ATA TOPRAKLARINA GERİ DÖNÜN

Adige Psalhe
05 Haziran 2009
Çeviri: TEGULAN Yakup Temel

Rus çarlarının generallerinin başlattığı savaşlar sonucunda, soydaşlarımızdan yüz binlercesi , topraklarını terk etmek zorunda bırakıldı. Onların çocukları bu gün birçok ülkede yaşıyor. Türkiye de 7 milyon, Suriye’de 130 bin, Ürdün’de 110 bin, Almanya’da 35 bin, Hollanda’da 2 bin, Mısır’da 43 bin, Libya’da 35 bin kadar Adige yaşamakta. SSCB’nin yıkılmasından sonra, Rusya’da oluşan demokratik ortam sonucu soydaşlarımız yurtlarına dönmeye başladılar. Dönüş önemli bir konu ve bu sadece Kafkas cumhuriyetlerinin çabaları ile olacak bir durum olmayıp, Rusya Federasyonu’nun da konuya dahil olması gerekir.

Sayıca az ulusların sürekli rahatsız edildiği ve baskı altına alındığı gerçeğine tarih tanıklık etmektedir. Bu uluslardan biride Adigelerdir. Dil ve kültürleri farklı ülkelerde yaşamaya başladıktan sonrada karşılaştıkları güçlükler oralarda da devam etmiştir. Bütün bu güçlüklere rağmen kültürel kimliklerini korumaya devam etmekte olduklarını görmek bizleri sevindiriyor ancak günümüzde kültürel kimliklerini koruma konusunda bir çok problemler ile karşı karşıyalar.

Adigeler bulundukları ülkelerde önemli roller ve görevler üstlendiler, yaşadıkları ülkelerde saygı görmekteler. Bulundukları ülkelere entegre olmuş olmalarına rağmen, yüzleri hep anavatana dönük olmuştur. Büyük bir kısmı, dil ve kültürleri farklı ayrı bir halk olduğunun farkındadır ve günün birinde dönme düşüncesi taşımaktadır.

Diaspora Adigeleri er veya geç asimile olacaklarının farkındalar ve bunun endişesini taşımaktalar. Bunun çözüm yolunun yurtlarına dönme olduğunu ancak bununda zor olduğunu görüyorlar. Rusya Federasyonunun katkısı ve iradesi olmadan bunun olamayacağını da biliyorlar. Dönüşe engel olmak isteyenler az değil ancak başaramayacaklar. Son yıllarda bu konu tekrar alevlendi ve dönüşü başaranlar çok olmaya başladı. Son 35 senede 3 bin Adige yurtlarına dönüş yapmıştır ve bunlar, Nalçik, Baksan, Nartkale, Şegem, Terk Maykop ve Mafehablede yaşamaktalar. Şunu hem bizim hem diasporanın bilmesi gerekir ki, dönüş işi parasal güç ve zaman meselesidir, bugünden yarına çözümlenemez.

Anavatana döneceklerin iş ve barınak sorunlarını çözmek gerekir. Hem Kabardey hem Adigey parlamentolarında, dönenlere yönelik kanunlar çıkarıldı. Ancak bu kanunun işlerlik kazanabilmesi için bunun parasal güç ile desteklenmesi gerekir.

Dünya Çerkes Birliği 4 sene önce, diaspora Adigelerinin dönüşü için güzel bir program hazırlamıştı. Bu programa göre, dönecek olanlar, Adigey Cumhuriyeti ve Kabardey-Balkar Cumhuriyetlerinin yöneticileri ile irtibata geçecek ve devlette bunlar için yer ve toprak verecekti. Bu program diaspora dernekleri aracılığı ile dönmeyi düşünen Adigelere bildireceklerdi. Gene dönüşçüler için Rusça bilme zorunluluğu olduğu için, Rusça kurslar açılacaktı. Ancak Rusça bilme zorunluluğu konusunun tekrar gözden geçirilmesi gerekmekte.

2004 yılında Putin’in de katıldığı Kafkasya ve güney bölgeler yöneticilerinin bulunduğu toplantıda, o zamanın Çerkes Birliği başkanı olan Hefuş Zavırbiy, kanunun, dönüş için ya Adigece ya da Rusça’nın bilinmesinin yeterli olduğu seklinde değiştirilmesi önerisini getirmiş. Bu şekildeki bir değişiklik dönüş işini kolaylaştıracaktır.

Dünya Çerkes Birliği’nin faaliyetlerinin yanı sıra, politikacı, bilim adamı, sanatçı, iş adamı ve yazarların katılımıyla dönüş konusunda sürekli olarak açık oturum ve konferanslar düzenlenmektedir. Ayrıca, Kafkasya da geçerlı olan güncel kanunlar ve ekonomik olanaklar ile ilgili bilgilendirmeler yapılmaktadır. Kısacası dönüş konusu, Kafkasya’da her platformda her zaman gündemde bulunmaktadır.