Ç’ARE Fatim
Adıge Mak, 1 Ağustos 2024
Anayurda Dönenler Günü’nü karşılama kapsamında, “Dış ülkelerde yaşayan soydaşlarımızın gönüllü olarak Adıge Cumhuriyeti’ne (AC) göç etmelerine destek sağlanması” adlı programın uygulanması konusunda, AC Ulusal İşler, Dış Ülkelerdeki Soydaşlarla İlişkiler ve Haberler Komitesi Başkanı ŞHALAHO Asker bizi bilgilendirdi.
ŞHALAHO Asker’in belirttiğine göre, “Devlet Programı” kapsamındaki kişilere ve ailelere çeşitli yardımlar sağlanıyor. Yaşama uyum sağlama merkezi, Arapça tercümanlar ve yasal mevzuatı iyi bilen kişiler ile birlikte soydaşların federal göçmen statüsü almaları için çalışmalar yürütülüyor. AC İçişleri Bakanlığı Göç Şubesi kota tahsisi konusunda çalışıyor. İkamet ettikleri yerlere kaydedilmeleri süreci ise birçok işlem gerektiriyor.
Cumhuriyet Adıge Xase’sinin Maykop şubesi, “Anayurda Dönenleri Topluma Uyumlu Hale Getirme Evi” ile Suriye’den daha önce dönüş yapmış olanlara ve onların akrabalarına yardımcı oluyor. Ev satın alanların sayısı artıyor. Böylece, ev sahibi olanlar ikamet sorunlarını da çözmüş oluyorlar. Göçmenlik ile ilgili evrakları hazırlamak üzere merkez çalışanları dönenlerle görüşmeler yaparak, yanlış işlem yapmamaları için onlara rehberlik ediyor. Komite ile merkez, Mafehable köyünün geliştirilmesi için çalışıyor ve göçmenlere tahsis edilen arazilerde ev inşa etmeleri konusunda destek sağlıyor.
Kültür ve eğitim alanında internet ve diğer iletişim olanaklarından yararlanıyoruz. “Adıgey” adlı devlet radyo ve televizyon kurumu ile imzaladığımız sözleşme gereği Adıgece, Türkçe ve Arapça programlar sunuyoruz. RF ve AC’nin kültürel, tarihî ve toplumsal anlamda önemli konuları ile olaylarını, anayurda dönüş yapanların durumunu ve soydaşlarımızla ilgili haberleri aktarıyoruz. Bu içerikler Adıgece, Arapça ve Türkçe olarak soydaşlarımızın internet ağlarında da yer alıyor. Adıgey’de yürütülen yatırım projeleri ve turizmin gelişimi, çeşitli konulara ilişkin kısa haberler ve göç (dönüş) ile ilgili yasal mevzuat hakkında bilgilendirme yapılıyor. ŞHALAHO Asker, ülkelerdeki sivil toplum örgütleri ile geniş bir işbirliği içindeyiz. Soydaşlarımızın kendi ülkelerinde kurdukları sivil toplum örgütleriyle de ilişkilerimiz devam ediyor. Bizim ana amacımız, bu ilişkileri daha da geliştirmek ve diaspora ile ulusal bir köprü kurmaktır,” dedi .
Dönüş yapanların karşılaştıkları zorluklar az değil. Suriye’den gelenlerin sayıca fazla olması nedeniyle, onlar daha fazla sorunla karşılaşıyor. Konut ve iş arayışı içindeler. RF yasalarını ve Rusçayı bilmedikleri için toplumla kaynaşma konusunda zorluk yaşıyorlar.
“Biz de dönenlerin yanına gidiyor, karşılaştıkları zorlukları onlardan dinliyor ve elimizden geldiğince yardımcı oluyoruz,” diye anlatıyor Asker. “Sosyal komitemiz dönüş yapanlara danışmanlık hizmeti de sunuyor. Sadece ben değil, kuruluşumuzun diğer mensupları da soydaşlarımıza destek veriyor.”
Örneğin, bu yıl başından itibaren 80 dönüşçü ile görüşme gerçekleştirdik. En çok ihtiyaç duydukları şeyler; çocuklarını kreşe ya da okula yazdırma, ev yapacak arsa hakkını kullanma, iş bulma, sosyal hizmetlerden yararlanma, Adıge Cumhuriyeti’ne dönüş yolu ve olanakları ile ilgili bilgi edinme gibi konular oluyor. AC’nin farklı kuruluşları da dönenlere destek sağlıyor.
Şu günlerde Türkiye, Suriye, Ürdün, İsrail ve diğer ülkelerden dönüş yapmış Adıgelerin sayısı 2000’e ulaşıyor. Zaman içinde Adıgey’de doğan veya büyüyen çocukların sayısı da arttı. Her yıl dönüşçü ailelerde 10-15 çocuk dünyaya geliyor. Bu çocuklar devlet okullarında eğitim alıyor ve ilerleyen yıllarda çalışma hayatına atılıyorlar. Girişimcilik, ticaret, inşaat ve sosyal hizmetler gibi 30’dan fazla meslek dalında çalışıyorlar. 70’i aşkın kişi ise devlet kadrolarında görev alıyor. Bu soydaşlarımız Rusya’da eğitim görüyor ve çoğu Rusça öğrenmiş durumda.
“Dış Ülkelerde Yaşayan Soydaşların Gönüllü Olarak Adıgey’e Göç Etmelerine Yardımcı Olma” adlı devlet programı 2019 yılından bu yana Adıgey’de uygulanıyor. Programın yürütüldüğü bu 5 yıl içinde Adıgey’e 286 kişi dönüş yaptı (103 bireysel katılımcı ve 139 aile). 2024 yılının ilk altı ayında ise 60 kişinin (15 bireysel katılımcı ve 45 aile) Adıgey’e dönmesi planlanıyordu. AC İçişleri Bakanlığı Göç İşleri Dairesi verilerine göre ise dönüş yapanların sayısı 27 kişi (12 bireysel ve 15 aile) olarak gerçekleşti. Sonuç olarak, programın uygulanması için Adıgey’de aktif bir çalışma yürütülüyor.
ŞHALAHO Asker, “Program beş yıldır cumhuriyetimizde uygulanıyor. Tüm devlet kurumları ile ortak çalışmalar yürütüyoruz. Programın ana amacı; dış ülkelerde yaşayan, uzmanlık ve mesleki becerilere sahip soydaşlarımızın Adıgey’e yerleşmelerini sağlamak ve cumhuriyetimize farklı meslek dallarında katkı sunmalarına imkân tanımaktır. Komitemiz, dönenlerin sosyal yaşama uyum sağlaması için çeşitli projeler yürütüyor. Mafehable köyünde konut yapımı, verilen arsa paylarının konut inşası için altyapılarının tamamlanması ve sınırlarının belirlenmesi konularında çalışmalar yapıyoruz. Suriye’den dönenler ve diğer soydaşlarımız, cumhuriyetin çeşitli toplumsal etkinliklerine davet ediliyorlar,” dedi.
Genç dönüşçülerle etkin çalışmalar yürütülüyor. Adıge Cumhuriyeti yönetimi, onların RF içinde gerekli eğitimi alabilmesi için destek sağlıyor. 2023-2024 yıllarında Adıgey’deki yüksek öğrenim kurumlarında 43 öğrenci eğitim aldı. Adıge Devlet Üniversitesi’nde dış ülkelerden gelen 23 öğrenci (Suriye: 11, Türkiye: 3, Ürdün: 8, İsrail: 1), Maykop Devlet Teknoloji Üniversitesi’nde ise 20 öğrenci (Suriye: 13, Türkiye: 5, Abhazya: 1, Ürdün: 1) öğrenim gördü. Bu öğrenciler ders dışı zamanlarında ulusal tiyatro gösterilerine, müze gezilerine ve sosyal etkinliklere katılıyorlar.
2012 yılından bu yana devlet ve belediye teşkilatları ile AC Başkanlığı, Suriye’den gelip Afıpsıpe bucağına yerleşen soydaşlara yönelik bir yardım projesi uyguluyor. Tahtamukay ilçe yönetimi verilerine göre, 15 Temmuz 2024 itibarıyla Suriye’den dönen 40 aile, toplamda 145 kişi ilçede yaşıyor.
Suriye’den gelip Adıgey’e yerleşenlere Penehes köyünde konut inşa etmeleri için arsalar tahsis edildi. Hayırseverler ve sivil toplum kuruluşları destek sağladı. Tahtamukay ilçesinin okullarında 16 Suriyeli çocuk eğitim alıyor. Çocuklar akranlarıyla iyi uyum sağlıyor ve çeşitli etkinliklere katılıyor.
ŞHALAHO Asker; “Soydaşlarımızın yaşama uyum sağlamaları konusunda yerel halktan destek görmek de büyük önem taşıyor,” dedi.