18. YÜZYILDA YAZILAN ‘’ÇERKESLERİN TARİHİ VE SOYAĞACI’’ YENİDEN YAYINLANDI

ŞAVKO Aslanguaş
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi

Viktor ve Mariya Kotlyarov ailesi 20 yılı aşkın süredir Kafkasya ve Kafkasyada yaşamış olan uluslar ile alakalı kitapları yayınlıyorlar. Bu eserler arasında Çerkes tarihi, tarihi olayların ipuçları, adları-namları anılan kişilerle alakalı bilgilere ulaşılabilir.

En son yayınladıkları eserlerden birisi « Çerkeslerin tarihi ve soyağacı » adını taşıyor. Yayınladıkları diğer eserlerden farklı olarak bu kitabın basımı ve kendisi ile alakalı ekstra bir tarih de var.

Kitap 18. yüzyılda Al-Hac Kurban tarafından yazıldı. Yazarın kendisi böyle bir eseri yazma girişiminde bulunmayabilirdi fakat Kabartay pşılarından Al-Bek Murza  (Bekoviç Çerkeske’nin oğlu) ona bu eseri yazması ricasında bulundu. Al-Bek Murza Kabartay pşılarının ortaya çıkışı, önder pşıların nasıl birileri oldukları, büyük tarihi olaylara iştirakleri vb konularda bir eserin olmasını arzuluyordu.

Al-Hac Kurban 1171 — 1758 yılları arasında çerkesler ile alakalı yazılanları bir araya getirmişti. Çalışma ilginç ve olaylar açısından geniş kapsamlıydı, çerkeslerin tarihi süreçlerini elinden geldiği oranda gerçekçil olarak yazmıştı. Eserde kabartay pşıları ile alakalı konular daha ön plandalar.

Al-Hac Kurban yazdığı esere ‘Kısa Tarih’ ismini vermişti. İnsanlarca da bu adla eser biliniyordu, yapıt pek çok kişinin hoşuna gitmiş adından sıkça bahsedilir olmuştu.  Aradan geçen uzun yıllar esnasında yapıt unutulmuş, elyazmaları varsa da bilinmez olmuştu.

Yazarın elyazması nüshası yok olmadı. Ukrayna V.İ. Verdanske Milli Kütüphanesi elyazma eserler enstitüsünde  eser bulundu. Moskovada yaşamakta olan bilimadamları İ. V. Zaytsev ve A.V. Şumkin yapıta yeniden geçen yıl can verdi. ‘Doğu Literatürü’ kitap basımevinden adını ‘Çerkeslerin tarihi ve soyağacı’ şeklinde değiştirerek yayınladılar.

Eseri faksimil (tıpkı basım) usulünce yayınladılar.

Kotlyarov ailesi, eserin Kafkasya ile olan ilişkisinden dolayı çalışmayı yapan yazarlardan izin alarak kendi basımevlerinde 50 nüsha olarak yayınladılar.

Çerkes ulusundan milletin tarihi ile ilgilenen kimselerce, ‘Çerkeslerin tarihi ve soyağacı’ adlı eser çekeceği ilgi yanısıra bilgilerinin de artmasına vesile olacak niteliklerde.