KITIJ Cemil Biçer Yazılarımda zaman zaman, dedemin rahle-i tedrisatından edindiğim özlü sözleri kullanırım. Bu metaforik sözlerden en sevdiğim örnek: "Zıgoreke kıphoupser wuipşe yıl ohumke kıpşoguğır" özdeyişidir. Mealini aşağıda açıklayacağım. Ulu…

KITIJ Cemil Biçer Çocukluğum büyük büyük dedemin 1864 yılında kurup soyunu idame ettirdiği Kızılot köyünde (Wuśpl'ıj hable) geçti. Şpaşiqo KITIJ Smayll dedem rahmet-i rahmana kavuştuğunda 110 yaşında idi. Uzun boylu…

KITIJ Cemil Biçer Antik Yunan mitolojisinin "aşk" ve "güzellik" tanrıçası Afrodit’ten adını alan, cinsel gücü artıran her türlü yiyecek ve içeceğin vücut kimyasında oluşturduğu cinsel uyarıyı sağlayan bitkilere verilen isimdir.…

KITIJ Cemil Biçer Dışarıda pırıl pırıl parlayan bir güneş, misü amber misali kokan bahar müjdecisi çiçekler, güller... Ulu dedem, soylu Şapsığ Şpaşigo Kıtıj Smayll, böyle günler başladığında: "Hantarkoxeme wered kaome…

KITIJ Cemil Biçer Okumayı üç yaşında öğrendim. Bu bir abartı değil. Babam, Köy Enstitülü bir öğretmendi. Onunla birlikte, ağzımda emzik, Anadolu’nun köy okullarında büyüdüm ben. Babam, beni kızdırmak istediği zamanlarda,…

KITIJ Cemil Biçer Öğrencilik yıllarımdan bu yana siyasetin öznesi olmaya hevesliyim. 1980 öncesine dayalı lise ve üniversite yıllarımda, masum öğrenci dernekleri içinde yürüttüğüm politika heveslerimi İstanbul varoşlarında, kimsesiz viran duvarlara…

KITIJ Cemil Biçer Dedemin tek erkek çocuğuydu Hasbi dayım. Bebekliğinden itibaren el bebek, gül bebek büyütülmüş; düşmeden eğilmemişti. Giyimi, kuşamı, davranışlarıyla tipik bir Çerkes mirasyedi mahdumuydu... Bekârdı, hiç evlenmemişti. Gençliğini…

KITIJ Cemil Biçer Mekânı cennet olsun, rahmetli nenem Göşefij öldüğünde 105 yaşındaydı... "Mekânı cennet olsun" temennim rutin duamızdır; ağız alışkanlığı, en ceberrut tavuk hırsızı tilkiler için bile terennüm edilen bir…

KITIJ Cemil Biçer Kaf Dağı'nın otokton halkları ÇERKESLER, asil insanlardır. Benim gibi olur olmaz yerde, olur olmaz zamanda atar yapıp küfretmezler. Hayatlarını mistik bir uhulet ve suhulet ikliminde sürdürürler. Bu…

KITIJ Cemil Biçer Bizim köyün Çerkesleri, çok bilmişlikleriyle maruftur. Gerçi bu "çok bilmişlik" sadece bizim köyün Çerkeslerine ait bir özellik değildir. Çerkesler genetik olarak "çok bilmişlerdir"... Kendimi unutturmamak için ara…

KITIJ Cemil Biçer Yaş kemale erince, arz-ı mev'udun özlemi çökmeye başlıyor yorgun yüreklere. Kafdağı'nın diasporadaki son temsilcisi olan neneciğim, ömrünün son yıllarında "demansif" bir derde düçar olmuştu; ama Kafdağı'na ait…

KITIJ Cemil Biçer Düello, Orta Çağ aristokratlarının haysiyetleri saldırıya uğradığında muhataplarıyla hesaplaşmak için başvurdukları bir bireysel kavga yöntemidir. Onurunun zedelendiği hissine kapılan kişi, kendisine hakaret eden kişiyi herkesin önünde düelloya…

KITIJ Cemil Biçer Çerkesler, son derece soğukkanlı insanlardır; adeta sinirleri alınmış gibi en can acıtan durumları bile sakin ve soğukkanlı bir şekilde karşılarlar. Önceleri, bu durumun genetik bir karakter özelliği…

KITIJ Cemil Biçer Veliaht prensimiz Bilâli Bey, yerli ve yabancı basın temsilcilerine verdiği demeçte; "İsrail bugün Türkiye’den korkuyor; çünkü ‘iş başında imam hatipli milliler var...’" demiş... Sosyal medyada her cinsten…

KITIJ Cemil Biçer Türk sanat mûsikisi meftûnuyum, ruhsal gelgitlerim nüksettiğinde makamdan makama şarkılar mırıldanarak ruh dinginliğimi sağaltırım. Râst, Segâh, Hüseynî ve Nihâvend makamları, diğer makamlara göre daha belirgin bir şekilde…

KITIJ Cemil Biçer Zaman içerisinde yarına veya düne yolculuk mümkün müdür? An itibarıyla fiziksel olarak böyle bir yolculuk fiilen mümkün değildir. Ama sosyolojik olarak "düne" ve "yarına" yolculuk çok kolay…

KITIJ Cemil Biçer Yaşlandıkça duygusallaşıyorum, gerçi ben gençliğimde de oldukça romantiktim. Öğrencilik yıllarımda göz altına alındığımız eylemlerde soruşturma yaparken siyasi şube polisleri işkence yaptıkça ağlardım... Ben ağladıkça onlar "karı gibi…

KITIJ Cemil Biçer Edirnekapı Mezarlığı'nda, yorgun bir tiyatro kostümü gibi toprağa yaslanmış, kalpaklı bir silueti olan mezar taşı gözüme çarpıyor. Üzerindeki yosunları elimle temizliyorum; "Ümerâ ve guzât-ı çerâkiseden İsmâil Bey'in…

KITIJ Cemil Biçer Hayatın akışı içerisinde bazı "an"lar vardır; unutulmaz, unutulsa bile her hatırlandığında buruk bir tat ile yorgun belleğimizde canlanır. Herkes meşrebince adlandırır bu anıları; kimi "mesel" der, kimi…

KITIJ Cemil Biçer Arşiv düzenlemesi yaparken zaman zaman benim de "fabl" türü denemelerim olduğunu gördüm. Benim yaşadığım ülke koşulları La Fonten üstadın yaşadığı ülke koşulları ile kıyas bile edilmeyecek kadar…

KITIJ Cemil Biçer 1970'lerin ortalarında İstanbul'da okuduğum lisenin kitaplık ve kütüphane kolu başkanıydım. "Başkanlık" dediğime bakmayın, canım, o işin egosantrik atraksiyonu, iş bildiğiniz angarya, sanmayın ki "sadaret" makamı... Okuduğum lise,…

KITIJ Cemil Biçer Ben dilde öze dönmeyi savunanlara imrenirim, ama çoğunlukla öz Türkçe sözcükler yerine Farsçasını kullanmayı yeğlerim yazılarımda, zira Fars dilinde büyüleyici bir akustik olduğuna inanırım. Fâsih; cümlenin yerinde…

KITIJ Cemil Biçer Kurtlar Vadisi’nin Polat Alemdar’ı gibi sırtını devlete dayayan sözde yurtseverler; partili yandaşlarını toplayarak gazete basan, gazeteci dövenler; iktidarın gücüne güvenerek racon kesenler; histeri krizine kapılıp mezhep, etnik…

KITIJ Cemil Biçer "Anadolu evimdir" diye başlayacağım yazıma abartılı bulacaksınız; buna rağmen diyorum ki "Anadolu evimdir benim." Yedi ilkim dört diyar, karış karış bilirim her yanını desem inanın bana. Bilmek…

KITIJ Cemil Biçer Gökyüzünde her yeni ay gördüğümde, çocukluğumdan birileri seslenir sisli bir bulut perdesinin ardından, uzansam dokunacak kadar içimde, seslensem koşup gelecek kadar yakın. Hem anneannemin hem de babaannemin…

KITIJ Cemil Biçer Kimi diyor, ayrılık yarı ölmektir, kimi diyor ayrılık "mutlak vuslatın giriş kapısıdır". Bana sormayın, ben gam ehliyim, objektif olamam bu soruyu cevaplarken... Ama benim yerime Karacaoğlan cevaplamış…

KITIJ Cemil Biçer Hayatlarındaki her günü, her olayı en ince ayrıntısına kadar hatırlayan ve asla unutmayan “farklı” insanlar vardır. Tıp literatüründe buna unutmama hastalığı (Hipertimezi) denir. Sanırım ben bir "hipertimezi"…

KITIJ Cemil Biçer Yıl 1864, aylardan mayıs… Novorossiysk Ticari Deniz Limanı tarafından işletilen liman tüm yıl boyunca kullanılabilmekte olup aynı zamanda Rusya Deniz Kuvvetleri Karadeniz Filosu’nun konuşlandığı bir deniz üssüdür.…

KITIJ Cemil Biçer Başarının gizemi kendi iç disiplininde gizlidir, bu disipline uyumlu yaşayanlar kendi hayatlarında başrol oynarlar. Ülkem insanları her işlerini "rastgele" bir tevekkül ile yapma kültüründen geldikleri için yaşamları…

KITIJ Cemil Biçer Diyalektik, eski Yunancada “karşılıklı konuşma”dır ve Batı dilinde tartışma sanatı, münazara, tez-antitezle akıl yürütme anlamında kullanılmıştır. Diyalektik, bir düşünme, araştırma, değerlendirme yoludur ve yöntem olarak karşıt kavramların,…

KITIJ Cemil Biçer "Dervişin zikri neyse, fikri de odur" derler. Günlük konuşma dilinde çok sık kullandığımız bir deyimdir "sittin sene" sözcüğü. Sosyal medya yazılarımda ben de sık sık kullanırım bu…

KITIJ Cemil Biçer Liderliğin yüzlerce tanımı ve açılımı var. Ben liderliği bir yönetim fonksiyonu olarak görmüyorum. Herkes kendi kendinin lideridir. Liderlik, illa ki, birilerini harekete geçirmek değildir. Liderlik fonksiyonu; insanları…

KITIJ Cemil Biçer Her köyün, her mahallenin bakıp beslediği bir delisi, bir meczubu vardır. Anadolu kültürünün kadim özelliğidir bu, belki de en insani olanı...! Anadolu insanı, meczup tipleri "eserli" ve…

KITIJ Cemil Biçer Birkaç ay sonra 65 yaşıma gireceğim. Yarım asrı aşkın bu uzun ve meşakkatli yılların ardından baktığımda hayatım, bir sis perdesi üzerinde siyah beyaz bir Yeşilçam filminin fragmanları…

KITIJ Cemil Biçer "Bir zamanlar küçük ve tatlı bir kız vardı; kim görse ondan hoşlanırdı, özellikle de büyükannesi. Öyle ki, torununa ne vereceğini bilemezdi. Bir keresinde ona kırmızı kadifeden bir…

KITIJ Cemil Biçer Mavi siyaha boyanmış saçları, derin yüz çizgileri, ve kıpkırmızı rujuyla karşımızda oturuyor kadın... Bir senfonik şarkı gibi hayatını anlatıyordu. Ne anlattığından çok ellerine bakıyorum. Eller, çorak bir…

KITIJ Cemil Biçer Obsesif kompulsif biri olacağım küçüklüğümden belliymiş. Hani eskilerin sağduyunun imbiğinden süzülüp demlenmiş özlü sözleri vardır; mantık skalasına vurduğunuzda pek anlam ifade etmiyor gibi görünse de her harfi…

KITIJ Cemil Biçer Biz böyle miydik yoksa sonradan mı sapıklaştık? Muhtemelen hep böyleydik; kitle iletişim araçlarının yaygın olmaması, feodal baskılar, hepsinden önemlisi erkek egemen toplum yapısı ve daha birçok nedenden…

KITIJ Cemil Biçer Bu topraklar tarih kitaplarında "Diyar-ı Rum" olarak geçer. Bu coğrafya halklarında üretim ilişkilerinden kaynaklı her türlü desise, dübârâ, hile bulunur. Bu tespitten hiç kimse gocunmasın; sosyolojik tespitlerde…

KITIJ Cemil Biçer Cami avlusunda miting yapıp, muhaliflerine dinsiz, imansız, komünistler diyerek aklı sıra ayar çeken müptezel, şimdi de toplumsal kardeşlik söylemine sarılıp mâşeri vicdanların rahatlatılması gerekliliği söylemine başladı. Maşeri…

KITIJ Cemil Biçer Dünya lideri Cumhurbaşkanımızın seçim sonuçlarını değerlendirdiği konuşması 22 yıllık iktidarları döneminde yaptıkları yenilikleri ve gelişmeleri (!) övmek için sarf ettiği sözler, bana Fransız düşünür Buffon'un; "Le style…

KITIJ Cemil Biçer Kutsal kitaplar "vahy" edildikleri dönemler için muhakkak ki bir anlam ifade ediyorlardı, ancak aradan geçen binlerce yıl içerisinde gelişen uygarlık ve insanoğlunun doğa karşısında ki kazanımları kutsal…

KITIJ Cemil Biçer Atina’da önemli bir soruna çözüm aranırken kürsüye fikrini söylemek için filozof Demostenes çıkar! Ancak kekeme olduğundan sözünü dinletemez. İnsanlar sürekli kendi aralarında konuşmakta, filozofu dinlememektedir. Bunun üzerine…

KITIJ Cemil Biçer Türkiye Cumhuriyeti devleti, siyasal, kültürel ve ekonomik mirasını devraldığı Osmanlı devletini de sayarsak 1316 yıllık yaşamının en kritik dönemini yaşamaktadır. Ölür mü? Sanmıyorum. Genelde ağırlıklı olarak sömürge…

KITIJ Cemil Biçer Ben ilkokulu birleştirilmiş sınıflı köy okulunda okudum. Anıların sisli bulvarından 60 yıl geriye doğru baktığımda; sarı saçlı, mavi gözlü, çilli çocukluğumun yaşamaya doymadığım anlarını görüyorum... Derse başlamadan…

KITIJ Cemil Biçer Ekim1879 Osmanlı Sarayı Kostantiniye. Büyük salona icabet eden sultan II.Abdülhamid dik pervasız deli bakışlı 1.95 boyundaki paşanın önünde duruyor ve "sizi kutluyorum devleti bir tehlikeden kurtardınız hizmetiniz…

KITIJ Cemil Biçer Klasik dünya masallarıyla büyüdüm ben. Kütüphanemin en kâllavî rafı çocuk edebiyatının ünlü masal kitaplarıyla doludur. Altmış kûsür yaşıma geldim hâlâ okurum bu masalları ve aynı hâz ve…

KITIJ Cemil Biçer Çok manidar bulduğum bir özdeyişin Latince ifadesidir, başlıktaki sözcük. Entelektüel görünme kaygısı ile yazmadım bu başlığı, Uygar dünya insanlarının bir yaşam ilkesine dikkat çekmek istedim ya da…

KITIJ Cemil Biçer Lilith, Musevilik ve Hristiyanlık apokrif inançlarında Âdem'in ilk eşidir. Efsaneye göre; ilk insan Adem ile aynı anda aynı topraktan yaratılmıştır. İlk kadın ve ilk feminist olarak anılmaktadır.…

KITIJ Cemil Biçer Konu başlığını okuyup hakkımda önyargı oluşturmayın sakın! Amacım bir inanç önderine methiye düzmek filan değil. Beni bilenler bilir, bilmeyenlerde sorar öğrenir. Yaşam felsefem her türlü farklılıklara aynı…

KITIJ Cemil Biçer Dünya satranç şampiyonu Anna Muzychuk çarşaf giymek istemediği için unvanı koruma şansını yitirdi. Dünyaca ünlü Ukraynalı satranç şampiyonu Anna Muzychuk, ikinci sınıf insan muamelesi görmemek adına Suudi…

KITIJ Cemil Biçer Emeklilik yaşamımı Samsun'un güzel bir Çerkes köyünde sürdürüyorum. Mutlu muyum!? Bu soruyu emekliliğimin ilk günlerinde sorsaydınız, "Evet... Hem de çok mutluyum.." diye yanıtlardım. Zaman geçtikçe sorunlar oluştu!…

KITIJ Cemil Biçer Zafer Çarşısı’nda mevzi alır, “Strangers in the nigt ” Sloganı atardınız.. Akşamüstleri korsan mitinglerde. önemserdik sizi… Küba’dan ithal CHE gibiydiniz… Ankara’nın ayazı meşhurdur, Boynunuzda kan kırmızı kaşkollarınız…

KITIJ Cemil Biçer Subliminal mesajlar, insanlar tarafından bilinçli olarak anlaşılmayan ancak bilinçaltına iletilen ve etkili olan mesajlardır. Bu mesajlar sayesinde, hedeflenen davranış ve fikir değişiklikleri sağlanır. Bilinçaltı ise doğduğumuz andan…

KITIJ Cemil Biçer 80'li yıllarda "Ülkem Avuçlarımda Saklı" isimli şiir kitabım yayınlanmıştı. Bir edebiyat dergisi genç bir muhabirini göndermişti kitabım hakkında söyleşi için. Söyleşinin bir yerinde genç kız "Sizce şiir…

KITIJ Cemil Biçer Dindar olduğunu söyleyenlerin çoğu, ahlakla ve vicdanla yaşamıyor. İbadeti 'cennet için yatırım' amacıyla yapıyor. Klasik bir pragmatizm örneği. Ortadoğu kökenli tüm dinlerdeki ibadet ritüellerinde ve fiillerde en…

KITIJ Cemil Biçer Diyanet işleri başkanı, "Solaklık" şeytani bir patolojidir, sol elini kullananlar acilen tedavi edilmelidir..." mealinde herzeler yımırtladı! İflâh olmaz bir yesarî -solak- olmam sebebi ile cevap hakkımı kullanıyorum.…

KITIJ Cemil Biçer Uzun süreli ayrılıkların ertesinde Çarşamba'ya döndüğümde yaptığım ilk iş Göğceli mezarlığını ziyaret etmek olur. Sanırım bu yaş ve yaşanmışlıkla ilgili bir ruh hâli olsa gerek, yaşı kemâle…

KITIJ Cemil Biçer Yapay zekanın geliştirilmesinde kullanılan algoritmalarla çalışan 'Chatbot'lar, kendi kendilerini geliştirebilmeleri ve diyalog becerilerini artırabilmeleri için başlangıçta tamamen serbest bırakılmıştı. Araştırmacılar bu süreçte 'Chatbot'ların insanlara özgü pazarlık etme…

KITIJ Cemil Biçer Hüda-i nâbît topraklardır bu coğrafya! Toprağı ayakkabınızın burnu ile eşeleyin tarih fışkırır... Binlerce müzemiz var, açığı var, kapalısı var, yarı açığı var, tarihi eserlerimizi sergilediğimiz. Bir yenisi…

KITIJ Cemil Biçer Siyaset termilojisinde, bilgisi ve yetkinliği olmayan geniş halk kitlelerinin desteğini alan popülist siyasetçilerin devlet yönetiminde mutlak güç elde etmesiyle oluşan bir yönetim şekli olarak tanımlanır. 20 yıllık…

KITIJ Cemil Biçer Diyalektik temelde karşıtlıkları analizinin merkezine alır. Modern anlamda diyalektik yönteme göre hiçbir şey durağan ve değişmez değildir, şeyler sürekli hareket ve değişim halindedir. Deneyimlediğimiz hareketin kaynağı maddenin…

KITIJ Cemil Biçer Yazılarımda çok sık ve olur olmaz yerlerde kullandığım imgedir (...). Sevdiğim ve çok önemsediğim bir üniversite arkadaşım sormuştu "Nedir bu üç nokta sevdası?" diye. "Üç nokta aşk'tır...…

KITIJ Cemil Biçer 12 Eylül faşist fırtınasına yakalandığımda rutubetten çürümüş mahzenlerde haftalarca aç, susuz bokun içinde tutsaklığı yaşarken, içimden hep bu cümleyi terennüm ederdim: Her şeyin bir sonu vardır! Adeta…

KITIJ Cemil Biçer Sosyoloji, tüm bilim dalları gibi çok önemlidir. Belki de tüm bilimlerin kaynağı olan insan-toplum ilişkisini konu etmesinden dolayı "en önemlisi"... Dün ilçemizde silahlı bir saldırı sonucu aynı…

KITIJ Cemil Biçer Anadolu insanı ferasetlidir. Hem de genetik kodlama yolu ile gelir bu özellileri binlerce yıl ötesinden. Mesleğim gereği Anadolu coğrafyasını karış karış gezdim, "gezdim" dememe bakmayın, bu sizin…

KITIJ Cemil Biçer Vahşi kapitalizmin devasa mimarili AVM adı verilen alışveriş binalarının rengarenk ışıklarla bezeli vitrinlerinde insanın bilinçaltını etkileyerek tüketime yönlendiren çok uluslu marka satan mağazalarında her keseye ve her…

KITIJ Cemil Biçer Fakülte son sınıfta coğrafya bölümü olarak Pamukkale travertenlerini incelemek üzere bir eğitim gezisi yapmıştık. Gezimiz yarı eğitim,yarı turistik gezi amaçlı olduğundan kampımızı güzel bir köyün yanına kurduk.…

KITIJ Cemil Biçer "Bir ülkenin dış politikası o ülkenin kuruluş felsefesinin türevidir. Seçimle iş başına gelen hükümetler, dış politikalarını kendi programlarına göre oluşturur ve uygularken bu kuruluş felsefesinin temel parametrelerinin…

KITIJ Cemil Biçer Yaş kêmale erince arz-ı mevud'un özlemi çökmeye başlıyor yorgun yüreklere. Kafdağı’nın diasporadaki son temsilcisi olan nenejim ömrünün son yıllarında "demansif" bir derde dûçar olmuştu ama Kafdağı’na ait…

KITIJ Cemil Biçer Victor Hugo, 19. yüzyıl Fransız Edebiyatı’nın baş aktörlerinden; romantik gerçekçiliğin en önemli yazarlarından, romancı, oyun yazarı ve nitelikli bir şair. “Bir İdam Mahkumunun Son Günü” adlı romanında,…

KITIJ Cemil Biçer Kafdağı’nın onurlu halkı Çerkeslerin çok manidar bir özdeyişleri vardır; "Misafir ev sahibinin onurudur!" derler ve bu özdeyişin gereğine göre hareket ederler. Düşmanları dahi olsanız Çerkeslerin hanesinde iseniz…

KITIJ Cemil Biçer Yıl 1864, aylardan mayıs... Novorossiysk Ticari Deniz Limanı tarafından işletilen liman tüm yıl boyunca kullanılabilmekte olup, aynı zamanda Rusya Deniz Kuvvetleri’nin, Karadeniz Filosu'nun konuşlandığı bir deniz üssüdür.…

KITIJ Cemil Biçer Erkek milletinin hayatında anlatmaya doyamadığı iki olay vardır, biri av hatıraları, diğeri askerlik hatıraları. Ama illâ ki, askerlik hatıraları her anlatışta aynı olaya yeni bölümler eklenir, eklendikçe…

KITIJ Cemil Biçer Öğretmenliğimin ilk yıllarıydı. Öğretmenlik bizde aile mirası gibidir. Büyük dedem Şpaşiğo Kafkasya’da Ecips Köyü’nün hem imamı hem din öğretmeniymiş. Babam Akpınar Köy Enstitüsü mezunu cumhuriyetçi, yurtsever bir…

KITIJ Cemil Biçer Babaannem, ailemizin neşesi. Elli küsur yaşıma geldim onun gözünde hala "sarı Moskof'um" diye sevdiği bir çocuğum. Öfkelense de sevse de kırlaşmış sarı saçlarımı koparırcasına çeker damarlarından akan…

KITIJ Cemil Biçer Çocukluğum çok güzel bir Çerkes köyünde geçti. Çerkesler güzel insanlardır, barışçıldır, doğayı severler ve korurlar. Ağaç onlar için kutsal bir varlıktır. Aileyi veya toplumlarını igilendiren önemli kararları…

KITIJ Cemil Biçer Mekteb-i Mülkiyeli olmak bir ayrıcalıktır! Bu okul mensupları hangi ahvâl ve şeraît içinde olurlarsa olsunlar birbirlerine karşı pozitif ayrımcılık gösterirler, kardeşlikten öte bir duygusal bağ oluşur aralarında.…