...................
...................
ADİGE GUŞI'EJJXER   -2
Jade Wumar
19 Aralık 2005
                         
...................
 
...................

Necdet Hatam
24.11.2005

Şhalaxhue Si Khueş,

Çok güzel açıkladınız, Baykaldı kardeşimiz de anladı. Ancak, ne güzel dilin bu kadar önemsenmesi. Şimdi çok uzatmadan ortak alfabeyi belirleyip yazışmaları belirlediğimiz alfabe ile yapalım derim. Dili az bilenlerin geliştirmesine de yardımcı olabileceğiz o zaman. Son yazdıklarınız tek kelime ile süper...

Wepsew wetxhej
.



Şhalaxhue
24.11.2005

Sayın Hatam,

Yazdıklarınıza söylenecek bir şey yok. Daha basit yapıdaki hikaye ve şiirleri de buraya yazmamız lazım. Zira yazılanlar çokta basit değil. Mükaleme ve anlamaya yardımcı olacak basit yapılardan oluşmuş yapıtlara da ihtiyaç var. Alfabe konusunda yazdıklarımız belli, bu da devam edecek. Uzlaşı için alfabe yapmak değil standart bir alfabe ile yazmak yeterli. Alfabelerin pedagojik tahlili sonraki iş. Uygulamayı görürsek dönüşlere bakar ve gereğini yaparsınız. Gündelik kullanım önceliği çerçevesinde önemli fiil, isim, sıfat ve zarflarda listelenmeli. Takdir buyuracağınız gibi bilenlerin dili kullanımı genelinde faydasına olmalıdır. Benim alfabe problemim yok. Zatınızın deklere ettiği alfabeye yazmaya çalışacağım. Bazı yazdıklarımı diyalekt farkı olarak değerlendirirseniz birbirimizi daha iyi anlayabiliriz. Kurallara uygun yazabilme bir süreç meselesi. Süreci geliştirmek ve ona katkıda bulunmakta bizlerin gayretine kalmış. Arkadaşlar sitedeki alfabeyi göz önüne almaya gayret ederlerse taşlar yerine oturacaktır. Simge tercihlerinde bir derinlik geçici olarak düşünülebilir. Bırakalım temel yazım kuralları belli bir süreçte tekamül etsin. Bazı arkadaşlar konuştukları gibi yazmak isteyebilir buna da saygı duyalım. Etkileşim nasıl bir sonuç koyacak bekleyelim. Saygılarımla.



Jade Wumar
26.11.2005

"Bgheplhişeme mıjöri zegowtı" (Fazla kızdırırsan (ısıtırsan) taş bile çatlar).

Bu da Yasin ÇELIKKIRAN'IN kitabından...

Süetxhej...



Jade Wumar
26.11.2005

Şüimafe şü'ı adığe lhep'exer... "Yem wı'umıç'ew,şü'ır zıfeder pşş'eştep" (Belaya rastlamadan iyi olanı -hayırlı olanı- bilemezsin).

Değerli Adigeler,

Benim için kısıtlı imkanlar hala devam ettiği için yazıları takip edemiyorum ve zamanında yetişemiyorum. Sayın KOPSİRGEN ORHAN; Yasin ÇELİKKIRAN'IN ATASÖZLERİ VE DEYİMLER kitabını ben ezbere biliyorum. Bu kitaptaki atasözü ve değimlerin yarısı uydurma olduğu için bize faydası çok azdır. Benim burada aradığım konuşmaya zenginlik katan çok değerli kullanılmayan eski sözleri insanlara hatırlatmak, bilmeyenlerinde bu bahaneyle öğrenmesini sağlamaktı. Atasözlerinin altına Türkçe'sini yazma fikrine katılmıyorum. Çünkü, bilmeyenler belki merak ederler, araştırırlar; bu sayede de bir şeyler öğrenirler belki...

Maalesef günümüzde değerli büyüklerimiz yeni eserler çıkaramadıkları için (eskiye nazaran) hala eski eserleri okuyoruz ve edebiyatımız gelişmiyor. Acaba o eski kitaplarda olmasaydı ne yapacaktık bilmiyorum. Önemli bir konuda her zaman söylediğim gibi heyhat! Hala bitemeyen şu dil ve alfabe çalışmaları. Biz bu sorunları aşamadan hiç bir şey yapamayız.

Şöetxej...



Jade Wumar
26.11.2005

"Nasıp zımı'er maxhşem tesmi her yetsekhe" Mıri zı guşi'ejj zexezışş'ık'iremge!!! Şeruw be zıfas'orer Şhalaxho şşı khyep'ual'ere?

Wopsaw Şhalaxho wopsaw...



Necdet Hatam
28.11.2005

Khueş lhap'ew Jader,

"Bgheplhişeme mıjöri zegowtı" "bğeplhışeme mıjüeri zeguewtı. Değerli kardeşim O ue'nin sesini vermez. Ö'de üe'nin sesini. Her iki yazılımı dil bilemeyen Türkçe bilir birine okutun Adigece söyleyişe hangisinin daha yakın olduğuna bir bakın. (Fazla kızdırırsan (ısıtırsan) taş bile çatlar). Bu da Yasin ÇELİKKIRAN'IN kitabından... Süetxhej... Wepsew tam not. "Nasıp zımı'er maxhşem tesmi her yetsekhe" "Nasıp zimıer maxhşem tésmi (tyesmi) her yetsakhe Mıri zı guşi'ejj zexezışş'ık'iremge!!! Mıri zı guışıejj zexezış'ıqiremge Şeruw be zıfas'orer Şhalaxho şşı khyep'ual'ere? Şerıweba zıfas'uerer Şhalaxhue şı khép'uallere Wopsaw Şhalaxho wopsaw... Wepsew Şhalaxhue wepsew...

Them tızedéğepsew.



Jade Wumar
04.12.2005

"Psıwınepsım wızxewıwçöerem khıptewıtxen" Tithamate lhap'ew Necdet HATAM,

Benim yazdığım yazılar Shapsugh diyalektiğinde olduğu için Ç'EMGUY a uymayan bazı yerleri olabilir. Ayrıca sizinle Adigece'deki seslerle ilgili karşılıklı ilerde konuşmak isterim. Bence yanlış anlamayın ama bazı eksiklikler var.

Şöetxhej... (Burdaki ses ö sesidir.)



Meszay
08.12.2005

Avludaki öküzün boynuzuna vurursan, dağdaki öküzünde boynuzu ağrırmış.



Şhalaxhue Llıque
10.12.2005

Bğaççe zimış'erem bğıbze zéşxıjı. Ye'tane wımıuew wi uef ş'ı. Zı ğer t'uew khaquerep. Mafer mewığuaye. Zı nem nehinah zıner nah aze. Bzer zezim nahinah dıci,şşuewım nahinah eşşuı, çatem nahinah çan. Guşae daxem wase yiep. Zibze nıkhuem guınıkhuağe wişığaççerep. Maççew ue buew ş'ı. Wi guşae xhune lhıf. Yemıcağer yeğecaque xhurep. Ttsıf zilhımharem zi yiş'erep. Wıpççej zimiem wıpççej raxırep. Weredır guı khıdeşay. Mışşüesınır mequedıjı weredır quedıjırep. Mışesırer yepsıxıjırep. psım xelh ptselır şşuırep şşuem delhı guıe jjırep. Guığuer ğaş'em yikhueş. Tığujjım yine çiyemi yiguı çiyerep. Ham yişha wzı xhume wıtsı yeşxı,blem yişha wızı xhuıme ğueguım teğuelha. Şı brulem şibl aquaççe xelh. Şış'uır nıbceğuı ş'uım fed. Blanew çeremi zıguere khéwzı. Ttsıfxer zipiyır bzeguıh. Guım ş'ueş'uır nem ş'uedax. Wizççasem yipse wifeğade. bzılhfığem şımıwççıterem nape yiep. Bısım femıfır dequate ççıh. Ççaler çeme llıjjım yilhetx mewzı. Jant'er thamatem yiy. Eer zyedeeme ççır ağewşşuıqualhe. Awbırer bısım ş'ı. Khuiy zıdışıtım maje khışımışt. Llıquer awççırep. Psım xelh mıjjuit'uıri zewteççı. Xabze zımiş'erer şha neçç. Dışşem xes nahi jjıjj thamate bğuedes. ççase zimıer llep. Şşuızı yezawerer llep. Nıbceğuır khixığe çate. Nısem zexixew pxhuım yewşşıy. Wepşşaşşefe ççale zieme wiranıs. Pselhıxhue zimıe pşşaşşer khaşenı wımış' Pşşaşe deghuı xhuırep şşuız değuı nah. Pşşaşşe xhuıpxhem pselhıxhuer yixhuey. Khue wieme nıse wi' Khue bzacem yajem wixeğesı,pxhuı bzacem xasem wixéha. Amığepxhuırem pxhuççe yış'erep. zibısım zixhuejırem çettsıxhuı fawççı. arğuey dağe nemıçç zıççağe yiep. Bğer bere wueme yıtame mekhuıte. Yewşşıy zı mafe xabze hafır mefiş. Ziuef zışımığuıpşerer llıxhujj. Khamer pçenççe khiraxırep. Llığeşşap'e llı yiquaderep. Llıxhuıjjım yiçate wıtsekuırep. Wıççıte zimıem ttsıFığe yiep. Kherabğır zixafı. Kherabğem yiş'ere llığe zakhuer mequedı. Kherabğer khueğuı llıxhuıj. Çetıweri tsığueççe llıxhuıjj. Şı femış'uım waner yekhuıte.



Guğoj Sami
10.12.2005

Sayın Jade,

Melim fede uşabe, ketim fede uşaşe (evlenilecek kızlarda aranan vasıf).
Vi of hemilhim vumuguşah (bilmediğin veya seni ilgilendirmeyen konuda konuşma).
Çıyeme vos ke'sı (uyuyanın üzerine kar yağar-üşümeyi belirtmek için).

Not: Rahmetli Teş'u Yasin ağabeyimizin eseri için gereksiz sözler kullanmışsın. Onun eseri ve çalışması dönemi içinde çok zorlukla meydana getirilmiş bir eserdir. Ne mücadelelerle Adigey'den bastırıp getirdiğini bilseniz o sözcükleri kullanmazdınız. Bilginize.



Jade Wumar
10.12.2005

Sayın Sami bey,

Sayın Jade Wumar kendileri size yanıt veremez. İş icabı meşgul. Ancak size şu kadarını söyleyebilirim. Sayın Çelikkıran’la yüz yüze görüşen bir kaç kişiyiz. Çalışma ortamını da gayretini de dile ne kadar hakim olduğunu da ben bizzat çok iyi biliyorum. Rahmetli saygıdeğer büyüğümüz sayın Çelikkıran’a karşı kimsenin art niyetli düşüncesi olamaz. Sözü edilen atasözü kitabını iyice incelerseniz sayın Jade Wumar’ın neyi kast ettiğini anlayacaksınız. Aynı şey Çerkes hikayeleri içinde geçerlidir.

Olayın özü anavatanda politik kaygılarla derlenirken kasıtlı çarpıtmaların hikayelerde yer almasından kaynaklanır. Atasözleri özgün olarak milletler arasında benzerlik gösterir ama bu bire bir aynıyla olmaz. Sayın Çelikkıran’ın kitabında hiçte ata sözü vasfı taşımayan sözleri ve de tercüme aktarma olduğu açıkça belli olan atasözleri vardır. Sayın Wumar buna dikkat çekmiştir. Konuyu daha da açıklığa kavuşturalım. 1978 Krasnodar basımlı Adige Guşıejjxer adlı bir kitap var. Orada Adige atasözleri başlığında kolhoz, turdoden, gibi başlıklarda atasözleri görürsünüz. Sovyet rejiminin eşitlik yaklaşımı çerçevesinde pşı ve werkhleri atasözü ya da hikaye yoluyla aşağılayan ya da dine karşı tutumu xhoce yikhebarxer diye yazım haline getiren bir uygulama görürsünüz. Adigey yazarlarını incelerseniz de komünizm ve halklar kardeşliğini her fırsatta öven ısmarlama roman ve hikayeler bulursunuz. Olmazsa olmaz kutsal ise; Alman savaşı ve savaş gazileridir. Bizler Türkiye’dekiler o eserleri Adige dili olduğu için okuyoruz yoksa gerçekleri ya da Adige kültürünü yansıttığı için değil. Sayın Wumar’a notunuz iletildi en kısa zamanda size yanıt verecektir.

Bilginize.



Jade Wumar
10.12.2005

Melım fede uışşabe çetım fede uışşaşe. Wi uef zıxemılhım wıxemguışı'. Çiyerem wes khıtase. Bu arada sayın Çelikkıran'ın ruhu şad olsun. Asla unutulmayacaktır...

 

 

Jade Wumar
10.12.2005

Sayın Guğoj Sami,

Sayın Yasin ÇELİKKIRAN gerçektende eserleriyle bizlere ışık tutmuştur. Atasözleri ve Deyimler, Adigece-Türkçe Sözlük, Türkçe-Adigece Sözlük. Bu eserler maalesef ender olan eserlerdendir. Çok kıymetlidirler. Benim kastettiğim içlerindeki Adigece ile ilgisi olmayan ve bizi yanıltabilecek bilgilerdir. Malumunuz üzere bu eserler Yasin ÇELİKKIRAN'ın notlarının bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Değerli büyüklerimizin eserlerine zarar vermek istemeyiz ama gerçekleri de görmek lazım.

Saygılarımla...

"Wışitıme lhate, wışilhıme wıbze" mıri zı guşi'ejj gore zexezışş'ık'iremge!

Şöetxhej...



Guğoj Sami
10.12.2005

Sayın Jade,

Cevabınız çok güzel. Tam Adige gencine yakıştı. Thayiğapsov, Tham'ome tizıralağun.

Şıpsevux...



Guğoj Sami
10.12.2005

Sayın Jade,

Latin harfleriyle Adigece yazmayı beceremiyorum. Düzeltmeler için teşekkür ederim. "Tek ağaç orman olmaz."

Sevgiler.



Jade Wumar
10.12.2005

Buyurun sayın Sami bey, beraber orman olalım.

Sayın Sami bey,

Size birde sitemim var. Lütfen bunu size olan saygımızdan ve özlemimizden kaynaklanan bir sitem gözüyle bakın. Yıllar önceleri köyümüze gelip, gittiğinizi ağabeylerim söyledi. Uzun zamandır da gelmiyormuşsunuz. Ben sizi hatırlamıyorum. Sizden daima söz eden büyüklerimiz var. Uzuntarla ve Ketence ile bir zamanlar diyaloglarımız yoğunmuş. Bizler büyüyünce enkaz bize mi kaldı?

Saygılarımla Sami bey, saygılarımla.



Guğoj Sami
10.12.2005

Tabi ki. Katkımız olursa sevinirim.

Saygılarımla


Sayın Jade,

Şahsınızda Tüm Belikışlalılar'a selam ve sevgilerimi sunuyorum. En kısa zamanda görüşürüz inşallah.


Jade Wumar
11.12.2005

Sayın Gugoj SAMI,

Tham yi'ome tızerelheghun. Siguape rexhun.

Şöetxhej...



Şhalaxhue
11.12.2005

Wi mafe şşuı ziwıshan guığuejju. Ade we wıpsawe khıççeççığ. Wowiwwuw. Adıghejjme auççe sewağe seue seri. Wepsaw wetxhej.



Guğoj Sami
11.12.2005

Wupsov Şhalaxue Sigoşij, ADIGE TXIN'iri sege, Adigabzer Latin bukvamke (Alfabe) bo doğu vetxi. Thamrazıkıpfoh. Tızereleğun Thamome.



Jade Wumar
13.01.2006

"Tham khıfigheçiyeme şer yedzıxıp'e zaç'’
"Şışha zıbleççırem şıççem wılhımbenej."



Jade Wumar
20.01.2006

"Ttsıfığer ahmıwgoş" "Çür bjjır zırahıllam se sıçü, şalher zırahıllam se sıçü, yiuagh."



Jade Wumar
26.01.2006

"Bzılfıghe zıdeşısım 'aşe şıraxırep." (Bayanın olduğu yerde silah çekilmez) Selamlar, Günümüzde yaşanan bazı olaylara ışık tutabilecek bir söz, gerçektende Adigelerin verdiği önemin bir vesikası adeta. Maalesef bizler güzel kültürümüzün bu güzel yanlarını araştırıp yaşatacağımız yerde olur olmaz tartışıyoruz. Kime ne faydası varsa? Yaşamış olduğum toplum diaspora olmasına rağmen, geçmişten bu yana işte bu güzel kültürle meşgul olup, olur olmaz tartışmalara girmeden bu günlere gelmiş ve dünya durdukça yaşamaya devam edecek... Bence bu sitede biz Adigelere yakışan en güzel şey budur. Yoksa çözüm bulunamayan ve bulunamayacak içeriği boş tartışmalar sonsuda dek sürecektir... Bizi bu tartışmalardan uzak bir düşünce yapısıyla bu günlere getiren büyüklerimize ne mutlu işte ADIGHEĞE bu olsa gerek...

Şötxhej...



Ademey
27.01.2006

Ye wul'ın ye wul'en 1 (ya adam gibi yaşa ya da öl) Pısetlux zımıe pşaşer kashen wumız!

 

Harun Hajukua
29.01.2006

Dedemden derlediğim bir atasözü (Abzegh diyalekti);
Peramibjer meshhatle yishhape yewoji. Anlamı: Peramibj'in (Türkçe'sini bilmediğim bir tür bitki) tomurcuğu çıkar kafasına vurur. Yani bir insanın aslı er ya da geç kendini belli eder anlamında.

Bir de eskiden kashenlerin bir birlerine kullandıkları bir deyim; Sipsekup'atlh Anlamı: Canımı ağzına koysunlar. Birde sürgünden önceki Kafkasya orijinli Abzegh şivesinde bebekleri uyutmak için söylenen bir ninni yazacağım. Tabi arşivlenmesi ve yayınlanırsa kaynakça belirtilmek şartıyla.

Saygılarımla.



Ştapx
01.02.2006

"Tham şımşınerem şışınej."



Mehmet
01.02.2006

Maf,

Değerli katılımcılar,

Adige Atasözleri ve Deyimleri üzerine geniş bir kaynak:

Kitap adı: Çerkes Atasözleri ve Deyimleri
Derleyen: Yasin Çelikkıran
Yayınevi : Tüm Zamanlar Yayıncılık
Format : Adigece (Kiril alfabesi)-Adigece (Latin alfabesi)-

Türkçe anlamı Kitapta yaklaşık 1600 Çerkes atasözü ve deyimleri bulunmaktadır. Bu kitabı KAF-DAV’dan 8 YTL karşılığı (2005 yılının Şubat ayında ben bu fiyata almıştım belki şimdi biraz artmış olabilir) temin edebilirsiniz.

Saygılarımla



Jade Wumar
02.02.2006

"Zişha şım'ejım yişıd hame yaşxı"



Harun Hajukua
02.02.2006

(Abzegh diyalektinde yaşlılardan derlemiş olduğum atasözleri) "Shawo exhopsirem kusheps yegheshi" Anlamı: Oğlan çocuğu isteyen, beşik ipi büker. Manası: Bir şey istiyorsan, o istediğin şey için hazırlık yap. "Shimi'e kuande thak'ume ch'iha khikheghoxhusht" Anlamı: Olmayan çalılıkta tavşan üretiyor. Hayalciler için söylenen bir atasözü.



Tharkaho
02.02.2006

Yi nader nedexu, Yiug tsug’ur guruxoeu De’u de’um pe’adjeuw Nart Shawoeuw ziuw zejju Yaneuw gumajeuw Ydeauw godjaffeuw Tsuhujxoe ar hunu sigoapeuw Souwkhoahuer Nıbjeuguxem dexaseuw Tsuxubem ya jaseuw Zeusem pse pıcceuw Xabzeffır diyghaccu Yemışxem ya paşeuw Shu gupır zexaşem Di biyxem khopkhaşeuw Nısajje gışashem cegung’e yemışu Guffegogoer yi atu Pajıgham bgadetu Tzuxubem ya jasse Tsuxuber zı ghasse Ar khunu, so khuakho



Harun Hajukua
02.02.2006

Maf,

Yukarıda yazmış olduğum "shawo exhopsirem kusheps yegheshi" yani "oğlan çocuğu isteyen, beşik ipi büker" atasözü belirtmiş olduğum gibi sadece, birşey istiyorsan o istediğin için hazırlık yap manası değil, aslında iyi bir şey istiyorsan o istediğin şey için öyle bir hazırlık yap ki, ona ulaştıktan sonra da kaybetmeyesin gibi derin bir anlam içerir. Şöyle ki; bu atasözünde özellikle "shawo" yani erkek çocuğuna vurgu yapılmıştır, yani "pshashe" ya da sadece çocuk anlamına gelen ele değil de özellikle "shawo" denmesinin sebebi erkek çocuğunun daha makbul olmasıdır. Çünkü erkek çocuğu Çerkesya da ailenin koruyucusu, savaşta asker vb. bir sürü sebepten dolayı daha fazla istenmiştir. Ve erkek çocukları kız çocuklarına göre çok daha fazla hareketlidir ve beşikten düşmeleri ve yaralanmaları söz konusudur. İşte bu "kusheps" yani beşik ipi erkek çocuklarının beşikten düşmemeleri ya da çıkmamaları için, beşiğin üzerine örtülen örtüyü, beşiğe sıkıca tutturmaya yarar. Bu atasözümüzde anlatılmak istenen de budur. İstediğin iyi şey için öyle bir hazırlık yap ki, ona ulaştıktan sonrada kaybetmeyesin. Atasözlerimizin salt anlamını değil, daha da önemlisi neyi ima ettiğini anlamaya çalışmak, eski Çerkeslerin mentalite yani karakterlerine de ulaşabilmemizi sağlayacaktır. Atasözlerimize bu gözle bakarsak, atalarımızın nasıl bir halet'i ruhiye ve düşünce yapılarının olduğunu anlamaya daha yakınlaşmış oluruz.

Saygılar.



Nart
03.02.2006

Sayın Harun bey, Hayatımda bu kadar saçma bir yorum duymadım. Çerkesler hiç bir zaman kız çocuklarını erkeklerden ayırmamışladır, zorlama yorumlarla kafa karıştırmayın lütfen. Madem atasözüne bu kadar alakalısınız ben de sözü bir atasözü ile bitireyim: Zeromış'er pş'enır Ş'enığes.

Saygılar



Harun Hajukua
03.02.2006

Maf, Sayın Nart.

Eğer Çerkesler erkek çocuklarını eski Çerkesya’da, mecburi sebeplerden dolayı (neslin erkek çocuktan devam etmesi, bitmek tükenmek bilmeyen savaşlar, sülaleler arası kan davaları, kabileler arası kan davaları, evin geçimini erkeğin temin etmesi vb.) kız çocuklarına nazaran daha fazla istemişlerdir dememde siz anti feminist bir anlam çıkarıyorsanız, bu da sizin feminin duygularınızın fazla ağır bastığını gösterir. Neden Setenay Guashe dışındaki tüm NART kahramanları, savaşçıları erkektir? Bunun böyle olması bizim kadınlara olan saygımızı, sevgimizi eksiltmiyor ki! Şimdi popüler kültürle tarihi değerlendiremezsiniz ve yargılayamazsınız! Tarihi değerlendirirken; objektif olmak, o günün şartlarını değerlendirmek gerekmez mi?

Eski Çerkesya’da erkek çocuğu doğduğunda şölen düzenlenirdi. Sizce neden? Sizce atalarınız primitif, kadına değer vermeyen, Doğu toplumları gibi kadını aşağı gören insanlar olduğundan mı? Eğer evet diyorsanız siz atalarınızı tanımıyorsunuz! Bakın ben bu yazımda şunu diyorum, Çerkesler kız çocuğu oldu diye Araplar gibi ya da Doğu toplumları gibi üzülmezlerdi ama erkek çocuğu olduğunda şölen düzenlenirdi. Aradaki farkı anlayabildiniz mi? O dönemde, başka toplumlar kız çocuklarını diri diri toprağa gömerken bizim atalarımız kadına saygı duyuyordu ve kadını el üstünde tutuyordu.

Şimdi sorarım size; savaşların, kıyımların, hiçbir an eksik olmadığı bir coğrafyada erkek çocuğunun ailede daha fazla istenmesi demek, kız çocuğunun istenmemesi, hor görülmesi mi demektir? Yazımı tekrar tarihi gözünüzde canlandırarak okuyun ama tabi kabileler arası mentalite bile değişebiliyor. Ben Kuzeybatı Kafkasya Adigelerindenim. Eğer siz Kabardey bölgesindenseniz, orada savaş çok daha önceden bitmişti ve haliyle Kuzeybatı’ya göre daha erken mentalite değişimine uğradılar. Bunları gözönünde bulundurun lütfen.

Saygılar

 
sayfa  1    2    3