P. J. Şevlokue
Kafdağı Dergisi Nisan 1987
Çev: Ergün Yıldız

Tiyatro, dans, müzikal.

Adigeler çok uzun yıllar yukarıda saydığımız bu alanlarda başka halkların, ulusların yazarlarına, artistlerine ve müzisyenlerine özenerek yaşayagelmişlerdir.

Oysa bu gün 50 yılı aşkın bir zamandır çalışmalarda bulunan Kaberdey-Balkar dram tiyatrosu övünç kaynaklarımızdan bir tanesidir. Adigelerin kendi operaları, baletleri, artistleri, Kabardinka gibi Nalmes gibi dünyaca bilinen dans guruplarımız var bu gün.

Bunun yanısıra Kafkasya genelinde ve Rusya içinde bilinen Terekli Kızlar, Nartlar Meclisi, Şecem’i Aşanlar, Antlaşma, Mutluluk ve daha şu an sayamadığım irili ufaklı pek çok opera, dans, tiyatro ve çeşitli gösteri gruplarımız vardır.

Ayrıca Baksan’da bulunan Halk Tiyatrosu’da Kaberdey’de ve komşu halklarda bilinen sevilen bir amatör tiyatro organizasyonudur. Özellikle Adige, Asetin ve Dağıstan yazarlarının oyunlarını sahneye koyan ve yöresel bir nitelik taşıyan bu gurup sürekli tüm Rusya genelinde yapılan gösterilerde sahneledikleri oyunlarla pek çok kez birincilik ödülleri kazanmıştır.

Bu saydığımız guruplar arasında profesyonel tiyatro niteliği taşıyanlar daha çok yabancı yazarlar ve klasikler konusunda yoğunlaşmaktadırlar.

Kaberdey Dram Tiyatrosu’da bu konuda ödüller kazanmış bir başka gurubumuzdur.

Ancak benim unutamadığım olaylardan bir tanesi Baksan Halk Tiyatrosu’nun profesyonel tiyatrolarla boy ölçüşebilecek bir başarı ile Moliere’in oyunlarını sahneleme başarısını göstermesiydi. Pek çok kimsenin ve hatta kendilerinin de ummadığı bir başarı ile ilk oyunlarını sahnelediklerinde rejisör Beykaldı Battal’ın gözlerindeki mutluluk bu gün gibi aklımdadır hala.

Tiyatro guruplarımızın en önemli yardımcısı olan Nalçik’teki Halk Sanatevi’nden söz etmeden geçemeyeceğim burada.

Tiyatro ve gösteri guruplarımızın her türlü dekor, giysi ve sahne düzeni gibi gereksinmelerinde en büyük destekleyici olarak her oyunda mutlak emek sahibi bir diğer organizasyonumuz da onlardır ve bu kurumun samimi çabalarını ve sahne sanatlarına verdiği desteği unutmamak gerekir.

Halk kültürümüzün katettiği yoldan ve gösterdiği başarılardan sözedince bu alanda hizmeti geçen fedakar insanlarımızın hepsini tek tek anımsamak bir vefa borcudur elbette. Dışek Muhamet, Uehıute Abdullah, Khuehu Tsutse, Bahtır İsmail gibi yazarları; Bahue Betal,Kabarde Musa, Ğukıe Aişet, Meremıkue Fatimet gibi artistleri ve elbette burada sayamadığımız bu kişiler gibi onlarca emektarı.

Ancak burada asla kısada olsa sözetmeden geçemeyeceğimiz bir isim daha var ki, o da Kaberdey Halk Tiyatrosunun kurucularından birisi olan Şeriy Azrum’dur.

Şeriy Azrum savaşta geçen dört yılı bir kenara koyarsak gençliğinden başlayarak tüm yaşamını Adige tiyatrosuna vermiş, genç yaşta gönül verdiği tiyatro üzerine üniversite eğitimini Moskova’da tamamlayıp vatanına dönerek 26 Ağustos 1940 yılında açılan Kaberdey-Balkar Tiyatrosu’nun kuruluşunda önemli rol üstlenmiştir. 20 yılını verdiği tiyatrodan, genç yaşta ölümü kopartabilmiştir onu

Bu süre içerisinde oynadığı roller ve tiyatroya verdiği emek ile Adige tiyatro tarihine adını yazdırmış, Adige tiyatrosunun ayrılamaz bir parçası durumuna gelmiştir.

Şeriy Azrum ile başlayan bu dönem, Jıgun Time, Tokıuy Huseyin, Sibeç Bıhue gibi genelde tüm Sovyetlerde tanınan dünya klasiklerinde rahatlıkla rol alan ve özelde Şorten Askerbiy gibi, Aksıre Zelimhan gibi, Hamzatov gibi yazarların eserlerinden uyarlanan oyunlarla da kendi halkına yüzünü dönmüş profesyonel sanatçıların fedakar çabaları ile bu günlere gelmiştir.

Bu gün Adige tiyatrosu “kültür yaratmak” anlamında çok kısa bir zaman sayılabilecek bir sürede burada kısaca değinmeğe çalıştığımızdan çok daha öte ve kıvanç duyabileceğimiz bir yerdedir.