YEMT’ITL Nurbıy
Adige Mak Gazetesi, Nisan 2014
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi
– Asker, Rusya Federasyonu’nda günümüzde yürütülen devlet politikasının bir ana yönü yurtdışında yaşayan soydaşlarımızla güçlü ilişkiler geliştirilmesi üzerine. Başkanlığını yürüttüğün komite bu konuda ne gibi çalışmalar yapıyor?
– Adige Cumhuriyeti 2009 yılından itibaren yurtdışında yaşayan soydaşlarımızla ilişkilerin geliştirilmesine yönelik olan programı kullanıyor. Programın gerçekleştirilmesi için 2013 yılında bütçeden 981 bin Ruble ayrıldı.
Bu para sayesinde Uluslarası İnternet Projesi ‘Book 2’ ile Adigece’yi internete yerleştirebildik. Tarihi topraklarına dönen soydaşlarımızın vatanlarını sevmeleri ve geri dönenlerin basında yeterli derecede sözkonusu edilmesi için ‘ Atalarımızın Toprağı. Geçmiş ve Gelecek Arasında’ isimli bir yarışma düzenledik. Üç başlıkta başarılı olanlar tespit edildiler.
Yurtdışında yaşayan soydaşımız gençlerin buraya daha fazla gelmeleri, yaşamımızı, kültürümüzü tanımaları konularına eğiliyoruz. 2013 yılında Türkiyeden gelen gençlerden oluşmuş grup, 26 ağustos – 8 eylül tarihleri arasında cumhuriyetimizdeydi. Soydaşımız gençler kültür, eğitim, turizm vb. çeşitli etkinliklere iştirak ettiler.
‘Resimlerle Adigece’ isimli bir sözlük yayınladık. Bu sözlükte Adigece’nin yanısıra, Rusca, İngilizce, Türkçe kelimelerde yer alıyor. Bu kitap yurtdışında yaşayan Adige gençlerinin dilimizi öğrenmesine hizmet ediyor. Bunun yanısıra yurtdışında yaşayan soydaşlarımızın yazdıkları şeyleri Zekoşnığ dergisinde de yayınlamalarına yardımcı olduk. Türkiye’de doğmuş olan yazar Hulusi Üstün’ün ‘Reyhanlı-Reyhaniye’ isimli hikayesinin Adigece tercümesi ile Ürdünlü bilim adamı Adige Ansiklopedisi’nin yazarı Muhammed-Hayr ile yapılan sohbet adını andığımız derginin 2013 yılı dördüncü sayısında yayınlandı.
Adige Cumhuriyetinin toprakları ve burada yaşayanları daha iyi tanımaları için televizyon materyalleri hazırlanması ve bunların Adigelerin yaşadığı ülke basınlarına, onlara elektronik ortamda temin edilmesi için radyo televizyon kurumu ‘Adigeya’ tarafından vatanına dönmüş olan soydaşlarımızı konu alan ‘’Esenlikle Buyurun’’ isimli program yapıldı.
Yüksek okullarda öğrenim gören yurtdışından gelmiş soydaş öğrencilerin vatanı, Adigey’de yaşayan ulusların gelenek göreneklerini tanımalarını sağlamak amaçlı olarak Adige Cumhuriyeti Milli Müzesi’ne götürüldüler.
Yurtdışında yaşayan soydaşlarımızla olan ilişkilerin pekiştirilmesi için şöylesi çalışmalarda yaptık; Yurtdışından Gelmiş Soydaşlarımızın Yaşama Adaptesi Merkezi, ‘Vatana Dönenlerin Adaptasyon Evi’, ‘Vatana Dönenlere Yardım Vakfı’ gibi STK’larla 8 Mart, 23 Şubat, Zafer Bayramı, Cumhuriyet gazetesi Adige Mak’ın 90. kuruluş yıldönümü, Adige Xabze’sine uygun kutlanan yeniyıl etkinliği, Kafkas Savaşında Canını Yitirenleri Anma Günü, Vatana Dönenler Günü, Cumhuriyet Bayramı vb. günlerde vatana geri dönmüş olanların katılımı sağlandı.
Vatana geri dönenlerin yaşama adaptelerine ilişkin konulara, Adige Cumhuriyeti’ne göç eden soydaşlarımızın karşısına çıkan sorunların çözümü konusunda komitemiz devamlı surette çalışıyor. Geri dönenlerin karşılaştıkları sıkıntıları öğrenmek için komiteye onlar davet ediliyorlar. 2013 yılında komitemize farklı konularda 240 soydaşımız müracaat etti. Adige Cumhuriyeti devlet kurumlarından ‘Geri Dönenlerin Adaptasyonu Merkezi’ soydaşlarımızın hukuksal statülerinin belirlenmesine yönelik 340 kadar evrak hazırladı.
Parlementomuzda yurtdışından gelecek olan yatırımcılar hakkında, daha fazla yatırımcının cumhuriyetimize çekilmesini sağlayacak aktlar kabul edildi.
Geçtiğimiz yıl komitemiz AC Başbakanı KUMPIL Murat ile Kaf-Fed ve Türkiye’de yaşayan Adige işadamlarını biraraya getirdi. Bu toplantıda Cumhuriyetimiz Ticari Projeleri’ne ilişkin bilgiler onlara verildi.
Yurtdışında yaşayan dil öğrenmek isteyen soydaşlarımız için kitaplar basmayı planlıyoruz. Ürdün’de yayın yapmakta olan Nart-TV ile aramızdaki sanatsal işbirliğini geliştirmek istiyoruz. Cumhuriyetimiz edebiyat dergisi Zekoşnığ’da yurt dışında yaşayan soydaşlarımızın yazdıkları yazıları yayınlayacağız. Yurt dışında yaşayan soydaşlarımız bu konularda yürütülen devlet politikalarına ilişkin sorularına yanıtları Komite’mizin sitesinde bulabilirler.
– Suriye’de doğup büyümüş olan Adigelerden bu son iki yıl içerisinde Adigey’e geri dönenleri hakkında insanlar neler düşünüyor?
– Altını çizmek istediğim şey Suriye’de doğup yetişmiş olup Adigey’e geri dönenlere ‘Göçmen’ gözü ile bakılmadığıdır. Komitemizin yaptırdığı sosyal niteliklere sahip anket sonuçları da bunu kanıtlıyor. Suriye’den gelmiş olan soydaşlarımız atalarının dilini, gelenek-göreneklerini, kültürlerini korumayı becerdiler. Aralarından bazıları ÇERAŞE Tembot, MEŞBAŞ’E İshak’ın eserlerini Adigece olarak okuyorlar. Onlar Milli Müze, Adige Tiyatrosu vb. gerçekleştirilen etkinliklere, cumhuriyetimizde yürütülen kültürel faaliyetlere iştirak ediyorlar. Onlarca yıl süren ülkemiz ile Suriye arasındaki iyi ilişkileri de göz önünde bulundurmak gerekir. Suriye’deki Adigeler milli gelenek-görenekleri korumuş olmalarının yanısıra Rusya’daki kültür hakkında da bilgisiz sayılmazlar. Dini ele alacak olursak zaten her iki tarafta İslam dini üzerine. Bu yüzden onlar ayrı-farklı denilecek durum ortada yok.
Bunun yanısıra altını çizmek istediğim bir başka hususta Suriyeli Adigeler yabancı bir ülkeye gelmediler, burası onların atalarının toprakları. Suriye’den gelmiş olan soydaşlarımızın sülale isimlerini basın aracılığıyla yayınlamış olmamız da cumhuriyetimiz yaşayanlarınca memnuniyetle karşılandı. Akrabalar birbirlerini bulmaya başladılar. Ev-araç bulmalarında mülk edinmelerinde çoğu kez akrabaları onlara yardımcı oluyor.
– Günümüzde Türkiye’de bulunan Suriyeli 170 Adige’in Rusya’ya göç etmek istediklerine dair haberler internet üzerinde çeşitli sitelerde yayınlandı. Böylesi bir istekle size müracaat eden oldu mu, bu konuya nasıl bakıyorsunuz?
– Öncelikli olarak Rusya Federasyonu’nun Suriyeli Adigelerin buraya göç etmeleri için gerekli tüm hukuki olanaklara sahip olduğunu belirtmek istiyorum. ‘Yurtdışında yaşayan memlekettaşlarımıza dair Rusya Federasyonunun yürüttüğü devlet Politikasına ilişkin’, ‘Mültecilere ilişkin’, ‘Zorunlu göç etmek zorunda kalanlara dair’, ‘Yabancı ülke vatandaşları ve vatandaşlığa sahip olmayanların Rusya Federasyonu Göçmen Sırasına alınmasına ilişkin’ isimli Federal kanunlar, ‘ Geçici süreliğine Rusya Federasyonu’na sığınmak isteyenlere dair’ Rusya Federasyonu Hükümeti kararnamesinde bunlar belirlenmiş oalrak yer alıyor.
İkincil olarak belirtmek istediğim şey ise Rusya Federasyonu’nun yürürlükte olan kanunlarınca Rusya Federasyonu’na göç etmeyi şahısların her birinin kendi arzusu ile gerçekleştirmesi gerektiğidir.
Gerçektende Suriye’den gelmiş olan soydaşlarımızın önüne şimdi sorunlar çıkıyor. Fakat bu sorunlardan bazıları çözümlenebilecek sorunlar. Örneğin yurt dışından gelmiş olana Rusya Federasyonu’nda yaşama izni evrağı çeşitli sebeplerden dolayı verilememiş oldu, ama Suriye’de savaş sürdüğü müddetçe Rusya’dan ayrılamıyorlar da. İşe böyleleri belirli süre için Rusya Federasyonu’na sığınabilme olanağına sahipler.
Rusya Federasyonu’nun göç işleri ile alakalı yürürlükte olan hukuki uygulamalarına dair evrakları bilgilendirici materyalleri Adigelerin yaşadıkları ülkelerin dillerine çevirttirdik ve soydaşlarımıza ait sivil toplum kuruluşlarına ilettik.
İki yıl içerisinde Suriye’den Rusya ülkesine Adigey’e 600 kişi göç etti. Onların arasında Suriye’deyken bize yazarak onları getirmemizi isteyenler de vardı. Onlar kanunlara uygun olarak hareket ettiler. Bu konularda cumhuriyetimiz ve cumhuriyetimizde bulunan federal kurumların (Rusya Göçmen İşleri Federal Kurumu Adigey Şubesi) büyük faydası geldi.
– Asker Suriye’den gelmiş soydaşlarımızın belirli bir yerde yaşamalarının sağlanması konusunda neler yapılıyor?
– Suriye’den gelen Adigelerin belirli bir yerde yaşamalarının sağlanması, onlara iş bulunması, yaşayacakları konutların temin edilmesi gibi konularla ilgilenen Adige Cumhuriyeti Başı THAKUŞINE Aslan’ın talimatı ile kurulmuş olan bir komisyon var. Günümüz itibariyle pek çok sorun çözülmüş oldu. 2013 yılında komisyonun aldığı kararlar çerçevesinde Adige Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı’nca çifçilere destek olunarak hizmet sektörünün geliştirilmesine ilişkin bir seminer Tehutemıkuaye rayonuna bağlı Penehes köyünde verildi. Geri dönmüş olan iki aile kendi arzuları ile köye yerleştiler. Söz konusu bakanlık bu konuda onlara maddi yardımda bulundu. Suriye’den gelmiş olan soydaşlarımız bu gün cumhuriyetimizin bütün yerel idarelerine yerleşmiş olarak yaşıyorlar. Penehes’te yaşayanlara halkın verdiği destekle evler yapılıyor. Bunun yanısıra Suriye’den gelmiş olan ailelerden bazıları Mefehable’de evler yapmak istiyorlar.
Aramıza katılmak üzere gelmiş soydaşlarımız bizlere yük olmak istemiyorlar. Mühendis,teknisyen, ziraatçi, dizayener, programcı, inşaatçı vb. işlerde çalışıyorlar, işçilik tezgahtarlık yapıyorlar. Son olarak açık açık belirtmek istediğim şey; Devlet idarecileri, işci kollektifleri, sivil toplum kuruluşları ve cumhuriyet yaşayanları güçlerini biraraya getirmemiş olsalardı aramıza geri dönmüş olan soydaşlarımıza destek olamazdık.