I. TEK TANRI

I.1. Tek Tanrı

Hıristiyan İnancı Tanrı’nın tek olduğu konusunda çok açıktır:

Heidelberg İlmihali 94. İlk emirde Rab ne talep ediyor?

…İçtenlikle yalnızca tek gerçek Tanrı’yı kabul etmeliyim. …

Belçika İnanç Açıklaması Bölüm-1…

–Tek Tanrı

Kalbimizle inanıyor
ve ağzımızla itiraf ediyoruz ki,
Tanrı diye çağırdığımız–
tek
ve basit[1]
bir ruhsal varlık vardır.

ebedi,
kavranılamayan, 
gözle görülemeyen,
değişmeyen,
sınırsız,
her şeye gücü yeten;

tamamıyla bilge,
tamamıyla adil,
ve tamamıyla iyi,
ve her iyi şeyin
kendisinden taştığı kaynaktır.

I.2. Kendisini Kutsal Üçlük’te açıklayan Tanrı

Ancak inanç açıklamalarımızdan Kutsal Kitabın Tanrısının “üçlü bir Tanrı” olduğunu da öğreniyoruz:

Westminster Uzun İlmihal 9. Tanrısal özyapıda kaç kişi vardır?

Tanrısal özyapıda, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olmak üzere üç Kişi vardır; ve bu üçü, özde aynı, güç ve görkemde eşit tek bir gerçek ve ebedi Tanrı’dır; ancak kişisel özellikleriyle birbirlerinden farklılık gösterirler.[2]

“Tanrı insanı kendi suretinde yaratmıştır. Bu anlamlardan birisi bizim Tanrı gibi bir zeka sahibi olmamız, diğeri irademiz olması ve bir de duygularımız olmasıdır.

Bu bizde olan bu üç şeyde –zeka, irade ve duygularımız- bir çok teolog Kutsal Üçlüğün bir yansıması görürler.

Baba Tanrı iradeyi temsil eder; yaratır, seçer. Oğlunu gönderir.

Bizim irademiz aslında Mesih’in bu muhteşem iradesinin bir görüntüsüdür.

Mesih İsa Tanrı’nın düşüncesidir; zekasıdır, ‘Logos’udur. Logostan “Loji” kelimesi geliyor; yani mantık oradadır. Zihnimiz İsa Mesih’in bir yansımasıdır.”[i]

Duygularımız da Kutsal Ruh’un bir yansımasıdır.

Kutsal Ruh Tanrı kalplerimize sevgisini koyar. O, sevginin Ruhudur.[3]

Belçika İnanç Açıklaması –Tanrı’yı Bilmek Bölüm 2’de şu ifade yer alıyor:

… Tanrı Kendisini bizlere,

O’nun yüceliği
ve O’nda olanların kurtuluşu için
bu yaşamda tek ihtiyacımız olan,
kutsal ve ilahi Söz’ünde,
daha açık ve tam olarak bildirmiştir.

Böylece bu çalışmada Tanrı’nın Kutsal ve İlahi Sözü olan Kutsal Kitap’taki ayetlere bakarak Tanrı hakkındaki bilgilerimizi gözden geçireceğiz.
 

II.ESKİ AHİT'TE KUTSAL ÜÇLÜK

II.1. I.Petrus 1:10-12.

a) 10 Size bağışlanacak lütuftan söz etmiş olan peygamberler, bu kurtuluşla ilgili dikkatli incelemeler ve araştırmalar yaptılar.

b) 11 İçlerinde olan Mesih'in Ruhu, Mesih'in çekeceği acılara ve bu acıların ardından gelecek yüceliklere tanıklık ettiğinde, Ruh'un hangi zamanı ya da nasıl bir dönemi belirttiğini araştırdılar.

12 Şimdi size de bildirilen gerçeklerle kendilerine değil, size hizmet ettikleri onlara açıkça gösterildi. Bu gerçekler, gökten gönderilmiş olan Kutsal Ruh'un gücüyle size Müjde'yi iletenler tarafından bildirildi. Melekler bu gerçekleri yakından görmeye büyük özlem duyarlar.

a) İsa Mesih’ten önceki Kutsal Kitap Yazarları bir Mesih beklentisi içinde olarak Kutsal Yazılara baktılar; Kutsal Yazılarda Mesih ve O’nun getireceği kurtuluş üzerine bildiriler gördüler;

b) İsa Mesih’ten önceki Kutsal Yazılar Mesih’in Ruhunun tanıklığına dayalıdır; bu yüzden de Mesih alçalarak yeryüzüne gelmeden önce Kutsal Yazılar aracılığı ile Tanrı halkını hazırlamak; lütuf ile kurtuluşun ne denli paha biçilemez bir şey olduğunu anlamaları için kendisinin çekeceği elemlere işaret etmiştir.

Böylece Kutsal Yazılar da Tanrı’yı “Üçlübir Tanrı” olarak görmek; ve Kutsal Yazılarda Mesih İsa’nın Tanrılığını görmek için yeterli bilgimiz vardır.

II.2. Tekvin Kitabına Bakış

Kutsal Kitap’ın en başına bakalım; daha Mesih İsa yokken; daha peygamberler yokken, yaratılışın en başında Tanrı kendisini nasıl açıklıyor?

“ELOHİM” çoğul bir kelimedir:

Tekvin 1:26 Tanrı, "İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım" dedi, "Denizdeki balıklara, gökteki kuşlara, evcil hayvanlara, sürüngenlere, yeryüzünün tümüne egemen olsun."

Tekvin 3:22 Sonra şöyle dedi: "Adem iyiyle kötüyü bilmekle bizlerden biri gibi oldu. Şimdi yaşam ağacına uzanıp meyve almasına, yiyip ölümsüz olmasına izin verilmemeli."[4]

Benzer bir şekilde çoğul bir ifadeyi İşaya kitabında da görmekteyiz.

II.2.a. Tekvin Kitabını Destekleyen Diğer Ayetler

İşaya 6:8 Sonra Rab'bin sesini işittim: "Kimi göndereyim? Bizim için kim gidecek?" diyordu. "Ben! Beni gönder" dedim.

Oğul Tanrı’yı ‘Yahveh’in Sözü’ içinde görüyoruz (Tekvin 1:3): 6 Gökler RAB'bin sözüyle,

Gök cisimleri ağzından çıkan solukla yaratıldı.

9 Çünkü O söyleyince, her şey var oldu;
O buyurunca, her şey belirdi.

Mezmur 33 burada Tekvin 1:1-3 ayetlerinin şiirsel bir ifadesini yansıtmaktadır:

Tanrı (Baba);
Söz (Oğul –Mesih);
Soluk (Kutsal Ruh).

Mezmur 147:18 Sözünü gönderir, eritir onları[5]
(Buyruk verir, eritir buzları,
Rüzgarını estirir, sular akmaya başlar).

Mezmur 148:8 Şimşek, dolu, kar, bulutlar,
O'nun buyruğuna uyan fırtınalar,

Yoel 2:11 RAB ordusunun başında gürlüyor.
Sayısızdır O'nun orduları
Ve buyruğuna uyan güçlüdür.
RAB'bin o büyük günü ne korkunçtur
O güne kim dayanabilir?

II.2.b. Tanrı’nın Üç Defa Kullanılan İsmi ‘Kutsal Üçlük’ hakkında ayrı bir resimdir:

Daniel 9:19 Ya Rab, dinle! Ya Rab, bağışla! İşit ve davran, ya Rab! Ey Tanrım, adının hatırı için gecikme! Çünkü kent ve halk senindir."

Zekerya 1:3  Bu nedenle halka de ki, Her Şeye Egemen RAB böyle diyor: ‘Her Şeye Egemen RAB, bana dönün,’ diyor; “ben de size dönerim” diyor Her Şeye Egemen RAB.[6]

İşaya 6:3 Birbirlerine şöyle sesleniyorlardı:
"Her Şeye Egemen RAB
Kutsal, kutsal, kutsaldır.
Yüceliği bütün dünyayı dolduruyor."

İşaya 33:22 Çünkü yargıcımız RAB'dir;
Yasamızı koyan RAB'dir,
Kralımız RAB'dir, bizi O kurtaracak.

II.2.c. Kahinlerin Üçlü Bereketlemesi ‘Kutsal Üçlük’ hakkında ayrı bir resimdir:

Sayılar 6:24-26

22 RAB Musa'ya şöyle dedi:

23 "Harun'la oğullarına de ki: 'İsrail halkını şöyle kutsayacaksınız. Onlara diyeceksiniz ki:

24 RAB sizi kutsasın
Ve korusun;

25 RAB aydın yüzünü size göstersin
Ve size lütfetsin;

26 RAB yüzünü size çevirsin
Ve size esenlik versin.'

27 "Böylece kâhinler İsrail halkını adımı anarak kutsayacaklar. Ben de onları kutsayacağım."

Bu bereketleme ile II.Korintliler 13:14 ayeti arasında bir paralellik vardır. Ve II.Korintliler Mektubu açık olarak Üçlü Birlik hakkında konuşmaktadır:

Rab İsa Mesih'in lütfu, Tanrı'nın sevgisi ve Kutsal Ruh'un paydaşlığı hepinizle birlikte olsun.

II.3. Bazen Yahveh’nin Sözü ‘Hikmet’ ya da ‘Bilgelik’ olarak kişileştirilmiştir:

Kutsal Kitap’ın Tanrısı aynı zamanda kişisel bir Tanrı’dır; bunu iyi görmemiz gerekir:

Eyup 28:23-27

23 Onun yolunu Tanrı anlar,
Yerini bilen O'dur.

24 Çünkü O yeryüzünün uçlarına kadar bakar,
Göklerin altındaki her şeyi görür.

25 Rüzgara güç verdiği,
Suları ölçtüğü,

26 Yağmura kural koyduğu,
Yıldırıma yol açtığı zaman,

27 Bilgeliği görüp değerini biçti,
Onu onaylayıp araştırdı.

Süleyman’ın Özdeyişler 8:12-31

23 Dünya var olmadan önce,
Ta başlangıçta, öncesizlikten önce yerimi aldım.[7]

29 Sular buyruğundan öte geçmesinler diye
Denize sınır çizdiğinde,
Dünyanın temellerini pekiştirdiğinde,

30 Baş mimar olarak O'nun yanındaydım.
Gün be gün sevinçle dolup taştım,
Huzurunda hep coştum.

31 O'nun dünyası mutluluğum,
İnsanları sevincimdi.

Süleyman’ın Özdeyişler 3:19

19 RAB dünyanın temelini bilgelikle attı,
Gökleri akıllıca yerleştirdi.

Yeremya 10:12

12 Gücüyle yeryüzünü yaratan,
Bilgeliğiyle dünyayı kuran,
Aklıyla gökleri yayan RAB'dir. 

Yeremya 51:15

15 "Gücüyle yeryüzünü yaratan,
Bilgeliğiyle dünyayı kuran,
Aklıyla gökleri yayan RAB'dir.

II.4. Tanrı her şeyi “Söz’ü” aracılığıyla yarattı; fakat aynı zaman her şeyi Ruhuyla (Kutsal Ruh) yarattı:

(Tekvin 1:2, Mezmur 33:6)

Mezmur 104:30 Ruhun'u gönderince var olurlar,
Yeryüzüne yeni yaşam verirsin. 

Mezmur 139:7 Nereye gidebilirim senin Ruhun'dan,
Nereye kaçabilirim huzurundan?

Eyup 26:13 Gökler O'nun soluğuyla açılır,

Eyup 27:3 İçimde yaşam belirtisi olduğu sürece,
Tanrı'nın soluğu burnumda olduğu sürece,

Eyup 32:8 Oysa insana ruh,
Her Şeye Gücü Yeten'in soluğu akıl verir.

Eyup 33:4 Beni Tanrı'nın Ruhu yarattı,
Her Şeye Gücü Yeten'in soluğu yaşam veriyor bana.

İşaya 40:7, 13 7 RAB'bin soluğu esince üzerlerine,
Ot kurur, çiçek solar.
Gerçekten de halk ot gibidir.
13 RAB'bin düşüncesine kim akıl erdirebildi?
O'na öğüt verip öğretebilen var mı?

İşaya 59:19 Böylece batıdan doğuya kadar insanlar
RAB'bin adından ve yüceliğinden korkacak.
Çünkü düşman azgın bir ırmak gibi geldiğinde,
RAB'bin Ruhu onu kaçırtacak.
Tanrı her şey Sözüyle var etti -sözünü gönderdi; yarattı-
Tanrı yine her şeyi Ruhuyla koruyup destekliyor.

II.5. Tanrı’nın Sözü (Mesih Kişisi) halkı kurtardı:

Memzur 107:20 Sözünü gönderip iyileştirdi onları,
Kurtardı ölüm çukurundan.

II.5.a. Kurtuluşun çok defa ‘Yahveh’nin Meleği’ aracılığıyla geldiğini görürüz:

Ancak her “melek” gördüğümüz yer Mesih anlamına gelmez.

“Oğul Tanrı” hakkında en açık yerlerde “Tanrı ve Melek” aynı kişi olarak karşımıza çıkar:

Tekvin 16:6-13 7 RAB'bin meleği Hacer'i çölde bir pınarın, Şur yolundaki pınarın başında buldu.

13 Hacer, "Gerçekten beni gören Tanrı'yı gördüm mü?" diyerek kendisiyle konuşan RAB'be "El-Roi" adını verdi.

Tekvin 21:17-20

17 Tanrı oğlanın sesini duydu. Tanrı'nın meleği göklerden Hacer'e, "Nen var, Hacer?" diye seslendi, "Korkma! Çünkü Tanrı çocuğun sesini duydu.

18 Kalk, oğlunu kaldır, elini tut. Onu büyük bir ulus yapacağım."

19 Sonra Tanrı Hacer'in gözlerini açtı ve Hacer bir kuyu gördü. Gidip tulumunu doldurdu, oğluna içirdi.

Tekvin 18:1-33; 19:1-28

18 İbrahim günün sıcak saatlerinde Mamre meşeliğindeki çadırının önünde otururken, RAB kendisine göründü.

2 İbrahim karşısında üç adamın durduğunu gördü. Onları görür görmez karşılamaya koştu. Yere kapanarak birine,

3 "Ey efendim, eğer gözünde lütuf bulduysam, lütfen kulunun yanından ayrılma" dedi,

18:10 RAB, "Gelecek yıl bu zaman kesinlikle yanına döneceğim" dedi, "O zaman karın Sara'nın bir oğlu olacak." Sara RAB'bin arkasında, çadırın girişinde durmuş, dinliyordu.

18:16 Adamlar oradan ayrılırken Sodom'a doğru baktılar. İbrahim de onları yolcu etmek için yanlarında yürüyordu.

17 RAB, "Yapacağım şeyi İbrahim'den mi gizleyeceğim?" dedi,

(Burada “Üç Kişide Görünen Bir Tanrı; Üç Kişide Konuşan Bir Tanrı” çok nettir)

18:22 Adamlar oradan ayrılıp Sodom'a doğru gittiler. Ama İbrahim RAB'bin huzurunda kaldı

(Burada “Tanrı ve İki Melek; Tanrı ve Kutsal Üçlüğü simgeleyen İki Melek” fikri çok nettir)

II.5.b. Tekvin 19

Tekvin 19:1-16 ayetlerinde İki Meleğin Konuşmasına Tanık Oluyoruz.

Tekvin 19:17 ayetinde ise bu iki Melek tek kişi gibi konuşuyor.

İki Adam ya da İki Melek Lut’a kenti yok edeceklerini söylüyor; Lut İki Meleğin sözünü çocuklarına aktarırken “RAB’bin yapacağı bir iş” olarak anlatıyor:

19: 12 İçerdeki iki adam Lut'a, "Senin burada başka kimin var?" diye sordular, "Oğullarını, kızlarını, damatlarını, kentte sana ait kim varsa hepsini dışarı çıkar.

13 Çünkü biz burayı yok edeceğiz. RAB bu halk hakkında birçok kötü suçlama duydu. Kenti yok etmek için bizi gönderdi."

14 Lut dışarı çıktı ve kızlarıyla evlenecek olan adamlara, "Hemen buradan uzaklaşın!" dedi, "Çünkü RAB bu kenti yok etmek üzere." Ne var ki damat adayları onun şaka yaptığını sandılar.

İki Adam ya da İki Melek Lut’a kenti yok edeceklerini söylediklerine rağmen kenti yıkan kişiliğin “RAB” olduğunu görüyoruz; yani Tanrı ve İki Melek-Tanrı ve O’nun Üçlüğünü simgeleyen İki Kişi:

19: 24 RAB Sodom'la Gomora'nın üzerine gökten ateşli kükürt yağdırdı.

İlave Çalışma İçin:

-Tekvin 22:11-19; 24:7, 40; 28:13-17; 31:11-13; 32:24-30; 48:15, 16
-Hoşea 12:4
-Çıkış 3:2-4:17; 13:21; 14:19; 23:2-23; 32:34; 33:2-3
-Sayılar 20:16
-Hakimler 6:11-29
- Zekerya 1:8-12; 3:1-10
- Malaki 3:1

II.6. Kişisel Tanrı: Tanrı ve Baba kavramı “Göklerdeki Babamız” ifadesine ve “Kurtaran Tanrı” fikrine doğru:

Bu ayetlerde ise “Tanrı ve Baba” kavramları yanında “Tanrı ve Kurtarıcı (Mesih); halkı için acı çeken Tanrı (Mesih); Tanrı ve Melek” kavramları iç içedir.

İşaya 63:8-9

8 RAB dedi ki: "Onlar kuşkusuz benim halkım,
Beni aldatmayacak çocuklardır."
Böylece onların Kurtarıcısı oldu.

9 Sıkıntı çektiklerinde O da sıkıntı çekti.;
Huzurundan çıkan melek onları kurtardı.
Sevgisi ve merhametinden ötürü onları kurtardı,
Geçmişte onları sürekli yüklenip taşıdı.


Ayrıca İLAVE BÖLÜM-2’ye bakınız.
 

II.7. Eski Ahit’te Tanrı içinde birden daha kişi görüyoruz:

Tanrı bazı işleri yaparken farklı kişiliklerini göstermektedir; fakat bu kişiler güç, yetki, kurtarış ve bereketleme açısından aynı övgüyü almaktadır:

Eyup 33:23

23 "Yine de insana doğruyu bildirmek için
Yanında bir melek, bin melekten biri
Arabulucu olarak bulunursa,

24 Ona lütfeder de,
'Onu çukura inmekten kurtar,;
Ben fidyeyi buldum' derse,

Arabulucu melek ifadesi ile Eski Ahitte “Melek” kişiliği ile açıklanan Mesih ve O’nun Tanrı halkı için olan ARACILIK konumu aklımıza gelmektedir.



Ayrıca İLAVE BÖLÜM:3-4’e bakınız

Bölüm 26 –MESİH'İN ARACILIĞI

Tek ve biricik Aracımız ve Yakarışçımız
Adil olan İsa Mesih olmadıkça,
kimsenin Tanrı’ya gelemeyeceğine inanırız.⁶²
Bu sebepten bizler insan olarak İlahi Yüceliğe girelim diye
Tanrısal ve insani doğa birlikte birleşerek
O insan oldu.
Aksi takdirde bizler [İlahi Yüceliğe] giremeyecektik.

Baba’nın kendisi ve biz arasında atamış olduğu
Fakat bu Aracı
bizleri yüceliği ile korkutmasın,
öyle ki, bizler kendi düşüncemize göre
başka birini aramayalım.

Çünkü ne cennetteki ne de dünyadaki varlıklar arasında
bizleri İsa Mesih’ten daha fazla
seven herhangi biri yoktur.

Kendisi, “Tanrı özüne sahip olduğu halde,”
buna rağmen “yüceliğinden soyunarak”
bizler için “bir insan” ve “bir hizmetçi” özünü aldı⁶³ 
ve kendisini “her yönden kardeşlerine”⁶⁴ benzetti.

Başka bir aracı bulmak zorunda olduğumuzu farz edelim.
Bizler “Tanrı'nın düşmanlarıyken” ⁶⁵ bizim için
canını verenden daha çok kim bizi sevebilir ki?
Saygın ve güçlü bir aracı bulmak zorunda olduğumuzu farz edelim.

“Baba’nın sağında”⁶⁶
oturandan daha fazla kimin saygınlığı ve gücü var ki?
ve “gökte ve yeryüzünde”⁶⁷
kendisinde tüm güç olandan başka kim var?
Tanrı’nın biricik Oğlu’ndan başka
sözü daha çok dinlenecek kim olabilir ki?

Buna göre katıksız bir inançsızlığın uygulamaları
azizleri onurlandırması gerekirken
tersine onlara onursuzluk getirmiştir.

Bunlar azizlerin asla yapmadıkları ve talep etmedikleri şeylerdi
görevini yerine getiren azizlerin
yazılarında görüldüğü gibi
onlar böyle bir uygulamayı sürekli olarak reddettiler.

Yalvarmaya layık olmadığımızı
söylememeliyiz–
meselemiz dualarımızı kendi saygınlığımıza
dayandırarak sunma meselesi değil,
iman aracılığı ile
bizlerin doğruluğu olan
Mesih İsa’nın
sadece saygınlığına ve mükemmelliğine
dayanarak dualarımızı sunma meselesidir.

Bu aptalca korkuyu–
yani inançsızlığı–
atmamızı haklı sebeplerden dolayı isteyen elçi
İsa Mesih’in, “her yönden kardeşlerine benzemesi” gerektiğini
bize söylüyor,

öyle ki, Tanrı'ya olan hizmetinde
merhametli ve sadık başkâhin olup
halkının günahlarını paklayabilsin⁶⁸
Çünkü kendisi acı çekerek
sınandığına göre,
sınananlara
yardım edebilir.⁶⁹

Daha da ötesi,
bizleri Tanrı’ya yaklaşma konusunda
teşvik etmek için
elçi böyle diyor:
“Gökleri aşmış olan büyük başkâhinimiz
Tanrı'nın Oğlu İsa varken,
açıkça benimsediğimiz inanca sımsıkı sarılalım.
Çünkü zayıflıklarımızda bize yakınlık duyamayan değil,
tersine, her alanda
bizim gibi sınanmış,
yine de günah işlememiş
bir başkâhinimiz vardır.
Bu nedenle
merhamete ermek
ve gerektiğinde bize yardım edecek lütfa kavuşmak için
Tanrı'nın lütuf tahtına
cesaretle yaklaşalım”⁷⁰ 

Aynı elçi şöyle söylüyor:
“İsa'nın, kendi kanı sayesinde
kutsal yere girmeye özgürlüğümüz vardır.
İmanın
verdiği tam güvenceyle,
gidelim”⁷¹

Aynı şekilde,
“Mesih’in kâhinliği sonsuzdur.
Bu nedenle
O'nun aracılığıyla Tanrı'ya yaklaşanları
tamamen kurtarabilir,
çünkü onlara aracılık etmek için hep yaşamaktadır”⁷² 

Daha fazla neye ihtiyacımız var?
İsa Mesih’in kendisi beyan ediyor:
“Yol, gerçek ve yaşam ben'im;
Benim aracılığım olmadan
Baba'ya kimse gelemez.”⁷³
Niçin bir başka
aracı arayalım? 

Oğlu’nu bize Aracımız olarak vermek
Tanrı’yı hoşnut ettiğine göre
bir başkası için O’nu terk etmeyelim–
ki, o başkasını arasak da asla bulamayız.
Çünkü Tanrı, Oğlu’nu bize verdiğinde
günahlı olduğumuzu iyi biliyordu.

Bundan dolayı,
bizlere Rab’bin Duasında öğrettiği gibi,
Mesih’in buyruğuna itaat ederek,
tek Aracımız olan
Mesih aracılığında
O’nun adıyla
Baba’dan isteyeceğimiz her şeyi
alacağımızdan emin olarak
Göklerdeki Babamızı çağırırız

_____________

⁶² I.Yuhanna 2:1;
⁶³ Filipililer. 2:6-8;

⁶⁴ İbraniler 2:17;
⁶⁵ Romalılar 5:10

⁶⁶ Romalılar 8:34; İbraniler 1:3

⁶⁷ Matta 28:18;
⁶⁸ İbraniler 2:17;

⁶⁹ İbraniler 2:18;
⁷⁰ İbraniler 4:14-16

⁷¹ İbraniler 10:19, 22;
⁷² İbraniler 7:24-25

⁷³ Yuhanna 14:6


DİPNOTLAR >>>