ADİGE YAZAR AÇUMIJ MARİNE’NİN İKİ DÜNYASI

Adige Mak
14 Şubat 2025

Adigece yazan yazar sayısı azaldı diyoruz ama Adigece (Çerkesçe) yazan beklenmedik yeni isimlerle de karşılaşıyoruz. Açumıj Marine de bunlardan biri. Marine, 25 yıldan beri Yablonovski (1) beldesindeki N 3 Lisesi’nde Rus dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalışıyor ve yazılar yazıyor. Öğrenciliğinden beri şiir yazan öğretmenin elinden artık yeni yeni romanlar çıkıyor; Rusça ve Adigece yazıyor. Romanlarından sonuncusu, 2024 yılında yayımladığı “İki Dünya” (ДунаитIу) romanı. Bu romanıyla Açumıj Marine’yi tanımış oldum.

Açumıj (Şhalaho) Marine, Pseytuk köyünde (2) doğdu. Liseden sonra Adige Devlet Üniversitesi’nin Filoloji Fakültesi’nden mezun oldu. 1996 yılından beri Yablonovski’deki lisede öğretmenlik yapıyor. Adigey’in tanınmış önde gelen öğretmenlerinden ve günümüz Adige edebiyatının güçlü kalemlerinden biri. Günümüzde Adigece tarihi yazılar yazılıyor, ancak günümüzü ve günümüz yaşamını anlatan kitap sayısı az.

“İki Dünya” romanını internette gördüm ve kitabı hemen aramaya başladım. Adige Cumhuriyeti kıdemli gazetecilerinden Teşu Svetlan’da romanın bulunduğunu öğrendim ve elden ele değiştirerek romanı okuduk. Kitabın adı “İki Dünya” (ДунаитIу), özü/çekirdeği: Adigelerin dünü ve bugünü. Yazarın çizdiği tanıtım yolu da ilginç. Romanın başkahramanı İslam, günümüzde yaşayan bir insan tipi.

Yazar, rüyasında atalarımızla buluşuyor. Aralarına karışıp konuşurken Kafkas Savaşı gözlerinin önünde canlanıyor, savaş içinde hayran kaldığı birini de buluyor. Ardından rüyada gördüğü kişilerin izini sürmeye başlıyor ve bu kişilerin gerçekten yaşamış olduklarını öğreniyor. Kitabı okuyan biri yazara birçok soru sorabilir. Eski dünyada yaşamış olan Adige yerleşimi Abınhabl köyü, şimdiki Pseytuk köyünün biraz yukarısında bulunan eski bir köy.

Adige Mak: Romanlarına konu olan süjeleri (kahramanları) nasıl buluyor ya da nerelerden alıyorsun?
AÇUMIJ Marine: Hepsini toplum yaşamı içinden alıyorum. O gibi karakterleri düşünce dünyamın birer ürünü olarak üretme düzeyine henüz ulaşabilmiş değilim. Başlayıp da tamamladığım bir düşünce ürünüm de yok.

Adige Mak: Ama “İki Dünya” romanına ilginç bir giriş yapmayı başarmışsın: Dünü ve bugünü rüyada birbirine bağlıyorsun. Bu yolu nasıl buldun?
AÇUMIJ Marine: Akrabamız Şhalaho Rahib Türkiye’de yaşıyor. Bir buluşmamızda bana şöyle demişti: “Şhalaholar ülkeyi terk ederlerken, 1913-1915 yıllarında (Şhalaholar en son göç edenlerdi), iki kız kardeş ata toprağında kalmıştı. Ne olduklarını öğrenemedim. Adigey’e geldiğimde Penehes (3) köyüne gidememiştim.” Araştırayım diye köye gidip Rahib’in söylediklerini anneme anlattığımda, o Penehes köyünde büyütülmüştü. “Bu anlattığın kişi, ninemin ninesi.” dedi annem.

Olayı daha derinlemesine araştırdığımda, annemin ninesi ve onun da ninesi olan çocuk, küçük yaşta geride, ata yurdunda bırakılmış olan kız çocuğu idi. Şhalaho ailesinden çıkıp Açumıjlara, Açumıj ailesine (4) gelin gitmişti. Öteki kıza da ulaştım; Hunelere (4) gelin olmuştu. Ona bakıp yaşamdan bu kişiyi alsam, diğer kişinin izini sürsem diyerek romanımı yazmaya başladım. “İki Dünya” adlı romandaki yaşlı Sefer’le karşılaşmam da ilginç oldu.

Adige Mak: “İki Dünya” (ДунаитIу) romanı ile neyi anlatmayı amaçladın?
AÇUMIJ Marine: Çoğunlukla kadınlar konusunda yazılar yazıyordum. “Kefaret” (Искупление) ve “Melaike Cennete Dönüyor” (МэлаIичым джэнэтым егъэзэжьы) adlı kitaplarım bu gibi konuları işliyor. “İki Dünya” romanıma buradan başlamak istemiştim. “Kadınlar üzerine yazdıkların beğeniliyor, politik konulara hiç girme.” diyenler oldu. Ama “önümü kesmeyin” dedim ve onları dinlemedim.

Adige Mak: Şu sıralar yeni bir çalışman var mı?
AÇUMIJ Marine: Evet. Bugün iki uzun öykü yazıyorum. Biri Adigece, diğeri Rusça. Konuları farklı. Rusça yazmaktan yorulduğumda bırakıyor ve Adigece yazmaya başlıyorum. Değiştire değiştire ikisini de götürmeye çalışıyorum (Marine gülüyor).

Adige Mak: Marine, beğendiğin başkahramanın İslam gibi sen de iki dünyada yaşıyorsun: İlki öğretmenlik mesleğin, ikincisi yazarlık sanatın. İkisinden hangisini yeğlemek isterdin?
AÇUMIJ Marine: Bir seçim yapamazdım. Gerçeği söylemem gerekirse, öğretmenlik mesleği geçim kaynağım. Ayrıca öğretmenliği seviyorum. Bilgi birikimini paylaşacağın birileri varsa, mutluluk verici bir durum.

Yazarın yayımladığı yapıtları: