...................
...................
ADİGE XABZE    -4

Doç. Dr. VINEREKO Mir

Adige Geleneği (Адыгэ Хабз),
Maykop, Adige Cumhuriyeti Devlet Basımevi, 2007

Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

                         
...................
...................

‘İlkokul İkinci Sınıf Ders Kitabı’ çevirisi, s. 11-14.
Adige Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından kabul edilmiştir.

Bu ders kitabı, Adige Cumhuriyeti Devlet Başkanı ŞEVMEN Hazret'in önerisi (игукъэк1) üzerine ve kişisel maddi yardımı ile hazırlanıp yayınlanmıştır.

Kitap, ilkokul ikinci sınıflar öğrencilerinin köy yerleşim biçimlerini, ailelerin karşılıklı ilişkilerini, dil ile geleneğin birbiriyle ilişkisini, iyi ile kötü arasındaki farkları konu edinmektedir. 


ADİGE AİLESİ

 

ESKİ DÖNEMDE AİLE, BABA VE ÇOCUKLAR

 

 

Gunes ile Uşıtse ev  işlerine yardım ediyorlar.

 

Babaları döndüğünde, Uşıtse koşup  onu karşılıyor, atının dizginlerini ve üzengisini tutuyor, babasının atından inmesine yardım ediyor.
 

Babasının atını yerine götürüyor, atın bakım ve hizmetlerini yapıyor.

 

Gunes ise babasının üst giysilerini ve silahlarını alıp duvara asıyor. Su tutup babasının elini yıkamasına yardım ediyor. Ardından babasının giyeceği giysileri gözden geçiriyor,  tozlarını temizleyip veriyor.

 

Guneş ile Uşıtse annelerine de  yardım ediyorlar. Uşıtse balta ile odun paralayıp mutfağa getiriyor.

 

Annesi sofrayı hazırladığında, Uşıtse  özenerek sofrayı babasına, konuk odasına (haç'eşe) götürüyor.

 

Babası yemeğini yiyinceye değin  ayakta durarak ona hizmet ediyor.

 

Sözlük:

 

Attan inmek (Къепсыхын) - Atlının atından inmesi.

Ata binmek (Шэсын) - Atlının atının eğerine oturması.

Yem (1упхъэ) - Hayvana verilen ot dışı taneli yem, arpa ve kepek gibi.

Hizmet eden (Шъхьагъырыт) - Konuk odasında hizmet gören genç delikanlı, büyükçe çocuk, görevi konuk sofrasına hizmet etmektir.

Hizmet görme (Къыпек1ок1ын) - Geleneğe uygun bir biçimde kişinin gereksindiği şeyleri yerine getirmek.

 

GÜNÜMÜZDEKİ  AİLE, BABA VE ÇOCUKLAR

 

Gunes ile Uşıtse annesinin yardımcıları.

 

Uşıtse babasını karşılıyor, ona bahçe kapısını açıyor. Garaj kapısını da açıyor, arabasını park edinceye değin babasını bekliyor.

 

Arabadaki poşet ve eşyaları babasıyla birlikte arabadan alıp eve getiriyorlar.

 

Gunes babasının ayakkabılarını değiştirmesine yardım etti, elini yıkayan babasına, kurulanması için bir ucundan tutarak  havluyu uzattı. Gunes annesinin hazırladığı yiyecekleri sofraya yerleştiriyor. Babası yemeğini yiyinceye değin ona hizmet ediyor (къыпек1ок1ы).

 

Uşıtse babasının arabasını temizliyor. Elektrikli süpürgesiyle arabanın içindeki  tozları alıyor. Arabanın  camlarını da ayna gibi parlatıyor.

 

Babası dinlenmek için koltuğuna (пхъэнт1эк1ущыхь) oturdu. Gunes günlük gazete ve dergileri babasının yanındaki küçük sehpanın üzerine yerleştiriyor.

 

СИНАН

 

Гущы1эхэр – ЖЭНЭ Къырымыз,
Орэдышъор – ТХЬАБЫСЫМЭ Умар

 

1.
Типсыхъо сык1эдэ1умэ,

   Умакъэ ащ къыхэ1ук1ы.

      Чъыгы бырабэм япк1ашъэ

         О пц1эк1э къысэ1ушъашъэ.
 

Жъыу: Синанэу синэнэ дах!

   Дунаир сфэогъэдах!

      Насыпыр  о къысэптыгъ

         Дунаир о сфыхэпхыгъ.

      Ори-ори-орида!

      Ори-ори-орида!

                        Синэнэ дахи!

                        Синэнэ, синэнэ, синэнэ дахи!

                                  

2.
Жъуагъомэ уахэсэлъагъo,

   Тигубгъуи  о уисэлъагъо.   

      Уижьау сыч1эт зэпытэу

         Уна1э къыстеогъэты.

Жъыу.

 

3.
Гук1эгъунэу о пхэлъым

   Ц1ыфыгъэм сыфеузэнк1ы.

      Дэхагъэу о угу илъым

         Дунаир къегъэк1эрак1э.

 
 

ANNEM

 

Söz: JANE Kırımız,     
Beste: THABISIM Vımar

 

1.
Irmağımızın sesini dinlediğimde,

   Sesini duyuyorum onun içinden.

      Gür ağacın yaprakları

         Senin adını bana fısıldıyor.

 

Nakarat:
Annem güzel annem!

   Yaşamımı güzelleştiriyorsun!

      Mutluluğu bana sen sundun

         Dünyayı bana sen verdin.

   Vori-vori-vorida!

   Vori-vori-vorida!

                  Cici güzel annem!

                  Annem, annem, güzel annem!


2.
Yıldızların arasından seni seçiyorum,

   Kırlarımızda seni görüyorum.

      Gölgende barınıyorum hep

         Beni kollayıp duruyorsun.

 

Nakarat.

 
3.
Sendeki acıma duygusu

   İnsanlığı öğretiyor bana.

      Kalbindeki güzellik duygusu

         Doğaya, yaşama tazelik katıyor.

 
1. Bölüm         2. Bölüm         3. Bölüm         4. Bölüm
çççççççççç
5. Bölüm         6. Bölüm         7. Bölüm