OSET-ALAN-İRON ALFABESİ HAKKINDA
Yayına Hazırlayan:
Mamşıratı İrme Ö.Temurlenk
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

Oset (Alan, İrışton, Alans, Alani, Alanliao, Aorses, As, Asetin, Asii, Asses, Balanjar, Barsils, Belenjers, Burtas, Iass, Halans, Ishkuza, Jass, Iazyg, Ir, Ishtek, Kusha, Lan, Os, Ostyak, Ovs, Rhoxolani, Steppe Alans, Usuns, Wusun, Wusün, Yass, Yancai And Other Variations) ulusal dili Osetçe’dir.

İronau, Dıguronau (Digoronau) ve Tual olarak üç lehçe grubu kullanılmaktadır İronau daha yaygın ve çoğunlukla doğu bölgede konuşulur. Dıgur lehçesi daha eskidir, daha çok kuzey ve batı bölümlerinde konuşulur. Tual lehçesi ise İronau lehçesine daha yakın ve daha çok Güney Osetya da konuşulur. 1920 ve 1930 yıllarında İronau ve Dıguronau her ikisi de yazın dili olarak kullanılmasına karşın, günümüz de Dıgur lehçesinin yazılı şeklinin yok olduğu söylenmektedir.


Oset Edebiyat dilindeki bütün seslerin toplamı 35 adettir. Bunların yedisi sesli, ikisi yarı sesli ve yirmi altısı sessizdir. Ancak Oset diline diğer komşu dilerden daha fazla Rusça sözcük girdiğinden, “ё, ж, ш, щ, э, ю, я” gibi Rusça sesler ve dolayısıyla harflerde kullanılmaktadır. 19 ncu YY. ortalarında A. Segren Kıril alfabesinden esinlenerek Osetçe içinde Kıril alfabesi oluşturdu ve F. Miller'in yaptığı bazı değişikliklerle bu alfabe Rus devrimine kadar kullanıldı. Bu tarihten başlayarak kullanılan Alfabeler sırasıyla:


1. XIX ncu YY ortaları-1923 Kıril Harfleri
2. 1923-1938 Latin Harfleri
3. 1938-1954 Kiril Harfleri (Kuzey Osetya için)
4. 1938-1954 Gürcü harfleri (Güney Osetya için)
5. 1954-Devamında Kiril harfleri bütün Osetler için



OSET (ALAN-İRON) KIRİL ALFABESİ VE SIRASI

 

Kıril

Adı

Sesi

Kıril Osetçe Sözcük

Türkçe Anlamı

А а

A

[a]

Apв-Кaд

gökyüzü-hürmet/saygı/onur/şeref

Æ æ

A EI

[æ]

Æмбaл-Cæp

arkadaş-baş/lider

Б б

Be

[b]

Бaлц-Caби

gezi/seyahat-yavru/bebek

В в

Ve

[v]

Вæйы-Тæвд

olur-sıcak

Г г

Ghe

[g]

Гaл-Нæмыг

öküz-mermi

Гъ гъ

 

 

Гъa-Æгъдay-caгъæc

ha-terbiye/örf/adet-ağıt

Д д

De

[d]

Диc-Фæд

hayret-ayak iz

Дж дж

 

[dз]

Джиx-Фыдджын

şaşkınlık-bir tür etli börek

Дз дз

 

[dz]

Дзyн-Кyыдз

ekmek-köpek/it

Е е

Ye

[je]

Ефc-Бeл-Дæнджыз

kısrak-bel/kürek-deniz

Ё ё

Rusça

 

Щёткæ

fırça

Ж ж

Zhe

[z]

Жaкet-Абaжyp

ceket-abajur

З з

Ze

[з]

Зын-Фæз

zor-mera/otlak

И и

I

[i]

Иpoн -Би

Alan/Oset-çok/fazla

Й й

kısa I

[j]

Йæxи-Мий

kendi-belki/olası

К к

Ka

[k]

Кoм-Бæpк

vadi-bereket

Къ къ

 

 

Къax-Фæткъ

ayak-elma

Л л

El

[l]

Лæг-Бaл

erkek/adam-kiraz

М м

Em

[m]

Мaд- Кyымæ

anne- ?

Н н

En

[n]

Нoм-Æнyc

ad- asır/yy./sonsuz/ebedi

О о

O

[o]

Oнг-Xox-Дoн

kadar-dağ-su

П п

Pe

[p]

Пыл-Æппæлгæ

fil-övünme

Пъ пъ

 

 

Пъaзбын-Пъамидор

maki/fundalık/sazlık-domates

Р р

Er

[r]

Poн-Cæкæp

kemer-şeker

С с

Es

[s]

Coм-Бæлac

yarın/yarınki/ruble-ağaç

Т т

Te

[t]

Tæвд-Cтyp

sıcak-sığır/büyükbaş

Тътъ

 

 

Тъæпæн-Тъыссын

yassı-sokmak

У у

U

[u]

Yyp-Тypкaг

sığır/büyükbaş-Türk

Ф ф

Ef

[f]

Фæд-cæфт

ayak izi-kayıp

Х х

Ha

[x]

Xyд-Бæx

şapka-at

Хъ хъ

 

 

Хъæy-Apaхъхъ-Хъ

köy-rakı-inek

Ц ц

Tse

[ts]

Цoнг-Бaлц

kol-gezi/seyhat

Цъ цъ

 

 

Цъaммap

ahlaksız/arlanmaz-çay

Ч ч

Che

[t∫]

Чиныг-Aйчы цъap

kitap-yumurta zarı/kabuğu

Чъ чъ

 

 

Чъизи

pis/kirli

Ш ш

Sha

[s]

шаблoн

kalıp

Ъ ъ

 

 

- no palatalization¹

sert, kalın

Ы ы

Yery

[1]

Cыл-Фыpт-Миcын

dişi-oğul-yoğurt

Ь ь

 

[ j]

-- palatalization¹

^ yumuşak-ince

Э э

E

[e]

Электрон

elektron

Ю ю

Ju ju

[ju]

Июл-Aтaтю

hepsi-Atatürk

Я я

Ja ja

[ja]

Янвap-Тaня

Yanvar-Tanya insan ismi



Internet’te bulunan aşağıdaki “Jærond (Latinag) İron Alfavit (İron Fışşınad)” yani Türkçe çevirisiyle “Eski (Latin) İron Alfabe” ve Latin harfleri içeren İronca yazılmış örnek sözcüklerin 1923-1938 yılları arasında kullanıldığı sanılmaktadır. Bununla ilgili haberler, okuma ve yazmayı kolaylaştırır ümidiyle “ALAN KAFKAS PLATFORMU’NA” taşınmış, meraklılarınca büyük ilgi görmesi üzerine daha fazla bilgi edinme çalışmaları ve her edinilen yeni bilginin ortamda paylaşılmış olması sevindirmiştir. Adı geçen Latince Alfabe Harfleri ve bu harfleri içeren İron sözcükler aşağıda verilmektedir.



ZÆROND (LATİNAG) IRON ALFAVİT [ESKİ (LATİNCE) İRON (OSET-ALAN) ALFABE]
Зæронд (латинаг) Ирон Алфавит (Ирон Фыссынад)
The old Ossetian Latin Alphabet (Alphabet Of Ossetes)
Старый (латинский) Осетинский Алфавит
 

*А а

[a]

A a

(Arv-Kad)

 

Н н

[n]

N n

(Nom-Ænus)

Ææ [æ] Æ æ (Æmbal-Sær)   О о [o] O o (Xox-Don)

Б б

[b]

B b

(Balc-Sabi)

 

П п

[p]

P p

(Pyl-Æppælgæ)

В в [v] V v (Væjy-Tævd)   Р р [r] R r (Ron-Sækær)

Г г

[g]

G g

(Gal-Næmyg)

 

С с

[s]

S s

(Som-Bælas)

**Гъ   H h (Æhdau-Sahæs)   Т т [t] T t (Tævd-Stur)

Е е

[e]

E e

(Bel-Dendžyz)

 

**Тъ тъ

 

Th th

(Thæpæn)

Д д [d] D d (Dis-Fæd)   У у [u] U u (Ustur-Turkag)

З з

[з]

Z z

(Zyn-Fæz)

 

Ф ф

[f]

F f

(Fæd-Cæft)

Дз дз [dz] Dz dz (Dzul-Kuydz)   Х х [h] X x (Xud-Bæx)

Дж дж

[dз]

Dž dž

Fyddžyn)

 

**Хъ хъ

 

Q q

(Qæu-Araqq,Qug)

И и [i] I i (Iron-Biræ)   Ц ц [ts] C c (Cong-Balc)

Й й

[j]

J j

(Mijag-Jæxi,)

 

**Цъ цъ

 

Ch ch

(Chammar-Chaj)

К к [k] K k (Kom-Bærkad)   Ч ч [t∫] Č č (Činyg-Ajčy char)

**Къ

 

Kh kh

(Khah-Fætkhuy)

 

**Ы ы

 

Y y

(Syl-Fyrt-Misyn)

Л л [l] L l (Læg-Bal)   Ю ю [ju:] Ju ju (Ijul-Atatjurk)

М м

[m]

M m

(Mad-Kuymæ)

 

Я я

[ja]

Ja ja

(Janvar-Tanja)


Dipnot:
* Osetçe Kıril alfabesi harfleri - [Uluslararası Fonetik ses uyumuna göre Latin harfleri - Osetçe Latin harfleri ve örnek sözcükler.


** Uluslararası Fonetik ses uyumu olmayan İron harfleri.
 


Yukarıda ki Oset Latin Alfabede görüldüğü gibi, aşağıdaki harflerin Uluslararası ve Türkçe’de de, yazıldığı gibi okunduğu ve alışılmış harflerdir. Bunlar:

A a-А а

[a]  Apв-Arv-Gök, Türkçe aynı “Arv” okunur ve yazıla da bilir.

B b-Б б

[b]  Бaлц-Balc-gezi/seyahat, Türkçe “Bals” okunur ve yazıla da bilir.

D d-Д д

[d]  Диc-Dis-Endişe, Türkçe “Diş” okunur ve yazıla da bilir.

F f-Ф ф

[f]  Фæд-Fæd-Ayak izi, Türkçe aynı “Fæd” okunur ve yazıla da bilir.

G g-Гг

[g]  Гaл-Gal-Öküz, Türkçe aynı “Gal” okunur ve yazıla da bilir.

I i –И и

[i]  Биpæ-Biræ-Çok/Fazla, Türkçe aynı “Biræ” okunur ve yazıla da bilir.

K k-К к

[k]  Кoм-Kom-Vadi, Türkçe aynı “Kom” okunur ve yazıla da bilir.

L l-Л л

[l]  Лæг-Læg-Adam/Erkek, Türkçe aynı “Læg” okunur ve yazıla da bilir.

M m-М м

[m] Мaд-Mad-Anne, Türkçe aynı “Mad” okunur ve yazıla da bilir.

N n-Н н

[n]  Нoм-Nom-Ad/Nam, Türkçe aynı “Nom” okunur ve yazıla da bilir.

O o-О о

[o]  Дoн-Don-Su, Türkçe aynı “Don” okunur ve yazıla da bilir.

P p-П п

[p]  Æппæлгæ-Æppælgæ-Övme,Türkçe aynı“Æppælgæ” okunur ve yazıla da bilir.

R r-Р р

[r]  Poн-Ron-Kemer, Türkçe aynı “Ron” okunur ve yazıla da bilir.

T t –Т т

[t]  Tæвд-Tævd-Sıcak, Türkçe aynı “Tævd” okunur ve yazıla da bilir.

U u-Y у

[u]  Yyp-Ustur-Sığır, Türkçe “Uştur” okunur ve yazıla da bilir.

V v-В в

[v]  Вæйы -Væjy-Olur, Türkçe “Væyı” okunur ve yazıla da bilir.

Ancak bazı harflerin, uluslararası ve Türkçe karşılıklarının yazılış ve okunuşlarında farklılıklar olduğu görülmektedir. Örneğin Türkçe’de ki:


‘c’ yerine ‘dzh veya dž’
‘ç’ yerine ‘dj veya č’
‘z’ yerine ‘dz’
‘s’ yerine ‘ts’,
‘ş’ yerine ‘ch veya sh


Yine Türkçede yazıldığı gibi okunan harflerin Oset Latince karşılıklarının yukarda ve aşağıdaki örnekte de görüldüğü gibi iki veya üç harfle bir sesin şekillenmesi, her harfi bir ses olarak okuyan için, okunmayı zorlaştırmakta ve sıkıcı olmaktadır. Örneğin:


çh’ (kalın ‘ç’) yerine ‘djh - čh
sh’ (kalın ‘s’) ‘tsh veya ch
kh’ (kalın ‘k’) yerine ‘kh
ph’ (kalın ‘p’) yerine ‘ph
th’ (kalın ‘t’) yerine ‘th
ya’ yerine ‘ja
yu’ yerine ‘ju


vs.. gibi. Ancak ‘h’ nın ses olarak kendinden önceki harfi kalınlaştırma özelliği oluşundan yadırganmayacağı sanılmaktadır.

Eski Oset-Latince Alfabe ile Türkçe karşılığı aynı yazılıp okunmayan harfler ve öneriler:

Æ æ-Æ æ-[æ]

Genelde “Æ æ”, bazen bilmeyenler veya klavyede bulamayanlar “A a, E e” ile yine "E e" üzerine çeşitli işaretler koyarak uydurmaya çalışarak yazar, “a” veya “e” olarak okur. Kelimeyi bilenler harfi “a” veya kalın “e” ile “e” ve “ı” arasında alçak, orta bir ses olarak okur; fakat genel olarak “a” nın çıktığı yerin daha önünden ve daha uzun olarak çıkar. Æмбaл-Æmbal-Arkadaş, Türkçe aynı “Æmbal” okunur ve yazıla da bilir.

"Æ æ" Dünyada yalnızca Oset dilinde kullanılan ses ve harftir. Oset dilinin tek karakteristik bu ses ve harfini kıskançlıkla korumak gerekir. Uluslararası yazışmalarda Osetler'e özgü “Æ æ” harfi için, bilgisayar klavyelerinde bulunan “ALT GR” tuşunu basılı tutarak “A a” harfini tuşlamayla “Æ æ” harfi yazılabilmektedir. Dolayısıyla yazışmalarda daha zor ve uydurma seçenekler yerine, Dünya teknolojisinin verdiği nimetlerden yararlanarak, doğru olan "Æ æ" harfini kullanalım ve kullandıralım.

Е е-E e-[e]

“E e” yazılır, orta sesli, dar, daha kapalı ve uzatılarak “ye” okunur. Бeл-Bel-Bel, Türkçe “Byel” okunur ve yazıla da bilir.

H h-Гъ гъ-[ğ]

Bazen “H h, Ğ ğ, G’ g’, K’ k’, Kh kh” yazılır, bazen “Къ къ” veya “Хъ хъ” ile karıştırılır. Ağa, Ağlama, Ağıt vs.. de ki “ğ” gibi okunur. Æгъдay- Ækhdau, Æhdau, Æk'dau-Adet/Terbiye, Türkçe “Æğdau” okunur ve yazıla da bilir.

Dž dž-Дж дж-[dз]

Bazen “Dž dž, Zh zh, Dzh dzh” yazılır, “c” veya “c” ye yakın “z” okunur. Фыдджын-Fydyn/Fydzhyn-Özel etli börek adı, Türkçe “Fıdcın” okunur ve yazıla da bilir.

Z z-З з-[з]

“Z z” yazılır, sözcüğe göre daha çok “j”, bazen “j” ye yakın “z” okunur. Зын-Zyn-Zor, Türkçe “Jın” okunur ve yazıla da bilir.

Dz dz-Дз дз [dz]

“Dz dz” yazılır, sözcüğe göre daha çok “z”, bazen “z” ye yakın “j” veya “c” okunur. Дзyн-Dzul-Ekmek, Türkçe “Zul” okunur ve yazıla da bilir.

J j-Й й-[j]

“J j” yazılır, “y” okunur. Йæxи-Jæxi-kendi, Türkçe “Yæği” okunur ve yazıla da bilir.

Kh kh-Къ къ

Bazen “Kh kh, K’ k’ ” yazılır, bazen “Гъ гъ” veya “Хъ хъ” ile karıştırılır, kalın “k” veya “k” ile “g” ve ”q” karışımı okunur. Фæткъyы-Fatkhuy-Elma, Türkçe “Fætkhuı” okunur ve yazıla da bilir.

S s-С с-[s]

Kiril alfabesinde “C c” harfini Dıgurlar ve Ruslar “s”, İronlar “ş” olarak okur. Latin alfabesinde ki “C c” harfi, bazen aynen “C c” veya değiştirerek “S s” harfi ile yazılır, İronlar genelde “ş” okur. Бæлac-Bælas-Ağaç, Türkçe “Bælaş” okunur ve yazıla da bilir .

Th th-Тъ тъ

“Tt th” yazılır, kalın yani “t” ile “d” arası okunur. Тъæпæн-Thæpæn-Yassı, Türkçe aynı “Thæpæn” okunur ve yazıla da bilir.

X x-Х х-[h]

Genelde “X x”, bazen “H h” yazılır, Araplarda olduğu gibi kalın ve gırtlaktan “ha” okunur. "h" sesi Osetçe de yoktur ve kalınlaştırma harfiyle karıştırmamak için orijinal “X x” harfi kullanılması doğrudur. Бæx-Bæx/Bæh-At, Türkçe aynı “Bæx” okunur ve yazıla da bilir, “H h” yazıldığında bile gırtlaktan kalınlaştırılarak “x” sesiyle okunmalıdır.

Q q-Хъ хъ

Genelde “Q q”, bazen “G’ g’, Kh’ kh’, K’ k’, Kh kh” yazılır, “Къ къ” veya “Гъ гъ” ile karıştırılır, kısa ve keskin “k”, “g” ile "ğ" arası bir sesle okunur. Хъæy-Qæu/Kh’æu-köy, Türkçe “Qæu” okunur ve yazıla da bilir.

Ts ts-Ц ц-[ts]

Kiril alfabesinde ki "C c", bazen aynen "C c" veya “S s” yazılıp İronlarca "ş" okunduğundan, “s” sesi için “Ts ts” kullanılmakta ve kelimeye göre daha çok “s”, bazen sonu tıslamalı “s” ye yakın “csh ” okunur. Цoнг-Cong/Tsong-Kol, Türkçe “Song” okunur ve yazıla da bilir.

Tsh tsh, Sh sh-Цъ цъ

Sözcüğe göre üstüne bastırarak daha çok kalın “s”, bazen “c” veya “z” ye yakın “s” okunur. Цъaммap-Chammar/tshammar-Ahlaksız/ arlanmaz/ utanmaz, Türkçe “Shammar” okunur ve yazıla da bilir.

Č č-Ч ч-[t∫]

Çok kez “Č č, Ch ch” yazılır, “ç” okunur. Чиныг-Činyg/Chinyg-Kitap, Türkçe “Çinıg” okunur ve yazıla da bilir.

Y y-Ы ы

Latince “İ i” harfi ayrı ayrı büyük ve küçük “İ i” ile yazılmadığı ve büyük “İ” için “I” kullanıldığından, “I ı” harfi “Y y” ile yazılır “ı” okunur. Cыл-Syl-Dişi, Türkçe “Şıl” okunur ve yazıla da bilir.

Ju ju-Ю ю-[ju:]

Rus-Latince de “Y y” harfi için “J j” harfi kullanıldığından “yu” okunur. Июл-Ijul-Hepsi, Türkçe “İyul” okunur ve yazıla da bilir.

Ja ja-Я я-[ja]

Rus-Latince de “Y y” harfi için “J j” harfi kullanıldığından “ya” okunur. Тaня-Tanja-Tanya/isim, Türkçe “Tanya” okunur ve yazıla da bilir.

Şimdi yeniden incelemek istenirse:
KIRİL HARFLERİ
А а, Æ æ, Б б, В в, Г г, Гъ гъ, Д д, Дж дж, Дз дз, Е е, Ё ё, Ж ж, З з, И и, Й й, К к, Къ къ, Л л, М м, Н н, О о, П п, Пъ пъ, Р р, С с, Т т, Тъ тъ, У у, Ф ф, Х х, Хъ хъ, Ц ц, Цъ цъ, Ч ч, Чъ чъ, Ш ш, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, Ь ь, Э э, Ю ю, Я я


LATİN HARFLERİ:
А а, Æ æ, B b, C c, Ç ç, D d, F f, G g, Ğ ğ, H h, I ı, İ i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ö ö, P p, R r, Q q, X x, S s, Ş ş, T t, U u, Ü ü, V v, W w, Y y, Z z


Yukarıda ki harflerin şekli ne olursa olsun, nasıl yazılırsa yazılsın, sesin çıkarılışının, sözcüğü bilmeyenlerce ve hatta sözcüğü bilenlerin bile yeterli pratiği olmaksızın, harflerle öğrenmesi çok zordur.


Ancak “a, b, d, f, g, i, k, l, m, n, o, p, r, t, u, v” gibi bazı harflerin uluslararasında ki çoğunluğun müşterek sesi olarak kullanılması;


Aşağıdaki harflerin birbirinin yerine geçmesi:


KIRİL-LATİN:
б-b, В-v, г-g, гъ-h, д-d, дж-dzh, дз-dz, е-e, ё-yo, ж-j, з-z, и-i, й-i, к-k, къ-kh, л-l, м-m, н-n, п-p, пъ-ph, р-r, с-s, т-t, тъ-th, у-u, ф-f, хъ-q, ц-ts, цъ-tsh, ч-dj, чъ-djh, э-e, ю-ju, я-ja, ш-sh, ъ-h, ы-y


KIRİL-TÜRK:
б-b, В-v, г-g, гъ-ğ, д-d, дж-c, дз-z, е-ye, ё-yo, ж-j, з-j, и-i, й-y, к-k, къ-kh, л-l, м-m, н-n, п-p, пъ-ph, р-r, с-ş, т-t, тъ-th, у-u, ф-f, хъ-q, ц-s, цъ-sh, ч-ç, чъ-çh, э-e, ю-yu, я-ya ш-ş, ъ-h, ы,

(‘h’nin, Osetçe de ‘he’ sesi bulunmadığından, harf olarak değil yalınızca ‘ъ’ yerine kalınlaştırıcı olarak kullanılması);


Aşağıdaki bazı Türkçe’de de kullanılan harflerin yazılış ve ses uyumu,
KIRİL-LATİN:
гъ-h, дж-dzh, дз-dz, е-e, з-z, и-i, й-i, с-s, ц-ts, цъ-tsh, ч-dj, чъ-djh, ю-ju, я-ja, ш-sh, ы-y

 

KIRİL-TÜRK:
гъ-ğ, дж-c, дз-z, е-ye, з-j, и-i, й-y, с-ş, ц-s, цъ-sh, ч-ç, чъ-çh, ю-yu, я-ya ш-ş, ы-ı


Türkçe’nin diğer bazı alfabe harflerinden Osetçe ye daha yakın olması veya yatkınlık nedeniyle kolay gelmesi;


Yine okumada gerek kıril, gerekse latin olsun [æyyилын (æuuilyn-çiğnemek), бaayyoн (bauuon-güven)] gibi bir çok seslinin (“a, æ, y, ы, o - a, æ, i, o, u, ı” vs..) yan yana gelmesinden oluşan bir sözcüğün okunuşunda ki zorluk, ‘u’ sesinin ‘w’ (dublu v) ile aşağıda ki gibi seslendirilebilirliği:

 
Kıril w Latin w Türkçe Türkçe anlamı
aиyвapc aиwвapc aiuvars aiwvars aiwvarş biryana
ayaзaл awaзaл auaz(j)al awazal awajal soğuma
ayaинag awaинag auainag awainag awainag gidecek
ayæй awæй auæj awæj awæy satıldı
ayyæдын awwæдын auuædyn awwædyn awwædın cesaret etmek
ayyæpдын awwæpдын auuærdyn auuærdyn auuærdın hoş görmek
ayyилын awwилын auuilyn awwilyn awwilın çiğnemek
ayyoн awwoн auuon awwon awwon gölge
ayыл awыл auyl auyl auıl buna
æyyaйын æwwaйын æuuajyn æwwajyn æwwayın uğramak
æyyæл æwwæл æuuæl æwwæl æwwæl  
æyyæндын æwwæндын æuuændyn æwwændyn æwwændın  
æyyæнк æwwæнк æuuænk æwwænk æwwænk güven
æyyæpдын æwwæpдын æuuærdyn æwwærdyn æwwærdın  
æyyилын æwwилын æuuilyn æwwilyn æwwilın çiğnemek
бayaйaг бawaйaг bauajag bawajag bawayag uğrayan
бayyилын бawwилын bauuilyn bawwilyn bawwilın çiğnemek
бayыpнын бawыpнын bauyrnyn bawyrnyn bawırnın inanmak
дayæг дawæг dauæg dawæg dawæg şikayetçi
дayæн дawæн dauyn dawyn dawın şikayet etmek
дæyay дæwaw dæuau dæwaw dæwaw senin gibi
дæyæн дæwæн dæuæn dæwæn dæwæn sana
дæyæй дæwæй dæuæj dæwæj dæwæy senden
дæyyoн дæwwoн dæuuon dæwwon dæwwon seninki
дæyyaдæc дæwwaдæc dyuuadæs dywwadæs dıwwadæş oniki
дæyyæpд дæwwæpд dyuuærd dywwærd dıwwærd  
мayaл мawaл maual mawal mawal daha değil
нayæд нawæд nauæd nawæd nawæd hayır öyleyse
нæyæндaг нæwæндaг næuændag næwændag næwændag cesaretsiz
нæyyaйын нæwwaйын nyuuajyn nywajyn nıwayın olmaz
ниyд ниwд niud niwd niwd inleme
ниyын ниwын niuwn niwyn niwın inlemek
ныyyacын ныwwacын nyuuasyn nywwasyn nıwwaşın ötmek
ныyyæpдын ныwwæpдын nyuuærdyn nywwærdyn nıwwærdın ovalamak
нyap нwap nuar nwar nwar organ
нyæзт нwæзт nuæzt nwæzt nwæjt  
yaд waд uad wad wad oda
yaзaл waзaл uazal wazal wajal soğuk
siz
yæyya wæwwa uæuua wæwwa wæwwa vay
yæy-yæy wæw-wæw uæu-uæu wæw-wæw wæw-wæw vay-vay
yыймæ wыймæ uyimæ wyimæ wıimæ onunla
xyыинaг xwыинaг xuyinag xwyinag xwıinag dikilecek
цæyгæдoн цæwгæдoн sæugædon sæwgædon sæwgædon ırmak



Ayrıca Türkçede “ya, yu, yo, ye” gibi okuma harflerin gerekli olmayışı “Osetçe’nin Türkçe Okunuşunu ve Yazımını” kolaylaştırır gibi gözükmektedir.

Diğer bir konu Osetya’da Kıril alfabesiyle 70, Latin alfabesiyle 140-160 harf veya işaret olanağı nedeniyle genelde SMS’ler Latin harflerinin kullanımıyla daha kolay gönderilmektedir. Çeşitli dönemlerde kullanılan Oset alfabe harflerinin, özellikle bilinenlerin tümünün birlikte görülmesi için aşağıda verilmiştir.



ÇEŞİTLİ DÖNEMLERDE KULLANILAN OSET (İRON) ALFABELER VE TÜRKÇE OKUNUŞLARI


OSET KIRİL VE LATİNCE YAZILMIŞ SÖZCÜKLER, TÜRKÇE OKUNUŞU VE ANLAMLARI



LATİN ALFABE İLE YAZILMIŞ GERÇEK SMS’LERDEN ÖRNEKLER


SMS: Dæ bon xorz! Kuydtæ dæ? Ragæj dæ næ fedton. Cy nog xabærttæ dæm i?
Türkçe: Dæ bon xorj! Kuıdtæ dæ? Ragæy dæ næ fyedton. Sı nog xabærttæ dæm i?-İyi günler! Nasılsın? Çoktandır görmedim. Ne yeni haberlerin var?
Kıril: Дæ бон хорз! Куыдтæ дæ? Рагæй дæ нæ федтон. Цы ног хабæрттæ дам и?

SMS: Ænqælmæ mæm ma kæsut, bajradzhy kændzynæn.
Türkçe: Ænqælmæ mæm ma kæşut, bayracı kænzınæn. Beni beklemeyin, geçikirim.
Kıril: Æнхъæлмæ мæм ма кæсут, байраджы кæндзынæн.

SMS: Cy dyl ærcydi? Ma mæ tyxsyn kæ!
Türkçe: Sı dıl ærsıdi? Ma mæ tıxşın kæ! – Ne oldu? Canımı sıkma (Beni üzme)!
Kıril: Цы дыл æрцыди? Ма мæ тыхсын кæ!

SMS: çyndzæxsævmæ dæ xonyn!
Türkçe: Çınz æxşævmæ dæ xonın! Kına gecesine çağırıyorum (Gelin gecesine davetlisin)!
Kıril: Чындзæхсæвмæ дæ хонын!

SMS: Kæd Mæskuyjy cærys, uæddær iron ævzag ma ferox kæn!
Türkçe: Kæd Mæşkuıyı særış, uæddær iron ævjag ma ferox kæn! - Her ne kadar Moskova’da yaşıyorsan da, yinede İron dilini unutma!
Kıril: Кæд Мæскуыйы цæрыс, уæддæр ирон æвзаг ма ферох кæн!
 


TÜRKÇE SÖZCÜK-LATİN OSETÇE ANLAMI VE KIRİL TÜRKÇE SÖZCÜK-OSETÇE ANLAMI
 


Kaynak:
1. Kharoum A. Tokazov. Russian-Ossetian Dictionary. Vladikavkaz 1964
2. Zyna D. Gagloity. Iron Myggagta. 'Iriston", Tskhinval, 1990
3. Click on column headers (ID, Category, etc.) to sort data in ascending or descending order. www.Ossetia & Ossetians
4. V. I. Abaev/ A Grammatical Sketch of Ossetic, İngilizce'den Çeviren: Nurhayat Akan Duman
5. http://os.wikipedia.org/wiki/A6-SMS

.........................................................................................................................................