UKRAYNA’DA DEĞER VERİLEN İNSANIMIZ: NEMITEKO KEMAL

NEHAYE Ramazan
Adige  Mak Gazetesi, Ekim 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Bu gün konu edindiğimiz kişi Tevçoj rayonu’nu bağlı Penejıkuaye’nin yetiştirdiği Adigey de 20. yüzyılın 20’li yıllarından itibaren öncü bilimadamlarından, Adige Otonom Bölgesi’nde  eğitim-öğretim’in köklerinin atılmasında katkıları olan, bu konuda 70 yıl bitmek tükenmek bilmeyen çalışmalar yapan, günümüzde de cumhuriyetimizde adı güzel anılan NEMITEKO Yusuf’un kardeşi Ukrayna’nın Harkov kentinde yaşayan büyük bilimadamı NEMITEKO Kemal.

Eğitim-öğretim alanında çalışan kimseler sadece Kemal ismini duyduklarında dahi, uzaklarda yaşıyor olmasına rağmen sadece Ukrayna’da değil tüm Sovyetler Birliği’nde tanınan bir bilimadamı olduğunu söylerler.

NEMITEKO Kemal, Penejıkuayeli Nemitekolardan Kadir ve Hatsıvu’nun çocuğu olarak 1923 yılında doğdu. Dört erkek kardeşi altı tane de kızkardeşi vardı. Babası Kadir o dönemlerde Adigey’de yaşayan en eğitimli insanlardan birisiydi. Hukukçuydu. Çocukları da babasının izinden gittiler. En büyükleri olan Yusuf’tan biraz bahsettik. Yazımız Kemal hakkında bu yüzden onunla ilgili daha sonra konuşacağız. Şamil okul müdürüydü. Uzun dönem Mıyekuape’de de çalıştı. Kızkardeşleri Goşefıj, Ayşet, Müslimet, Hacet, Aminet, Tsuts öğretmenlerdi.

Kemal, Penejıkuaye’deki okulu 1940 yılında bitirince Rostov-na-Donu’da bulunan Devlet Üniversitesi’ne kaydolur. Ülkemize faşist güçler saldırdığında bu kanlı savaşa iştirak eder. Daha sonra 1951 yılında üniversitenin fizik-matematik bölümünü bitirir. Aynı yıl Harkov’da bulunan elektromekanik fabrikasında çalışmaya başlar. Genç Adige delikanlısının üniversitede edindiği bilgiler burada çok işine yarar, tecrübeli olanlardan gördüğü uygulamalara yeni teknolojik gelişmeleri de ilave etmesini bilir, Bilgilerini de hiç durmadan geliştirir. Fabrika yöneticileri bu yüzden kendisini fabrikanın labaratuarına müdür olarak atarlar.

Yıllar boyunca bu alanda pek çok iyi çalışması olur. Uzak görüşlüdür, fabrikanın çalışmalarını daha ileriye taşıyacak, üretimin daha karlı olmasını sağlayacak gelişmelere imza atar. O dönemlerde statik elektirik kullanılarak çalıştırılan makinelerin kollektör-fırçası aparatını test edecek bir yöntem ve keşfeder, bu işlemi gerçekleştirecek aleti yapar. Bunun yanısıra demir kesimi işlemi esnasında kullanılan enerjinin-gücün daha az olmasını sağlayacak yöntemler üzerine de çalışmaları ve başarıları vardır. Ultra ses, gamma ve röntgenografik kütlesel bozulmaların tesbit edilebilmesi için Lyüminestesent ve mıknatıs zerrrecikleri ile kontrol edilmesi yöntemini geliştirdi.

Bu fabrika labaratuarında benzeri pek çok başka çalışmayı da gerçekleştirdi. Bu çalışmalarını ise 300’ü aşkın bilimsel yazı ile (ki, bunlardan 25 kadarı kitaptır) yayınladı. Ayrıca alakalı irili ufaklı 500 icadı vardır. Onun denetimi, kontrolü altında 60 kişi konu hakkında doktora tezleri hazırlamış araştırmalarına katılmışlardır. 30 yıldan fazla bir süreden beri çeşitli bilimsel danışma kurulu ve konseylerine üyedir. Bunlardan bazılarının yöneticiliğini on yıldan fazla süre yapmıştır.

NEMITEKO Kemal’in büyük bir mühendis ve büyük bir mucit olduğunu sadece Ukrayna’da değil dünya genelinde bilmektedirler. Kemal aynı zamanda Moskova’da bulunan Energetik Enstitüsü Bilimadamları Konseyi üyesidir. SSCB döneminde tüm SSCB’ni kapsayan bilimsel değerlendirme konseyine Ukrayna’da  yaşayan en büyük bilimadamı olarak katılmıştı. Bu konseyde SSCB genelinde konu ile alakalı yapılan doktora çalışmaları denetlenerek onaylanıyordu.

Çalıştığı fabrikanın kurmuş olduğu  Teknik Bilimsel Enstitüsü’nün randımanlı çalışması için emek sarfeden bilimadamları arasında o da vardı. Daha sonra bu enstitünün bir dalının başkanlığını da yaptı. Burada çalışmalarını sürdürürken profesör NEMITEKO yabancı ülke bilimadamları ile SSCB bilimadamlarınca yapılan bilimsel teknolojik çalışmalara da iştirak etmiştir. Konu ile alakalı SSCB bilim adamlarını temsilen yurtdışında yapılan pek çok toplantıya ülkeyi temsilen katılmış pek çokta çalışmaya iştirak etmiştir. Bu çalışmalarının yanısıra Harkov’da bulunan Ziraat ve Politeknik Enstitülerinde de uzun yıllar profesör olarak görev yapmış dersler vermiştir. Daha sonra Harkov Devlet Akademisi’nde bölüm başkanlığı yapmıştır. Bunların yanısıra toplumsal pek çok konuda da aktif katılımcı olarak büyük çalışmalar yapmıştır. Pek çok akademi ve bilimsel-teknik organizsyonun üyesidir, pek çok değerlendirme komisyonunda da yer almıştır.

NEMITEKO Kemal Ukrayna’nın bilimsel onursal emekçisi ünvanına da sahiptir. Teknik bilimlerde profesör doktordur.  Çeşitli akademi ve enstitülerde profesörlükte yapmıştır. Komşumuz olan Ukrayna’da çok değer verilen danışılan bir bilimadamıdır. Hemşehrimizin, Adige ulusunun yetiştirdiği bu evladının milletimizin adını böyle övgü ile andırıyor olmasından onur duyuyoruz.

NEMITEKO Kemal 10 Ağustos tarihinde 90. yaşına girdi. Gelecektede sağlık esenlik içerisinde uzun yıllar aramızda bulunması temenni ve dileğinde bulunuyoruz.

Ayrıca doğumgünü adına kaleme aldığımız bu yazıyı O’nun cumhuriyetimizde yaşayan akrabalarının bilgisi dahilinde kaleme aldığımızı da belirtmekte fayda görüyoruz. NEMITEKO Kemal’in akrabaları da cumhuriyetimizde tanınan kişiler; NEMITEKO sülalesinin övgü ile anılmasına vesile olan bilimadamları olan akarabalarından amcasının oğlu NEMITEKO Sefer Adige Cumhuriyetinin en büyük madalyası olan ‘Adigey’in Kıvancı’ madalyası sahibi. Tevçoj Rayonu gaziler konseyi başkanı NEMITEKO Yure ve onun sağlık alanında çalışan Devlet onursal doktoru olan oğlu NEMITEKO Kaplan,  Büyük ağabeyi Yusuf’un kızları Adige Devlet Üniversitesi Filoloji bilimdalında Profesör Doktor NEMITEKO Roze ve KOMAFE Zare,  amcası Ahi’nin torunları olan Mıyekuape Merkez Hastahanesi Başhekimi Murat ile  tıp bilimi dalında kandidat Hazret bunlardan bazıları. İşte bu yüzden, Kemal, senin izinden gelen bu akrabalarının başlarında daha uzun yıllar durman temennisinde bulunuyoruz.