Ali İhsan Aksamaz
Sarp doğumlu araştırmacı- yazar Bayramali Özşahin’in yeni çalışması “Bizim Sarp/ Sarpi Çkini”, “Lazika Yayıncılık”tan yayınlandı. Bayramali Özşahin, bu çalışmasıyla bizlere çocukluk ve gençlik anılarını anlatıyor; yalnızca anılarını anlatmakla kalmıyor, Sarp köyünün dağını, taşını, denizini, havasını, suyunu ve insanlarına ilişkin bilgileri de veriyor.
Kitap, 23 bölümden oluşuyor: “Sarp’ta neler var ve neler olmuş”, “Çarşı ve Hergele Meydanı”, Ğaldid deresi ve ona karışan dereler”, “Deniz kıyısı ve Kavakdibi”, “Birbirlerini öldürmek için bekleyen Türk ve Rus askerlerinin ortak işi”, “Burun ve çocukluğumuz”, “Nosuleni’deki köprü ve kayıp kayalar”, “Denizden bakınca Sarp”, “Ağlayarak ölüye matem tutmak”, “Balıkçı köyünün balıkçılığı”, “Motor ve kayıklar”, “Çekirge kuşu bizim iyi eğlencemizdir”, “Atmaca ve atmacacılık”, “Sarp’ın tünekleri ve atmacacıları”, “Sarp’ta balıkçılık”, “Pileki ve taş kiremit”, “Çakıllıkta oynamak ve denizde yüzmek”, “Sarp’ın iki eski şose yolu”, “Orman gülü ve yabani açelya”, “Sırtında çay taşımak”, “Sarpın anılası ve unutulmayacak hikâyeleri”, “Mustafa Özgür Dedenin hikâyesi”, “Çakıroğlu Hayri Amca ve ayı”.
Bayramali Özşahin’in önceki çalışmaları: “Lazuri Nenapuna/ Lazca Sözlük” ve “Sarpi Moleni”
Bayramali Özşahin’in Lazca ve Türkçe olarak yazdığı bu kitap, bizlere pek bilinmeyen tarihi ve sosyolojik ilginç bilgileri de aktarıyor. Kitapta yüzü aşkın fotoğraf yer alıyor. Kitabın editörleri Hayri Çakır ve İsmail Bucaklişi. Kitabın kapak tasarımı da İsmail Bucaklişi’ye ait.
Hopa/ Kopmuş sahili (1975 Y.)
(Önerilen Okumalar: Ali İhsan Aksamaz, “Sarpi Moleni” yayınlandı, 20 XII 2020, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr/ gurcuhaber.com; Ali İhsan Aksamaz, “Kapsamlı Lazca- Gürcüce sözlük yayınlandı”, 20 XI 2021, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr/ gurcuhaber.com; Bayram Ali Özşahin: “Kapitalizm her şeyi aşındırıyor, öğütüyor, eritiyor ve kaybediyor!”, 14 VIII 2019, circassiancenter.com.tr/ sonhaber.ch/ gurcuhaber.com; Erol Kılıç Kutelia, “Her anadili kutsaldır!”, 6 II 2021, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr/ ozgurcerkes.com/ abhazpostasi.com; Murat Ersoy, “İki Dünyalı Köy: Sarp& Sarpi”, Sima Dergisi, sayı 3, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit, 2001; Murat Ersoy, “ Sarp’ta Kolxoba Festivali, Sima Dergisi, sayı 7, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit, 2005; Mustafa Saadet: “Başıboş hayvanlar sınırı ihlâl ediyordu!”, 15 XII 2018, circassiancenter.com.tr; “სარფი/ Sarpi “, ს.ს. “გამომცემლობა აჭარა”, ბათუმი/ Batumi, 2015; თეა კალანდია/ Tea Kalandia, “ლაზური ტექსტები/ Lazca Metinler”, არტანუჯი, თბილისი/ Tiflis, 2008; Yaşa Tandilava: “Müze tarihtir!” 24 I 2021, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr/ gurcuhaber.com )
+
“Sarpi Çkini” Gamiçkvinu
Sarpis dobaderi magoşogore- mç̆aru Bayramali Ozşahinişi ağani noçalişe “Sarpi Çkini” “Lazik̆a Gamamşkumale”-şen gamiçkvinu. Bayramali Ozşahinik aya noçalişe muşiten beroba do ağanmordalobaşen gonoşinepe muşi oxomoʒ̆onapan. Mtini giʒ̆vatna, xvala gonoşinepe muşi va oxomoʒ̆onapan, Sarpişi germa, kva, mzoğa, t̆aroni, ʒ̆k̆ari do k̆oçepeşenti onç̆eloni ambaepe momçapan.
Ketabis kuğun eçidosum noʒ̆ile: “Sarpis murepe ren do mupe iqveren”, “ Noğa do Xergele Meydani”, Ğaldidi do na elvant̆alen ğalepe”, “Mzoğap̆ici do K̆avağişi tude”, “Artik̆arti oqvilu şeni na çumenan askerepe do saltatepeşi isa dulya”, “Buruni do beroba çkini”, “Nosulenişi xinci do gondineri kvarepe”, “Mzoğaşen oʒ̆k̆edaşi Sarpi”, “Ğurapas mgara gedgu”, “Maçxome oput̆eşi maçxomeba”, “Mat̆oyi do feluk̆ape”, “Ğaç̆o çkini didi oxvaktina ren”, “Sifteri do masifteroba”, “Sarpişi koxepe do masifterepe”, “Sarpis maçxomeba”, “K̆iʒi do gasta”, “Kvanç̆alapunas osteru do mzoğas onçviru”, “Sarpişi jur mcve k̆azonişi gza”, “Mşkeri do yeli”, “K̆ap̆ulaten çayi otiyu”, “Sarpişi moşinuşi do var guyiç̆k̆vendinasinon Meselipe”, “ʒ̆ilexi Mustafa P̆ap̆ulişi Meseli”, “Çakirişi Seyi Cumadi do mtuti”.
Bayramali Ozşahinik Lazuri do Turkuli naç̆aru aya ketabik dido navamiçkinan tarixuri do sosyolojiuri ambaepeti komomçapan. Ketabis gežin oşişen dido sureti. Ketabişi edit̆orepe Hayri Çakiri do İsmail Bucak̆lişi ren. K̆etabişi k̆apağişi dizayni ren İsmail Bucak̆lişişi noçalişe.
+
“სარფი ჩქინი” გამიჩქვინუ
სარფის დობადერი მაგოშოგორე- მჭარუ ბაჲრამალი ოზშაჰინიში აღანი ნოჩალიშე “სარფი ჩქინი” “ლაზიკა გამამშქუმალე”-შენ გამიჩქვინუ. ბაჲრამალი ოზშაჰინიქ აჲა ნოჩალიშე მუშითენ ბერობა დო აღანმორდალობაშენ გონოშინეფე მუში ოხომოწონაფან. მთინი გიწვათნა, ხვალა გონოშინეფე მუში ვა ოხომოწონაფან, სარფიში გერმა, ქვა, მზოღა, ტარონი, წკარი დო კოჩეფეშენთი ონჭელონი ამბაეფე მომჩაფან.
ქეთაბის ქუღუნ ეჩიდოსუმ ნოწილე: “სარფის მურეფე რენ დო მუფე იყვერენ”, “ ნოღა დო ხერგელე მეჲდანი”, ღალდიდი დო ნა ელვანტალენ ღალეფე”, “მზოღაპიჯი დო კავაღიში თუდე”, “ართიკართი ოყვილუ შენი ნა ჩუმენან ასქერეფე დო სალთათეფეში ისა დულჲა”, “ბურუნი დო ბერობა ჩქინი”, “ნოსულენიში ხინჯი დო გონდინერი ქვარეფე”, “მზოღაშენ ოწკედაში სარფი”, “ღურაფას მგარა გედგუ”, “მაჩხომე ოფუტეში მაჩხომება”, “მატოჲი დო ჶელუკაფე”, “ღაჭო ჩქინი დიდი ოხვაქთინა რენ”, “სიჶთერი დო მასიჶთერობა”, “სარფიში ქოხეფე დო მასიჶთერეფე”, “სარფის მაჩხომება”, “კიცი დო გასთა”, “ქვანჭალაფუნას ოსთერუ დო მზოღას ონჩვირუ”, “სარფიში ჟურ მჯვე კაზონიში გზა”, “მშქერი დო ჲელი”, “კაპულათენ ჩაჲი ოთიჲუ”, “სარფიში მოშინუში დო ვარ გუჲიჭკვენდინასინონ მესელიფე”, “წილეხი მუსთაჶა პაპულიში მესელი”, “ჩაქირიში სეჲი ჯუმადი დო მთუთი”.
ბაჲრამალი ოზშაჰინიქ ლაზური დო თურქული ნაჭარუ აჲა ქეთაბიქ დიდო ნავამიჩქინან თარიხური დო სოსჲოლოჟიური ამბაეფეთი ქომომჩაფან. ქეთაბის გეძინ ოშიშენ დიდო სურეთი. ქეთაბიში ედიტორეფე ჰაჲრი ჩაქირი დო ისმაილ ბუჯაკლიში რენ. კეთაბიში კაფაღიში დიზაჲნი რენ ისმაილ ბუჯაკლიშიში ნოჩალიშე.