Ali İhsan Aksamaz
[Ön açıklama: 2001- 2003 yılları arasında “Yeni Kafkasya” adlı aylık gazeteyi sekiz sayı yayınlayabildik. Gazete, ağırlıklı olarak Kuzey Kafkasya Halklarıyla ilgili haber, makale ve söyleşiler yayınlıyordu. Lazlar, Laz Dili ve Kültürüyle ilgili haber, makale ve kısa söyleşiler de yayınladık; M. Recai Özgün (1924- 2004), M. Yılmaz Avcı (1939- 2016), Mecit Çakırusta (1923- 2014) ve Orhan Bayramin ile söyleşiler de yaptık. 9. sayısından itibaren gazete yayınlanamadığı için Mecit Çakırusta ile yaptığımız haber& söyleşiyi yayınlayamadık. Yayınladığımız üç, yayınlayamadığımız bir haber& söyleşiyi yeniden yayına hazırladım. Söyleşilere uygun birer başlık, önerilen okumalar bölümü ile içerikle bağlantılı fotoğraflar eklemeyi uygun gördüm.
“Yeni Kafkasya Gazetesi” ile ilgili anılarımı yayına hazırlıyorum. Ancak şimdi bu gazete ile ilgili kısaca bilgi vermek istiyorum: Gazetenin sahibi İbrahim Şişman; “genel yayın yönetmeni” Ali İhsan Aksamaz; yazı işler müdürü Duran Coşkun; genel koordinatörü Çağlayan Şişman; haber servisi ilgilisi Safiye Koçak; reklâm ve dağıtım servisi müdürü İrfan Kobaş; istihbarat servisi görevlisi Selçuk Aytiş idi. Gazetenin “yayın kurulu” ise şu kişilerden oluşuyordu: Yaşar Bağ, Ali Çurey, Tarık Cemal Kutlu, Semih Seyyid Dağıstanlı, Ali İhsan Aksamaz; Faruk Cimok, Çağlayan Şişman.]
+
[Yeni Kafkasya Gazetesi genel koordinatörü Çağlayan Şişman, Sayın Mecit Çakırusta’ya bazı sorular yönetti. Sayın Çakırusta’nın verdiği cevaplardan önemli bölümler şöyle:]
Çağlayan Şişman: Mecit Bey, bize kendinizi tanıtır mısınız?
Mecit Çakırusta: 1923 yılında Ardeşen Duthe’de doğdum. Cumhuriyetten yedi ay yedi gün daha büyüğüm. Üç yaşımdayken babam, on dört yaşımdayken annem vefat etti. İstanbul’da çalışan akrabalarımız vardı. Gurbet kapısı İstanbul’a geldim.
Tokatlayan Otelinin barında çırak olarak işe başladım. Ustam Ermeniydi. Bana evlâdı gibi davrandı. Fransızca dersler verdi. Bendeki istidadı gördü. Bilahare oğlundan Fransızca dersler aldırdı. Ders parasını kendisi veriyordu. Ben de o parayı Fransızca dersinden sonra oğluna veriyordum. Oğlunun, parayı babasının verdiğinden haberi yoktu. Hem beni hem oğlunu eğitiyordu. Sarkis Takesyan usta, bana babalık etti. Bilahare beni, Berlitz Lisan Okuluna yazdırdı. Orada İngilizce de öğrenmeye başladım. O zaman, turizm sektöründe çalışan personele maaş verilmiyordu. Müşterilerin verdikleri bahşişlerle geçimlerini temin ediyorlardı.
Haklarımız için Oleyis sendikasında örgütlendik. Türkiye İşçi Partisini içinde yer aldım. Hilton Otelinde Roof Captain oldum. İşadamı Ali Rıza Çarmıklı ile bir vesileyle Hilton Otelinde tanıştım. Bilahare beraber Taksim’de Mecit Restoranı açtık. 1980 senesinde darbe olunca Ali Rıza Çarmıklı, telefonla beni aradı. Sıkıntı yaşayıp yaşamadığımı sordu. Taksim’deki işyerimiz 1986 senesinde ANAP’lı İstanbul Belediye Başkanı Bedrettin Dalan’ın istimlağına uğradı. 1988 senesinde işyerimi Pendik’e taşıdım. 1960’larda TİP’te çalıştım. Şimdi Pendik’teyim. İşimin başındayım. Kültürel faaliyetlerim var. Ana lisanım Lazca üzerine çalışıyorum. Lazca sözlük hazırlıyorum.
Çağlayan Şişman: Bize kültürel çalışmalarınızdan söz eder misiniz?
Mecit Çakırusta: Çocukluğumda köyde ilkokul yoktu. Camiye gidiyorduk. Dinî dersler alıyorduk. İmam Vaidi, cenazeleri Lazca dua ile gömüyordu. O zaman bizim oralarda Türkçe bilen pek kimse yoktu. Çok az kişi Türkçe biliyordu.
1930’lu yıllarda ilkokul tahsilimi yaptım. Okulda Lazca konuşmak yasaktı. Öğretmen, Lazca konuşanları fındık ağacı çubuklarıyla dövüyordu. Lazca konuşunca parmaklarımızı birleştirip tırnaklarımıza cetvelle vuruyordu.
Lazca, çok zengin bir lisan. Lisan yasaklanır mı? Lisanları yok etmek için her çareye başvuruluyordu. Ana lisanım Lazca üzerine hep çalıştım. Bazı arkadaşlarla bir vakıf kurmak için anlaştık. Uzun uzun konuştuk; olmadı. 1996 ‘da İzmit’te SİMA Vakfını kurduk. Orhan Bayramin’in SİMA Vakfının kurulmasındaki payı çok büyük.
Çağlayan Şişman: 1993 yılında Bugün Gazetesinde Lazların kültürel faaliyetleri hakkında olumsuz yayınlar yapılmıştı. Bu konudan söz edebilir misiniz?
Mecit Çakırusta:1992 senesinde Ahmet Kırım, Aktüel mecmuasına beyanat vermiş. Telefon edip kendisiyle tanıştık. Bilahare mütemadiyen toplantılar yaptık. Nihayetinde bir vakıf kurma çalışmalarına başladık. Tüzüğünü hazırladık. Ben bu işe ana lisanımı yaşatmak için girdim. Bir gün Ahmet Kırım, bana telefon etti. Bir gazete bizimle mülâkat yapacakmış. Acilen çağırdı. Midem biraz rahatsızdı. “Hastayım,” dedim, dinlemedi. İllâki çağırdı. Kıramadım. Pendik’ten Aksaray’a gittim. Gazete muhabirini gözüm tutmadı, kuşkulandım. İllâ orada bulunanların toplu bir fotoğrafını çekmek istiyordu. Daha da kuşkulandım. 1960’lı senelerde TİP’te çalışıyordum. Bir gazetede Mehmet Ali Aybar ile beraber çıkan bir fotoğrafım yüzünden sıkıntılar yaşadım. Millî Emniyet peşime düştü. Ahmet Kırım’ı uyardım. Dinlemedi. Zaten o gün hastaydım. Oradan ayrıldım. Birkaç gün sonra, o gazete bir hafta boyunca yayın yaptı. Söylememe rağmen, koca avukat durumu anlayamadı. Muhabire bir şey söylememişler. Fotoğraf vermek hataydı. Ahmet Kırım, muhabire Aktüel mecmuasını vermiş. Ben uyardım. Dinlemediler. Bile bile lades oldu. İşte o fotoğraflar gazetede çıkınca olanlar oldu. Bir hafta devam eden o neşriyat yüzünden millet korktu, kaçtı. Cemil Memişoğlu çok zor günler geçirdi. Tehditler aldı.
Çağlayan Şişman: “Yeni Kafkasya Gazetesi”ne ilişkin görüş ve varsa önerilerinizi alabilir miyiz?
Mecit Çakırusta: Ali İhsan Bey vasıtasıyla gazetenize ulaşıyorum. Birkaç sayısını okudum. İstifade ediyorum. Gazetenizi kutluyorum. Teşekkür ederim.
Çağlayan Şişman: Biz teşekkür ederim, efendim.
(Önerilen okumalar: Ali Sirmen, “Dünyada Bugün/ Şimdi de bu mu çıktı?”, Milliyet Gazetesi, 11 X 1992; Ali İhsan Aksamaz, “Lazika Yayın Kolektifi Kokteyli”, 20 VII 2011,demokrathaber.org/ sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; Ali İhsan Aksamaz, “Mecit Çakırusta’nın İmza Günü Etkinliği”, 19 II 2012, circassiancenter.com.tr; Ali İhsan Aksamaz, “Laz Enstitüsü” Toplantısında Söylediklerim, Gözlem, Eleştiri ve Önerilerim”, 22 XII 2012, yusufbulut.com/ circassiancenter.com.tr; Ali İhsan Aksamaz, “Laz Aydınlarının girişimine basından tepkiler”, 14 V 2022, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; “Avukat Ahmet Kırım öncülüğünde bir grup Laz aydını enstitü kurmak için harekete geçti”, Çveneburi Kültürel Dergi, sayı 1 (8), Bude LDT. ŞTİ, Bursa, 1993, Bugün Gazetesi, 31 I 1993; “Lazların Tarihine Kısa Bakış”, Aylık Siyasi Dergi Komün, sayı 1, Hasat Yayıncılık, İstanbul, 1989; “4. Demokratik Eğitim Kurultayı, Ön Rapor”, Eğitim Sen, 1- 5 Aralık, Ankara, 2004; “4. Demokratik Eğitim Kurultayı, Cilt 1 ve 2”, Eğitim Sen Yayınları, Ankara, 2005; “Dutxuri P̆alik̆ari’yi (Dutha’lı Adamı) Kaybettik”, 06 VII 2014, medyalaz.com/ lazhaber53.com; “Etnik Kimliklerini, Ortak Tarih ve Kültürel Değerlerini Yaşatmak İstiyorlar”/ “Lazlardan Alternatif Vakıf” ,Cumhuriyet Gazetesi, 19 Ocak 1993; Haşim Akman: “Laz Enstitüsü Kuruluyor”, A Aktüel Dergisi, sayı 66, 8- 14 Ekim 1992/ Haber- söyleşiyi yeniden yayına hazırlayan: Ali İhsan Aksamaz, 13 VII 2017, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; İsmail Güney Yılmaz, “90’lar: Laz Kültür ve Kimlik Hareketinin Doğuşu”, 7 I 2015,bianet.org; Kâmil Aksoylu, “Tarihe Tanıklık/ Laz Kültürel Hareketi/ 93 Süreci” (“Laz Kültürü”, Phoenix Yayınları, Ankara, 2009); M. Recai Özgün ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 8, Nisan 2003; M. Yılmaz Avcı ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 6, Ekim 2002; Mecit Çakırusta ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 9 (zamanında yayınlanamadı), 2003; Mecit Çakırusta, “Dilini, kültürünü, kimliğini kaybettikten sonra geriye korkacak ne kalır?”, Laz Kültür Dergisi Tanura, Sayı 1, Lazika Yayıncılık, İstanbul, 2011; Mecit Çakırusta, “Dutxuri P̆alik̆ari”, Lazika Yayın Kollektifi, İstanbul, 2012; Mehmedali Barış Beşli, “Tarihe Karşı Kısa Tarih”, Mjora Lazepeşi Nena, sayı 1, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 2000; Necati Zincirkıran, “Bir Bu Eksikti!” , Bugün Gazetesi, 2 II 1993; Orhan Bayramin ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 5, Mayıs 2002; Orhan Bayramin: “Laz Edebiyatı 1996’dan fersah fersah ileride!”, 16 III 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr; Sebahattin Önkibar, “Politika Günlüğü/ Lazistan Safsatası”, Türkiye Gazetesi, 2 II 1993; “Şangulişi Skiri/ Şanguli’nin Evlâdı: Faik Aksamaz”, Çıkrık Yayınları, İstanbul, 2020; “T.C. Resmî Gazete”, Sayı: 12099, 13 IX 1965; Ümit Bayazoğlu, “Sıkıcı bir Laz fıkrası/ Polis emeklisi Hayri Hayrioğlu’nun başımıza ördüğü püskülü belâ”, EP/ Ekonomi Politika, sayı 31, 27 VI 1993; Yılmaz Erdoğan: “Ogni Kültür Dergisi” ikinci çocuğum olarak kucağımdaydı!”, 07 VI 2022, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr)
