Ses bilgisi (Fonetik)
Oset dilindeki bütün seslerin toplamı 35 adettir.
Bunların 7’si Sesli, 2’si Yarı Sesli ve 26’sı Sessizdir.
Sesliler, dil pozisyonuna göre (ön, arka ve orta), dil
yüksekliğine göre (alçak, orta ve yüksek), dil
ilişkisine göre (dişin dudağa değmesiyle ve değmemesiyle
çıkan sesler), ağız genişliğine ve dil açılımına göre
(açık ve kapalı) ve süreklilik ve niceliğine göre de
(kısa ve uzun) olarak ayırt edilir.
Buna göre Oset dili iki ön sesliye “е-ye,
и-i” üç orta sesliye
“а, æ, ы-ı”
ve iki arka sesliye “о, у-u”
sahiptir. En son ikisi dil yuvarlağına ve dişin dudağa
değmesiyle çıkan seslere eklenerek kişileşmiştir.
Sesliler ağzın açıklığına göre ayrılmıştır. Onlar şu
harflerden farklıdır. “a” açık “æ” (“a” ve
“e” arasındaki orta çıkış), “е, ы-ı,
о” daha kapalıdır ve son olarak “и-i,
у-u” gelir.
İzleyen harfler bireysel, tek başına sesliler olarak
kabul edilir. Rusça sözcükler nedeniyle Oset alfabesinde
kullanılan Rusça ses ve harfler şunlardır:
Ё ё |
ЁЛКÆ ёлкæ |
yolkæ |
akçam, köknar,
yılbaşı ağacı |
|
|
|
|
Ж ж |
ЖУРНАЛ журнал |
jurnal
|
magazine, dergi |
|
|
|
|
Ш ш |
ШАЛЯПИН
шаляпин |
şalyapin |
|
|
|
|
|
Щ щ |
ЩЁТКÆ щёткæ |
şhyotkæ |
fırça |
|
|
|
|
Ъ ъ |
ОБЪЕКТ
объект |
obhyekt |
nesne |
|
|
|
|
Ь ь |
ПЬЕСА
пьеса |
pyeşa |
oyun |
|
|
|
|
Э э |
ЭКВАТОР
экватор |
ekvator |
ekvator |
|
|
|
|
Ю ю |
ЮРИК юрик |
yurik |
|
|
|
|
|
Я я |
ЯКОРЬ якорь |
yakor |
gemi feneri, çapa |
Harfler incelendiğinde:
Alçak orta sesli; Rusça’daki
kapalı “а” vurgu altında ağzın daha arkasından çıkan
arka seslidir. Tam olarak Türkçe’de ki “a” karşılığı
sestir.
Aşağıdaki harf bileşimlerini okuyalım.
ба-ba |
ва-va |
га-ga |
да-da |
ла-la |
ма-ma |
на-na |
ра-ra |
фа-fa
|
Aşağıdaki sözcükleri inceleyelim ve ezber fişleri
oluşturalım

AРТ - aрт
|
art |
ateş |
|
|
 |
МАД - мад |
mad
|
anne |
|
|
 |
КАРД - кард |
kard |
bıçak |
|
|
 |
ХЪАМА - хъама
|
khama |
kama |
|
|
 |
БАЛ - бал |
bal |
kiraz |
|
|
 |
ГАРАЖ - гараж
|
garaj |
garaj |
|
|
 |
АВАНС - аванс |
avanş |
avans |
|
|
 |
АРВ - арв |
arv |
gök |
|
|
 |
АРМ - арм
|
arm |
avuç |
Dar, orta sesli.
Rusça’daki “e” den daha
kapalı.
Aşağıdaki harf
bileşimlerini okuyalım ve ünsüzden sonra gelen “e”
daha yumuşak ve yuvarlayarak “ye”
sesi gibi çıksın.
бе-bye |
ве-vye |
ге-gye |
де-dye |
ле-lye |
ме-mye |
не-nye |
ре-rye |
фе-fye
|
Aşağıdaki sözcükleri
inceleyelim ve ezber fişleri oluşturalım

БЕЛ - бел |
byel |
bel |
|
|
 |
ТЕЛ - тел |
tyel |
tel (kablo)
|
|
|
 |
АФТЕК - афтек |
aftyek
|
eczane |
Dar, yüksek sesli.
Rusça’daki “и” den daha kapalı.
Aşağıdaki harf bileşimlerini okuyalım ve ünsüzden
sonra yumuşatıcı olmasına dikkat edelim. Tam olarak
Türkçe’de ki “i”
karşılığı sestir.
би-bi |
ви-vi |
ги-gi |
ди-di |
ли-li |
ми-mi |
ни-ni |
ри-ri |
фи-fi
|
Aşağıdaki sözcükleri inceleyelim ve ezber fişleri
oluşturalım

ИВЫН
ивын |
ivın |
değiştirmek
|
|
|
 |
ИХ их |
ix |
buz
|
|
|
 |
МИГЪ
мигъ |
miğ |
bulut |
|
|
 |
ХИД хид |
xid |
köprü
|
|
|
 |
ИРД
ирд |
ird |
temiz
(açık)
|
|
|
 |
МИТ
мит |
mit |
kar |
Dar,
orta sesli. Daha kapalı ve Rusça’daki “o”
ya göre daha fazla iki dudak arasından çıkar. Tam
olarak Türkçe’de ki “o”
karşılığı sestir.
Aşağıdaki harf bileşimlerini okuyalım.
бо-bo |
во-vo |
го-go |
до-do |
ло-lo |
мо-mo |
но-no |
ро-ro |
фо-fo |
Aşağıdaki sözcükleri inceleyelim ve ezber fişleri
oluşturalım

БОН
- бон |
bon |
gün |
|
|
 |
НОМ
- ном |
nom |
isim(ad) |
|
|
 |
ХОС
- хос |
xoş |
ilaç |
|
|
 |
ЗОКЪО
- зокъо |
jokho |
mantar |
|
|
 |
КОМ
- ком |
kom |
vadi (boğaz) |
|
|
 |
ИХДОН
- ихдон |
ixdon
|
buzhane |
Rusça’daki “ы”
ya özdeş değildir. Daha renkli bir seslidir. Dudak ve
dilin hareketsiz durumuyla seslendirilir. Akıcı ve
düzenlidir. "æ" gibi orta seslilere
aittir fakat daha kapalıdır. Tam olarak Türkçe’de ki “ı”
karşılığı sestir.
Aşağıdaki harf bileşimlerini
okuyalım.
бы-bı |
вы-vı |
ды-dı |
лы-lı |
мы-mı |
ны-nı |
ры-rı |
фы-fı |
Aşağıdaki sözcükleri
inceleyelim ve ezber fişleri oluşturalım

ФЫД -
фыд |
fıd |
baba
|
|
|
 |
ФЫРТ
- фырт |
fırt |
oğul, erkek çocuk
|
|
|
 |
МЫД -
мыд |
mıd |
bal
|
|
|
 |
УЫНЫН -
уынын |
wının - uının |
görmek
|
|
|
 |
БЫН
- бын |
bın |
dip
|
|
|
 |
НЫВ
- ныв |
nıv |
fotograf (resim)
|
|
|
 |
РЫГ -
рыг |
rıg |
toz |
|
|
 |
МЫР -
мыр |
mır |
ses
|
|
|
 |
БЫЛ -
был |
bıl |
dudak (kenar)
|
ALIŞTIRMALAR
Lütfen boşlukları dolduralım
ИХ |
ix |
............................. |
|
|
|
бал |
............................. |
............................. |
|
|
|
ком |
kom |
............................. |
|
|
|
бын |
............................. |
............................. |
|
|
|
ныв |
nıv |
............................. |
|
|
|
рыг |
rıg |
............................. |
|
|
|
мыр |
............................. |
............................. |
|
|
|
хос |
xoş |
............................. |
|
|
|
фырт |
............................. |
............................. |
|
|
|
мыд |
mıd |
............................. |
|
|
|
фыд |
fıd |
............................. |
|