ki anlaşılmadı, okunmadı diyorsunuz?

Hiyoroglif yazısını okumak bile sizin yazdıklarınızı okumaktan daha kolay. Daha önce aklımda kalan örneklere göre mesela; atasözlerini, woredleri, bulmacaları enstantane alfabenizle yazabilir, bizlere bilgi verebilirdiniz ama siz, hadi gelin yazalım diyorsunuz.

Sayın Yedic ise Kiril'le yazalım diyor. Ama kendi dil dersi çok anlamsız bir Latin alfabe ile yazılmış. Sizin anlayacağınız önemsiz bir enstantane. Melaxo; koyun çobanı. Mır xet? Bu kim?

Sayın Yedic, bu yazılarınızdaki x harfinin iki değişik ses almasını bildiğiniz 20 alfabeden hangisinde yazdığını söyler misiniz? Vıxevkuağ= Yanıldın.

Sayın Yedic, bu nasıl yanıldın anlamı alıyor, açıklar mısınız? Maf, sane dax! Buradaki sane sözünü üzüm anlamamız için tek sebep var mı, tabi maf diyorsunuz ama yanlış yanlıştır. Madem Kiril'le yazalım diyorsunuz (s) harfinden sonra ya gelmesi gerekmez mi? Belki de 21, alfabeyi öğrenmeniz gerekiyor. Zıthaç’ın yıkanmak sayın Yedic, yıkanmak mı, yıkamak mı? Yani el yıkamak mı ya da yüz yıkamak mı? Hangi diyalekte hakimsiniz merak ettim.

Kısaca sayın Yedic, madem Latin alfabesini savunuyorsunuz, ilkelisiniz, yazdığınız Adigebze dil kursunu hemen Kiril'le yazın.

Sevgi ve saygılarımla.


Ayhan
16.08.2006

Sayın Baybaş,

İyi niyetinizden asla şüphe duymuyorum. Ancak kullandığınız bir kelime dikkatimi çekti. "Adigabzece" kelimesinin anlamı nedir? Eğer Adigelerin kullandığı dili kastediyorsanız sanıyorum Adigabze demek yeterli. Böyle bir kelimenin arkasına "ce" eki getirilemez. Kullanmış olduğunuz ek Türkçe bir ektir.

İyi niyetli gayretlerinize, bu konuda daha önce araştırma yapmış büyüklerimizin çalışmalarını inceledikten sonra devam etmeniz dileklerimle, saygılar sunuyorum.


Baybaş
17.08.2006

Sayın Tırkubıy,

Teşekkürüme taktir eklemek uygun olacak! Elinize sağlık, sayfa diye sadece nasıl harflerle olursa olsun dilimizle yazışmaya yönelik bu ortamı amacı dışına çok güzel taşıdınız. Latin'le yazmaya kalkarsan 20'den fazla çeşitlilik arz ediyor, yok Kiril'le yazmaya kalksan; bu siteyi Kiril alfabesi bilen kimselerin ziyaret etmesi okuması ve cevap yazması halinde bizim anlamamız imkansız. Bizler bir anlaşabilme iletişim kurabilme yolunda şimdiki zamanı değerlendirmeye çalışıyoruz. Sizin anladığınız türde bir ortak geçerli alfabe oluşturma çabasında değiliz.

Sayın Batıray beyde aynı gayrette değil. Siz bunu algılamamakta ısrar etmektesiniz. Biz burada konu ve yazı tipi ne olursa olsun bir yazışma ortamı oluşturmaktı. Umarım hala anlamış değilim, diye bir yanıtınız olmaz.

Sayın Ayhan Adığabze-ce eki için hakkınız yok değil. Kısaca diasporadaki hangi Adige ile temasa geçmeye kalkarsanız bulunduğu yere göre dil ekleri belirir, bu durum Adige dilinin ana vatanı içinde geçerlidir maalesef. Genel anlamda beklentim, bu sayfaya ister Kiril ister Latin isterse Latin'in 20 versiyonu olsun buraya yazabilmek önemli olan bence, kelime düşüklüğü uyumu ekler bunların önü alınamaz.

Teşekkür ederim.


Batıray Özbek
17.08.2006

Maf Tırkubıj,

Sız zannımca genç olduğunuzdan heyecanlanarak yazı yazıyorsunuz ya da asker ve öğretmen eğitimlisiniz. Bu nedenle 'Emrederek Hemen Adığabze yaz!' sözcüğünü kullanabiliyorsunuz. Kaldı ki, cevabımda orijinalinin Kiril harfleri ile daha geniş olarak yazıldığını ve kitap halinde yayınlandığını, yanında da Audıo Kaseti bulunduğunu yazdım.

Posta ücreti ile beraber 20 Euro gönderin size de göndereyim. Kiril mi Latin mi tercih ettiğimi yazılarımı makalelerimi okursanız bulabilirsiniz. Diğer eleştirilerinize gelince kusura bakmayın ama size cevap vermiyeceğim. Çünkü kısa bir metni okuyup anlamamada ısrar eden bir kişiyle tartışmak istemem. Gerçekten samimi iseniz takma adınız yerine asıl adınızı yazınız.

''Eleştitiriyi'' yapanlar ne ürettiklerini de göstersinler. Sayın Baybaş iyi niyetle bir adım attı. Amacı Adige dilini tekrar canlandırmak. O halde bir alfabede birleşinceye kadar herkes istediği gibi yazacaktır.

Sevgilerimle.


Baybaş
21.08.2006

Bu sayfayı oluşturmaktaki birinci derecedeki amacım, yurt dışından katılan ve Türkçe bilmeyen Adige çevremize yönelik bir girişimdi. Aslında bu form yöneticilerinin böyle bir açılımın oluşturulmasını gerekli bulmalılar diye düşünüyorum, buna ihtiyaç var mı? Var. Yok dememeli.

Ben inanıyorum ki, diasporadaki bizler çok eksikteyiz ve bunu ancak onlara kapımızı kapatarak değil, açarak eksiklerimizin onların görmesine ve yardımcı olabilmelerini sağlamaktan geçer.

Dışarıdan bize nasıl baktıklarını çok iyi algılıyorum. Bir zaman büyük bir umutla aramıza katıldılar, fakat baktılar çok uyumsuz durumumuzu fark ettiler ve çekilmek durumunda kaldılar. Neden onları aramıza alabilme imkanı sunmuyoruz? Onlarla bir odada bulundum çoğu kez ve içimizde onlar unutuluverdi. Açıkçası bende onlarla beraber kendi toplumundan uzaklaşma hissine kapıldım. Önce amaç bütünleşmek diyorum. Aynı konularda ayrı kulvarlarda başarı olabilir mi?

Saygılarımla.


Bğej
22.08.2006

İyi ki bu başlık Adigece yazışmak için açıldı. Eğer Türkçe yazışmak için açılsaydı ne olurdu merak ediyorum. Yine de bekleriz Adigece yazıları.


Ketıkueyıko Erkan
23.08.2006

Psalem yışhar selamşi selamu şıım yahakh daheke sigumre sipsemre kıbğadekü snıvokhuekhuj. Wunem zışığassey xase xeha jeır Adige xebzejım, seri abı sıdoğjur awue zegor fızğaçekhun zı şıwuağe sıaçeçıhme wzehujınır fipşe zerilım psori dşığuazeş. Arasi Adigem dibzeke dızhuetxenır dızğapeyteyxer zhuetuetenır pejırarasi dişenxabze harzınedıddewu digur zpemleşıjım leşığa xezılhajın zıbewueğuef huedenekeş szıreplır.

Ğaçem yımıkuemıtağım zkıdiğahuere yigu yişha Adigağem yışenxabzem şışu zgorxer zxeslhajıfasere jızıa detxene scxıhumi şıh huepçınır yağeleya zgorekımi apsomi bıddewu çıh fhuızoçır. Se mıdej jısınu sıhueyt xeşıpsıhıjınıfe kıztewua adıyabzem şıhake mı uehum huemıasemegu schuxer zıaşdımu zekowuvere zigur pıdıyikea dikoşxem yagur yeğahuebılejınre axer yegen txenım hueğapsıjınır.

Zegor mıbı tewuhua uehuğar dişıanığem yılekhuembe tewuvapewupere jızoari zılıutxın hueş. Mıohuğam şhake jıleke sıtyıiskey dızdeapıkunır allıh wunafewu zıpxıdğakin hueş. Jızoıri psori azallıhım amanet fıhuzoçır wzınşağake.


Emre Turan
24.08.2006

Ben bir Adige genciyim, ne yazık ki yaşadığımız toplum içinde kaybolup gidiyoruz. Yapılması gereken şey nedir diye çok duşundum, bireysel mücadelenin faydasız olduğunu anlamak yıllarıma maloldu. Çocuklarımızın dilini bilmemesi bir ayıp, birde öğrenmelerine engel oluyoruz.

Neslimiz hızla yok oluyor, umarım bir gün adımız ve soyumuz kaybolup yok olmaz.


Baybaş
28.08.2006

Tha yoğepsev Emre, mı keptğığe ofır zecemi tişha yil. Ti caleğer kuşance mekuedığ, te tayuıj Adığabzece guışan kenejıştep, kuış'a zıgodırem sıkeneğejışt buo yiyuıj yümitıj. Yuıl'ağ zılıtej. Te kıtteferer tı caleheme sıd fedemi Adigece kuşanım, tğenim, yecenım, fedğezene tıpılın faiy.

Wopsew.


Zegoşuko Yedic
29.08.2006

1850’lerden buyana yaşanan sürgünde 50'ye yakın ülkede yaşayan Adigelerin tek anlaşabildiği şey dilimiz, adetlerimiz, örflerimizdir. Suriyelisi, Iraklısı, Romanya'daki, ispanya‘daki, İsrail‘deki, insanlarımız asimile olan toplumun nasıl yazışmasını beklersiniz. Ben Mustafa’nın ne demek istediğini anladım, Yediç sende anladın. Herkeste biliyor.


Baybaş
08.09.2006

Wopsew Zekoşıko, ser'i a keptğığe ğeğeeugher kesekuha msn ce form ce web cam ce Adigeğer uase sışığezi sadeguışa. ağemi, mı ğeğeguım guış'ane fayeğ şham yagurıorep mıy fede formğer kihami zi augırımıo yecıjığ.

Teşekkür ederim Zekoşıko. Bende yazmış olduğun ülkelerdeki Adigelerle irtibatta dostlarım var, tabii bu sadece bildiğim kadarı bilmediğim ve bu tur iletişimi arzulayan binlercesi vardır. Çabam, bu forma veya benzeri oluşturulursa onlarla iletişimimiz güçlenir gelişir diye tekrar vurguluyorum. Onlardan öğreneceğimiz o kadar çok şey var ki! Onları dinledikçe doyumsuzluğu buluyorum.

Fakat anlıyorum ki, çok da önemli bakılmıyor. Biz kaybolmaya yüz tutmuşuz, rahat bırakında ölelim havası görüyorum. Ne diyebilirim ki! Ölenle ölmeyeceğim şahsi çabalarımda olsa bu bağlarımı bizzat devam ettireceğim.

Saygılarımla.


Baybaş
22.09.2006

SIPSE DAXH Yuıschacxer cshucabze ceshcı.
Yunexer mazem yıkuyuaxezı melıdı.
Txem’i blecıjıx yu’ı nefınaxe sigu’ı.
Pçeupem sı’use yuaschöm sepli.
Çesch nık’oem juaxoher melıdıx.
Sıneme kacayuere lıdınır yuerıx.
Mazem nah nefınabze sılexux.
Yusaje sipsedax sinepsxer yiku’ux.
Tharko fezğebıbın yayuıjce.
Scshımce yuıslıçen yuıscehafe.
Jıbxem sıkpecen yuısnesıne.
Siguı mexı sipsedax sıfai yukzeplecıne.
Sı dunay yoredım sedeuı.
Sinexer siguce lesche kuplexuı.
Baybas sicem fede yukısschexuı.
Sipsedaxh ceschi mafi SIPFEZECSHI


Tahsin Ünal
22.09.2006

Tüm kardeşlerime sesleniyorum.

Çocuklarınıza Çerkesce öğretin. Ben öğretmedim ve eziklik yaşıyorum. Bütün köylerimize dernekler kuralım ve kültürümüzü öğretelim.

Deuletbiy
08.12.2006

Worepso Adygexer...


Baybas
26.12.2006

Wopsew deulet Mı deulet zıfatore moskova des, lemıj yeş'ı mühendıst. Yejır adıxexeme kaxehan pae Turkıyem ce kaple şham kezılexuı sıep, seri siguı keyure kas'oe sıcaseri arı. Mır cıf kurızxeuen sılecıxep. Deulet şuı yotelexuı, yukıtşuşır zışımxexuıpş tha yuxetxej. Deulet teşekkür ederim.

Deulet Moskova'da yaşayan inşaat mühendisi ve kendisi köprü yapımında çalışıyor. Kendisi Türkiye'deki Adigelerle irtibatı seviyor, aramızda bulunma çabasında ve bu anlamda benimde vurgulamak istediğim Adigece yazışmanın onlarla anlaşabilmenin çözüm yolu bu diyorum. Fakat bir türlü bu görünen değeri kimseye fark ettiremedim. Umarım anlayanlar çıkacaktır bir gün. Kendi içimizde hiç bir zaman yeterli olmadık, olamadık olamayacağız da. Deulet gibi Amenet Pseush gibi ve buna mukabil içimizde yetişen değerli büyüklerimize büyük ihtiyacımız var.

Saygılarımla.


Kafkaskartalı
26.12.2006

Arkadaşlar,

Çerkesce yazıları okuyunca cok duygulandım, keşke bende sizler gibi Çerkesce konuşabilseydim.


Necdet Hatam
26.12.2006

Değerli Arkadaşlar,

Anavatan hep Kiril'i yazacak, Kiril'i kullanacak. Bunu değiştirmeye yönelik bir amacımız da isteğimiz de yok. Olsa da zaten gücümüz yetmez.

Ancak diasporada daha uzun süre Latin temelli alfabe ile yazışmak zorunda gibi geliyor bana. Bununla birlikte yazmak isteyen her kesin kendi alfabesi ile yazmaya çalışması gerçekten çok karışıklığa neden olduğu gibi, sembollere verdiğimiz anlamlar farklı olunca yazılanı izlemek de anlamak da çok güç oluyor.

Sizlere önerim bu sayfada bir ilki gerçekleştirelim ve hepimiz ortak bir Latin alfabesi ile yazışalım. Bunu için de 1999 yılında Maykop'ta ünlü dilcimiz Ççeraşe Zeynab adına gerçekleştirilen dil konferansına, sayın Fahri Huvaj ile birlikte sunduğumuz alfabeyi küçük değişiklikleri ile öneriyorum. Alfabeyi açıklamaları ile birlikte sitemiz sayfalarında bulacaksınız.

Bu konuda anlaşır ve tek bir alfabe ile yazışmaya başlarsak; hem birimizin yazdığını diğerlerimiz daha kolay anlayacak, -en önemlisi de alfabe pratikte denenmiş- eksiği fazlası ortaya çıkmış olacak.

Eğer önerdiğim alfabeyi yeterli bulmuyorsanız önerilecek başka bir alfabeyle ama tek bir alfabe ile yazalım. Ne dersiniz?

Saygı ile...

Nıbceğhu lhap'exer; xı altı deniz wane eğer wıne ev wate çekiç wade xabze xırıxıh bilmece guıpse dost terı biz de.


Deuletbiy
01.01.2007

Yukarıda Moskovalı Devlet diye tahmin edilen şahısla hiç bir alakam yoktur. Bilgilerinize.

Worepso Adyghexer.


Baybas
04.01.2007

Deuıletbiy isim benzerliğinden kaynaklanan yanlışlıktan dolayı özür dileriz. Normalde öyle biri var yazıştığımız ve isim benzerliğinden dolayı onu sandık. Kusura bakmayınız. Teşekkür ederim.


Ceraşe Tembot
04.01.2007

Ceraşe Tembot, Otobüsüm vostığe şıbleştığep, garaj zel'ığenefığem yinefıne neğıfev kıridzeştığe nıap. Yapev yipe k'ifere t'ısıp'em K'uk'o zışridzıxığ. T'ısıp'em şıqoatıy, şıhanğupçem zıriğezığ. Pısıncev zızecivp'cıy yiçemodan ts'iqu yil'egoanc'e çeğ ciğevçöağ, yipal'to p'oacıy zeriğezafiy yik'ocı ril'hağ. T'ısıp'e şabem c'ırıy ze zışiğeterezıy vulevuğe hapşacev, l'eşev xeşetıcığ.

Aş l'ıptev şıhanğupçem zıüvbğuy, otobüs cıbım şıh'ure şış`erem yinexer ritığ. Meşü`ok'uce kızdeqoağe ğogum şil'eh'uğe ğeş`eğon mıvxıjır fikuğep, c'ırıy garaj pıçegupem ts'ıfev şızezerefexer yigu pıcırep. Ts'ıf zereğet'ısı bırısırev yicıbce otobüsüm yitığemıy pıl'ıjığep. Yibğuce zıgore kızeregot'ıshağer zıxiş`ağ, av aşiy kıfızepl'ecıjığep, şıhanğupçem nex zeriğezıl'`ağenex Garaj neu' gozegum ts'ıfır yiz. Ğogum tétım yaneh'rıy, krortinxev kale ts'ıqum yisanatoriyéxem yaşıav k'éqol'`ağexer neh'ıbağex.Ğogumıy K'uk'o aş gu şıl'itağ: Krortinkxer adrexeme yaxeğoaşerep.

Ofıy-del'ıy yam`av şıace gumecığuy xemıtxev, mı dunayé ts'ıfıxeme yafemıdev axer zıgorev kışeh'u. Kolen-pcelenev ceracev fepağex, Mıhıjaxexev, zağedaxev, zağel'epepts'ıyév, ofınçe havlıyaqoxev mehaze-vazex. Ar yiğeş`eğonır K'uk'o fevxırep. Afedexer c'ıre nesı yil'eğuğep. Şıpke çılemıy ts'ıf havlıyé diml'ağo h'una, zırızxer depl'eğoştıx. Av a zırızxemıy ya havlıyace zeremterezır zıxaş`e, aş yémıqu hıl'ev yapl'eu yil', gubğen şüel'`ıcınım zaréğevt'ıu Mıdrexer ya ofınçağe repağe fedex.

Ofınçe-gumecığonçev, zağeşüenır, zağepsefınır pışerıl' anatev yaam fed. Ofınçe zeşığuy yanequ yipl'eğoştep, yahavlıya cece ts'ıfıme yagubğenıy yaşhaştep. C'enetım yifağe zıfauy nej-ujıme ka`oaterem femıdemı sış`erep yeo K'uk'o adığ'e akılce a ofım k'ébğuqo. Yej K'uk'o senatorıyév zıdaqorem yiotobüs yérağov k'iğotığov, gupsefev şısev axeme yaxapl'e. Psı nepkım tétev psı k'ivuğem xapl'erem fed. Stants'inem tsı'fev şızezereharer psı k'ivuğe şıpkem fed. Otobusüm yisev K'uk'o ze kızepl'ecığ. Kıgosır calev kıcecığ'.

Ar k'iş`ejığ. Meşü`ok'um zı vagonum kıdisığ. Neğunc'eşxo ul'. Değucayév k'éqov fepağe. Cale cıfı ded. Av vagonım zışél'eğumıy yaneh'ev K'uk'o aş gu l'ézğetağer nemıc: yişha rénev txinl'ım tévfehığev zereşıtığer arı. Rénev txinl'ım yine yétığev keqoağ. Yit'ane K'uk'o zıfih'ınır yimış`ev zıgore aş ril'eğul'`ağ: zağore yişha txinl'ım kıtriatıcev yineme zapecaferem, nepl'eğu neyémhacev l'eşev kızérepl'ırem gu l'itağ.

Aş yikepl'ace zıfih'ınır yimış`ev K'uk'o gupşıse feh'uğ. calexer zerepl'e xabzev, mov zı guxel' maşü`e gorıy xepl'ağoştığep, cav sıdmıy vül'eğu-vüml'eğuşöv yej yigupşıseme neh' yal'ıpl'e fedev, yine mıvşaqov zancev k'épl'ı. Adre ğogu riqoxer guşıe jötı mıvxıjev zıxetığexem fedev a caler zıgorem guşüeğu feh'uğevuy yil'eğuğep. Zıgore kıdeguşıev kıxecımıy şabe dedev, adeb xel'ev cecav cévap ritıjev, guşıe cehım zışidzıyév zereşıtığemıy K'uk'o gu l'iteğağ.

Bu bir çeviri örneğidir ve anlaşılmaz bir yanı yok bence.

Bilginize.


Baybas
04.01.2007

NEDEN LATİN ALFABE?

Dünyanın her yerindeki bilgisayarlar Latin harfli İngilizce klavyeyi esas alır (default). Bugün artık olmazsa olmaz olan bilgisayarlarımızda Latin harfli klavyeler bağlı. Latin harflerin yazılımı kolay, harf kombinasyonları  az, İngilizce klavyeye uyumlu.

Diasporadaki Adığ'eler Windows'a Türkçe harfleri ekleyerek internetle haberleşebilirler. Gelen harf standardı bu imkanı sağlar. Örneğin SH, harfleri yerine Ş yazılacaktır. Türkçe harf sesleri dilimizde mevcut. Ek olarak öğrenebilecek olan sadece 13 harf. Bu ek harflerin çoğu da  benzer harflerdir. (C / C', Ğ / Ğ', H / H', L / L', T / T', P / P' gibi.) 

Harflerin okunuşu kelime içereninde değişmediğinden. Ses temelli sisteme uygundur. Oysa Kiril alfabesinde tabloda görüldüğü gibi bazı harfler farklı seslerle okunmaktadır. Kiril'de sesli harflerin yetersizliği nedeniyle hece seslerine harf gurupları atanmaktadır. Harf kombinasyonları ve harf sayıları artığından okuma ve yazma zorlaşmaktadır.

Ayrıca harf kombinasyonları kelimelerdeki harf sayısını artmaktadır (Latin'e göre % 15 ) Kiril alfabesi kolay okuma yöntemi olan “Ses Temelli Okuma” sistemine uymamaktadır. Kiril harflerinin bu yazılım zorlukları nedeniyle birçok ülke Latin harflere dönmüşlerdir. Romanya, Macaristan, Estonya, Litvanya, Slovakya, Azerbaycan, Türkmenistan gibi SES TEMELLİ CÜMLE OKUMA SİSTEMİ sesten heceye, heceden kelimeye, kelimeden cümleye ulaşılan pratik okuma sistemidir. Sesli harfler kendileri birer ses olduğu gibi bir sessiz harfle birleşerek hece teşkil ederler. (Sesli harf + Sessiz harf) Kapalı Hece'yi, (Sessiz harf + Sesli harf) Açık Hece'yi oluştur. Avrupa'da ülkelerinde tercih edilen metot bu yıl Türkiye'de de uygulanmaya başlanmıştır. Adige dilinde (36 yeni kelimelerden gelen) toplam 240 farklı açık hece sesi mevcuttur.

Konuya devam edeceğim.

Saygılarımla.


Baybas
19.01.2007

Sayın Necdet Hatam,

Benim örneklemelerim sizin çalışmalarınızla tamamen örtüşmektedir. Bu bağlamda dil alanında Latince yazışmalardaki bir çok çalışmaların büyük emekler verilerek ortaya konmuş www.danef.com gibi örneklemeler mevcuttur. Burada esas sıkıntı harflerin tam kullanılabilmesi sonucuna varabilmemizdir. Harflerin yerine (; : . ,) gibi semboller kullanmadan bir ortam bulmak çoğumuzun ortak fikri ve en doğrusudur.

Bunun yanı sıra bu gibi çalışmalarda gerçekten yıllarını vermiş değerli insanlarımız var, bunları kırmamak ve ortaya koymuş olduğu eserlere değer vererek bu kişileri bir araya getirerek ortak bir kabul görecek yazı tipi oluşturmak durumundayız. Ben inanıyorum ki Latin Kiril'den daha zengin ve dilimize hitap şekli buldurursak geçerli olabilecek bır yazım tipidir, bu tip şahsi görüşlerle yola çıkarak en geçerli yönü bulacağımıza inanıyorum.

Saygılar sunuyorum.


Baybas
21.01.2007

SES TEMELLİ CÜMLE OKUMA SİSTEMİ: Sesten heceye, heceden kelimeye, kelimeden cümleye ulaşılan pratik okuma sistemidir. Sesli harfler kendileri birer ses olduğu gibi bir sessiz harfle birleşerek hece teşkil ederler. Sesli harf + Sessiz harf) Kapalı Hece'yi, (Sessiz harf + Sesli harf) Açık Hece'yi oluştur. Avrupa'da ülkelerinde tercih edilen metot bu yıl Türkiye'de de uygulanmaya başlanmıştır. Adige dilinde (36 yeni kelimelerden gelen) toplam 240 farklı açık hece sesi mevcuttur. TÜRKÇE ADIĞ'E 8 Sesli harf sayısı 9 21 Sessiz harf sayısı 33 186 Açık hece sayısı 240 basit cümle / simple sentence Subject = özne, Object = nesne, Verb = yüklem( başharfleri esas alınarak ) ADIĞ'ABZE TÜRKÇE INGILIZCE ( SV, SOV ) ( SV, SOV ) ( SV, SVO ) Ali riğeş`ağ Ali öğretti Ali taugth Ali yipşaşe riğeş`ağ Ali kızına öğretti Ali taugth her daughter Tahir yi vune maçe Tahir evine koşuyor Tahir is running his house Nağo txinl' yéc'e Nağo kitap okuyor Nağo is reading the book Not: Adığ'abze ve Türkçe cümle yapısı ( Özne+ Nesne + Yüklem ) formuna uygundur. Ingilizcede ise Yüklem Nesneden öncedir. filler / verbs Iş, oluş, eylem belirten kelimelere fiil denir. Kimin tarafından yapıldığı belli olmayan ana eylemdir. lejen, k'uvon, féjen, şıen, kuten, h'ulıblen,zexefen / çalışmak, bağırmak, yapmak, kırmak, yerinde kımıldamak, yığılmak veya mastarla türetilen filler (şxın...şxen, ont'ağ...ont'en, şıne...şınen, şütıre...şütıren ) gibi BIRINCIL FIIL ÖN EKLERI zı - ze - kı IKINCIL FIIL ÖN EKLERI xe - té - de - go - ko - u - şı - fi - ri - yi 1. + 2. FIIL ÖN EKLERI ZI + XE + dzın ZE + XE + dzın KI + XE + dzın ZI + TÉ + dzın ZE + TÉ + dzın KI + TÉ + dzın ZI + DE + dzın ZE + DE + dzın KI + DE + dzın ZI + GO + dzın ZE + GO + dzın KI + GO + dzın ZI + KO + dzın ZE + KO + dzın KI + KO + dzın ZI + U + dzın ZE + U + dzın KI + U + dzın ZI + ŞI + dzın ZE + ŞI + dzın KI + ŞI + dzın Fiil ekleriyle fiiller vektörel yönlendirilmiştir. Örnek damdaki karı kürüyen torununa dedesi, K'éth'ux ! Diye seslenirse dede aşağıdan sesleniyor, -Yéth'ux diye sesleniyorsa dede damda demektir. FI, RI, YI ön ekleri çoğu kez anlamlı kalıp oluşturmamaktadır. FIIL sayfasındaki tablolarda tüm detaylar verilmiştir. FI ğefen, RI an, YI l'eşön devam edecek.

Bu arada katılım bekliyorum.

Tartışmalar hataları azaltacak inancındayım.


Batır Murat Çebay
21.01.2007

Batır Murat Çepay Xetxer:
Batırbıy: Instutır k'ivxığac Hac'et Batırbıy yan Hamat' Batırbıy yateş Mıhamet Batırbıy yivneğu Hamat'e yileğu` Aslan cale zişü`uğ Goşfıj Aslan yan Hazret Aslan yileğu` Hasan Hazret yinıbc'eğu` Şamset Nıbjıcejep, av yitépl'ace değov kızeténağ Suret Şamset yiph'u, nıbjıc Raziyét Pşaşe zideqoğu` Nıvor Yil'esışe fediz yinıbjev yao Ğemafe pçıh. Vokzal. Meşü`ok'u makexer keux. Çémodanır yipaşha yitev, caqor yipl'eu tévbğoağev Batırbıy şıt. Zıgorem zerepapl'erer xepş`ıcev, gumecev zépl'ıha. Hac'et kıkocı Hac'et (Gumecev) A si Batır vuznesıjığem l'etev pal'tev fabe keşef, armırme a vuzdeqojırem çıaşx'o şeh'u yao
Batırbıy: Mış fedizre kıcemıotıcıjıba, Nan, kesşefışt sıoağıy. Hac'et Vügu xemığec si Batır, nı pıstevurıy gumecıl'ex
Batırbıy: Se sıofep, vo zıfesakıj, Nan Hac'et Yey sical Hamat' kıkocı
Hamat': C'ırıy meşü`ok'ur kesığeba, sişneh'ıc?
Batırbıy: Kegujö Hamat'
Hamat': Ade se vo vöjejığaxev, nısedaxe yizakov k'iténağev sıuy, çılem zıdesşejınev sık`uhajığ. Hac'et Mıhamet vüğusağba?
Hamat': Arıy mov kıuhajışt. Nepe Mıhamet yigu şüep, raykonım kışéts'ets'en`ğexefay.
Batırbıy: Sıda şüa keh'uğer ?
Hamat': Aşıv tithamate Tévçöjıre, Mıhametre zequxerep. Séneguyé Mıhamet yianat'e tıraşınce.
Batırbıy: Mıhamet fede lejaqoxer ğotığoaye, zıcızemquxerer sış`erepneh'
Hamat': Ar şıpke. Ts'ıf yaxehacıy yaxecıcıy yeş`e, uşıj av.. Hac'et Ziy nepe çıle thamate pış`ığemıy, a tétır yaneh' deyixenep.
Hamat': (zexixığer yigu rimhev) Qo, ar sış`erep Nısedax, sış`erep, av zequxerep. Hac'et: Zıcızemquxerer Tévçöj yéşönım déhıxı sarı
Hamat': Mıde mış yiorer! Yémışöre şıa c'ır ? Zecerıy yéşöx. Vuthamaten pl'ecışta seo a t'equr pıxeml'ev? Aş payé çılem yipaşe vuvbı huna?
Batırbıy: Yafévba? Hamat': Yafévbı kodıy, Ar c'ırıy t'equre tipeşeştme tızeriyt'ısh'erer şül'eğun Hac'et Terezev yeş`e
Hamat': Nısedax!  Mıhamet kıkocı Mırarı yéjırıy Mıhamet: Ade se vüt'ıshajığax sışüeş`ığ. Değov sıb`ucejığ (akçe féşeyı.) Batırbıy: Hav, Mıhamet thavöğepsev, sişıcağep...
Mıhamet: Aşce vo sıvopcıjığep. (yicıbe şüirél'ha )
Hamat': (femıyé şıağov, av vucıtem kıxecev yicec'ıbe yiabejıy.) Serıy...
Batırbıy: Hamat'!
Hamat': Aşıv... (Somiş kıréxış...) Kıskocığe şıağuy şıap,av qo mı somişır... (Batırbıy yicecıbe rél'ha) Psı vuréşön.


Şılebıy
27.01.2007

Sayın Tembota teşekkürler. Ancak; garaj-vokzal Nıap-nı'ep Yapew-apew şıqoatıy,-şıquati. Şıhanğupçem -şhanğupçem. Ayrıca bir çok yerde k'şeklinde yazılıp sert ç olarak kurallı okunan harfi c ile ifade etmişsiniz ve diğerleri. Herhalde bunlar kullandığınız diyalektinizden kaynaklanıyor.

Her şeye rağmen güzel bir yazı olmuş. Tebrik ve teşekkür ederim. Kuko güzel bir roman. Tasvirler Adigece'nin derinliğini net olarak gösteriyor.

Bir tenis maçını Adigece anlatmak herkesin harcı değil. Bu da yazar ve anavatan farkı olsa gerek. Romandaki tiplerden Andrey Nikolayeviç ya da Viktor anavatan gerçeği galiba. Yazıma Kuko romanındaki bir özlü deyişle son veriyorum.

WI'ANE TELHIMÇ'E SIMIHAÇ' WIGURE WINEREÇ'E SIHAÇ'.


Beykul Duran
29.01.2007

Sayın Batıray Özbek,

Önce sizi tebrik ediyorum. 20'ye yakın Adigece alfabenin varlığını söylediğiniz için. Sayın Özbek, bu 20 Alfabenin içinde; Fransız Tarihçi, Filolog, Etnolog, Caucasolog, Akademisyen, GEORGES DUMEZIL'in Adigeler Alfabesi var mi? Bence en ciddisi ve en çok emek verileni; Şayet dikkat ve bilginizden kaçtıysa, size yardımcı olmaya çalışırım.

Mail Adresim: ozkayaaa@voila.fr  Wuzinchoye Fikxane B.D.


Necdet Hatam
15.03.2007

Sevgili Mustafa,

Bana hitaben yazmış olduğunu yazıyı yeni gördüm. Dolayısı ile da yanıtta geciktim özür dilerim. Eğer tahmin ettiğim gibi Berkok'un oğlu iseniz eğer zaten gıyaben de olsa birbirimizi iyi tanıyoruz.

Dil konusundaki gayretlerinizi takdir etmemek, boşa giden enerjinize de üzülmemek mümkün değil. Alfabe konusunda kendimizin çalıp kendimizin oynadığı konumdan kurtulamadık henüz. Her birimizin kendimizin önerdiği alfabe ile nasıl ortak bir dil bulabiliriz anlamak güç. Onun için bu sayfayı izlemiyordum. Çünkü daha önce de önermiştim. Eksiği fazlası ile bir alfabeyi seçmemiz gerekiyor. Bizim sitede kullanılan alfabe bu dememiz gerekiyor.

Bildiğiniz gibi, bütün harfleri tek tek irdelediğimiz Fahri Huvaj bey ile birlikte düzenlediğimiz, bilimsel konferansa sunulmuş daha sonra üzerinde küçük değişiklikler yaptığımız bir alfabe var sitemizde. İlk adım bu alfabeyi incelemeniz, yeterli görüyorsanız hepimizin bunu kullanma yönünde çaba göstermeniz, temelden yanlışlıkları yoksa hatalı gördüğünüz konularda açıklama getirmeniz ya da en azından kendi içinde sistematize alfabenizi tartışmaya sunmanız gerekir.

Biraz uzunca sürecek de olsa her birimiz beğenmesek bile her birimizin kabul edebileceği bir alfabe seçmediğimiz takdirde nasıl yazışırız. Sizin yazdığınız konular çok sonra... O konularda da önce yazılmış olanları, dil bilimcilerimizin bu konularda neler söylediğini incelemek gerekmez mi? Birimizin (x) dediğine diğerimiz (y) derken nasıl cebir denklemleri kurabilir, kurulu denklemleri nasıl çözebiliriz?

Dolayısı ile her bir sembolün hangi sesin karşılığı olduğu konusunda anlaşmamız gerekiyor. Daha önce yaptığım bu çağrıyı Latin alfabesi ile yazışmak isteyen her kes için yineliyorum. Önerdiğimiz alfabede katıldığınız, katılmadığınız, size ters gelen, anlaşılmayan konularda bir tartışma başlatalım önce. Daha sonra da en az sitemiz için geçerli olacak alfabemizi ilan edelim.

Danef alfabesi kendi içinde sistemi de olmayan yetersiz bir alfabe. Kendilerine de yazıp olayı tartışmak istedim yanıt alamadım. Onu burada da yapabiliriz. Eğer alfabeye hakim iseniz burada da tartışmaya açabiliriz.

Belki tartışmanın sonunda onu kabul edeceğiz. önemli olan ortak bir alfabe seçmek... Örneğin başlığa bakalım Keblağ Adigece tızefetğen sadece başlıkta üç ayrı sesin tek bir harf ile belirtildiği bir yanlışlık söz konusu. Keblağ deki ğ Adigece'deki ğ ve tızefetxen deki ğ hep farklı Keblağ'deki e ile Adigece ve Tezefetğen'deki e harfleri farklı ses Adigece yazarken Adige dili kurallarına uyulmamış deyim Türkçeleştirilmiş.

Önerdiğimiz alfabe ile aynı cümle şöyle yazılır: Kéblağ Adıgheççe tızefetxen ya da Kéblağh Adigeççe tızefetxen ya da Kéblağh Adığabzeç'e tızefetxen olabilir.

Sesleri iyi ayıracak kadar dili iyi biliyorsanız yazdıklarıma daha kolay hak vereceksiniz. Sonuç bu eleştirilerim dahil anlatamadığım her konuda yeniden yeniden tartışalım ama lütfen ortak bir alfabemiz olsun. Bakın o zaman sizlere usta yazarlarımızın ne güzel eserlerini ulaştıracağım...

Saygılarla...


Baybaş
24.03.2007

Sayın Necdet bey,

Cevaben açıklamanız için teşekkür ederim. Konuyu yinede baştan ele alıp toplamak size bir cevap olacak kanısındayım, Adigece çok iyi bilirim, yazım tekniği. bazında her Adige'nin beklentisi gibi bir beklenti içindeyim, bir oluşum ve ardından somut bir kullanım alfabe. Bu somutluk kabul edilinceye kadar, bende diğerleri gibi bildiğimce ve dahası muhatabım olan kitlenin çoğunluğuna anlaşılır bir yazım tekniği kullanmak durumundayım. Bunu yapmayanımız yok, bu bağlamda giriş başlığımda maalesef tekniğe uygun olmadığının farkındayım. Bu kaosu siz de kabul edersiniz.

Benim baştan aldığım detay, bugünkü bulunduğumuz durum değil, yarınki duruşumuz. Bu açıdan sizde tedirginsiniz ve çabanız bu yönde. Bu ortak sorunumuzu -ki, baya önem taşır-, artık sonuçlanmalı. Yazım tekniği yolunda üst alt sarmalından çıkıp, birikim ve yetki sahibi ellerin bir noktada buluşması temennisi toplum beklentimizdir diyor, saygılar sunuyorum.

(Berkok amcam olur, buradan kendisine de saygılar sunuyorum.)

Necdet Hatam
25.03.2007

Sevgili Baybaş,

Ne demek istediğinizi tam olarak anlayamadım. Tüm diasporanın evet diyeceği bir alfabenin hayata geçirilmesi bizi aşabilir. Onun için ya önerdiğim alfabeyi ya önereceğiniz bir alfabeyi tartışmaya açalım.

Örneğin, çivi için 'une mi yoksa une mi yazmanın daha mantıklı olacağını tartışalım, tartışmayı sonuçlandıralım. Başkaları çok beğenmese de eksiği fazlası da olsa bizim sitenin bir alfabesi olsun diyorum. Örneğin önerdiğimiz alfabenizi katılıp katılmadığınız bölümleri ile işe başlayalım ya da böyle bir çalışmanız varsa, beğendiğiniz başkaları tarafından yapılmış başka bir çalışma varsa onunla başlayalım derim.

Dil bilen tüm arkadaşlar da katılsın. Sitemizin alfabesi bu dendikten sonra da Adige dili ile yazılacak yazılar bu alfabe ile yazılsın. Türkçe'yi redakte ettiğimiz gibi Adığabze olan yazıları da redakte edelim. Herkeslerin bir araya gelip alfabe seçmesini beklemek karışıklığın sürmesine devam anlamına gelir, diye düşünüyorum...

Berkuk amcaya bizden de selam, sevgiler.


İbrahim Çetao
30.03.2007

Değerli arkadaşlar,

Adige dilinde yazışmak istemenizden mutluluk duydum. Ancak alfabe konusundaki belirsizlik bu mutluluğumun uzun sürmemesine neden oldu.

Dünyada hangi ulus vardır ki 70 yıldır kullanılan bir alfabesi ve bu alfabe ile yaratılmış önemli bir edebiyatı olduğu halde yeni alfabe arayışları sürdürüyor olsun? Eski Sovyet cumhuriyetlerindeki alfabe değişikliklerini buna örnek vermeyiniz, zira onların şartları bize uymuyor. Türkiye'deki kimi insanlarımızda Kiril alfabesine karşı soğuk bir duruş olduğunu biliyorum. Ancak bu soğukluğu yenip, milli alfabemizi kabullenmeleri gerekir.

Hangi Latin alfabesini kullanırsanız kullanın; selam, sabah ve bazı küçük sohbetleri yaptıktan sonra konuya daha ileriye taşıma imkanınız olmayacaktır. Bu alfabe ile oluşmuş bir edebiyat olmayınca beslenecek kaynak bulamayacaksınız. Bir süre sonra yazışma hevesiniz sona erecektir.

Yazışmayı daha ileri boyutlara taşımak isteyenler, ister istemez Kiril'i öğrenmek ve bu alfabe ile oluşmuş kaynaklara başvurmak zorunda kalacaklardır. Amacımız gerçekten güzel Adigece'mizi korumak ve geliştirmekse sonradan yapmak zorunda kalacağımız işi baştan yapalım ve boşa vakit kaybetmeyelim.


Sabatnuko
01.04.2007

Çetao İbrahim`e katılıyorum...

Diasporada yeni bir alfabe, Kiril'le oluşturulmuş edebiyatın, kültürün yani binlerce kitabı yeni alfabeyle basımı demektir. Diasporada yılda 2-3 dergi, 5-10 kitap çıkaramayan bizlerin, buna gücü yetmez.

Rus aydınlarının içinde de Latin'e geçmek gibi bir eğilim güç kazanmaktadır. Eğer Rusya Latin'e geçerse bizim içinde bir çok zorluk kolayca aşılmış olacaktır.

Hatırlarsanız Tatar Cumhuriyeti Latin alfabesine geçmek için bir karar almıştı. Ancak federal yönetimle olan mahkemeyi, yüksek mahkemenin federallerin lehine karar vermesiyle kaybetmişlerdi. Tatarlar da ileride Rusya'nın da Latin alfabesine geçeceği sözleriyle teselli bulmaları nedeniyle Avrupa mahkemelerine başvurmaktan vazgeçmişlerdi.

Şimdilik Kiril temelli alfabe bize yeterlidir. Ancak ileride kullanılabilecek ortak bir alfabe içinde tekrar Kube Saban`in kullandığı alfabe üzerinde yoğunlaşmayı öneriyorum. Türkçe klavye bazlı alfabe, diasporada zaten kullanılamaz.Yalnızca Türkiye Çerkeslerine yönelik bir alfabe ise bir sürü lüzumsuz laf kargaşası, vakit kaybı ve kendini avutmaktan başka bir iş yaramaz.

Saygılarımla...


Mehmet Özdemir
15.04.2007

"Wo wıhalıme se sıwum."

Bilenler bu cümlenin Türkçe'sini yazabilir mi,saygılar.

Denetim Kurulu Üyesi Müzeyyen Kip'in Notu: ''Seni görmek, seninle görüşmeyi ben seviyorum, isterim'' veya ''seni görmek bana iyi geliyor'' gibi bir anlam çıkıyor. 


Jade Wumar
15.04.2007

"Wo wuhalıme se sıghum" sanırım doğru yazımı bu hali: Sert ağaçtan yapılan kama ghumı: Kamayı çakmak için kullanılan ağaç tokmak Nahıpem Adigexer ghumı zıfi'ore pxhem xeş'ık'ighe watemge halım yewoxeyi gozeghu haler pxhe takhejjım daghezahi, aştew pxhe takhejjxer akhutejıştıgh. "Pxher yej şışege akhutejı" a'uagh ıjjıre Adigeme. (Odunu kendinden olanla kırıyolar (yarıyolar). Sen ne kadar sert (kuvvetli, bilgili,becerikli vs.) olsan da ben sana üstün gelirim (yenerim, daha becerikliyim, kuvvetliyim vs.) Sen ne kadar sert bir kama olsan da Seni döven (ezen) bir çekiç (ben) olduğunu unutma . Veya bir birimize o derece yakınız alakalıyız anlamı da çıkabilir. Anlamı derinleştirmek kişinin edebiyatına kalmış. Adigece mantıkla daha iyi anlaşılır anlatılmak istenen.

Şüetxhej.


Tırkubiy
19.04.2007

Lafı dolandırmayalım. Rusya federalizmine dahil cumhuriyetler anayasal olarak Kiril'den başka alfabe ile yazamazlar, anayasa öyle diyor.


Jade Wumar
22.04.2007

KUBE ŞABAN ALFABESİ İLE BİR ŞİİR

XEQHEGU GUIPCSIS
Guibqheneu sicuimitleqhu, muecsteu sethausixeme,
Adighaqhem yicvuiqhe pemiçv sygui zy yitlep.
Se Kafkas'ım yimafe deyixeme siryçval,
Mekvuediji sytlepqir, se mir sifeçaverep.
Adighaqhem psetyenejeu felejenir syvenatv
Sityetlvahin mi qhueguim, ratxaqheme se synatv.
Adighaqhem qyexhuitlvaqhem yeqheuizi se sygui
Septlahi, qeseptlahi zqhueticuirep zi qhuegui
Tytsvifixer zereubiteu zedekvuenir synetvas,
Tizereuqhueyeu tyxeku tyseu tişivenir syguitvas.
Sitlven mics pay simicsineu, ratxaqheme se synatv
Adighaqhem psetyenejeu felejenir syvenatv.

FYDARQUE Alxhas


Altan Akhun
23.04.2007

Bizim bölgemizde ''tsıga zıhamlır dadıwı yıbın'' derler. Gerçekten dadıw diye aile mi var ya da bunun anlamı ne olabilir?

Sayın Baybaş ve arkadaşlar bilgi verebilir misiniz?

Teşekkürler.


Necdet Hatam
25.04.2007

Merhaba,

Dadıw sözcüğüne ilk olarak rahmetli şairimiz Dığuıj Khurmen'in küçük ama çok anlamlı bir şiirinde rastlamıştım.

Zır zım fıxuesakhu fe dene féja
Ffım fışiğeguığu xet fırişeja?
Hawe khırıw khazxe si guım fıkhémıuıse
Yezeşığue halhem sıxovmığewıse
Şıpşşwış ar yıkhuççe xame xeku jıjem
Xame xeku dadıwxem se séxhuepsenkhım
Se sızşamılhxua lhaxe siguır şıwısenkhım
Зыр зым фыхуэсакъу фэ дэнэ фежа
Ф1ым фышиеъэгугъу хэт фырижэжа?
Хьауэ къырыукъазхэ си гум фыкъемы1усэ
Езэшыгхуэ хьалъэм сыхуэвмыгъэусэ щыпщ1ыунщ ар икъук1э
хамэ хэку жыжэм Хамэ хэку дадыухэм
сэ сехъуэпсэнкъым Сэ сызшасылъхуа лъахэ си гур шыусэнкъым

Şiiri çok uzun süre okudum, Dadıw'ın ne olduğunu bilmeden. En son şiirin yazıldığı Çerkessk'te sorduğum bir arkadaşım bunun bir kır çiçeği olduğunu söyledi. Ancak sizin yazdığınız ilk sözcüğü tam okuyamadım anlamı ne idi yazabilirseniz sevinirim.

Saygıyla...


Göksel
27.04.2007

"Tsıhıga zımıhaır dadıwı yıbın." Baştaki sözcük insan demek. Nasıl yazacağım bilemedim. Atasözü insanlığı olmayan Dadıv ailesi şeklinde.


Necdet Hatam
28.04.2007

Ortak Latin alfabesi işte bu gibi durumlar için gerekli.. Keşke birinden birimde anlaşabilsek, bunun tartışmasını yapabilsek. Şöyle yazılabilir diye düşünüyorum: Ts'ıxuığe zimıer dadıw yabın

Saygılar..

Denetim Kurulu Üyesi Vedat Merzey'in Notu: Sayın Necdet Hatam, yazdıklarınızın son kısımları karakteri hatası nedeniyle çıkmadı. Bilginize.


Hajkasım Erdoğan
28.04.2007

Sayın Necdet Hatam, Jade Wumar, Baybaş Mustafa, Ali Ihsan bey,

Sizlerle beraber bir ilde, ilçede veya bir köyde yaşamayı çok isterdim. Yani sizlerle bir arada olmayı çok isterdim. Şu an isimleri aklıma gelmeyen çok değerli arkadaşlarımız da var kusura bakmasınlar. Bu liste bayağı kabarık.

Bu sayfayı açtığım zaman ilk önce bu başlığı açıp, baştan sona tekrar okuyorum. Sizlerin emekleri inşallah zayi olmaz. Bu mücadeleniz, örnek olmalı bizlere.

Yani kısacası bu toplumun sizlerin kıymetini bilmesi lazım diye düşünüyorum. Ben şahsen sizlere saygı duyuyorum ve çok değer veriyorum.


Baybaş
30.04.2007

Tekrar merhabalar,

Uzun süredir sayfayı takip etme fırsatım olmadı ve son yazılanları diğerlerine okudum ve ekledim, sayfanın oluşumunu topladım, analiz ettim ki, gözümü ayıramadığım bir satıra vurgu yapmadan geçemeyeceğim. Rusya Federasyonu Kiril harici kabul etmiyor diye bir yazı okudum ve yazının sahibi sayın Tırkuıbıy.

Bu kadar olur yani.

Biz kendi aramızda bir Adigece yazışma türü seçelim, oluşturalım, tekniğe teknolojiye ve yetiştiğimiz diaspora kültürüne uygun ve hitap şekli, bulsun amacını güderken, ısrarla ve ısrarla temel Adige alfabesini değiştirme politikasına yönlendiriliyoruz. Bizim böyle bir amacımız olamaz. Ben Adige dilimi, bildiğim alfabeden yazarım. Rusya Federasyonu'na bağlı kalmadan. Eğer sız kendinizi bir yerlere bağlı durumda hissediyorsanız o şekilde yazım kuralı uygulayın. Bu sayfaya Kiril yazarsanız, ben zaten okumam. Neden? Anlamam ki. Ben anlayacağım, okuyabileceğim bir alfabeden söz ediyorum.

Şahsımda çok büyük bir kitlenin sorununu dile getirmeye çalışıyorum. Bu bakış açısıyla lütfen daha akılcı çözümler, önerilere yer verelim. Aksi halde bir benle beraber benim gibi arayışlarda olanlar amansendeciliğe itilmiş olacaklardır.

Tabii ki gelecek nesillerin vebali sizlerin olacaktır. Verilen bazı örneklere rastladım ve açıkçası ben anlamakta zorlandım, çözemedim de. Bu gayet normaldir. Çünkü, dil farkı, şive farkı baya var. Bizler bazı farklılıkları ortadan kaldıralım demiyoruz. Abzegh dili kalksın Shapsugh dili kullanılsın, ya da Kabardey dili ortak dil olsun diye bir iddiamız da yok. Kim ana dilini konuşuyorsa, o kendi şivesinde yön bulsun istiyoruz. Bu, öyle de olmak zorunda. Kimse kimsenin dilini, şivesini bir başka şiveyle değiştirmez, değiştirelim diyene de pek hoş bakmaz.

Lütfen amacımızı anlayın. İstenilen o kadar basit ki, bunu anlayacak bir THAMADE bekliyorum.

Saygılar sunuyorum. Sevgili Hajkasım Erdoğan ağabeyime saygı ve hürmetlerimle.


Berdoko
01.05.2007

Sayın Baybaş,

Son yazılarınızı talihsizlik olarak karşılıyorum. Öncelikle Kiril'i bilmeden anavatanda milyon sayılarla ifade edilen matbuatı anlayamadan hangi diyalekt olduğu anlaşılamayan bir dil bilgisi ile maalesef sizi aşan bir işe kalkışmışsınız. Wimhase wuxetew wuejö Baybaş.

Bizim txıbze diyalektimiz belli. Jebze denilen diyalektlerde belli. Burada dili adeta konuşturacak seviyede bilgi sahibi olanlar susarken siz necisiniz Allah aşkına?

Alfabe konusu geniş toplantılarla tartışıldı. Kiril'e devam dendi. Buna rağmen itirazınız varsa, sizin alfabe dediğinizden çok daha tutarlı olan sayın Hatam'ın alfabesini bir inceleyin ve yorunlayın da görelim. Latin ya da Kiril herhangi bir alfabeyi yetkin olarak kullanabileceğinizi düşünmüyorum. İsterseniz buyurun Kube Şaban alfabesinden başlayalım. Dil, alfabe ciddi konudur, ehillerine bırakalım. Onlar vebali de ulusal bilinci de yeni öğrenmiyorlar.


Necdet Hatam
02.05.2007

Sevgili Baybaş,

Amacınızın, sonuç alıp katkıda bulunmaktan öte olayı sadece tartışmak olmasından kuşkulanır oldum. Ne yapılması gerekliliği konusundaki görüşlerimi daha önce bu sayfaya da en anlaşılır biçimi ile yazdım. Yinelemekte yarar görüyorum.

Sizin daha önce yazdıklarınızı da yeniden inceledim. Somut hiçbir öneriniz yok. Hep ortada kalan görüşler. Ayrıca dili çok iyi bilen birinin Kiril ile okur yazar olma süresinin bir almayacağını da bilmeniz gerekir. Evet iddia ediyorum dili iyi bile bir bir saat içinde metinleri okur hale gelebilir.

Ancak bizler herkeslerin bu zahmete katlanmayacağını, dili iyi bilenlerin sayısının azaldığını, dili az bilenleri de bu platforma çekmekte Latin alfabesinin yararları olacağını düşündüğümüzden, diaspora için Latin alfabesi öneriyoruz. Bunu diaspora için istediğimizi de lütfen hiç unutmayınız.

Eğer Latin alfabesinin gerçekten yararlı olacağına inanıyorsanız; ya önerilenlerden birini temel alacak eksiği fazlasını eleştirecek gerekçeleri ile birlikte değişiklik önerilerinizi getireceksiniz ya da eğer sizin bir çalışmanız varsa onu tartışmaya açacaksınız. Ben hangi yolu seçseniz de tartışmaya hazırım. K'ube Şaban Alfabesine itirazım Latin harfleri kullanılmakla birlikte Latin alfabesi olmaktan çok Kiril uyarlaması olmasındandır. Kiril'i de iyi bilenler ne dediğimi anlayacaklardır. Ama yine de onu tartışmaya açalım denirse ona da varım. Ama eğer gerçekten sizlerin kolay bulamayacağı metinleri güzel metinleri size ulaştırabilmemiz için bu ortak bir alfabe seçelim.

Bu sayfanın başında sürekli dursun. Okumak isteyenler zaman zaman ona baş vurarak metni okumaya çalışsın, dili az bilen bir çok arkadaşımızın dilini ilerletebileceğine, ana dilde yazılmış şiirlerin yazıların tadına varacaktır.

Değerli Hajkasım, inşallah bir gün tanışır dertleşiriz...

Sevgi ve saygılarımla...


Baybas
04.05.2007

Fesapş,

Ben elimden alınmış tarlamda çift sürmeye çalışıyorum ve bu da benim en doğal hakkım, dilbilimciyim diye de bır iddiam olduğunu hatırlamıyorum. Yanlışsam da doğruyu arayanlardanım.Hiçbir şey bilmiyorum farz edelim. Peki ne yapmalıyım? Neyi ve kimi dinlemeliyim? Çok tarafsız duruşum var desem, bu durumda ben 20'ye yakın yazım tekniğinin hepsini mi inceleyeyim ve bunların hiçbiri kabul bulmamışken neden inceleyeyim?

Bir arayış içinde olan biz diasporalılara böyle mi yardımcı olacaksınız?

Susalım o zaman kaybolalım. Hiçbir şey yazmayalım. Beni kanım da sındırıyorsa ne diyebilirim?

Haser yue kosetı jue, yuızşeguğume afedize.

Zecemi tha şoğepsew.


Necdet hatam
04.05.2007

We si khueş,

Bu yaklaşımınızı gündeme getirdiği konudan bile kaçan, kaçama nedenini de birilerine yıkmaya çalışan birinin dört dörtlük davranış biçimi gibimi algılayalım... "Konuyu madem siz gündeme getirdiniz o halde siz bir alfabe önerin de bakalım" denmedi... Bütün diasporanın kabul edeceği alfabe bulmak güç dendi. Bu site bu sayfa olarak birinden birini seçelim onu tartışalım dendi. Tartışmaya bile gerek yoksa birini kabul edip onunla yazışalım dendi...

Sizin dediğiniz ise; ben artık yokum, olamayış nedenim de sizin yaklaşımınız gibi anlaşıldı... Doğru ya da yanlış sevilir sevilmez, beğenilir beğenilmez ancak bu sayfanın ortak alfabesi olmaz, bu sayfada yazanlar o ortak alfabe ile yazma zahmetine katlanmaz ise her birimizin kendi düşündüğü alfabe ile yazdığını bir diğerimiz nasıl okuyabilir? Bu kadar açık çoktan seçmeli ve her tercihinizin doğru kabul edileceği bir dilek, istek, soru karşısında bu kızgınlık niye anlamak güç...

Sevgi ve saygı ile...


M. Akmet
04.05.2007

Adigece soruya cevap: Senin bulunduğun konum da ben olsam; anlamına gelir.


Jade Wumar
09.05.2007

Sayın Baybaş,

Öncelikle emeklerinize ve çalışmalarınıza saygı duyduğumu bilmenizi isterim. Ancak bu durum tespitlerimi size acı gelecek olsa da yazmama engel değildir. Ğ harfine iki ses verme mantığını anlayamadım. Bir arayış içinde olan herkes oturup bir alfabe yapacaksa bence arayışlar sonuç getirmez. Kiril gerçeğini kimse göz ardı edemez. Kullandığınız alfabe daha çok Adığabze yazdırmamaya yönelik bir bir çalışma gibi duruyor.

Uzatmaya gerek yok benim anladığım kadarıyla bu alfabe oluşturulurken "hiç birine benzemeyen ve benim alfabem" mantığı izlenmiş. Konu başlığını açtığınızdan beri burada yazılanları, amacınıza yönelik ne sonuç ortaya çıktığını en azından kendi bakış açınızla bir toparlayın ve buraya yazın ki uygulama tabanlı karar verecek kişilerden biri olarak net bir sonucu buraya yazabileyim. "Mekhuşha ççıbım dunayir şıwxırep" Dithamade Hajkasım, Wıkhızetxar kuedu siguape xhuıas. Dikhuaje khéblağ dıpselhens.

Tha raze khıpxuexhs.

Saygılar...


Turkiweywey
10.05.2007

Bu başlık altında güzel bir davet vardı. Vardı diyorum, çünkü Tirkubiye kadar öyleydi. Nitekim bu zatı muhteremleri ve guruplarının asıl üyelerinin sanırım mesleğinden dolayı ve de yazın alınan dil dersinin sebebi olsa gerek acayip sinirlenmiş. Bir davete bir ricaya bu kızmak niyeydi anlamak zor ama madem bu kadar kızacaktın Tirkubiy neden sende alfabenle yazarak kızgınlığını söylemedin. Dil dersi alfabe xhabze kuralları kaşen pshelou sizin tekelinizde kime ne hacet. Konuyu açan Baybaş beyefendiye iyi niyetinden dolayı teşekkür ediyorum.

Allah kolaylık versin.


Jade Wumar
11.05.2007

Sayın Turkiweywey,

Tirkubiyin bütün eleştirilerine katılıyorum. Benzer eleştirileri zamanında alfabe konusunda Adigebze txen başlığında sayın Hatam dahil herkese yönelttim.

Bu başlıkta konunun tartışmaya gelme sebebini Adigece'niz varsa ve okuyabilirseniz sayın Baybaş'ın şu yazısında görebilirsiniz. "Adığabze tıtğınım pa'e keptğığeğem saguşıpsığ, sıceyupcehağ, Adige lenıkomce sadeguş'ağ, Amenet PSIUSH grasnadar dese Adige yecağe yinğem yaşışım seubcığeti yeguştır latınep kril kiuağ, yayujım uase kesşın pae cı nese kesımıtğe blecığ. Tğenim yekuştır latınep KİRİL hunfaer zezğeşağ, Adige tğenim yekuştır yue zerepuğe krili arı. Amırme Latince yutğenı ğurem harfe zıfaore nahıber mekodı. Tığe kohağomce Latin matğe, tığe kocığomce kril, tecnolojım feğezağe k'in ğum'i tfeş'en şıep. Tha yoğepseu sıguce sıktehağe keğuğ, yuplace yiyinağe zecemi tkeğeynefıne tıfai, tğenım yizakop zerezeğel guşıpsence tıpe yuıtme tıguape ğuışt."

Ancak sizin amacınızın alfabe ve dil olmadığı açık. Burada eski bir hesabınız olan birilerini arıyorsunuz. Arayışlarınızda başarılar. Tirkubiy gitti sizin gibiler boş meydanda at koşturur oldu. Tirkubiy burada eleştiri yaparken neredeydiniz? Baybaş'ın iyi niyetine gelince iyi niyetle bu güne kadar neyi çözmüş ben merak ediyorum. Madem amacınız başlığa destekse sayın Turkiweywey khéblağ Adıghebzeççe tızefetxen...

Alfabe tartışması benim için bitmiştir. Kabul edilir edilmez, yazılır yazılmaz şahsım bu sitede bundan sonra Hatam'ın önerdiği alfabeyle Adıghebze yazmaya devam edecektir. Bundan dolayı yeni bir başlık açacağım sadece Adıghebze olarak.

Not: Açıklama, izahat, her ne adla olursa olsun bazı yazıların Türkçeleştirilmesi gerekirse ayrı başlıkta açıklanmak üzere dilimizin temizliğini yeni başlıkta ben seyredeceğim.

Alfabe arayışında olanlara başarılar. "Axaplherer meplhexhu, axaderer medexhu."

Saygılar...


İsimsiz
12.05.2007

Sayın Turkiweywey,

Jade Wumar bey söylenmesi gerekeni söylemiş. Merak ettim siz neden yazınızı kendi alfabenizle yazmadınız? Dil bilmemek ayıp değil ama bilmediğin bir şey hakkında yorum yapmakta iyi değil.


Recbe
12.05.2007

Sayın Wumar,

Açık net tutumunuzu kutluyorum. Fazla söze gerek yok. Sizin söyleyeceğinizde lakırdı değil, kelamı sahih cinsinden olur.

Saygı ve sevgilerimi kabul edin.


Baybas
17.05.2007

Zecemi tha worepsew, se sızıfayer adıge bzece sıtxene, Adıxabzece kısfatxexereme safetxene sıfai, mı thaper ay pae uısxıx, nepemi mor mır tıone, txacer zeblesxuıne yıyuıj sıtep, se mıy kıneyuıj mı thapem Adıgbzece txace sışerem fediz sıtxeşt. Se sıcas adıxece txenım sesene, fayem keretx TIZEFETXEN.

Mafe şuı yoreux.


Denetim Kurulu
17.06.2007

Sayın Baybaş'ın isteği üzerine bu konu başlığı yayına kapatılmıştır.