|
|
|
Абад,
Abad
Абант,
Abant
Абэдан,
Abedan
Абрэдж,
Abrec; Kuzey orta
Kafkaslarda önce soylulara ve ağalara daha sonra Ruslara karşı
savaşan çetelere verilen ad. İskit dilinden ''apartan =
soymak'' geldiği sanılmaktadır.
Абыд,
Abıd
Абыу,
Abıw; Eyüp'ün
adıgeleştrilmiş hali.
Абун,
Abun; tarihi
Adığeyde toponomik bir ad.
Агин,
Agin
Агнэжъ,
Agnejh
Агуй,
Aguy; Kıyı boyunda
bir Şapsığ yerleşim alanı.
Агуипс,
Aguyips; Adığey'in
19. yy’da diğer bir adı.
Агъур,
Ağur
Агыр,
Agır
Адажэ,
Adaje
Адам,
Adam; Ar.
kökenlidir.
Адэмэжъ,
Ademejh
Адэмэй,
Ademey; Laba ile
Kuban arasında yaşayan bir Adige kabilesi. Bu adı taşıyan bir
Adığe köyü de vardır.
Адэхъун,
Adechun m
Адыгэ,
Adıge; Ulusumuzun
beşinci yy. dan bu yana kendine takarak kullandığı addır.
Адмир,
Admir
Аднэй,
Adney
Азамэт,
Azamet
Азид,
Azid
Айтэч,
Ayteç
Акрэма,
Akrema
Албэч,
Albeç; Adığe ND
larında bir kahraman. Nart Şevay'ın kızkardeşiyle evlidir.
Nart Şevay karşısında kuvvetini denemek istese de kaybeder ve
onunla dostlukları gelişir. Nart Şevay ona şu iki hayat
felsefesini verir; a) Senden daha da kuvetlisinin olacağını
unutma. b) Başkalarına kötülük edersen bir gün karşılığını
muhakkak bulursun.
Албора,
Albora
Алдау,
Aldaw
Алджэрий,
Alceriy
Алкъэс,
Alkhes t
Алмир,
Almir
Алшагъыр,
Alşağır tk
Алсит,
Alsit
Алэ,
Ale c
Алэбий,
Alebiy
Алэдж,
Alec; ND da
yaşlılar kurultayının thamatesi. Çok uzun ömürlüdür. Çok iri
yarı ve güçlüdür. Üç yüz yaşında olmasına karşın genç bir
delikanlı gibi ata binebilmektedir.
Алэскэр,
Alesker k
Алы,
Alı c
Алхъас,
Alxhas
Алъхъо,
Alhxho k
Амзан,
Amzan
Амыд,
Amıd
Амырбэч,
Amırbeç
Амырбый,
Amırbıy;
Амырзан,
Amırzan
Амыщ,
Amış; ND kahraman,
ve evcil hayvanların tanrısı.
Анай,
Anay; Sert bir
ağaç türü.
Андок,
Andok
Андрыхъуай,
Andrıxuay; 2.
dünya savaşında nazilere karşı Ukranya'da savaşarak yaşamını
yitirerek şehid olan ozan ve kahraman.
Андэмыр,
Andemır; Adıge
Halk kahramanı. Adına destanlar söylenmiştir.
Анзаур,
Anzawır; İri yarı
kocaman ve korkusuz kişi.
Анзор-Андзор,
Anzor-Andzor
Антикъо,
Antikho; Antların
oğlu.Ünlü tarihçimiz Ş. Nogume ye göre Antlar Adığelerin
atalarıdır. Çağdaş tarihçiler ise Slav halkı olarak kabul
etmektedirler.
Анфокъо,
Anfokho t
Анхъур,
Anxhur c
Анцокъу,
Ançokhu k
Апажъэ,
Apajhe
Апэжьыкъ,
Apejikh
Апэ1эс,
Ape'as; Eli
sanaata yatkın, sanaatkar.
Арамбый,
Arambıy
Ардил,
Ardil c
Арим,
Arim
Арсэн,
Arsen
Арслам,
Arslam
Архъон,
Arxhon; ND
mitolojik bir ad, ve motif.
Арэскъан,
Areskhan t
Асйокъ,
Asyokh; 1896-1935
yaşamış olan ve Çerkes teavün cemiyetinin aktif üyesidir.
Moskova'da tıb okur ve tarihi Adığey'e yerleşir.
Аскъал,
Askhal t
Аскъэлэй,
Askheley;
Adığey'de bir yerleşim alanı.
Аслъан,
Aslhan; Ar.
kökenlidir.
Аслъанбый,
Aslhanbıy; Ar. ve
tr. kökenlidir ve Aslan beyi anlamındadır.
Аслъанбэч,
Aslhanbeç t
Аслъанкэри,
Aslhankeri; Ar. ve
Tatarca’dır.
Асран,
Asran m/d
Астемыр,
Astemır
Асхьэд,
Ashed; Ar.
Esad'dan türetilerek adığeleştirilmiştir.
Атажъукъ,
Atajhukh; Adığe
bey ve komutanlarından.
Атик,
Atik
Атикъуай,
Atikhuay
Ауэс,
Awes
Ауджэдж,
Awcec; Adığelerin,
takriben mö. 5000’lerden kalma bir tanrıdır. Zaman süreci
içinde, çeşitli kültürlerin üst üste yığılması ile anlam ve
değerini yitirmiştir.
Аулэддин,
Awleddin;
Аулъэ,
Awılhe; k
Ацумыз,
Açumız; k
Ахуэмгъуэт,
Axomghot;
Ахын,
Axın; Adıgelerin
büyük baş hayvanların tanrısı. Elindeki değneğine dayanarak
ımaklardan ve tepelerden tepelere atlardı. İri yarı, güçlü
kuvvetli biriydi. Bir hafta çalışır, diğer hafta boyu
dinlenirdi. Axın bir kız sever. Kızın babası ise evliliğe
karşıdır ve uyurken gizlice Axın'ın uzun değneğine kertikler
atar. Axın yine Şache ırmağını aşmak isteyince değneği
kırılarak ırmağa düşerek boğularak ölür.
Ахъмэтэч,
Axhmeteç; Ar.
Ahmed isminin adığeleşmiş halidir.
Ашнэдж,
Aşnec t
Ашхьэмафэ,
Aşhemaf; İlk
adığey edebiyatının ve yazı dilinin yaratıcıların-dan olan
bilim adamımızdır.
Ашынэ,
Aşıne; A. Ulusal
yazarımız.
Ащэмэз,
Aşemez; ND en ünlü
ve korkusuz kahramanlarından birisi. Nartla-ra devamlı düşman
olan devlerle mücadele ederek hepsini yok eder. Adığe ulusal
müzük aletlerinden 'kamıl' ile 'Pcheç'ıç'ı' keşf ederek
insanların istifadesine sunar. Bu aletlerle genç kızların
gönlünü ancak diğer Nart erkeklerinin düşmalığını kazanır.
Ancak kimse onunla savaşa cesaret edemez. Nart Khunıwıdı'yı
kandırarak savaştırırlar ve ikili mücadelede her ikisi de
yaşamlarını yitirirler.
Аюб,
Ayub; Ar. Eyüp'den gelmektedir.
|
|
|
|