|
Jade Wumar
12.02.2006
Sayın Psıne,
Farklı bakış açılarına
sahip olmamızın AJITE ya da bazı yüksek ideallerin
önünde engel teşkil ediyor gibi görme eğiliminize
üzüldüm. Ayrıca sözünü ettiğiniz siteyi de
incelemem bugün sizin hatırlatmanızla gerçekleşmiş
bir durum değildir. Verilen emeği bu meyanda
saygıyla takdir ettiğimi de belirteyim.
Çalışmaların devamını da dilerim.
Benim bir şeyi
hoşuma gittiği gibi anlayıp anlamamın konumuzla da
çok ilgisi olduğunu düşünmüyorum. Ayrıca gerçekler
diye vurguladığınız şeylerin sizin gerçekleriniz
olduğunu da düşünmemem içinde sebep yok. Meseleyi
tarihsel perspektife de taşımanın bir anlamı olmaz.
Ancak Kabardey dilinin gelişmiş ve ileri olduğu
iddianızın tek katılabileceğim yönü fonetik olarak
en kolay öğrenilebilecek Adige diyalekti olduğudur.
Sitemizde de örneğini bulabileceğiniz gibi hiç bir
Adige diyalekt dilinin tam oturuşmuş dil bilgisi
kurallarına sahip olmadığı gerçekliğini de göz ardı
etmeyin.
Söyleminizi doğru bile kabul etsem umarım
söyleminiz bütün Adige diyalektlerini bırakıp
Kabardey diyalektine geçelim gibi yaklaşımını
içermemektedir. Kabardey diyalektleri dışındaki
diyalektlerin daha eski olduğu ve bunun avantaj
değil dezavantaj olduğu fikri yeni değildir. Bu
durumda anlatmak istediğinizi bırakın ben istediğim
gibi anlayayım. Evet doğrudur Batı Adige
diyalektleri bazılarının dezavantaj olarak gördüğü
birçok kelimeye ve kullanım tarzına sahiptir. Sayın
Psıne Kabardey dilinin gelişmiş olduğu ifadenize
pedagojik olarak sadece telaffuzu zor olan
seslerden arındığı için katılanlar vardır. Bunu da
bir gelişmişlik olarak görmüyor tam tersi bir ifade
kısırlığına yol açabileceğini düşünüyorum.
Kabardeyce’nin Adige dilinin diyalekti olarak
kalacağı düşüncemi yadırgamanızı anlayamadım. ORTAK
yazı dilini siz konuşmak istemeyebilirsiniz. Bunu
da sadece benim ifademe bağlamamışsınızdır umarım.
Bu konu benim dışında. Yapılan çalışmaları bende
izlemeye çalışıyorum. Umarım sizde katkıda
bulunursunuz. Yazınızdaki her ikisi de dilimizdir
ifadesine aynen katılıyorum. Adige diyalektlerinin
daha eski olduğunu söyleyen sayın Psıne Adige
diyalektini Kabardeyce tek başına temsil edemez
sözüne niye alınıyor anlamış değilim.
Sayın Psıne,
Eğer bir şeyleri yanlış anlamak istiyorsanız bunu
da bölünmek ya da ajite ifadelerini gündeme almadan
da yapabilirsiniz. Ortak alfabe konusunda yetkin
olduğuma hele hele bir emri vaki taraftarı olduğuma
dairde bir ifadem yok. 2003 yılındaki Ankara Alfabe
Konferansı’ndan bile kamuoyumuzun yeteri kadar
haberi yokken malumu ilan etmenin bir anlamı yok.
Bende; bütün yazılı edebiyat temeli olan olmayan
Adige diyalektleri de benim dilimdir, diyorum.
Bunlarında yazılabilir olmasını diliyorum. BÜTÜN
Adige DİYALEKTLERİ BENİM DİLİMDİR VE HEPSİ
ÖNEMLİDİR.
Saygılarımla.
Dzıbe Osman
12.02.2006
Ade forum saytem yıts'er "Adıgabze
Txen" şo'o şşham, cıri şuzexehağ, şuzenekhokhu...
Khışos'oştır woleyi sş'erep. Mıre khıwujjı zi
s'onep Adıgabzem yéxıl'ağewu. Şo fedewu Adıgabzem
yitarih zış'ereme yadiy se sabiyts'ık'owu sıkhenağ.
Sıze'unejıni nahış'u. Sıd tifeşuaşemi ar
khıtfeşuaşen.
Psıne
12.02.2006
Sayın Jade Wumar,
Müsaade ederseniz
neyi nasıl anlayacağıma ben karar vereyim.
Tartışmalarda tutarlılık esastır. Bir önceki
mesajımızda söylediğimizi bir sonraki mesajımızda
yok sayarak tartışamayız. Tarihsel süreci gündeme
getiren ben değilim, 270-300 yıl öncesinden konuya
giren sizsiniz. Adigeyce’nin daha eski ve orijinal
olduğunu söyleyen de sizsiniz. Bilimadamları
bunların avantaj değil dezavantaj olduğunu
söylüyorlar diyorum. “Beni bağlamaz” diyorsunuz.
Kabardeyce'nin (ve Besleneyce'nin) “Pedagojik
açıdan gelişmiş olduğu kabul ediliyor” diyorsunuz.
“Fonetik yapısı itibariyle de gelişmiş” diyorsunuz,
sonrada bu doğrular karşısında da aynı “beni
bağlamaz” tavrını gösteriyorsunuz. Ne diyebilirim?
Benim gerçekler diye ifade ettiğim, üzerine basa
basa vurgu yaptığım şeyler, dilbilim açısından
“genel kabuller''dir sayın J.W. benim gerçeklerim
değil.
Bunlar beni bağlamaz dediğinizde veya bu
mealde ifadeler kullandığınızda, artık benim
açımdan başkaca söylenecek bir şey kalmıyor.
Kendisinin dışında her şeyi reddeden bir yaklaşımla
hangi zeminde uzlaşma olabilir bilemiyorum.
Bu işin
bir de ait hissetmekle ilgili kısmı var sayın Jade
Wumar, elbete herkes kendi kullandığı biçimi öne
çıkartmak ister, bunda şaşılacak, ayıplanacak bir
şey de yoktur. Fakat bir müşterekte uzlaşmak genel
menfaat gereği ise başka şeylere gerek kalmadan
aklıselim ile tartışılır, burada bilim adamlarının
söylediklerine hürmet edilir, en azından edilmesi
beklenir.
Ankara'daki toplantıya gelince, isterseniz
o konuyu hiç açmayın. Kafkasya'dan dil uzmanlarını
getirip, sonrada onların muhalefetine rağmen 82
harfli ortak bir Latin alfabesini kabul etmek gibi
önemli bir çalışmadan kamuoyunun da yeterince
haberdar olmasını isterdim açıkçası. “Bütün
diyalektler benimdir” sözünüze katılıyorum ama
keşke bu mesajı bir önceki mesajdaki talihsiz
cümleleri kurmadan önce verseydiniz. Tabii bu tür
günü kurtarmak babında mesajların müşterek lisana
ihtiyacımız olduğu gerçeğini değiştirmediğine bir
kez daha dikkatinizi çekmek isterim.
Saygılarımla.
Psıne
12.02.2006
Dzıbe Osman yidee ! Fızerxueywue
fıtxe Bzem yiplhxer. Zımi adreym yibze qıuçinuwe
yawujI yitqıme siqueşıjI. Dıgup$ısere, di gup$ıser
wıutuk qitlhxIame abı zı quenşağe xelhqıme.,
Apxuediyzu qı$oxIalhekIkIe uzerıxueywue yirikIue
wui ğuegu.
Wuzınşeu
Jade Wumar
13.02.2006
Sayın Psıne,
Pedagojik açıdan
Kabardeyce’nin gelişmiş olduğunu söyledim.
Öğrenilebilirlik ve öğretilebilirlik açısından bu
doğrudur. Ancak bazı seslerin değişmesinin
kısırlığa yol açabileceğini vurguladım. Yüzde 92
oranında hala benzerliği bulunan ve aynı kökten
geldiği belli olan iki yazı oluşumundan Kabardey
diyalektinin daha gelişmiş olduğunu ispatlar
mısınız sayın Psıne?
Mesela Kabardey diyalekti
kelime hazinesi, ön ek, son ek, kelime yapım eki ya
da fiil çekimleri açısından nasıl Adigey yazı
dilinden zengin ve gelişmiş bunu somut örneklerle
ortaya koyar mısınız?
Devlet sistematiğinde dilin
öğreniminin zorluğunun çokta önemi yoktur.
Pedagojik kolaylık sadece diaspora için ufak bir
avantaj olarak düşünülebilir, o kadar. Adigeyli
yazarların ortaya koyduğu edebiyatında sizin
ifadelerinize göre daha az gelişmiş olması gerekir
bunu da ispatlar mısınız? Bilim adamlarının genel
kabuller dediğiniz tespitlerinin ispatı da vardır.
Bunları gündeme getirirseniz konu aydınlanacaktır.
Bizde bunlara gereken değeri verebileceğiz. Genel
kabullerin fiiliyata geçmesinin de olmaması acaba
bu genel kabuller sadece Kabardey diyalektini öne
çıkarmak anlamında söylenmiş ifadeler olabilir mi
sorusunu da akla getiriyor. Ortak bir lisan ve
alfabenin ancak devlet nizamı ile desteklenmiş
eğitim kurumları aracılığıyla gerçekleşebileceğini
bilecek kadarda gerçekçiyim. Eğer bütün diyalektler
benimdir demek günü kurtarmaksa; ‘’Kabardey
diyalekti Adigeyce’nin diyalektlerinden biridir’’
demek günü kurtarmaksa öyle olsun. Bu ifadelerde
bir talihsizlik görmüyorum. Talihsiz açıklamayı da
Kabardey diyalektinin Adige dilini tek başına
temsil ettiği ve daha gelişmiş bir diyalekt olduğu
ifadesidir diye düşünüyorum.
Diyalekt
farklılıklarının getirdiği kelime hazinesini ve
kullanım derinliğini koruyalım demek, ‘’kendi
kullandığını öne çıkarmak’’ diye anlama, ayrı bir
talihsizliktir. Kabardey diyalekti dışındaki
diyalektler daha eski ifadesi sayın Psıne’ye ait.
Kabardey dilinin 300 yıl öncede bu şeklini almaya
başladığı malum. Sayın Psıne bu ayrışımın
sebeplerini de bilim adamlarının ifadeleri ile de
bizlere açıklarsa
sevinirim.
Saygılarımla.
Guğoj Sami
13.02.2006
Sayın Jade, Sayın Psıne,
Adige
dili üzerine yazdıklarınızı ilgiyle takip ediyorum.
Bu konu aslında yıllardır gündemde. Bununla ilgili
1992 yılında Maykop'ta yapılan tartışmaları
hatırlıyorum. Anavatanda Kabardey (Doğu Adigeleri),
diasporada Kuzey-Batı Adigeleri çoğunlukta. Her
ikisi de aynı dilin lehçeleri olmasına karşın,
zaman zaman ayrı diller gibi yansıtılmaya
çalışılıyor.
Bunlar kasıtlı yapılmazsa sorun değil
ama sanki bir üstünlük kurma, ‘’benim dilim senin
dilini döver’’ gibi yaklaşımlarda görülüyor. Sonuç
olarak kullanım açısından Kafkasya'da Kabardey
lehçesi çoğunlukta, dilin orjinilatesi olarak da
Batı lehçesi önem kazanmaktadır.
Bu konuda Kanadalı bilim adamı John Colarosso şöyle diyor:
Popülarite açısından Kabardeyce önde olmasına
rağmen, ben olsam Adige dilinde Bjedugh veya
Shapsugh
lehçesini tercih ederdim. Bence hem Doğu hem Batı
lehçelerinin yaşaması gerekir, bununla ilgili
sadece görüş belirtebiliriz, zaman gerekli olanı
ayakta tutacaktır.
Sevgi ve saygılarımla.
Bülent ATCI
13.02.2006
Sayın Psıne ve Jade,
Son
günlerde CC'deki durağanlığı yazılarınızla bir
nebze gideriyorsunuz teşekkürler her ikinize de.
Konu ile ilgili şahsi kanaatim; aslında alfabe
birliği sağlandıktan sonra meselenin büyük kısmı
detay olmaktan öte gitmez, örnek olarak Türkçe yazı
dili olarak kullanılan İstanbul Türkçe'si ama tek
alfabe olduğu için Erzurum, Uşak, Trabzon vb ağız
veya şiveleri de gündelik yaşamda yok olmadan
yöresel olarak yaşamakta. Biz alfabe birliği
sağlamadan yazı dilinin ADİGEY Adigece'si mi,
KABARDEY Adigece'si mi konusunu tartışmak için erken olduğu
kanısındayım.
Necdet Hatam
13.02.2006
Değerli Arkadaşlar,
Farkındasınız bu konudaki tartışma çok hızlı
gelişti. Tam bir şeyler söylemeye hazırlanıyorken
yeni yanıt geldi, yanıtlar birbirini izledi. Bu
konuda söyleyeceklerimi ben de Haftanın Yorumu'na
saklama kararı aldım. Sadece yazışanlara yanıt
olmasın bir genel değerlendirme olsun istedim.
Ateşkese ne dersiniz?
Saygıyla...
Jade Wumar
14.02.2006
Sayın Hatam,
Konunun
tartışılmasında ateşkes tanımına varan bir düzey
oluşmuşsa üzgünüm.
Yorumunuzu bekliyor tüm
katılımcılara saygılar sunuyorum.
Dzıbe Osman
15.02.2006
Népe şufestxırer serep
khızı’uağer, khızı’uağer zı l’ıjh gore. Ordanımç’e
Nawur çılem şış, Mığul’ Sadıkh yıts’er, mı l’ır
khı’orer yıgu khéworer arı, yıgu khéworer arı cıri.
Tawuştew tışı’ağe, tawuştew tek’odı, tawuştew
tıkhenejığ terı Adıgexer! Khı’uağem ts’e fewusığ;
“A new şı’er te şuşı’?” A new şı’er te şuşı’? Şıxer,
şıpxhuxer, aperemç’e xet Adıgem si makhe zexéxımi,
Adıge selam guape, selam ‘eş’u yésexı! A khınewujım,
Adıgem nah yéğaş’uağew, nah yélhıtağew şı’er
bzılhfığer arı, a bzılhfığem nıçhape si guşı’e
yasehıl’e, syane yi hatırç’e: Şıpxhuxer, nıçhape se
khas’orer zas’orer syan şuaxetep, syan yi leğu, yi
nıbceğu zıfep’onır, bedede zereşuxemıtıjıri seş’e,
l’ağexem Tha yagunahxer khafeğeğu, khenağexemi Tham
psawunığe kharét, aw, se nıçhape syane yés’orem
fede, néwuşı şui bınme khışua’oni, aw zıxhurem,
khin zışuşımığexhow, nıçhape syan yés’orem
şukhéde’u: Syan, syane lhap’, lıyéşxor khış’ışuğew
Adıger dunayim tét, ar zeç’emi tıgu khéwo, se sıgu
khéwo nıçhape sıkhıwosehıl’e, sıgu khéwo wo
wukhıwosımıhıl’eme zıshıl’en si’ejep syan lhap’,
Adıger yitekhuhağew zırızew tıkhenejığ. L’ı wuxhuği,
l’ıme yaş’erer yadaş’ p’ui, sıkhıdebğeç’ığ wunem.
Dunayişxor çeş mezaxew se selheğu, çıjeç’e seplhıme
ts’ıfxeri selheğu, ts’ıfme tıkhızeraş’eştır te ti
bze, tazerexetıştır ti xabze, tazeredek’oştır ti
l’ığere ti şşhak’ore syane dax. Ti bze mek’odı
tıadıgeme tıkhaş’ejırep, ti xabze mek’odı
taxetıjışurep, ti l’ığe mek’odı tadek’ojışurep,
şşhak’o ti’ejıpti lhepkhew şı’em yi wune tıkhinağ
syane lhap’e. Ya bzeç’e yécexew, ya bzeç’e txıjıxew
ts’ıfxer syane dax, ya bze khıxaxhui, ya ‘eş’ağer
mazem nesığ. Bzıhafır halığum tétew Adıger
tıkhenejığ syane lhap’, hakum dağe téç’ırep,
bzıhafım tıtéhağew te tek’odı, tımık’odınew
şufayéme, a new şı’er te şuşı’, şorıba tızibıner
syane lhap’!... Wuzımıguğerem khıwoguğejırep!...
Sıbğeşxığem yıts’e khısebğe’uğeme sıd xhuni syane
dax? Khızşıplhağem yıts’e sıbğeş’ağeme sıd xhuni
syane lhap’? Ğogum tızerék’orem tlheğuğer
khısep’uağew şıtığeme ar sfırikhuni, sızere Adıgew
sıkhaş’ew dunayim sırıtétıni syane dax!.. Ti’ağ,
xabzer ç’etew bzıpxher khıç’eç’ew haç’eşxer,
ğomılapxher yi hatırç’e haç’er khéğeblağew şıtığ
haç’eşım, yézeşırem ziğepsefınew khıç’ahew şıtığ
haç’eşım, of zi’em khırahıl’eti ofışxor şızebleç’ew
şıtığ haç’eşım, haç’epççer syate zıfiş’ıjımi sıd
fip’uağ syane lhap’? Téplher khıpfiş’ew, ts’erı’ow
wuripsawow, haç’er bğehaç’ew, leğupere şıwuanere
zıwo’ığım syane dax, leğupere şıwuanere bğewuçuji,
ğomılapxh yi hatır khıpfamılheğujew wukhenejığ
syane dax. Tışı’en fayéw dunayim tıkhetéjuğehağ,
tışı’aç’em gur yéğewuzew tıkhenejığ, wuzışxow te
ti’er te ti bze syane aş’u, bzer zımış’ejırem
lhepkh zerimı’ejır yaneme sfya’u syane lhap’!... Ti
bze ‘eş’ow, ti xabze daxe, ti ç’ale blane, ti
bzılhfığe khabze, sıd ti bzecağew gum tıkhişunağ
syane lhap’, tımık’odın fayéw hew tıjuğek’odıre
şorıba tızibınır!... Bzer zımış’ejırem thamıç’ew
nasıpınççera, zerémıpesıjew yılhepawome
khıgurımı’ow bzakora, Adıge bınır bzakow khemınenew
a new şı’em sfyalhe’u syane lhap’! Dunayişxor
zefışıtır halığur arep, cemışxıç’e teşxı şxınım
tış’ıç’ırep, tyape yaş’ığeme taplhew psawow te
tıl’ağ, tımıl’enew şufayéme tyanexer te şuşı’,
şorıba yızibınır syane dax!.. Wo syan mow
khıwos’orer cağow wımılheğu, wui cağo sımış’enew
Tham khıstırilhhağ, cenetım yi nahiş’ur wui
lhedakhe triğewuçuağ, wukhısfemısakhıme ari
şuk’odışt, Adıge bınır yaşumık’odınew yaneme
sfyalhe’u syane lhap!... Wo si ç’al, khısep’uağer
yikhuğ! Wyatere wuyateşxemre sıd yap’orer khısewo’o?
Axeme guç’eğu yaxelhepti, lıyéşxor khıtaxığ,
pts’ıç’e tağeguş’ui, tağeguğow tıkhağenejığ syane
lhap’! L’ı değuğer zetıraxıze zexehağex, lhepkh of
ya’ui ofır khırahıjağ, zewujjı yitew yaşşhe ofti
zezeğığexep, Adıge bıner tızemızeğıjew tıkhenejığ
syane lhap’!... Zedetş’en fay ya’ui khızedéjex,
xhorşerığer yafızagow pts’ı zefawusew, pts’ım yi
ç’apser pts’ıti k’okhesi zetéşeha, Adıge bıner
tızereşxıjew tıkhenejığ syane dax!... Wo sşıpxhu
daxex, sıgu khéwui khıfes’uağ, halığuç’i sılhe’urep
şxınç’i sılhe’urep, tızerelhe’ure ti bzere ti
xabzere, bzer zımış’ejırem lhepkh zerimı’ejır
zejuğaş’ sşıpxhu lhap’ex! Lıw télhım khupşşhew
pxelhır, lhepkhım zeri’er bınım yajuğaş’!...
Thaşuéğepsew, The razı khışufexhu!
Dzıbe Osman
15.02.2006
Bugün size yazdığımı söyleyen
ben değilim, söyleyen bir yaşlı adam. Ürdün’den Nawur köyünden, Mığul’ Sadıkh adı, bu adamın
söylemi üzüldüğüdür, üzüntüsü bizi de üzendir
şimdilerde. Biz Adıgeler nasıldık, nasıl
kayboluyoruz ve nasıl kaldık. Söylemine birde isim
takmış; “Ey analar(ımız) neredesiniz?” Ey
analarımız neredesiniz? Kardeşlerim, bacılarım,
öncelikle bir Adige olarak kim sesimi duyuyorsa,
Adıge selamı, tatlı selamımı veriyorum! Sonrasında
ise bir Adige’nin ziyadesiyle hoş tuttuğu ve
saydığı varlık olan kadın, o kadına bu gece anamın
hatırına şu sözlerimi sunuyorum: Bacılarım, bu gece
söylemimi ithaf ettiğim anam aranızda değil, anamın
akranı ya da arkadaşı diyebileceklerinizin de
aranızda çoğunlukta olmadığının farkındayım, Allah
ölenlerin günahlarını affetsin, kalanlara da afiyet
versin, ama benim bu gece anama diyeceklerim gibi
yarında sizin çocuklarınız demesin diyorsanız,
kendinizi sıkıntıya sokmaksızın, bu gece anama
söyleyeceklerimi dinleyin: Anam, kıymetli anam,
dünyada en büyük kötülüğe maruz kalmış milletimin
hali hepimizi üzüyor, üzüntümü bu gece sana ithaf
ediyorum, üzüntümü sana ithaf etmezsem ithaf
edeceğim bir şeyim yok, milletim darmadağın tek tük
kaldık be anam.
Adam olup da adamların yaptığını
onlarla birlikte yap deyip evden saldın beni. Koca
dünyayı zifiri karanlık olarak görüyorum, uzağa
baksam insanları da görüyorum, insanların bizi ilk
tanıyacakları özelliğimiz dilimizdir, içlerinde
varoluşumuz örf-adetimiz ile, kendimizi kabul
ettirmemiz ise adamlığımıza ve gücenebilmemize
bağlıdır güzel anam. Dilimiz kayboluyor hemşehrilerimiz bizi hatırlamıyor tanımıyor,
örf-adetlerimiz kayboluyor içlerinde duramıyoruz,
adamlığımız kayboluyor kendimizi tekrar kabul
ettiremiyoruz, gücenmeyi unuttuğumuzdan geldiğimiz
halkların evinde kaldık değerli anam. Insanlar
kendi dilleri ile okuyarak, dilleri ile yazarak,
dillerini yücelttiler bu konudaki sanatları aya
ulaştı be güzel anam. Ekmeğin üstündeki kırıntı
gibi kaldı milletim değerli anam, fırından yağ
çıkmaz, erir, kırıntılara kapılıp kayboluyoruz,
kaybolmamamızı istiyorsanız, ey analarımız
neredesiniz, siz değimlisiniz ki bizim
ebeveynlerimiz kıymetli anam!... Ümit etmediğin
sana ümit beslemez!... Yediğimin ismini bana
duyursaydın ne olurdu güzel anam!... Giydiğimin
ismini öğretseydin ne olurdu güzel anam!... Yolda
yürüdüğümüzde gördüğümüzü bana söyleseydin o bile
bana yeterdi, Adıge olduğumu bilerek dünyada
yaşardım be güzel anam!... Bir zamanlar bizimde
vardı, çatısı altında örfün adetin hüküm sürdüğü
misafirhaneler, misafirin hatırına bütün yiyecekler
sunulurdu misafirhanede, usanan dinlenmeye gelirdi
misafirhaneye, işi-derdi olanın işinin halledildiği
yerdi misafirhane, misafirhanenin kapısını babam
kapattığında sen ne dedin bunun için kıymetli anam?
Bakışların hep bize dönük oldu, anlı-şanlı yaşayıp,
misafiri ağırlayıp, elindeki tencere ile kazanı
önlerine tekrar koyup da yiyecekler için hatır
saydıklarını görmeden kaldın be güzel anam.
Yaşamamızı isteyerek dünyaya getirdiniz bizleri,
yaşantımızda ise yüreğimiz acı içerisinde kaldı,
varolan en büyük acımız ise dilimiz tatlı anam,
dilini bilmeyenin milleti olamayacağını analara
benim için söyle kıymetli anam! Tatlı dilimiz,
güzel örfümüz, delikanlı gençlerimiz, iffetli
kadınımız, ne diye yaramazlığımızdan dolayı bizi
ortalıkta bıraktınız, kaybolmamamızı isteyerek
aslında bizleri kaybeden ebeveynlerimiz sizler
değil misiniz peki!... Dili bilmeyen zavallı ve
nasipsizlere, hakketmediği halde çelme takanları
anlamayan dilsizlere, Adige çocuklarının dilsiz
kalmaması için o analara benim için dua et kıymetli
anam. Koca dünya ekmek için varolmadı, kaşıkla
yiyip de yediğimizi yapamıyoruz, evvelce
yapılanlara bakıp yaşarken bizler öldük,ölüyoruz,
ölmememizi istiyorsanız ey analarımız neredesiniz,
siz değil misiniz ebeveynlerimiz güzel anam!... Ey
anam burada sana söylediklerimi sevimsizce görme,
sana sevimsizlik yapmamayı Allah üzerime görev
kılıp, cennetin iyisini senin topuklarına serdi. A
oğlum bana söylediklerin yeter! Baba ve amcalarına
söyleyeceklerin nedir diyecek misin? Onlarda
merhamet yoktu, zararı bize biçtiler, yalanla
bizleri sevindirip, umutlandırarak geride
bıraktılar kıymetli anam! Adamlığı birbiri
üzerinden alıp birbirlerine girdiler, millet işi
deyip de işi kaçırdılar, hepsi içinde önder olmaktı
aslında iş, anlaşamadılar, milletin çocukları
olarak yine anlaşamadan kaldık değerli anam!
Beraberce yapmalıyız deyip başlıyorlar, kurnazlık
ortalarında birbirine yalan söylüyorlar, yalanın
ipliği yalan olduğundan gitgide üzerine dolanıyor,
milletimiz birbirine düşmüş bir şekilde kaldık be
güzel anam!...
Ey güzel bacılarım, üzüntümü
anlattım, ekmek için dua etmiyorum, aş için dua
etmiyorum, beraberce dua ettiğimiz dilimiz ve
örfümüz, dilini bilmeyenin milleti olmayacağını
öğrenin kıymetli bacılarım! Üzerinde et olanın
içinde kemik olacağını, milletimin ise neyi olması
gerektiğini çocuklarınıza öğretin!...
Teşekkür
ederim, Allah razı olsun!
Dzıbe Osman
16.02.2006
Maf Dzibe Osman,
Verdiğiniz
emeğe saygı duymamak olası değil. Ancak, dinsel
öğeleri çokça ön plana çıkardığınızda asıl amaç
geri plana gidiyor. Adigey'de ki camide
yaşadıklarınızı anlatmanız hoş karşılanabilir. Bunu
bir propaganda olarak da algılayamayız. Ancak her
yazınızda dinsel öğeleri ön plana çıkarırsanız,
bizi kullandığınız gibi bir algılamaya neden olur.
Biz de size ve emeğinize saygı duyuyoruz.
Machu
Nıbjeghuxer
CircassianCanada
Dzıbe Osman
16.02.2006
Maf Dzibe Osman,
Anlayışınız
ve özveriniz için teşekkür ederiz.
Machu
Nıbjeghuxer
CircassianCanada
Dzıbe Osman
16.02.2006
Ben de teşekkür ederim sevgili hemşehrim.
Şhalaxhue
16.02.2006
Maf sayın site,
Sayın Dzıbe Osman’ın
kendi güzel üslubu içerisinde yaşadıklarını ve
camide olanları ifade buyurmaları isabetli
olmuştur. Zira Adigey’de din kalmamış, bu anlamda
hiç bir değer yok, diye düşünülmesini isteyenlere
ya da bu anlamda görüş belirtenlere en iyi cevap
sayın Dzıbe’nin yaşadıkları olacaktır.
Herkesin
kendi sayıltıları ile kısıtladığı bir vatan
anlayışını yıkmak lazım. Cami isteyene camide var
başka şey isteyene de aradığı her şey var. Bu nokta
çok önemli. Propaganda diye algılanıp, sizin
kendinizi kullanılır hissetmenizi anlaşılabilir
olmasına rağmen, klasik propaganda öğeleri
açısından bakarsanız sayın Dzıbe yanlış bilinen bir
konuya halkımızın büyük kısmının hassasiyetleri
açısından yanıt vermiştir. Bu da propaganda
sayılmamalıdır. Sonuçta takdir yinede sizin.
Saygılarımla…
CircassianCanada Notu: Maf Şhalaxhue,
teşekkürler. Bizde sizin gibi düşündüğümüz için
sayın Dzıbe’nin yazısını aynen yayınladık. Machu.
Şhalaxhue
26.02.2006
Çınahıç'e Wumar, Se
sinıbjıççeğum si khuace zesıneççığe nem'emi llıjjew
sıxhuığew zı mafe gorem khejğezejımi se siçile
sibze sixabze çığupşağep nibji sişhatsı cefıxer
fıjıbzew xhuığewi si hadeşha ti xhexalhe
khırahılhejımi tiççelaççexer khıççeremıwpççex mır
xetığ auew zigi apededew tixeğeguı requeşt
tittsıfıgueremi khıfereh se si benı yat'e ebjjıb
nem'emi...
Şhalaxhue
26.02.2006
Dzıbe Abregim fesetxı. Her şey
bir telefon konuşmasıyla başladı. Karşıdan çocuk
olduğu belli olan bir ses alo diye yanıtladı beni.
Biraz muzırlık işte Adigece tewşıt dedim. Tok sesle
bir yanıt sıdeğuı we tewşıt diye geldi.
Alışmamıştık yıllardır bir çocuğun Adığabze
konuşmasına en azından Türkiye’de. Ardından se
dzıbe thamatem zıfeseplahı, dedim. Ddeğgu aşığom
marı mode şıs, diye yanıtladı beni olabilecek en
iyi telaffuzla. Wue wıxet şşawejjıy dedim. Se aş
siripşerah diye yanıtladı beni. Bu yanıt çok edebi
ve xabzeye uygun bir yanıttı . Dondum kaldım. Umut
adına mı umutsuzluk adına mı? Hala düşünüyorum.
Çocuk sen ne yaptın bize? Sen bize neleri
hatırlattın neleri… İstanbul’da büyük şehirde beni
Adigece yanıtlayan bir çocuk… Aman çocuk sakın
asimilasyonu globalleşmeyi falanı filanı hiç
öğrenme… Çocuk sen var ya sen, son sürgünsün
binlerce asırlık Adige ormanında… Sen bizi affet
eğer bir gün seni unutur seni hatırlamazsak...
Jade Wumar
26.02.2006
Wo Dzepşme Yathamatew
Şhalaxhue, Wi Nıbjıç'eghum ti khuacer zewıneç'ıgha
nah mış'emi, L'ıjjew wıxhughew zı mafe gorem
khabghazejımi, Widzepşxer waşıghupşejınep nibji, Wi
şhatsı gıfıxer fıjıbzew xhughawi wihadeşha
tixhexelhem yethıl'ejıni, Widzepşxer khıpç'ewpç'en
şşıdıghomi, Yape dedew
Wo Dzıbeme yaç'ale blanew
Abreg, Şhalaxho yiş'erep nartıjjme wıraghuseri,
Tikhyeghagufoji wo pxelh Adigegheri,
Khawoghawk'itejıx nepere Adigexeri, Khyewjır Abreg
blane tede wışi'emi, Khyeş' wuıgi,lheperuji,lepeç'asi,
Şşıdıghomi wighuseşt Jade Wumari...
Jajıy
26.02.2006
Şıd ğugu kekığer mış fedıze
fıtemğeledenı mıhune zıgı adığabze reguşae şağo
phelğuğeba,kıpuççağbe mektebım tıçese tezğagerem
çaçe zanem feşı mıheme zıgore yaşıxıne zeom
yepoğağe ğugu kekıja?
Şhalaxhue
27.02.2006
Nıbjeghu lap'e jjajıy,
Mı lhexhenım zeres'uaghem tet ç'ale wı'uç'eme ade
werimi pgheş'eghuenba. abdzaxe şşawem siguı
khidıfıyagh arı khızfestxıxer. wue khap'uereri te
tiç'alexhuır arı. yilhes thapş blek'igh ze
yeguışıpseba? yet'ane ziwıshan tewşıt? zaghorem
weri zimgho guıpşısexer weri sıguı kheweghek'i.
wpsaw jjajıy wepsaw. tızemnek' nibji wue
sıkhuıpşeguıghu şşıdıghogeni se wue...
Jade Wumar
28.02.2006
Wo sithamate lha'pew Jajıy,
Yewome yewoxeme zera'ome zera'otejew,ye'urer
yigheş'aghow, zıgheş'aghorer yighada'ow,khazı'uaterem
ps'ı ximıwsahew zı khuace gorem Deguf ya'ow zı
l'ıjj gore desıgh. A lhexhanım şı ghaççe be
yaş'ıştıgh.Zı mafe gorem şı ghaççe yaş'ıgh.Degufi
şı ghaççer yiç'aseti yeplhınge rek'uagh şı
ghaççap'om.Rek'ui wxıp'om yiwç'üagh. Şı ghaççeşıxer
bleşütıx-khıbleşütıjıx.Awjire kheghezap'om
khaghazejıgh.A dedem nebğı zawle yeplhak'ome
khaxek'i khyewpç'ıghex Degufım; - Wo tetejj,tarı
khateççın pş'oşşıre? Degufi pxhate femıhew
mırewıştew yari'ojıgh. - Şıxer wxıp'om
khıznesıjıxege khateççıştır şöes'ojın. Deguf
zıfa'ore l'ıjjım woş'aja? L'odıkho Ehsani selam
khıwo'ojıgh.Thaywopsow Khıwi'uagh. Wopsaw Jajıy
wopsaw Şhalaxho...
Şötxhej...
A. Esra Demiröz
28.02.2006
Değerli Kardeşim Dzıbe
Osman,
Yayına hazırlayıp paylaştığın tüm dokümanlar
için ayrı, ayrı teşekkürlerimi sunuyorum. Lütfen
kabul et. Bu teşekkürümün farklı bir dilde olmasına
bakma, kalbimin sesi kendi dili ile gerektiği
şekliyle emeğine teşekkür ediyor. Emeğine, bilgine
sağlık değerli kardeşim. Adapazarı'ndan sonsuz selam
ve saygılarımla.
Jajıy
01.03.2006
l'odıko ehsan ı yı selam sışhajug
yıape seşte sebeğu se sıgu yılher aş seynahdeğo
yexe se agımı saçenesı xahke sıçahaxurep şı, ğoane,
şı ğeneç, şı kateç, şı keğaç zıporem yape kışşışter
tıthamate het zaorem kezğelheğoşter yappedede ğo
ğyu tetej nah mışemı seyık sıt thamate lhape
l'odıke ehsan, taneşer arı se degufım deme
saçehaxuğep aş yes olhen çherep xhake yıuağer
şıpkedede çekışt te tıçılağo şışem yıoğar şıdğomı
şıpke kıçekığ be?
A. Esra Demiröz
14.03.2006
Adige Dili Günü'müz
Kutlu olsun. Kendi dilimize kavuşmak ve dilimizle
konuşmak dilekleri ile Adige Diline önem veren tüm
hemşehrilerimizi tebrik eder saygılarımı sunarım.
Çeloh
14.03.2006
Dileklerinize katılıyorum. En içten
saygılarımla.
Jade Wumar
18.03.2006
Wo dzepşme yathamatew Şhalaxho
lhap'o, Wi maxhe kha'ujırep.Dzepşxer tithamate tede
şi' ya'ow megumeç'ıx,methawsıxex... Wıç'eghojıghe
şüa? Amırme wigu bghek'odıgha?
Şhalaxhue
23.03.2006
Mafer mewghuaye Wumar.
Jade Wumar
27.03.2006
Aşghom woyipç' pçemaf Şhalaxho!
Şhalaxhue
30.03.2006
Bghejjxem adeçezıre çınahıççe
woyipç yiuagheme şuıkhızexetaçç aşıghuem. Wepsaw
zıwıshan wepsaw.
Jade Wumar
30.03.2006
Mo khaplhe şüıkhızexetag
p'uagha? Te tıkhızerezexetegagher be ş'aghe şhake
khılhık'on axek'ina ç'erep?
Wopsaw bghejjme yapş
wopsaw!
Shokul Ilhan
31.03.2006
Ди Бзэмырэ Сэрэ Л1эщ1ыгъуэ дапщэ къадгъэщ1фьи Сэлам
къытпежъэм дэ етхынщ. Ди бзэр псоужмэ
ап1щ1ондэхук1э Си гугъуи ящ1у зэхэфхынщ. Мак1уэ
сыхьэтыр къимыгъазэу Вагъуэм нэсыни хулъэмык1 Нэхъ
згъэк1ыхьынут бзэм и гъащ1эр Арщхьэк1э зыми ар
лъэмык1. Къэдгъаувы1энут а сыхьэтыр Арщхьэк1э ди
бзэр гум пымык1. Сыт батэкъутэр уэ бгъэшами Уи бзэр
къэ1ухук1эщ уи дунейр Бзэ симы1эжмэ си ахърэтым
Жэнэт сисынуи сыхуэмей. Си щ1ыбым илъу стелъщ сэ
хьэлъэ Бэлыхь 1эджэм сыхэмык1. Сэ щ1ы къатиблыр
къыслъысами Си анэм и бзэр с1эщ1эмык1. Шыблэр
къыщыуэм щыщ1эдзауэ Вагъуэ зэшиблым деж нэсыху-
Аращ дэ гъуэгу дызытетыр Ди анэм и бзэр тхъумэжыху.
К1ыщокъуэ Алим Щокъул Илхъан.
Şhalaxhue
31.03.2006
Merhaba,
Sırtınızdaki yük ağır
olduğu kadar da kutsal sayın Shokul İlhan. Belki
bir çok bele da var yükünüzün yanında. 7 kat yerde
eklense yükünüzün üstüne aşikar ki terk etmezsiniz
ana dilinizi. Büyük kelamdır ahrette dil yoksa
istemem Cennet'i, demek ama bu yüreğin
derinliklerinden çıkan yiğit bir ses. Ben selam
dururum bu sözleri yürekten yazana da bize aktarana
da. Selam olsun Khişokho'ya selam olsun İlhan
Shokul'a...
Saygılarımla...
Shoqul Ilhan
01.04.2006
КХЪУЖЪЕЙ КЪУДАМЭ Кхъужъей
къудамэ тхьэмпэ пыту Ди хэкум къиши къысхуэгъэс.
Арат ц1ыхуьзым къысхуищ1эн Сызэрелъэ1ур нобэм къэс.
Кхъужъей къудамэм и гъусэнут Псы уэр уэрэду си
гъэы1эн. Пшынэншэу къуршхэр къеуджэк1мэ Сахэт си
гугъэу сыгуф1энт. Сызыхуэныкъуэ сэ сыт щы1э- Данэм
сыхэсми сыхэхэсщ. Кхъужъе къудамэ тхьэмпэ пыту Ди
хэкум къиши къысхуэгъэс. Ди кхъужъеижъыр гум
ихуакъым Езыр жыг уардэу щ1ым хэк1ащ Жыг щхьэк1э
дыдэм сэ сыпысу Си сабиигъуэр щ1иупск1ащ. Уэлбанэ
хъуамэ шк1ахъуэ пщы1эт Дыщ1эст жыг щ1агъым
дыщыджэгут. Жэщ хъуамэ бзухэм я т1ысып1эт А жыгыр
нобищ1этщ си нэгу. Согъазэ нобэ жыс1э защ1эу
Нэгъуэщ1 къэралхэм салъо1эс. Кхъужъей къудамэ
тхьэмпэ пыту Ди хэкум къиши къысхуэгъэс. К1ыщокъуэ
Алим -Щхьэлыкъуэ.
Piyperıs
09.04.2006
Adıghexer Adıghabze txenır
zışışuımğeğuıpş.
Şüepsew...
Shoqul Ilhan
10.04.2006
Сытым хуэдэу си гуапэ хъуа
зы псалъэуха ф1эк1 мыхъуми зыгуэр зэрыжып1ар. Тхьэм
уигу къэк1ым улъэ1асу уигъэпсо.
Piyperıs
12.04.2006
Deri kuedu diguape xhuas.
Zezemıze adıyabze khaptxınu.
Shoqul İlhan
12.04.2006
Зэ гуэр п1щ1ыхьэп1эу
услъэгъуащи Жэщ къэс жъы1уэу согъуэлъыж. Зы гупшысэ
сыхэбдзащи Си щхьэнтэр гъуру къысф1ощ1ыж.
Piyperis
12.04.2006
Sevgili İlhan bey,
Merak ettim
bir kez rüyanıza girip de onu görmek uğruna sizi
erkenden yatmaya sevk edeni... Kimmiş sizi bu
düşünceye daha doğrusu bir düşünceye atanı ve o
düşünce nedir ki? Tek kelime benim dilimde her şey
bir başka güzel. Son günlerin moda sözüyle; ''şiir
ağladı be...'', ''İlhan bey döktürdü be...''
Teşekkürler saygılar...
Şhalaxhue
12.04.2006
Hakikaten güzel oluyor.
Nefis...
Tebrikler...
|
