|
Yegerey
23.12.2005
Maf,
Sayın Tıghujjqo, bu sayfaya katılımınızdan son
derece mutlu oldum. Teşekkürler. Sinıbceğu lhapeher.
Bu sayfada iki kelime de olsa yazanlara saygılarımı
sunuyorum. Şha: Baş Şhacı: Saç Thakme: Kulak Thakme
ke: Kulak memesi Ne: Göz Pe: Burun Je: Ağız Napçe:
Kirpik Ce: Diş Bzog: Dil Dıy: Ense Pşetık: Ense
Nekuşha: Yanak Natı: Alın Poçe: Bıyık Kiyi: Iç
boğaz Tıhıce: Sırt Elgan: Kol E: El Ephobe: Parmak
Eşha: Bilek Egu: Avuç içi Ebjan: El tırnağı Lebjan:
Ayak tırnağı Lekabe: Baldır Maxu Nıbjoghuxer.
Mert Bıçkın
24.12.2005
Necdet ağabeyim,
İki lehçeyi beraber devam ettirelim. Bu çok güzel
düşünülmüş. Hem arkadaşlarda görsünler iki lehçenin
ortak kelime oranının % 92 olduğunu devam
ağabeyim... Yaw pşınnawe sıpışınalhexer yaw yaw.
:))
Jade Wumar
24.12.2005
Wo tithamate lhep'exer, Wo tithamate lhep'ew Necdet
HATAM,
Daha önce de belirttiğim üzere nedense Adigece'nin
diğer lehçeleri nedense yok sayılıyor. Sitede ya
tek lehçe kullanılsın ya da hepsine örnek verilsin.
Bugün Adigey'de kullanılan yazı dili Ç'emguy
lehçesi ise kesinlikle buna fonetik ve grammer
açısından Shapsugh ve Abzah DIYALEKTLERI
KABARDEYCE'DEN DAHA YAKINDIR. Şimdi Ç'emguy ve
Kaberdey boylarından olmayanlar bu çalışmalardan
nasıl yararlanacaklar? Çalışmaların sitede ayrı bir
başlık ve tek bir kişi tarafından daha düzenli ve
yerine göre sesli düzenlenip yayınlanması daha
faydalı olur diye düşünüyorum ve değerli
büyüklerimizden daha ayrıntılı yeni çalışmalar
bekliyorum. Khinı be xetıghew tinahıjjxem... Nepege
dunayem temıtıjxem... Adige lhepkhım
fegumeç'ıghexem... Yawasiyetxer tejügheseç'ej...
Worapsow Adige Lhepkhır zewji zereşitew...
Mezağo Esen
24.12.2005
Sevgili Mert Bıçkın,
Kendinizce ileri Adigebzeniz ile tabiri caizse
artistik patinaj yapmak zevkli olabilir... Ancak
benim ve ben gibi bu formu uzaktan izleyen
arkadaşlar için % 15'lik Adigebze bilgimle,
%92'lik benzerliği nasıl ayırdetmemi bekliyorsunuz
veya hangi kelimenin Kabardeyce olduğunu anlamam
için bir yol var mı? Ben bu formdan faydalanmak ve
kelime dağarcığımı geliştirmek istiyorum. Lütfen
benim durumumda olan ve dilini öğrenmek isteyen
kimselere yardımınızda bu pozisyonu dikkatle
değerlendirin. Şayet faydamız olsun
istemindeyseniz... Saygılarımla.
Mert Bıçkın
24.12.2005
MEZAĞO,
Değerli büyüüğümüz Necdet HATAM iki lehçede de
yanyana yazmış bunda anlayamayacak birşey,
karışacak hiçbir şey göremedim. Kendisi bunu eminim
zamanla sistematikleştirecektir. Saygılarımla.
Tıghujjqo
24.12.2005
Sevgili katılımcılar,
Diyalekt farklılıklarının yazıya aynen yansıtıldığı
hiç bir uygulama hiç bir yerde yok. Bu anlamda
diyalekt yazımına öncelik vermenin anlamı yok.
Akılcıda değil. Saygılarımla.
Mezağo Esen
24.12.2005
Mert,
Siz hala aynı yerdesiniz. Bana kalırsa isteyen 10
ayrı lehçeyi de yazsın. Yazsın yazmasına da ne
kadar verimli olacak? Aramızdaki farkı anlayamamış
olmanız üzücü. Siz bu dili biliyor ve konuşuyor
olduğunuz için ayırd edebiliyorsunuz. Benim böyle
bir şansım yok. Rehberimin gösterdiği şeyi doğru
kabul edeceğim. Saygılarımla.
Mezağo Esen
24.12.2005
Sayın Tıghujjqo, Yazınıza
katılmamak ve desteklememek çok zor. Kelime öğrenme
çabasında birde dialekt ile savaşmak hem
parçalıyıcı hemde kanaatimce yorucu olacaktır. Bu
nokta üzerinde durmuş olmanızı tebrik ediyorum.
Saygılarımla.
Mert Bıçkın
24.12.2005
Savaşacak ya da üzülecek ya
da akıllıca, akılsızca bulunacak birşey yok. Eğer
aynı anda farklı iki yazı dili fazla geldiyse tek
yapmanız gereken Khebertay şivesi(Doğu Adıge
lehçesi)için sağ taraf, Ççemguy şivesi için sol
tarafı takip edin ŞŞUÇÇE.
Big Brother
24.12.2005
Benden Ç'emguy severlere
selam olsun. Başarılar...
Big Brother
24.12.2005
ŞŞUÇÇE. Bu kelimenin böyle
yazılamayacağına eminim. Bu haliyle çok abes anlamı
oluyor. Neyse baskı hatasıdır.
Big Brother
25.12.2005
Zi guğ şuışıre ofır qin. Başe
wupsatlereçe xun ofep. Zıgorem yiguyıtlır aş
dewjüığasht. Aşığom xhunbe?
Mezağo Esen
26.12.2005
Sayın Bıçkın,
Sözüm size
değildi. Sanırım buralarda Adige Kimliğinin hoş
görüsünü taşıyan birilerine rastlayacağım.
Sevgiler.
Müzeyyen Kip
26.12.2005
Merhabalar,
Bu sayfaya ilgi
duyan biri olarak ben de sayın Necdet Hatam'ın
başlattığı gibi iki lehçe beraber devam ettirilmesi
diyorum. Sayın Jade Wumar'dan da Kabardeyce'ye
biraz sıcak bakmasını rica ediyoruz.
Saygılar
Mezağo Esen
26.12.2005
Sevgili Müzeyyen Kip,
Sanırım
küçük bir iletişim sorunu yaşıyoruz. Bence de
mümkünse Adigece'nin her lehçesini öğrenelim ve
hatta kişilerin boylarına göre de konuşalım. Benim
için vazgeçilmez bir ütopyadır. Bu sayfadan
yararlanmak isteyen ben ve bana benzer bu dili
bilmeyen insanların varlığını neden göz ardı
ediyorsunuz? Benim için ne sakıncası olabilir ki
Kabardeyce yazılımın? Bilakis keşke onu da
öğrenebilsem. Ben Shapsugh olduğum için veya Abzegh
olduğum için değil, kullandığımız yoğunluk ne ise
bireysellik dışında hareket etmeliyiz. Şayet dili
konuşup yazmak istiyorsak...
Sayın Jade Ömer'in
iddiasını ise ne yazık ki, "uç" olarak
değerlendiriyorum.
Sevgilerimle.
Müzeyyen Kip
26.12.2005
Sevgili Mezağo Esen,
Kabardeyce bildiğim için illa da Kabardeyce
verilsin diye dayatmıyorum. Böyle bir hakkı da
kendimde görmüyorum. Ancak baştan Kaberdey
lehçesiyle diğer lehçe bir arada görünce ben de
isteğim doğrultusunda fikrimi yazdım. Öyle devam
eder-etmez onların takdiri. Her lehçeden öğrenmek
elbetteki bence de mümkün değil, o anlayışla da
yazıldığını sanmıyorum. Doğrusu sizin hangi
lehçeden öğrenmek istediğinizi de anlayamadım.
Umarım orta yolu buluruz. Selamlar. Çalışmaların
sitede ayrı bir başlık ve tek bir kişi tarafından
daha düzenli ve yerine göre sesli düzenlenip
yayınlanması daha faydalı olur diye düşünüyorum ve
değerli büyüklerimizden daha ayrıntılı yeni
çalışmalar bekliyorum.
Şhalaxho
26.12.2005
Saygı değer büyüğümüz Necdet
Hatam,
DÇP toplantısı nedeni ile Nalçik'de
bulunduğundan formdaki yazılarına bir kaç günlüğüne
ara vermiştir.
Saygılarımla.
Mert Bıçkın
26.12.2005
Tıfışıt Lhapp Şhalaxue
fesapşı, selam fabe wesexı tede wışı? Mafe şukue
xhue tizerelheğurep. Yığjı Kıfezghexeğır txenır
pıştegha? Se sıthıxape Kısfetx, Şüepsew Şüetxhej.
Müzeyyen Kip
27.12.2005
Aşağıdaki paragraf sayın Jade Wumar'a ait yanlışlıkla son gönderdiğim
mesajın içine girmiş olduğu için özür dilerim.
''Çalışmaların sitede ayrı bir başlık ve tek bir
kişi tarafından daha düzenli ve yerine göre sesli
düzenlenip yayınlanması daha faydalı olur diye
düşünüyorum ve değerli büyüklerimizden daha
ayrıntılı yeni çalışmalar bekliyorum''
A. Esra Demiröz
29.12.2005
Merhaba,
Çalışmaların
devamını sabırsızlıkla bekliyorum. Saygı ve
sevgilerimle...
Jade Wumar
30.12.2005
"Worapsow Adige lhepkhır zewji
zereşitew" Ş'uıfesıx Adigeghem yits'ıfı daxexer,
Değerli büyüklerim ve saygıdeğer katılımcılar,
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki hiç bir Adige
boyuna veya lehçesine karşı bir art niyetimin
olmadığını ve olamayacağını belirtmek isterim.
Adigelik bütün boyları ile bir bütündür ve hepside
Adigeliği güzelleştiren güzel birer çiçektir adeta.
Benim burada üzerinde durmak istediğim Adigece’yi
hiç bilmeyen, az bilen ve öğrenmeye çalışanların
ilerde bir zorlukla veya bir yanlışlıkla
karşılaşmamaları için mükemmele yakın en az hatalı
bir platformun oluşturulmasıdır. Tabi ki, dili yeni
öğrenen biri için diyalekt farklılıkları "UÇ"
olacaktır.
Sizce bir Abzegh'in Kabardey lehçesiyle
konuşması, bir Hatukuay’ın, Shapsugh lehçesiyle
konuşması veya bir Kabardey’in Besleney lehçesiyle
konuşması ne kadar doğru ve uygun olacaktır,
takdiri size bırakıyorum.
Burada şu yoruma da
karşıyım "bir yerden başlansın da nerden olduğu
önemli değildir". Zaten asimilasyon yüzünden
yeterince darbe almış Adigebze’miz ileride böyle
bir oluşum içerisine girerse bence bu asimilasyona
hız verecektir. Neye yazık ki, Adigeler çoğunlukla
kendi dillerini bilmemektedirler (özellikle
diasporada) ve asimilasyonla karşı karşıyadırlar.
Bir Dil Kurumu'muz da olmadığı için bilenlerde
güncel kelimelerden terimlerden yoksundurlar. Bence
günümüzde en büyük problemlerden biride budur.
Dili
olmayan veya dilini bilmeyen, unutan bir millet yok
olmaya mahkumdur. Benim bu siteden dil konusunda
istifade edeceğim en ufak bir bilgi maalesef
yoktur. Dil konusunda şahsım açısından bugün ve
gelecek için hiç bir endişem yoktur. Her hangi bir
diyalekt veya alfabe benim için problem
oluşturmamaktadır. Ben sadece bilmeyenlere, az
bilenlere, öğrenmek isteyenlere bir şeyler
verebilmek amacıyla burada düşüncelerimi
paylaşmaktayım. Tabi ki değerli büyüklerim NECDET
HATAM , ŞHALAXHO bu konuda daha çok bilgi
sahibidirler. Fakat onlar dili en ufak detayına
kadar mükemmel bir şekilde bildikleri için benim
belirttiğim konular kendilerine önemsiz
gelmektedir. (Bunu eleştiri için yazmadım.)
Değerli Adigeler, Adigebze çok zengin ve büyük bir
okyanustur. Öğrenmek konuşmak çok uzun zaman
alabilir ama "guer zıqodırem şır reççejirep"
atasözünü kendimize rehber edinip yorulmadan,
sıkılmadan çalışmaya ve bir şeyleri başarmaya
mecburuz. Aksi taktirde kaçınılmaz sonla karşı
karşıya kalabiliriz. Sürekli tekrar ediyorum ama şu
sıraladıklarım bence Adigece Eğitim-Öğretim,
Okuma-Yazma için çok gereklidir;
1) Eğer bu sitede
gerçekten yararlı bir çalışma yapılacaksa bunun
forum konusu olmayıp ayrı bir ana başlıkta ele
alınması gerekmektedir.
2) Her kesin bir yorum
kattığı bir eğitim kimseye bir şey kazandırmaz.
3)
Yapılacak olan çalışmalar; gerçekten bu işi bilen
ve deneyimli kişiler tarafından düzenli bir şekilde
yapılmalıdır.
4) Olaya daha ciddi yaklaşılmalı en
küçük ayrıntısına kadar düşünülerek her kesin
rahatlıkla istifade edebileceği güzel bir format
hazırlanmalıdır.
5) Diyalektler konusu da ayrıca
ele alınmalı, açıklanmalı farklılıklar
gösterilmelidir. En azından herkesin kendi
lehçesiyle ilgili bilgilendirilmesi gereklidir.
6)
Eğitim hangi lehçede (ya da lehçelerle) yapılacaksa
onlara ait bir sözlükte sitede hazır
bulundurulmalıdır.
7) Dilin fonetik yapısını iyi
kavraya bilmek ve sesleri ayırt edebilmek için
sesli telaffuz ve yayın takviyeleri yapılmalıdır.
8) Son olarak diaspora ve anavatan arasında dil
konusunda bir köprü oluşturulmalı ve siteye
yansıtılmalıdır.
9) Bence Necdet HATAM ve Şhalaxho
bu işe öncülük etmelidirler.
Bu düşüncelerle
sevgili büyüklerim ve siz değerli Adigeleri
selamlar.
Çalışmalarda herkese başarılar dilerim...
Tham şşuğer,dexağer şüedeji yereşş... Şüetxhej...
Abrek
31.12.2005
Burada yazanlara teşekkür
ediyorum. Çerkes dili olduğunu hatırlattınız.
Devam
lütfen.
Adıgabze zimş'erer Adıga?
Jade Wumar
01.01.2006
XHOCAM YIKHEBARXER -Yi'uaghe
Zeblixhujırep- Khebar kha'uatew kupıfo zexesew,khebarge
nesıxi,yanibjıxer khyazereghe'uaghex.Xhocami
yewpç'ıghex. -Yilhes thapş wınıbjın? -T'oç'it'u
sıxhugh.-yi'uagh Xhoca Yilhes zawle teşş'aghew giri
yinibjıge yewpç'ıghex. -Yilhes t'oç'it'u sınıbj.-yi'uagh
Xhoca -Aş fede mexhua?!-yagheşş'eghoagh şisme.-Yilhes
zawlege wızeç'e'ebejme, t'oç'it'u wınibjew p'oghegh.Giri
a deder we'o. -Se si'o za'o,-yi'uagh Xhoca,-sı'uagher
zeblesxhujew sixabzep. zexezışş'ık'iremge
guş'oghuibe xet. şöetxhej...
Jade Wumar
01.01.2006
-Waner Westıjın- Mafe şegaghew
Xhoca khek'ojıyi pete mezım khasıjıghew şawum
yimık'me mıxhunew khırighezıgh. Aber zışixi,
wanegum rilhhi şıdır ghexhunem rit'upşi,mezım
xehegh. Yilheghun khılheghui khızıxek'ijım aber
şi'ejep. Xhoca khegubjıgh, waner şıdım trixi, yej
yiç'ıb ridzi şıdım tet'ıshegh. Khamış şewoghu rixi,
ri'uagh. -Wine khit'et'ew wyeplhıyi pete si'aber
yabghehıgh. Aber khephıjme waner westıjın.
Jade Wumar
03.01.2006
Wo Dzepşme yathamatew
Şhalaxhom, Wo Adigeghem yithamate mafew Necdet
HATAM, Şüimaxhe kha'ujırep.Şüıç'eghojıgha? ç'erep.Ade
zı yişüıtxerepi arı sezgheperer. Tham yilhesıç'ew
tızxehegher gharek'uaghem nah daxew, nah guxexhow,
nah guapew Adigeme khaferess'ew tızebghodemk'ijew
tızereAdigew tıkhereghen...
Şöetxhej...
Jade Wumar
03.01.2006
Değerli Adigeler,
Her zaman
hayret ettiğim bir huyumuz var. Nedense bir şeyler
öğrenelim diye estik, gürledik hepsi geldi geçti.
Acaba bizim duygularımız mevsimlik mi gelip geçici
mi? Biz içimizde her zaman olması gereken o değerli
duyguları yeterince barındıramıyor muyuz?
Şöetxhej...
Necdet Hatam
05.01.2006
Maf,
Değerli dostum Batıray
Yedic'de dil öğrenmek isteyeceklere yardımcı olma
kararı almış olması sevindirici. Adigece öğrenmek
isteyenler için artık bir kaç sayfamız oldu.
Sitemiz katılımcılarının bu şansı da iyi
değerlendireceği, dil bilenlerin, dilimizle
tartışanların sayısının artacağını umuyorum. Dili
hiç bilmeyenlerin sesleri tam çıkartabilmesi için
dil bilen birinden yardım almaları gerektiğinin
altını bir kez daha çizelim.
Başarılar dileğiyle.
Wıner yını wıner yınş Ev büyüktür
Wınexer yını Wınexer yınş Evler büyüktür
Peşır yını
Peşır yınş Oda büyüktür
Peşxer ttsıquı Peşxer
ttsıquş
Odalar küçüktür
Txılhır zeuıxığ Tıxılhır zeuıxaş
Kitap açık
Txılhır zeuıxığağ Txılhır zeuıxat
Kitap açıktı
Bzılhfığer nıbjıçç Bzılhxuığer nıbjışşeş
Kadın gençtir
Llır nıjıçç Llır nıbjışşeş
Adam gençtir
Xeğeguır yını Xeğeguır yınş Memleket büyüktür
İşaret sıfatları
Bu: mı Şu: mo O: a
Mı ççaler ççele şşuı Mı şşaler
şşeleff Bu çocuk iyi bir çocuktur.
Mo wıner wıne yın Mo
wıner wıne yınş
Şu ev büyük bir evdir
A wıner ttsıquı A
wıner ttsıquş O ev küçüktür
İşaret sıfatlarının çoğul hali
Türkçe'deki gibidir. Gösterdiği ad çoğul olsa bile
işaret sıfatı tekil durumunu korur. Mı ççalexer
ççele şşuıx Mı şşalexer şşeleffxeş Mo wınexer wıne
yınıx Mo wınexer wıne yınş A wınexer ttsıquıx A
wınexer ttsıquxeş.
İşaret zamirleri
Mır yını Mır yınş Bu büyüktür
Mor ttsıquı Mor ttsıquş Şu küçüktür
Ar daxe O güzeldir
Ar daxeş Mıxer yınıx Mıxer yınxeş
Moxer ttsıquıx Moxer ttsıquxeş Axer daxe daxex Axer
daxeş Görüldüğü gibi zamirler-adıllar yerini
tuttuğu ad tekil ise tekil halde, çoğul ise çoğul
halde bulunur. İşaret adıllarının işaret
sıfatlarından farkı, işaret sıfatlarından sonra
mutlaka ilişkide oldukları adın gelmesidir. İşaret
zamirlerinin ilişkide olduğu cümle öğesi ise
yüklemdir.
Şhalaxhue
06.01.2006
Zağuerem zı txıdejjguere siguı
kheççı. ar zıfexhuıreri ççerep. Sıdmi khestxini
sıpeççıjın. Adigexer bısmene rexhuığ ci khınewjı
khue lı pşıxıje xhuıştep khuexer mezım
ççeşşuıttuıpşah aui makhe ağeui xeğeguer
ağewşşueşşuağ. cadedem llıjguere khue şırer
yiğejjeni yişxın yiguıxelhew zitığepsahıştığ.
makher khızeuım nequı nepse rexhuığ. Şhaççe
xişşahıjıni şıejep. khuexer attuıpşığ. llıjım mı peşke tsquır kheren zağurem sıdeşşıççaye ççın
yiuağemi zi yiğedeuen yiğuetığep. Khue şırır mezım
xittuıpşıha zexhuım que que sipççıhıma
wyakhıxemfeme aşi syezeğışt yiueyi guezeğuı khue
şırır şhafite yişşığ.
Şhalaxhue
06.01.2006
Şşha: Baş
Şşhatsı: Saç
Thaquıme:
Kulak
Thaquımekke: Kulak memesi
Ne: Göz
Pe: Burun
Je: Ağız
Naptse: Kirpik
Tse: Diş
Bzegu: Dil
Dıy:
Ense
Pşşetıkh: Ense
Nequışha: Yanak
Natte: Alın
Paççe: Bıyık
Kiy: Iç boğaz
Tıhıttse: Sırt
Elgan: Kol
E: El
Epxhabe: Parmak
Eşha: Bilek
Egu: Avuç içi
Ebjjan: El tırnağı
Lebjjan: Ayak tırnağı
Lekkap'e: Baldır
Sayın Yegerey,
Shapsugh diyalekti ile buraya kelime yazmanız
aslında isabet oldu. Sayın Hatam'ın deklere ettiği
alfabe ile diyalektlerinde büyük oranda
yazılabileceğini sizin kelimelerinizi o alfabe ile göstermiş olduk. Yeniden yazmamı bir
hatayı düzeltmek olarak düşünmeyin. Alfabenin bir
yönünü ortaya çıkarmaya vesile oldunuz. Yerel
derlemelerde de bunu kullanabiliriz. Bir tek harf
takviyesi ile Shapsugh diyalekti yazılabilir. Sert çç
yerine kk kullandım. Tek arizi ses olan s'
yazılımı da bir şekilde düşünülebilir.
Sayın Yegerey
selam ve saygılar...
Jade Wumar
12.01.2006
"wiş bghatxheme khıwoşütırışt"
"wiha bghatxheme khıwotxhoşt"
Şhalaxhue
14.01.2006
Son yazımda kaynağı bilinmeyen
bir hata olmuş düzeltiyorum. lhek'p'e. lhebllan
olacaktı. 195.175.96.190:445. Bunun maalesef dille
alakası yok.
Sende vazgeç artık kardeş yeter.
Selamlar.
A. Esra Demiröz
17.01.2006
En büyük hayalim ve
inancımdır, kendi dilimi konuşup, kendi dilimle
yazışıp, kendi dilimle düşünmek... Bu inancımdan
hiç bir zaman taviz vermedim. Bu gün tüm kalbimle
bir adım atıyorum. Çalışmaları ile bana yardım
eden, elimi tutan herkese, sayın büyüğüm Necdet
Hatam nezdinde teşekkür etmek istiyorum.
Adige Nibceğuıxer, Se SıAdıgh. SıAbdzax, SıJjajjiyapxhu.
Adapazarım sıdes. Adighabze maççe seş'e.Adıghabze
değuew zezğeş'eraghu.Marı nepe sıtxe sıfejagh.Adige Nibceuğuıxer şşukheyblagh, Adıghabze tıtxen.
WORAPSAW Adige XEKUIR! WORAPSAW Adige NIBCEĞUIXER!
Misafir
18.01.2006
Buraya da belki bir göz atmak
istersiniz. Alfabelerle ilgili olarak.
http://www.omniglot.com/writing/adyghe.htm
Şhalaxhue
18.01.2006
Çınahıççe Wumar, Wesepsım
sizakhuew xhuahı şısfışşuırep. Tede wışıemi stawe
pemıte maxhe kheğeu'. Skace sıdenağ. Çıpxhuı Esra
nahışşuı zereptıxışuıştır seş'e. Acixer kheptxınççe
seguığue.pşşueşş zıxhuırem wımğeseççen uef şıep.
Mamırnığeççe şüepsew Adige kuıp.
Jade Burak
19.01.2006
Sinibjeghu lhep'exer,
Sithamate mafexer, Zewji Adigexer, Hepinizi saygı
ve sevgiyle selamlıyorum.
Şöetxhej...
Jade Wumar
19.01.2006
Wo zişha timlheğew ziguğu
tiğallere Dzepşme yatahamtew Şhalaxhue, Zawap'uem
sışi' zepımıwew tipiyme syazawe zepıt ttequ
wıkhızızeplheççirem wawji sızeritır khaplheğuşt. Wo
sişıpxhunahıjj lhep'uew jjajjiyapxh Esra,
Adigebzege wıtxe wızerefejağem feşşıce siguıape
xhuığaşşe. Adı arıbe "wıAdigeme wılheş" zıçça'orer.TızereAdigew tipşşerilh zakhuer arı
Adigebze tıdeguşe'enımre
tıtxenımre.
Şüetxhej...
Shat Murat Karakuyu
21.01.2006
Mı Adigebze'çe
guşı'enır kızı'çıxığem, tham sıd faye mi ret!
Hıcıre nese mı ofım, bere yi guı t'çığe. Sıde mi
xuğep! Adığabze'çe zimiş'ereme afeş'ıçe, zı gore
stxıni yerecex! Tham seleuı, tımı'kodını feş'ıçe!
Dilim.
Zor günlerimde sığındığım kale.
Düşmana
karşı zırhım, kalkanım.
Ve dilim;
Yolumu aydınlatan
meşale.
Bildiğim, ama konuşamadığım
Ve yazamadığım.
Unutmamaya yemin ettiğim alfabe.
Zavallı dilim,
Her
gün biraz daha yitirdiğim.
Zewjımci şöetğej.
WEOPSEOW SI XEĞEUG!
A. Esra Demiröz
25.01.2006
Bence sitenin en faydalı
ve huzurlu bölümü burası. Sayın Hatam, sayın Şhalaxhue, sayın Jade Wumar çalışmalarınızın
devamını bekliyor ve diliyorum.
Saygılarımla.
Shat Murat Karakuyu
25.01.2006
Evet katılıyorum
size. Umarım devam eder!
Saygılarımla.
Neris
25.01.2006
Devam etmesi iyi olurdu tabii ama
öte taraftan burada bazı arkadaşların tek şiveyle
konuşulmasını istediklerini Uzunyayla ve Kabardeylerle ilgili şeyleri istemediklerini
düşünmeye başladım. Birde merak ettiğim bir şey
var. Maf ne demek acaba? Hangi dilde bu söz? Selam
demekse; niçin ''fehus apşi'' veya ''fesapş''
kullanılmıyor?
Mert Bıçkın
29.01.2006
Burada çok yazdık, okuduk ama
yazdıklarımızın ve okuduklarımızın bir amaç
belirlemeden, yazdığımızı düşünmekteyim. Bu amaçla,
bir kaç temeli belirlesek de onun üzerinde
yazışsak, daha makbul sonuçlar elde edilebilir diye
düşünüyorum. Aklıma gelen birkaç konuyu bu bağlamda
aşağıda sıralayarak bilahare yayınlamak istiyorum.
Jajıy
03.02.2006
Ğosepsım hoahı şıxofım fede kısfako?
Jade Wumar
04.02.2006
Wosepsım xoahı şıpfışünım
feşş'ıge fe'aze wıxhunfay. Amırme wosepsım withalen
wolaha:)
Şötxhej...
Jajıy
05.02.2006
Te tı çıle şışem yıfışt amırme
şuruşge fefıştep.
Jade Wumar
06.02.2006
Aşte khyep'oal'ereme
tet'oahıjın şi'ep!
Jelako
12.02.2006
Burada devamlı Kabardeyce'den dem
vuruyorsunuz. Dil milletimizde Adigebze ve veya
Adigebzegu; yani Adigece olarak isimendirilmedi mi?
Siz Kabardeyler, Adige misiniz yoksa Kabardey mi?
Buna karar vermeden yaptığınız tüm çalışmalar
anlamsız kalmıyor mu?
Saygıyla.
Psıne (Ergun Yıldız)
12.02.2006
Sayın Jelako,
Önce konu hakkında
bir bilgilenin sonra uzun uzun konuşalım. Adigebze
denilen dil esasen Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkessk'te
konuşulan dildir bilimsel olarak. Dil bilimi ile
ilgilenen insanların Adigebze derken kastettikleri
de budur. Diğeri Adigeyce'dir (Adigey Adigece'si
olarak ta ifade edilir) bu ayrışmanın hangi biçimde
olduğunu gösteren küçük bir şema ve kısa bir
açıklama ekteki linkte mevcuttur. Önümüzdeki
günlerde daha geniş şekilde bu konuda bilgi-belge
konulacaktır.
http://groups.msn.com/KAF/yourwebpage33.msnw
Saygıyla
Jade Wumar
12.02.2006
Sayın Psıne, Jelako, Adigebze
deyince akla Kabardey lehçesinin geldiğini hiç
duymamıştım. Bunu da öğrendim, iyi oldu. Bugün
Adigece yazı dilinde iki lehçe kullanılmaktadır.
Biri Adigey Adigece'si yani Çemguy lehçesi, diğeri
Kabardey-Balkar’da konuşulan Kabardeyce’dir.
Adigece’de maalesef ortak bir lehçe yoktur.
Daha
önce Kabardeyce konusu bir çok kez gündeme
gelmiştir. Kabardeyce, Adigece’nin sadece bir
lehçesidir ve öyle kalacaktır. Kabardeyce
kesinlikle tek başına Adigece’yi temsil edemez.
Adigeler bugün dil konusunda; tek dil oluşumu
düşünerek büyük bir yanılgı içersindedirler ki,
dilin zenginliğini ifade eden diğer lehçeler
tanınmamaktadır. Adigece lehçeleri ile bir
bütündür.
Dil için yapılacak en güzel çalışma yazı
dili için belirlenecek bir lehçe olması ve diğer
lehçelerin korunması konuşulması için gerekenin
yapılmasıdır. Kabardeyce diğer lehçelere nazaran
fonetik ve gramer olarak diğer lehçelerden ayrılan
en uç lehçedir. Bunu dil bilen her görebilir. Bugün
diasporada ve anavatanda az da olsa konuşulan diğer
lehçeler kesinlikle korunmalıdır. Aksi takdirde
asimilasyon daha da hızlanacaktır. Ne yazık ki,
hala dil konusunda kalıcı bir çözüm
sağlanamamıştır. Yapılan çalışmalar bunu
göstermektedir.
Yine diasporada yapılan dil
çalışmaları da zayıf kalmaktadır. Dili yaşatmak,
konuşmak esas sorumluluktur ki, dili olmayan ve
konuşulmayan ulusların başlarına gelen bugün bütün
dünyada örnekleriyle açıkça görülmektedir.
Saygılar...
Psıne
12.02.2006
Sayın Jade Wumar,
Sizin duymamış
olmanız hakikati değiştirmiyor. Üniversitelerde dil
kürsüleri var, bu konuda çalışan araştıran bilim
adamları var, ortaya konulan eserler var.
Lehçelerin korunmasına gelince zaten kimsenin
itiraz ettiği yok buna. Ortak bir yazı dili olsun,
günlük yaşamda da herkes normal kendi lehçesini
kullansın deniliyor. Ayrıca da size kimse kendi
lehçesini dayatmış değil, aksine bunu kimlerin
yapmaya çalıştığını buradaki dil ile ilgili
konuları inceleyenler görebilirler zaten. Bir
önemli konu ise; yazı dili birlik sağlamak amacıyla
istenen bir çalışmadır, parçalamak için değil. O
nedenle, lütfen diğer konuların istismar edildiği,
kişilerin ajite edildiği biçimlerle bu meseleye
yaklaşmayalım.
Saygılar
Jade Wumar
12.02.2006
Sayın Psıne,
Adige dili temelli yazı
dillerinin oluşum ve gelişim süreci hepimizin
malumudur. Genel anlamda Doğu Adigece’si kavramı
Kabardey diyalekti temelli olup Besleney
diyalektini de içerir. Batı Adigece'si kavramı da
Çemguy temelli diğer diyalektlerden de beslenen bir
yazı ve edebiyat dilini içerir. Adigece’den
kastedilenin ne olduğu konusundaki tespitinize
katılmıyorum. Türkçe, Adigey Adigece'si diye ifade
ettiğiniz cümlenizi de bir daha okuyunuz lütfen.
Bunu nasıl Adigeyce ifade ederiz; Adigey Adığabze
şeklinde mi ya da nasıl farklı söylerseniz söyleyin
bir şey fark eder mi? Kabardey ayrı bir etnisite ve
Adige ulusundan bağımsız bir halk ya da ulus mudur?
Buna yanıtınız elbette hayır olacaktır. Mevcut
durumun Kafkasya’da ortaya çıkışının sebepleri de
bellidir. Kabardey adıyla bir siyasi yapılanmanın
ve yazı dilinin olması Sovyet yönetimince narod
sayılması ile sayısal avantajlarının sonucudur.
Kabardey dilinin sadece 270-300 yıl önce diğer
Adigey diyalektlerinden ayrıldığını da sözünü
ettiğiniz üniversite çalışmalarında bulabilirsiniz.
Dil bilimi açısından Kabardey ve diğer
diyalektlerin ses yapısını incelerseniz asıl kök
dilin ne olduğunu anlarsınız. Önemli olanda bu
değil. Büyük bir Kabardey diyalekti temelli
edebiyat diline ve Çemguy diyalekti temelli yazı
diline sahibiz. Bunları da derinlik zenginlik
olarak görüyorum. Çemguy diyalekt temelli Adigey
yazı dilinin diğer diyalektlerden de beslendiği
düşünüldüğünde Kafkasya açısından söylenecek çok
şey yok.
Diaspora ve Türkiye özeline gelince de siz
Kabardeylerin de konuştuğunuzu yazamadığınızı bunu
Kiril Kabardey alfabesi ile sıkıntıda olduğunuzu
biliyorum.
Sayın Psıne,
Hiç bir konuya da ajitatif
bir bakış açısıyla da yaklaşmadım. Yazı dilinde
birlik Latin temelli alfabe gibi konularda da iç
açıcı durumda değiliz. Kimlerin bir diyalekti
dayattığına dairde bir bilgim yok. Açıkça da
öğrenmek istemem. Ancak ortak yazı dili oluşumu
diye toplumsal mühendislik çalışması çağrıştıran
alfabe dizaynlarını da birlik ve beraberlik
anlamında değerlendirmem mümkün değildir. En
azından bu durum diasporaya haksızlıktır. Hepimizin
konuştuğu diyalekte Adığabze dediği bir ortamda,
Adığabze’den kastın Kabardey diyalekti anlamına
geldiğini siz değil kim söylerse söylesin
bölücülükte ajitede bu mantıkta aranmalıdır.
Şahsınızı tenzih ederim. Adige diyalektleri vardır.
Bunlardan yazı dili temeli oluşturulanlar
mevcuttur. Bence konu bu kadardır.
Saygılarımla...
Psıne
12.02.2006
Sayın Jade Wumar,
Keşke bu kadar
laf etmeden önce size verdiğim linkteki kısa
bilgilere ve dilin ayrışma sürecini gösteren şemaya
bir göz atsaydınız. Bu şemada Adigece ve Adigeyce'nin nasıl ayrıldığına bir göz atarsanız,
benim niçin öyle söylediğimi anlamanıza katkı olur.
"Adigeyibze" sözünün Türkçe karşılığını bir düşünün
isterseniz. Benim "Adigey Adigece'si" biçiminde bir
tanımlama yaparken bile "Adigeyce" demek suretiyle
bir ayrıştırma yapmaktan kaçındığımı
fark edebilmenizi beklerdim.
Sizin bir şeyi hoşunuza
giden şekilde anlıyor olmanız gerçeği değiştirmiyor
sayın J.W. Adigey Adigece'si ve Kabardey Adigece'si
arasında eski dönemlerde hiç bir farklılık
olmadığı, dildeki sözlük içeriğinin yaklaşık 1300
temel sözcük üzerine kurulu bulunduğu, bu günkü iki
dil arasındaki farklılaşmanın o dönemde sadece çok
küçük fonetik farklardan ibaret olduğu bilimsel bir
kabuldür.
Adigey Adigece'sinde bu gün hala çok eski
kelimelerin korunabildiği, fakat bunun bir avantaj
değil dil bilimi açısından tam tersine dezavantaj
olduğu, buna karşın Kabardey'de ve Karaçay
Çerkes'te konuşulan Adigece'nin dil biliminin
kuralları açısından çok daha gelişmiş ve ileri
gitmiş olduğu da bu konunun uzmanlarının üzerinde
uzlaştıkları ortak bilimsel kabuldür.
Hal böyle
iken;
Siz kalkıp "Kabardeyce, Adigece’nin sadece
bir lehçesidir ve öyle kalacaktır. Kabardeyce
kesinlikle tek başına Adigece’yi temsil edemez."
dedikten sonra ortak yazı dilinden falan konuşmanın
bir anlamı yoktur zaten. Bir telaşla, bir oldu
bitti ile olmaz bu işler. Kafkasya'da yapılamayanı
burada yapabilmek öyle kolay bir iş değildir. Fakat
sizinde yukarıda örneğini sergilediğiniz türden
tavırlar bu tür bir ortak karara varılacak bile
olsa bunun önünü tıkamaktadır.
Bir önceki mesajımda
da söylediğim gibi bu hassas bir konudur ve
birleşelim derken parçalanmak tehlikesi vardır. O
nedenle daha fazla uzatmadan sizin "Kabardeyce,
Adigece'nin bir lehçesidir ve öyle kalacaktır,
kesinlikle Adigece'yi temsil edemez" cümlenize
cevaben şu kadar söylüyorum: Her ikisi de bizim
dilimizdir. Üzerinde uzlaşılmak suretiyle kabul
edilecek olan hangisi ise o kabulümüzdür. Fakat
emrivaki ile oldu bitti ile kimse bu tür bir
şeyleri geçiremez.
Saygı ile.
|
