TEV Zamir
Adıge Mak, 27 Aralık 2024
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız
Orman, doğanın sunduğu bir şifa kaynağıdır. Adıgey’in ormanlarını bir kez gören, bir daha unutamıyor.
Yalnızca bir şifa kaynağı olan orman, devlet koruması altındadır. Bu yıl Adıge Cumhuriyeti Orman Departmanı, orman alanlarımızda 100 bin fidan dikti.
Bitki türlerinde bir eksilme olduğunda, bunun beklenmeyen birçok olumsuz sonuca yol açtığı bilim insanları tarafından saptanmış bir gerçektir. Bu nedenle ekolojiyle ilgilenenler; temiz su ve havanın önemi, bitki ve hayvan varlığını koruma, insanın doğaya zarar vermemesi konularında çalışmalar yapmaktadır.
Örneğin, şimşir ağacını kurutan güve gibi zararlılarla birkaç yıldır mücadele ediliyor. RF ve AC Orman İşleri Departmanı Müdürü, RF ve AC kıdemli orman emekçisi Bilımışha Reşid, mücadele yanında doğanın da kendini yenilediğini ve bunun faydasının görüldüğünü söyledi.
BİLIMIŞHA Reşid: Bu şey bir epidemi (salgın) gibi: Yayılıyor, sonra duraklıyor, sönüyor. Doğa, kendini yenilemenin bir yolunu buluyor. Zararlıların düşmanları da var; sıcak ve soğuk hava değişimleri bu zararlıları etkisizleştiriyor. Süreç içinde bu zararlılar güçten düşüyor. En anlamlı şey ise şimşirin artık daha az zarar görüyor olmasıdır. Adıgey’de 2.400 km² yani Adıgey toprağının üçte birinden fazlası ormanla kaplıdır. Kafkas Doğa Koruma Alanı 90 bin hektardır. Bu alan devlet koruması altındadır.
Adıge Mak: Ormanlık alanların sınırlarını belirleme, ormanı koruma, kayıpları ve eksiklikleri tamamlama (telafi) anlamında bu yıl ne gibi çalışmalar yaptınız?
BİLIMIŞHA Reşid: Fidan ürettiğimiz 20 hektar (2.000 dönüm) üzeri bir arazimiz var. Ormanlarımız içinde en yaygın ağaç türü meşe. Bunu gürgen (tfey), lançe (лъанчъэ), psey (kara akçaağaç) ve dişbudak (k’ây, ç’ay) ağacı izliyor.
Adıge Mak: Ormanlarımızın sağlık durumu nasıl? Hastalıklı ağaç sayısı çok mu?
BİLIMIŞHA Reşid: Ormanın durumunu yapraklardan izleyerek anlıyoruz. Ağaç gövdeleri böceklerin saldırısına uğradığında Departmanın ilgili bölümüne başvuruyoruz. Ağaçlardaki hastalıkları inceliyoruz. Ardından hastalanmış ağaçları kesiyoruz. Böcekler dışında, ağaçların üzerinde oluşan zararlı bitkiler, asalaklar ve sarmaşıklar da ağaca zarar veriyor, gövdelerdeki su akışını engelliyor. Bunları da temizliyoruz. Kestane ağaçları bu zararlılardan çok etkileniyor. Ağaçlar da insan gibidir.
Adıge Mak: Bir ağaç en çok kaç yıl yaşar?
BİLIMIŞHA Reşid: Meşe, gürgen ve tfey ağacı 200–300 yıl yaşayabiliyor. Ağacın bulunduğu toprak da önemlidir. Ormanı korumanın yanı sıra, odun ve orman ürünlerini de korumamız gerekiyor. Ağaçlar sıklaştığında en iyi türleri bırakıp diğerlerini kesiyoruz, seyreltme yaparak ağacın iyi beslenmesi için ona alan açıyoruz. Biz, orman muhafaza görevlileri olarak iyi cins ağaçlara dokunmuyoruz, ömrünü tamamlamakta olanları kestiriyoruz. İnşaat için kullanılan, “uygun” ve fazla olan ağaçları kesiyoruz. Bu tür yaşlı ağaçları kestirdiğimizde orman daha da gürleşmiş oluyor.
Adıge Mak: Adıgey’de Orman Departmanına bağlı kaç kurum var?
BİLIMIŞHA Reşid: Dört kurum var, 24 de bölümleri bulunuyor. Ormanların en çok bulunduğu Mıyekop rayonunda üç kurum, bölge işletme müdürlüğü (гъэIорышIэпI) var. Koşhable, Şevgen, Tevçoj, Tahtamukay ve Krasnogvardeysk rayonlarındaki bölümler de bu üç yere bağlıdır.
Adıge Mak: Orman muhafazası konusundaki devlet programı ile ne tür bir ortak çalışma yürütüyorsunuz?
BİLIMIŞHA Reşid: “Orman muhafazası” adlı federal program “Ekoloji”, ulusal proje içinde yer alıyor. Bu çerçevede çalışmalarımızı yürütüyoruz. Orman Departmanının giderleri federal bütçeden karşılanıyor, cumhuriyet bütçesi de buna katkıda bulunuyor. Departmana bağlı bir yangın söndürme (itfaiye) teşkilatımız var. Yangınla mücadele yanında, fidan üretme çiftliklerimiz de mevcut. Müdürlük Tulsk beldesinde. Ulusal proje gereği gereksinim duyduğumuz teknik donanımı satın aldık. Büyük yangın söndürme araçları ve ekipmanlarımız var. Geçen yıl bize 30 milyon ruble gönderildi ve bunları satın aldık. Ormanda çıkan yangınları bu sayede daha erken öğreniyoruz. Kaçak olarak ormana giren ve kesim yapanları da bu sayede saptıyoruz.
Adıge Mak: Bu tür çok olay oluyor mu?
BİLIMIŞHA Reşid: Bu olaylarda bir artış yaşadık. 16–17 olay belirledik. Olaylar, ormanda ateş yakıp söndürmeden ayrılan kişilerden kaynaklanıyor. Yeni yıl için akçaağaç (psey) ve çam fidanı kesen kişileri yakalıyoruz.
Adıge Mak: Pazarlarda satılan akçaağaç ve çam fidanları nereden geliyor?
BİLIMIŞHA Reşid: Ormanlarımızdan kesilmiş, alınmış bir fidan yok. Bu fidanlar başka yörelerden getiriliyor. Ağaçlandırma alanlarımızda gereksinim duyduğumuz meşe, karaceviz ve dişbudak fidanlarını kendimiz üretiyor ve belirlediğimiz yerlere dikiyoruz. Ülkemize yeni eklenen yörelerle de paylaşımda bulunmak istiyoruz. Bunu başarmanın yollarını araştırıyoruz. Orman üretim merkezimiz Maykop’un Krasnooktiyabr semtindedir. Burada ürettiğimiz fidanların 100 kadarını ormanlarımıza dikiyoruz, 100 kadarını da diğer yörelerle paylaşıyoruz.
Adıge Mak: En büyük ekosistem olan orman ile ilgili proje çalışmalarınızda “Adıge Mak” sizin yanınızda yer almak istiyor. Ormanlarımıza ilişkin yazılarınıza gazetemizde daha fazla yer ayırmak istiyoruz.
BİLIMIŞHA Reşid: Bize gösterdiğiniz bu yakın ilgiden çok memnunuz. Televizyonların ve gazetelerin konuya el attıkları görülüyor, ancak proje anlamında ilk kez siz bize geldiniz. “Adıge Mak” ile iş birliği yapmayı sevinerek kabul ediyoruz. Yeni yılda Adıgey halkına ve “Adıge Mak” çalışanlarına başarılar dileriz! Tanrı’dan hayırlı bir yeni yıl diliyoruz!
Adıge Mak: Teşekkürler Reşid! Yeni yılın bize yeni ve güzel günler getirmesini diliyoruz. Tanrı tüm isteklerimizi yerine getirsin.