DERBE Timur (ДЭРБЭ Тимур)
Adige Mak, 14 Ocak 2009
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız
AC Devlet Başkanı iki yıllık çalışma dönemine ilişkin olarak bugün önemli açıklamalarda bulundu ve basın tarafından yöneltilen soruları yanıtladı. Başkan, Adige Devlet Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürü Azmet Beğuş’e (Бэгъушъэ Азэмат), devlet gazeteleri Adige Mak (Адыгэ макъ; Adige Sesi; Adigece) Genel Müdürü Timur Derbe ve Sovetski Adigey (Rusça) Genel Müdürü Valeri Kondratenko, yerel gazete “Maykopsie novosti” (Maykop Haberleri; Rusça) gazetesi Genel Müdürü Zoya Koziç ve Maykop Televizyonu Başkanı Aleksandr Şeludşev tarafından yöneltilen soruları yanıtlandı.
Adige Mak: Sayın Başkan, iki yıldan beri AC Devlet Başkanlığı görevinde bulunuyorsunuz. Amaçladığınız hedeflere tam olarak ulaşabildiniz mi?
Aslan Thak’uşın: Çok şeyi amaçlamış olduğumuz doğru, bunların birçoğunu da başardık. Örneğin, yatırımlar konusunda başarısız sayılmayız. Tahtamukay rayonunda 4 milyon 697 bin 300 Rubleye mal olan “İKEA” adlı kuruluş hizmete sunuldu. Yine Tahtamukay’da 127 milyon Ruble harcanarak “Peude ot” adlı bir otomobil satış ve onarım merkezi kuruldu. 210 milyon Ruble harcanarak Adıgekale kentinde bir pirinç işleme fabrikası kuruldu ve çalışmaya başladı. Yine Adıgekale kentinde 112 milyon Ruble yatırımla bir araç-gereç/parça üretimi fabrikası yapımına başlandı, bu yıl Şubat ayı içinde bu iş de tamamlanmış olacak.
Adige Mak: Küresel mali kriz gündemin ana konusu. AC bu krizden nasıl etkileniyor? Krizi karşılamak için oluşturulan Kriz Merkezi ne gibi önlemler almayı düşünüyor?
Aslan Thak’uşın: Kriz Merkezi, finansal krizin zararlarını azaltmak ve karşı önlemler almak için oluşturuldu. Krizi önleme amacıyla, değişik görevler üstlenmiş çalışma gruplarını görevlendirdik. Ocak ayına değin kriz nedeniyle işini yitirmiş olanların sayısı 533 idi. En güç durumda olanlar, kuşkusuz sanayi sektöründe çalışanlar. “Maykopskaya” adlı ip fabrikası kriz nedeniyle kapandı, bu fabrikanın bir eşi Rusya’da yok, ama ip satamıyor. Kriz, diğer sektörlerimize o denli sert yansımadı. Biz, AC olarak banka kredisi kullanmadık, bu nedenle rahatız, banka borcumuz yok, 2008 yılı bütçesini de açık vermeden, yani borçsuz kapattık. Krizden en çok etkilenen regionlar (cumhuriyet ve iller) banka kredisi kullanan bölgeler oldu. Cumhuriyetimiz bir tarım bölgesi, bu nedenle krizden daha az etkilendik. Ürünü kaldırdık, o konuda da rahatız.
Adige Mak: Bir süre önce, Maykop Havalimanı’nın birinci sınıf bir havalimanı olması için gereken parayı bulduğunuzu söylemiştiniz. Durum nedir?
Aslan Thak’uşın: Havalimanımızın geleceği, gelişmesi, Ş’açe 2014 Kış Olimpiyatları yapılacak olması ve ona koşut olarak Adigey’de turizmin de gelişmesi gibi koşullara bağlı. “Rusya’nın Ulaşım Ağını Geliştirme” diye bir programı var, bu programın kapsamına AC havalimanları yapımı ve genişletilmesi projeleri de alınmış durumda. ”Maykop” Havalimanı kapsamında ilk proje, uçak iniş ve kalkış pistinin uzatılması ve genişletilmesi, yolcu alma yerlerinin yapılması gibi inşaatları kapsıyor. Bu iş için bu yıl Moskova’dan 535 milyon Ruble para gönderilecek. İkinci etap proje olarak, Maykop Havalimanı terminalleri ve ana terminal binası yapımı için gerekecek olan para da, daha sonra gönderilecek.
Adige Mak: 13 Mart 2007 günü AC Devlet Başkanlığı görevini devraldınız. 13 Mart günü “Rusya Gazeteciler Günü” olarak da belirlenmiş durumda. Basın ile ilişkileriniz nasıl, size yönelik eleştirileri nasıl karşılıyorsunuz?
Aslan Thak’uşın: Kimse eleştirilmeyi sevmez. Eleştiri olacak, bu bakımdan önce kendini bileceksin ve eleştirilere katlanacaksın, ancak yine de olumsuz ve nefret dolu yaklaşımları anlayamıyorum. Muhabirlerimizden birine, yazdıklarının doğru olmadığını, yazılarında öfkeli sözcüklere yer vermesinin doğru olmayacağını söyledim. Basınımızı bir bütün halinde ele aldığımızda, basınımızın dürüst bir çalışma anlayışını benimsemiş olduğunu söyleyebilirim. Çoğunlukla da iyi geçiniyoruz.
Adige Mak: Abhazya ile Güney Osetya sorunlarına ilişkin konularda, dış ülkelerde yaşayan soydaşlarımız Rusya Federasyonu’nun haklı politikalarına destek vermişlerdi. AC’inin dış ülkelerde bulunan soydaşlarımız ile olan ilişkileri, geliştirilemez mi?
Aslan Thak’uşın: Adige diasporası, sayıca -Ruslardan sonra- RF’nun ikinci diasporası. Soydaşlarımız birçok durumda anayurtlarına, Adige diyarına yardım edecek güçteler; bunu, Adigey’in de bir devlet birimi olarak içinde yer aldığı Rusya’nın görüşlerini destekleyerek kanıtladılar. “Dış ülkelerde yaşayan soydaşlarımızla ilişkilerimizi güçlendirme” adını taşıyan bir cumhuriyet programını, 2009-2011 yıllarını kapsayacak bir biçimde bir süre önce yürürlüğe koymuş bulunuyoruz. Program kültürel etkinlikleri, Adigey’i tanıtan video filmler hazırlamayı, eğitim-öğretimi ve edebiyatı geliştirmeyi ve bu doğrultudaki çalışmalara destek olmayı kapsıyor.
Barış, güzellik ve doğruluk yönünde çalışmak isteyen, ekonomimize katkıda bulunan ve ilişkilerimize değer veren her soydaşımızla bir arada ve beraber çalışmaya her zaman için hazırız.
Adige Mak: Cumhuriyetimizde turizmin gelişmesi için yatırım çağrılarında bulunduk, ancak bu çağrılar pek işe yaramadı. Niye, bir engel mi var?
Aslan Thak’uşın: AC topraklarının yüzde 30’u “koruma altındaki ulusal ormanlar”a (заповедник’lere) ve diğer koruma altındaki –sit- yerlere bırakılmış durumda. Turistik potansiyeli olan yerler, en çok da o tür, yani koruma altına alınmış yerler ve oralarda dinlenme/tatil merkezleri kurmak için yetkimiz yok. Ancak uluslararası bir kuruluş olan “UNESCO” ile bir işbirliği halinde çıkış yolları arıyoruz, sözgelişi koruma altındaki ormanlık alanların içinden yollar geçirebilir, yollar boyunca da dinlenme tesisleri kurabiliriz, böylesine bir hak elde etmek için uğraşıyoruz. Birçok Avrupa ülkesi, sorunu böyle aştı, aşmaya da devam ediyor; ormanlardan yollar geçiriyorlar.
Sıkıntımız çok ama 2008 yılında AC’ndeki turizm yatırımcıları, orman alanlarındaki açıklık yerlerde kayak tesisleri yapmak için 210 milyon Ruble tutarında bir yatırımda bulundular. Örneğin, “Leğo-Nak” adlı dinlenme tesisi ile “Gornaya” adlı bir turistik tesis için para yatırıldı, çalışmalar sürüyor, “Devekuşu Gölü” (Лагуна страусов) adlı turistik tesisin inşası için de yeni bir sözleşme imzalandı.
Adige Mak: Geçen yıl bol/bereketli bir ürün kaldırdık, ama üretici ürününü satamıyor, çok yakınıyor. Hükümet üreticiyi unuttu mu?
Aslan Thak’uşın: Rusya’nın her yerinde buğday fiyatı üç Ruble iken, Adigey’de oniki Ruble olamaz. Piyasa var, fiyat orada oluşuyor. Ancak durum böyle, ne yapalım deyip oturmuyoruz, RF Tarım Bakanlığı ile birlikte sorunu çözmeye çalışıyoruz. RF Tarım Bakanı, bizim Tarım Bakanımız Yuriy Petrov’u da yanına alıp dış ülkeleri dolaştı, birlikte çıkış yollarını araştırıyorlar.
Ürünün tamamının satılamamış olmasının, belki de teselli edici bir yanı var, hiç olmazsa ekmeksiz kalmayacağız.
Adige Mak: Siz bir biliminsanısınız, bilimsel çalışmalarınız var. Bilimsel konulu çalışmalarınızı sürdürebiliyor musunuz?
Aslan Thak’uşın: Bilimle uğraşacak zamanım olmuyor, ama bilimin yararını görüyorum, zararlı bilim diye bir şey olamaz.
Adige Mak: Cumhuriyetimiz için gerekli olan kadroları oluşturmaya çalışıyor musunuz? Sözgelişi Rusya’nın değişik köşelerinde öğrenim görmekte olan gençlerimizle ilişkilerinizi sürdürüyor musunuz?
Aslan Thak’uşın: Bir süre önce Moskova’da okuyan öğrencilerle bir toplantı yaptım. Okullarını bitirdiklerinde Adigey’e dönüp bizimle birlikte çalışmalarını önerdim. Bazılarının dönmek istediklerini anlıyorum, ama çoğundan kuşkuluyum. Hükümetimiz o konuyla da ilgileniyor, okuyanlar meslekleri ile ilgili iş bulabilecekleri yerleri araştırıyor ve o gibi yerlere yöneliyorlar.
Adige Mak: Sayın Başkan, siz kesintisiz spor yapan biri olarak biliniyorsunuz, yeni stadı da siz yaptırdınız. Daha başka sportif tesisler yaptırmayı düşünüyor musunuz?
Aslan Thak’uşın: Gerekli alt yapıyı oluşturmadan sporu, beden eğitimini (физическэ культурэ) geliştirmek sözkonusu bile olamaz, alt yapı çalışmalarımız sürüyor. Cırakıy (Джыракъые) ve Bjıhakoyej (Бжыхьэкъоежъ) köylerindeki sportif amaçlı dinlenme tesislerini tamamladık, genç futbolcuların hazırlık çalışmalarını sürdürecekleri cumhuriyet merkezi de tamamlandı, futbol maçları için tamamlanmış toplam 26 stadımız var. Şimdi Cumhuriyet Stadı inşası gibi büyük bir proje üzerinde çalışıyoruz. Cumhuriyet Stadı projesini, “2006-2015 yılları RF Beden Eğitimini Geliştirme” federal programı kapsamına aldırmaya çalışıyoruz. Bu çalışmalara uyumlu ve koordineli olarak, cumhuriyetimizdeki okullar için gerekli sportif gereçleri de sağlamaya çalışıyoruz.
Adige Mak: Biliyoruz, vaktiniz çok kısıtlı, son soru: kitap okumaya zaman ayırabiliyor musunuz? Şu an okumakta olduğunuz bir kitap var mı?
Aslan Thak’uşın: Bu son günlerde Eski Yunan’a (Antik Yunanistan’a) ilişkin yazılar okuyorum. Bu yazılar içinde ilgimi çeken şey, eski insanların kendi günlerinde yaşadığı ve karşılaştığı sıkıntı/sorun ve hatalar, günümüzde de devam ediyor, bunları aşamamış durumdayız. Çalışmalarımda, Eski Yunan’ı anlatan tarihsel yazılar bana yol gösteriyorlar, hataları aşmamda bana yardımcı oluyorlar, beni hatalı adımlar atmaktan vaz geçiriyorlar.