|
Нэпэрэ почтэр
Нэпэрэ почтэми хьай,
Мзктуб зэрзхьари хьай,
Мэктубэу къахьэрзм.
Ш1зхзу шьукъздж,
Сы
дунай мыгъо сэ.(Т1оу къзп1ошт)
Мэктубзу къахьэгьзм,
Шугур
къекъутз.
Сы
дунай изо мыгъо сэ.
Жъыу
О ни ринз ринз ринэ,
О ни
ринз ринэ ти хьей,
О ни
рз нирэ нирз,
О
ринз ринзу ринзти хьей.
Нэчыхьэ уасэри хьай,
Дышъишэ иуасэри хьай,
Нэмыхьэ уасзми,
О
земгъэгъап, (т1оу къзп1ошт)
Сы
дунай изо мыгъо сз.
Жъыу
Сы
налъынэ ц1ык1ури хьей,
Сашъхьзрыгъэзыри хьей,
Чэш
мэзанэшхом,
Мэш1ошхом сесыри, (т1оу къэп1ошт)
Си
дунай мыгъо сэ,
Сэ
сызфышысыр,
Си
дунай нэф мыгъо сэ.
жъыу
Си
шхьзцы ошфыри хьей,
Слъакъом емык1ори хьей,
Сигум
дэфагъзп, ео ой мыгъо,
Дунаем сытэфэн гущзп сэ.
жьыу
Си
джанэ ашхьэри хьей.
Ээрзашхьз лъэбыхъури хьей,
Псэлъыхъоу ззнэк1упс,
Ео ой,
мыгъо, къызхигъз1эгъзмэ сз,
Псэлъыхъоу зэдак1ом,
Ео ой
мыгъо сиригъзжагъмз сз,
(Рихьаные
къэзыугъоигъэр, Недрет Хьатам)
Пшъашъэ дах
Пшъашъэ дахэу
Щытым
шъоплъ1
Сы
нэр сыпсэр с
1эпыхыгъ, Дахий
Айый
зэхамыдзэу;
Анахь
шаныр къахихыгъэщ.
(Баг
Хьанна 21.11.1997 , Наппоver)
Бэджынэр щхык1эр
Бысымым ихьзк1э 1анэр ззтырагъзпсыхьэгъ. Нэсык1эм,
Бзджынэрэ щыгъупсрз фигъзуцугъ, Арыти Хьак1зр
хзужъунтхъэжьый къыриты-жьыгъ. « Тхьэм айый
тшэрзмыгъак1» и1уагъ нысэм. «Лабэ псыхъор чафЗ, о уунэ
ашъуз къзрзжьыр исыштмз ушык1знзп», къыри1ожьыгъ
хьак1эм.
Лъытак1эхэр
"1зхъузмбзхзр гъогу тзхьзгъзх:
Нзк1о
нэк1у
Нзк1у
тзпшъ
Тэпшъи тэжъэ
Тэгъажъи тещхы
Хун
тымыщхэми, тык1он" зэ1ом, ц1ык1оу къзнагъ.
"Енз
Екэ
Енэмыкъу
Мыкъушхьэл
Шхьэлкъут.
Къутэрау
Сампал
Палыжъ
Лык1зук1
Ангъэн
Лъэнгъэн
Бынакьуш
Къожъ
хэдз."
Хырыхэхьэ джэгухэ эыхъухэк1зрэ къа1орэр:
Къзсэхь
Сэхьажь
Сэщхыжъ
Аш1угъэ дэлъыр си1эхь
Ае -
гуае дзлъыр уи1эхь
С1
ызыхыжьырзм
Хан
ямыжъожъ тзсэгъзуэжь.
Енз,
Енз
Ензмыкъу
Мыжъо
Шхьзлы
Шхьзлы къутэ
Къуртэгъэжъы
Ебэшъауэ
Ешъэуэк1ы
Кь1уракь1уш
Кь1уш
хзлъышъу
(Хъушътмэ
япхъ Коблымз янысэу Швэлмым къыши1отагъ.
Кьзнгъзбылъ еш1з зыхъухзк1зрз ззралъытзрз ш1ык1эр,)
Инэ
инэ
Инэмыкъо
Мыжъошхьэл
Шхьэл
къутэ
Къутэрэй
Шао
тлъыхъуй
Шао
хъурзэ
Хъурзэнап1э
Хьэнэп1ый
Л1 ыц
1 ыку зызыук 1 ыжь
Суц1ухэжъ.
(23.02 1980 Хьайдэлберг Сэтэнай Шами Шхьэлэхъо.)
Дае
дай
Дай
бэщ
Бэщ
мыгъо
Бэщ
маф .
Натыф
гъэжъугъэр е гъэжьагъэр ащхы эыхъукэрэ т1урыт1оу ашхызы
моштзу къа1о..
Зыгу
эыгу къысфэзыгу
Къысфээыгумэ зы гу ш1ы
Къысфэгунумэ гут1у ш1ы.
Натыфыцэр ээу къанэмэ, эы цэхэр ээ1уагъаш1эзы ит1эни
яльы тэщтыгь.
Зы цэ
къанэмэ игук1э ирыубытагъэр къыдэхъу-нык1эрэ
гугъэщтыгъэх.
(Къасэйкъомэ
япхъоу хъуажмэ янысэу Алимэ.)
Дзыу
дзыу
Дадз
Дадэ
нэшъу
К1ашъом тес
Апс
къахьи
Ахь
къостын
Пррррр.
Жъэри,
жьзри жъэрири тыгьужь
Ожъубанэ чещми е1ушы
Шынэ
къык1
Хэныгъэри егьоты
Тхьзм
къысэти былымышхо.
Мо
гэд уэд гулмедыныфз ц1ык1ур уэ уизакъоу уый.
Гэд
гулмедыныфэц1 к1у узрый сзрый диззходзу.
Ди
гэд уэд гулмедыныфэц1ык1ус.
Хьэрып хьэрып я1уи,
Хьэрь1п1 хъопс.
Лэпсы
я1уи ныо нэк1у,
Шауэ
дак1ор п1эгум ис,
Шауэ
асэр шаум дэс.
(Шауэ
дак1ом нысэм ин1э тиридзагъэти мыхэр ри1уагъ.)
1оры1уатэ зэфэшхьэфыхэр
Ззунэгъут1у щэм къызэдатыгъугъ. Язырэм хьа1з
къыфзк1уагъ. Щэмыр иук1ыштти унэгъумди к1уагъэ. Хьэ1эм
зэхиримгъзш1ык1нэу моштэу дзгущы1эгъ:
Шъо
шумыстырэ,
Тэ
тымыстырэ,
Къамыстыгъэ мыстыр,
Зэрамыстыжьышт мыстыр, къысэт.
(Къасэйкъомэ
япхъоу хъуажмэ янысэу Алимэ.)
Унэгъумди щыгъу къихьынэу к1уагъэ. Хьэ1эм зыфэк1уагъзр
римыгъэш1энэу моштэу ри1огъ: «Пшэрым иод, одым и дагъэ
къэхь.»
(Къасэйкъомэ
япхъоу хъуажмэ янысэу Алимэ.)
Гуащэ
горэ бзаджэдэдзу щытыгъ. Ик1алэ къишэ пстэури лэгъунэм
к1эсэу ек1ыжьы. Гащэм мафкъэс бэджынэ фыхьаштыгъ ау
бжзмышх фихьаштыгъэп. Арити к1алэм эй къыдэмык1ож хъугъэ.
Ит1анз яунэгъу пшъашъэ горэ дэк1уагъ. Гьэбылъыгъэк1э
бжьэмыщх лэгъунзм зидихьагъ, Гуащэ бзаджзм, бзджынэ
къыфэхьэ ау нысзм лагъэр нэк1эу къырзтыжьы. Ик1ыжьын
налъи и1зп. «Таштэу бэджынэ стырыр пшхыгъэ?» и1уи
еупш1ыгъ. «1ак1э сщхыгъэ, 1ук1з сщхыгъз». ы1оурэу гуащзр
ззгугъзути игъэлагъ.
(Къасэйкъомэ
япхъоу хъуажмэ янысэу Алимэ.)
Т и
кьуаджз Хъурайкъохэмз гъубжь рэ бэрчзжьые мафэрэ чзтыу е
уд эаш1ыштыгъзу къа1отэжьы. 1знлъзм тхьзцу къундыпсыу
рашыхьзти ай зыхагъзук1ораети, чэум 1зпшыш-тыгъзх.
Къынэужьк1 эрэ мыжьобгъо горзм ебзэихзти четыу е уды
заш1ыштыгъ. Ядэжь иунэ чэтыуэу ихьэгъэу Хъурайкъо Т1ым
къыубыти онжъэкьым пикоурзу игъзсыгъ. Инзк1у стыгъзхзр
хъужьыфэк1эрз унзм имык1ышъоу, сымаджэ зиш1и, шылъыгъзу
къа1отзжьы. Сымэджаплъэ к1оштыгъэхзмэ инзку
рагьэлъзгъуштыгъэп.
(Къасэйкъомэ
япхъоу хъуажмэ янысэу Алимэ.)
-Коня
губгъэпчзм Ээбилэр Къуадж шишэу Пашз зыфа1орэ адыгзр
к1ымафз мафэм мззым к1о пэтэу зы Арап Дуду ыц1зу тырку
бзылъфыгъз къыпэ1уфагъ, Ау уашъом зыкъы ззблыхъуи хъотыр
ззрихьзу фзжьагъ, Бзылъфыгъзр чы1з мал1э мэк1эзэ зы.
Адыгэм и к1ак1о зишихизы бзылъфы гъэм фишэигъ ик1и
джаштэу къуаджэм нэсы къишэжьыгъ.
Ит1энзрэ мафзм осы хъотыр зыззпзум, зы адыгз горэ гъусз
фиш1изы, икъуаджэ яригъзшзжьыгъ. Шъузым « Тз тыркухэр
хзбззнык1эу тышыты. Тыгъуасз а хъотым тырку горзм сытэ-фэгъагъэмэ
сытздыихьзныгъэнк1и ик1и къысдэджзгуныгъэнк1и мэхъу.
Синысылти адыгз горзм сыпэ1уфаг.
Унафз
зыхосри яш1ати тхьамадэмз язым:
«Аргъоир
къэдэугъэвбыди
ыкъопкъыр къыхздзвгъзх» гупым яжьыри1эс,
Аргъоир къзпсалъэри:
«Игъомэ
къшхзфхинуми феплъ
къыхэфхунуми феплъ
игъомэ къыхзфх къажъи1ас.
(Тохъу
Тахьсин)
Фызит1у псынзм 1утэу маплъэхзри шыут1у ялъзгъури зым
жъе1э:
Мы
къак1ор дил1ит1у
Дил1ит1ум ядэс
Дикъут1ум я едэшхос.
Мыр
даштзу хъура, къубгурь1уагъа1.
(Тохъу
Тахьсин)
Ш1ош1уныгъэхэр
-
Унэрыгъу = Ш1угогъур бысым гу1эщэм ыщхымэ ы1упщз
шхъуэнт1э хъущт.
-
Япэрэ гъэжъагъз хьэлыгъур пщхымэ уяпэрэ шъузыр л1зщт,
шъыпэф хьэлыгъур, шыпэхьэлыгъур тагъэшхыштыгьэп.
Унзм
ушъуишъуимэ цыгъо из хъущт
-
Блзм иц1з къэп1о хъущтэп, к1ыхьзжъ п1ошт нзхъзу.
-Шъыблэшъэр
къзбгъотэу зыш1охаплъзмэ уз шъз къуптэфз-жъыштэп.
-Израилы
ис адыгэхзмэ насыпшу1эмп1эр къаубытымэ: «Уанэрэ утэрз
сэгъэлъэгъу. Уянзрз, уятэрэ л1агъз, пшынахъы-к1э
игъончздж сзгьзлъэгъу.» я1о. Лъзпако хзгъэгум Елзмз
къуаджэм, «Дэу дэу быбый, шырыкъурз машынэрэ къыс-фэхь»,
а1озы итхьидЬ ахъуэмбзр шабзу шаоз. К1алэ е пшъашъэхэми
«сикъзшзн так1з шы1 къысэгьэлъзгъу1» а1озы итамэхзмэ 1а
яшъафз. Эыбыбык1эрз я1уэгъэр къадзхъуны-к1эрэ
гугъоштыгъэх.
-Имыгъоу
ш,1ымафэр къэмысэу щы1здэдэ хъумэ» хэт къун-дыпсыу
зыгъзжъожъыгъзр» а1о.
-Пшъ1эшъэхъу хьэнтрэп1ый хъупэтэу япздздэу
зылъэгъурзм и шъыгън е дахэ хъущт, е щыгьын дахэ
къыфашъэфыщт, фадышът
Ш1унэрыгъу ш1угъузгъу,
Бысым
гу1эшьэм ещхы.
Пшъашъзм ыщхымэ.
ы1упэ
шхузнт1э хъущт.
-Мастер
1амк1з ептыштзп. Епиымэ зэптырэмрз азыфагу 1уданэм фэдэу
к1ыхьэу бзэгу дэхьашт.
-Тхьэмафэр
тхьзм и маф. улажьэ хъущтзп.
Мерзм
мафэм угык1з хъуштзп. Унз 1офи пш1зштзп.
Гъубдж
мафзр дэгъоп, мафз мэфзш1оп, гъогу утзхьз хъуштеп.
Гъубжьым уздзк1ык1з 1ашхьз сыс е шхьэ сыс ухъушт.
Мэхоку мафэр мафэ дэгъу, гъогу утэхьзшъушът.
-Гъубж
рз Бзрчзжые мафэхзр мзфзш1ухзп я1о. Мы мафзхзм 1оф
аш1эштыгъэп икый шымэхэштыгъэх; Абжьанэхэр пауп-ш1ыш
тыгъэхэп. Пхъанк1эхзмз хз1ир ратзкъурзп. Бззхэрзп.
Шылапхъэр хасэщтыгъэп. Гъы1эштыхзрэп. Мззым 1ут къоми зы
цы цз зыхигъэзыштэп.
-Былымым
иблэгу узэцакъэк1эрэ 1ашхьэ е шхьз сыс ухъушт.
-Пщз1ушхьз уи утзтысхьзмз къуптиралъхьэшт.
-Кушзу
узшъап1угъзр умыт, ш1оп. 1элэхъум нэшэбэгу
къыз1ичырэм икъулэхэр гъущтых.
-Маш1ом урымджзгу щзщым у1згъутхьзщт.
-Гъэтхэр
къихьэу, жъунак1ом зыхадзэрэ мафэм, анахь цу лъзшым
и бжъакъо к1знк1э тыракъутз.
-Хьэку
хьэлыгъур къызырахыжьык1эрэ зэгопк1агъэу т1уазз хъумэ
к1алз горэм ышъхьз еуэхэзы зэгуэхыжьы.
-Шы1ум 1уданз рашэу к1алэ джэгузлъэу къырагъэк1ок1ымэ
гъаблэ хъущт а1оти, ядэштыгъзп.
-Унагъом
и яперэ к1алэр къызафэхъук1зрэ а унагъом зы тхьзмафз
шхын шъагъэжьзщтыгъэп. Унэгъумэ, ахьзлхзмэ ягъажьэти
къахьэштыгъ.
-К1алзу кьэхъурзм и шъоу къызэрык1ырэр ягъэгъути унзм
шъагъэбылъыщтыгъ. Мый к1алэм зыфаехэр къидигъзхъущтыгъ.
-Шуз
горэ и1эхэмэ тхьэцу апылъэу псыунэм зэк1ом, мышз хъугъэ.
Мышзхзри джа шузым тэк1ыгъзх.
-Ощх
къэшхэу япэрэ шыблзр къызэрихидзэу шыуанлъакъор унем
къибдзын фай.
-Ошъогур
къыэзрэгъуэгъоу ущэнызы псынэм псы къипхынызы, мы
псымк1эрэ упшзрыхьэщт, былымхзр псы ебгъзшъошът.
Хьарып1з бгъэжъузнзы щыбжьый щыгъум дэпшхыщт. Псыр
япздэдзу унзм къынззыгъзсырзм иунз бэгъоныгъз къихьзщт.
-Щ1ымафэм ошъогур гъуэгъоу ощк къызэшхык1эрэ осым
хьамлыу хэсыжьэп а1озы ашхь1щтыгъ.
-Онджэкъулъзхъур
къыдэпхьаеу нштсшку пыплъэмэ унагъом гьаблз къихьзщт,
унагъум мыхъун горз къихъухьзнзу ялъытзщтыгъ.
Къыш1узхыти яут1ыпшыштыгъ
-Хьант1аркъохэр гъатхэм къуакъоу къызырагьажьзк1зрэ
гъончэдж лъапэхэмк1эрэ я1зхзр къырагъэк1ыти щагум
к1охэти мыжъуибл кьаугъоити мы орздыр къа1ощтыгъ;
Ти1,
ти1, Сыд ти1,
сыд
ти1,
Тими1эжь шъы1зп,
Тимы1зжь шъы1зп,
-Цэр
къыз 1узык1эрз щыгъумрэ цэмрэ ззгузшыхьэти унэшхьзм
дазыештыгъ.
-Пхъэнк1 ыпхъзмрэ унэ хьэнцэмрз ззтэплъхьэу пщэкъуапэм
дэмгъэучъу.
-Бжьыным
ишъу1эмп1э шъумгъэсы.
-Сидыгъо
уаипщ, уайыпщ, п1ошт;
1) Уашъор зэгок1ык1к1э
2) Шыр гъуашхэрзп
3) Мэлыхзр гъуашхэхэмэ
5) Шыр щыеу плъзгъумз,
6) Зыгорэ мыхъоу, хъугъзу зыплъэгъук1эрз.
-Уаипщ
зыплъзгъоу умы1отэжьымэ узфаер къубдзхъущт.
-Псыр
мзщые п1о хъуштэп. Уайыпщ, п1ошт нахъ.
-Сымаджзм
ибгъз лэныстэ теплъхьзщт.
-Унэхьэ
уэыджзгук1эрэ ощх къэшхыштэп.
-Жъыу
къуптэуэмз, ар зытэбдззу лъэкъуомбзц1ык1ур бгъзсысмз
тзджыжьышт,
Жъыур
къузыптэуэк1эрз къамэр къипхзу унэр къзпшыхьэмз
къуптэуэжьыштэп.
-Непх
таштэу къутэлъы хъушт, Щэщбзыур ш1оубзынзы, зы макъз
льакъз ззхзмыхэу къупшхьзмрз. лымрэ ззрзут1ыпшыфэк1эрз
бгъзжъонзы псым хзбдзэщт. Джашыгъум къумышхьэхзр
къзуубытымз узри непх птэлъы хъущт,
-К1алзу къэхьугъэм эз1ук1з (лъэ тэуцу) фаш1ы. Шъузхэмрз
1злзц1ы-к1ухзр къыхзхьзнзу фит. Хьэлыгъу аш1у ягъажьз,
Игъунз игушы1у къур1эн, тхалэ, мастз 1уданз немык1хэри
тиральхьз. Ит1знэ к1алзр хагъз1збз, Тхалз е тхилъымп1зр
кьыхихымэ еджэщт лэныстэ, дак1о, Хьалыгъу; бзнак1о хъущт
а1о.
Мэфзт1оит1у
К1алэм хэмыхъоу, чэтыум фэдэу ц1эуэу, хьак1зу къак1орэ-мз
ятзбанэу ц1ыфымэ ялъзхзхьзныр имык1асэ хъумз уззрз
1ззэщты шык1эр; Мэхьмэд ц1эр зыхьэрз унэгъо т1ок1ит1ум
яжьз къзбыугьоишт. Яжьзр уутхындзышт шыбзэ надзк1зрз.
Яжъэ утхындзыгъэм шишэу т1эк1у хъэданым к1оц1ыпшыхьэ
нызы унзшхьзм дзбдзыешт, Зы чзш тзш1змз яжъзр
уплъзк1ушт,чзтыу цыхзр къыхагъо тагъ.»
Мафзт1ок1 зытэш1эгъэ къэм ят1з къытепхынызы къзпхьашт.
Гъогуиплъ зышызэхэхьарэм лэгъуп тэбгъэуцонызы ят1эр
бгъэжъошт. Псымк1э к1алэ сымаджэр бгъэпк1ышт. Дзгъоу
зэк1 ок1ыпшыхьэнызы узэмыплъэк1эу унэм къэпхьэжышт.
К1алэ сымаджзр хъуьышт.
(Жанчатз
Наэире Оздзмыр 13.09.1995 Елэмэ)
Хырыхыхьхэр
.
«Лъаер
лъэнк1ап1з бэгу.
Па1 о
бзгу зыщыгъ ( Джздыгу зэрадырэ 1удан)
Дыргу
дыргу
Дыргу
мэ1у
Хымэ
]уищэ
Къысэптымэ къос1отэн. ( Пхъэ лъэмыжь)
К1аер
лъэдэкъэф
Орыф
дышъэ щыгъ. ( К1эрахъо )
Ты
чапэ тхъу кьошын 1ут. ( пз )
Дышъэр илъабжь Тхыбжьэр къзухь. (мэлы)
Ты
пхъэшхьэк1э
Дышъэ
бэшъ 1элъ. (Мазэнэфыр ары)
Хьэш1уц1э къэ1эбэхизы
хбэфыжь дихьэягъ. (Ощхым осыр игъэтк1угъ)
Хьэп1ырап1ыпжъ, чэубжъзпын. (Ныожь1улъхь ос)
Зэшыпхъуит1у зэлъэпэгъу иль. (Напцзхэр)
Типсынэ дышъэ бэшк1э къэш1ыхьэгъ.
Типсынэ дышъэ чзук1э къэш1ыхьэгъ. (нэмрз нэбзыйхэмрэ)
Зэщипхъуипл1 эы курмашэ ээдэгъэ. ( шхол )
Мок1и
мык1и,
Тем
течь (уашъор)
Темь къан (тыгъэ)
Къэрэгъул (маээ)
Зинэрал пэ1о шъутыгу (щыжъэдзд)
Шъутыгу сиплъи тхьэчэтишъэ (жъуагъохэр)
Хы шъз къысзптымэ къос1отэн. (космос)
Пхъэмбгоу мин зэрыу
Шыу
мин зи1зк1
1эк1ырзр имажь
Хы
жьыр ишхьз шиоэн . ( кухьз )
Щыш1эгъ чэт фыжь шэк1эц1ы. ( бжьыныф )
(Мыхэр
къззь1озгъэр Елэмз Къуаджз шишзу къасэйкъо
(Къасэйкъо
Нурие Илъэсыр; 1.1.1 994 Анталя къалэ.)
Мы
ожъэкъыр 1укъэ - сыкъз
Мы
бжъэмышхыр к1ыхьэ - сыхьэ
Щз
къзсхьэк1и зз зы1услъхьэгъ,
К1аер
лэдэкъз бэгу
Па1о
бзгу ныкъод
Джздыгу зэрадырз 1удан,
Нзрынз нзрын
Нэрынэ пш1ык1уит1у
Къожъэ пш1ык1уит1
Къысэптымз къос1отэн. ( лхъонч )
-Сомавер
сомавер я1о ззхъум зыгорздздз тш1эш1угъз, к1э 1уант1э
бжъэгъаз, къишырэр псы шаргъу.
-Амдэз
амдэз я1о ззхъум зы горздэдз к1зш1угъэ, 1апэ лъапэ
гъэкъабзжу оркъ хэбззшху.
-Емынэ
лъзрык1ур къак1уизы тищхыщт, а1узы сихьатыр акъутагъ.
(Тахьсин
Ток)
ХАБЗЭХЭР
-Тым
ц1ыфымэ ялъэгъоу ик1алэхэр ш1у илъэгъуныр, ик1ый
фзгубжьэуеузныр хьайнапе,
-Унэм
хьа1эу шы1эм к1алэ гъымакъэ ебгъэ1у хуштэп. К1алэхэмрэ
бзылъфыгъэхэр тым ыгъусэу щхэштыхэп.
-Унагърк1эм шауз къафэхъумэ тхьамафэ унагъом шыпшэры
хьыхэрэп.
-К1элак1эу къэхъугъэр ззрылъыгъэр к1адзырэп. Ягъзгъузы
иунэ палъзмэ насыпыш1у хъушт зыфаехзр къыдэхъушт.
-К1алэр янэм « п1эп1 « жъи1зу еджэ. ( къзбэрдэй )
К1злэр ятзм « Хьзш1з « жъи1зу еджэ( ( къзб )
-Псыхьэмбзшк1эрз псы къахьэ зыхъук1эрэ ипэк1эрэ нахъ
ныбжъ ц1ыкур иты хъущтзп.
-Хъулъфыгъэ
блэк1ы зыхъук1зрэ ижъабгъу, къулъфыгъзм и сзмзгук1зрэ.
-Зы
шхьэр зэрыхьэрэм, зы шт1уур къыфэтэджыщт и1уи иныбжъзу
тхьамадэхзр к1алэхзми къафзтэджыщтыгъзх.
- И
лъытэныгъэмк1эрзми хзт нахъыжми жъаб гъумк1зрэ
кьызгузгъэуцо. Нэбгырит1умз нахъыжьыр ззфагум адрэхэр
зэк1эрэ сэмзгумк1зрз уцунхэу фае.
-
Хьзк1зр жъабгъумк1зрз къзнз,
-Шъузымрз
л1ымрэ янэ ятзхэмз зэк1ыгъоу ялъзхэхьэныхэу фитыхзп
-Шъузымрз
л1ымрэ 1зхьылхзми хымэхзми ззк1ыгъоу ялъзхз-хьанхэу
фитхэп.
-Тыр
ызакъоу шхэщт нэхъэу к1алз - гъуалэ е шъузыр дэщхэнэк
фитэп.
-Унагъом
и пый е нэмык1 горэ унагъом щыщзу зы бзылъфЫ-гъзм и
быдзы и1упш1зк1з зынзсык1зрэ, пыйыри унагъом шишы
мэхъужьы.
-Хьзк1зк1о узык1ок1эрэ п1эу узхэлъыгъэр умы1этыжьэу унэм
ук1ыныр хайнапэ,
-Тым
ик1алэ ц1ыфхэмз къалъзгъоу ш1у илъзгъун, фэгубжьынэу
фитэп.
-Унэм
хьак1э шы1эмэ к1алэхэмэ ягы макъэ зэхихы хъущтзп,
К1алзхзр ятз дэщхзнзу фитеп,
-Унагъом
ияперэ к1алэр къызафэхъук1зрз унагъом зы тхьа-мафэ
шыпшъзрыхьзхэрзп. Унэгъухзмз ахьылхзмэ къахьэ шхыныр.
-К1алэу къзхъурэр къызк1к1ырэ шъор ягъэгъузы унэм
гъаш1оу шъыззрахьэ. К1алэм зыфаехзр къидыгъзхъушт а1озы.
-Гъогурык1ом к1игъур егъаш1эм ызакъоу къигъзнэнэу гъогу
къытирынзнзу фаеп.
-Хьэк1эм сидыгьс ук1ожьышт а1оу еупш1ыхэрэп.
-Къуаджз
горзм к1орз хьзк1зм хьзк1зщ зыдимыгъотык1зрз унагъом
ек1ущт. Унем ибысым шымьИэмз унэм ихьзнзу фитзп. Щаум
бысымым ежьзщт.
-
Хьэк1эр мэзиш кьынэужьк1эрз лэжьэн фай. Хьзк1зр ызакъоу
щхзн фай,
-Хьэк1эр унагъом и намыс. Ар уухъумэн оае. У пый хьэк1эу
къупфак1оми уз1збын уфытеп. Уухъумен фае нзхъзу,
-Къашъохэрэмэ,
зым адрзм и к1ыб фигъэзэныр ек1урэп.
-Къашъохэрзмз
язым и цузкъз зищыхымз адрэми зыщыхын фай. Т1уми лъэпзд
зырыз арытыжьын фай.
-Джэгур
уджык1эрэ къыза1уахы.
-Хьатыякъом
утыгум къырзгъэблагъз. Шауэхзмз пшъашъзхэмэ я 1эпэхэр
я1ыгъэу утыгум къытарэшэныр нахь ек1у.
-Уджым
къынэужък1зрз апздэдзу къзшоныр зытафэрэр хьатыяк1ор ары.
-Уджыхэ
зыхъук1э пшъашъзр утыгум къытэпнэу утэк1ыныр емык1у.
-Утыгум
хьатыяк1ом мззыур къумитзу укъзшоныр хьайнапэ. Утыгум
вик1ыны хъумэ хьатыяк1омэ фиты уикъаш1ын фае.
-Тхьаматзр
къзшъо зыхъук1з ежьым нахь ц1ык1ухэр къыфэтэджын фаех.
-Утыгум
урагъэблагъэмз уджык1э умыш1эмк укъытэхьан фае. Пшъашъзр
къзбгъзблзгъэнызы итанз къэбыухьанызы сэлам ептыны
утэк1ыжьын фай.
-Тхьамадзм
ежь пае нэмык1ы горэ къэшоныр пшзрылъ фиш1ышушт.
-Утыгум
ешуагъзу укъытэхьаныр хьайнапе.
-Къашорзм
адрзм ик1ыбы фигъзззн оаеп.
-Шаузу
къашорэм илъакъохэр уджын фае, апкъ лъэпкъыр эандэу
мысысэу шытын фае,
-Къашорэм
ицу1экъэ зышихымэ адрзми зишыхын фае, Льапц1зу
къашохзрзмз лъзпзд яптыжын фай.
-Джэгур
къызэ1узхыгьэм игъзпытзжьын фай
-Нысэм
унзу ззрыхьзгъзм исы ц1ыфыхзми и 1ахьыл пстзуми ц1э
шхьафыхэр къафигъотын Яфиусынзы ахзмк1зрэ къаджэ ээпытын
фае.
-Нысэр
пшъымрэ гуащэмрэ адэгущы1энэу фитзп, ымакъэ
захирыгъэхынэуи фитэп,
-Бэылъфыгъэхэр
шъофым шылажьэу 1оф аш1эныр хьайнапе. Ахэмэ къатэфэрзр
унэ 1офыр ары.
-Нысэр
ежь фзш1ы пщэрыхьэу щхэжьын фитэп.
-Бжъзр
пшъашъзм сидыгъо къыфахьэрэ,
1. Хабзэк1э зыхэукъок1зрэ.
2. Пшъашъэ тхьаматэмэ.
3. Хьак1эмз
Ау
нахъыбзмк1эрэ Бжъэр зэк1ми къафэпхьэшъушът. Пшъашъзм
Бжъзр ишьзнызы лъзбзкъуит1у ипэк1з к1онызы ежъ хихыгъэу
зы нэбгырэм фыгъзк1отэщт. Къыгот к1алэми ритышъушът.
Ахзмэ тхьамадэм ратыжъыщт. кЪыпзу* Ък+аРз пшъашъэр
зэк1зк1ожъынызы уцужъыщт. Хъуахъорэр пшъашъэм къышытхъоу
гущ1эхзр къиш1ыщт. (Кэбзртай)
-Пшъашьэхэр
тыдэ к1оми иныбжъ ц1ык1ыми аныхъ лъытзны-гъэ фаш1ынзу
щыт. Арызы хъуэхъо чэзыур къынзсын оаеу щыт. Пшъашъэр
фае хъумэ хъузхъо чззыур к1алэ горэми риты шъушът. (Къзб)
-Нысзр
и ш1угуашэмдый къызашэк1зрэ, и гуашъэм ар мыхъумз
иныбжьзгъудздз горз къзхъузхъок фаеу щыт.
-Зэхзсым
пшъашъэхэр шъысын фаех щытэу къэнзнхзу хъущтэп. К1алэхзр
щытзу кьзнэныр мзхъу.
-Шыуэу
ук1о зыхъук1эрз зы ц1ыфы зэрзплъэгъоу укъэпсы хыщт.
бзылъфыгъзмз ай у щы фзбгьзк1отзщт. Имыштзмз шъу гъогу
хэр зэхзк1ыфЭ лъзсэу ук1игъоу ук1ошт. Джыри зэ фэб
гъэк1о тзшт. Ит1энз уздзшытым ушытзу бзылъфыгъзр къзмы-лъэгъо
жьышъу зыхъук1зрэ шым ышхьз ай фэбгъэззкызы утэ-т1ысхьэщт.
Ит1энз угьогу урик1ошт.
-бзылъфыгъэм
хъулъфыгъэм и гъогу зэпиышъушътэп. бзылъфыгъэм к1ыпэр
иеззпыт.
-Ушысэу
бзылъфыгьэ блэк1ымэ шыжьэу укъымылъэгъунки
укъилъзгьуми укъымыш1энк1 хъун, уфзтзджынзы шыжьа1о
зык1ок1эрэ уэт1ысэхыжьыщт.
-Щым
утэтысхьэны зыхъук1 зрзрэ, ыщхьз унэм, къуаджэм е ц1ыфэу
къанэрэм фэбгъэззнызы утэтысхьэн фай
-Щым
сэмэгумк1з тэтысхьэх ик1и къэпсыхыжъых. Шым жьабгъу
лъэныкъомк1э къанэу дизэк1ох.
-Щым
ш1зпш1к1зрэ уэуэныр екьу1рзп. Бгьэштэнэу упирыущт
еук1ырыущт нэхъэу
-Зы
къуаджэ шы утэсэу удэхьэу е удэк1ыжьынэу уфитэп. Шым
узтэтысхьэк1эрз ик1з упхыщт.
-Шым
ик1э мыпхыгъэмэ, шыум хъыбар дзй къэхьз.
-Шаузм
шъуэым к 1ахьзлхзш заш1угьзбылъын фае, Къак1оу илъэгъумз
гъогур ззблыхъун фае.
-Эззаузхэрзмз
бзылъфыгъз горз ззралъзгъоу заузр ягьзуцун фае. Тыр
ик1алз еуэми бзылъфыгъэ зэрилъзгъоу еузжьышты гъэп.
|
