BLENEĞAPTŚ Yunus
Nartların Sesi, Kuzey Kafkasya Küftür Derneği Gençlik Kolu Bülteni,
Sayı 8 Mart-Nisan 1975

Meşhur İngiliz yazarı Baddley “Rusların Kafkasya’yı İstilası” adlı eserinde Kuzey Kafkasyalıların savaşları hakkında şöyle diyor:

“Bu uzun ve kahramanca dövüşmenin destanları her İngiliz’in takdir ve heyecanına hak kazanmıştı. Evet bu adamlar ancak kendileri, dinleri, bağımsızlıkları ve ülkeleri için savaştılar.

Fakat aynı zamanda hiç bilmeyerek İngiltere’nin Hindistan hakimiyeti için Rus’lara karsı çetin bir set oldular. Sir Hanry Ravlinsin’in de dediği gibi dağlılar savunmada ayak direttikleri sürece istila dalgaları önünde engel teşkil ettiler. Bir kere bu ulus savaş alanından sürülünce Rusya’nın Arap çayından İndüs nehrine kadar tasarladığı devamlı istila hareketi için ne askeri ne de doğal bir engel kaldı.”

İngiltere’nin Kafkasya ile teması 1839’larda David Urquhart’ın Kafkasya’ya özel görevli olarak gönderilmesi ile başlar. David Urquhart’ın görevi Kafkasya’nın ne gibi zenginlik kaynaklarına sahip olduğunu tespit edip rapor halinde İngiliz hükümetine sunmak ve İngiltere’nin Kafkasya’da ne gibi çıkarları olabileceğini araştırmaktı. İngiltere ve diğer batı devletleri bu devirlerde Asya ve Afrika’da sömürgeler elde etmek yolunda birbirleriyle rekabet halinde bulunuyorlardı. Bu devletler Asya ve Afrika’nın geri kalmış ülkelerini zeptediyor ve oraları insafsızca sömürüyorlardı. Kuzey Kafkasya ise Rusya’ya karşı bağımsızlığı uğruna tarihi mücadelelerini veriyordu. İngiltere Asya’daki Hindistan, Pakistan gibi sömürgeleri üzerindeki hakimiyetini devam ettirebilmek onları Rusya’ya kaptırmamak, Rusya ve sömürgeleri arasına tabii engellerin mevcudiyetini sağlamak amacı ile Kuzey Kafkasya ile temasta bulunuyordu. İngiltere zaman zaman ara vermekle beraber Kuzey Kafkasya ile olan ilişkilerini son zamanlara kadar sürdürmüştür. 1856 yılında Paris Barış konferansında İngiltere Kafkasya’nın en azından bağımsızlığını istemiş fakat Osmanlı delegesi Ali Paşa bu hususu desteklemediği için Rusya’ya kabul ettirememiştir. Kafkasya’nın önemini birinci Dünya savaşında daha da çok anlayan İngilizler 1918 yılının Mart ayında Lord Cozon başkanlığında Doğu komitesini kurdular. Komitenin üyeleri sırası ile General Jan C. Smuts, Bal-four, Cecil, Edvin Montagu, General Sir Henry Wilson idi. Doğu komitesinin halledeceği en önemli problemlerin biri de İngiliz kuvvetlerinin Kafkasya’ya neden geldikleri ve İngiltere’nin gelecekteki Kafkasya politikasının ne olacağı idi. 1918 de Birinci Dünya savaşının sonlarına doğru Kafkasya’ya sevk edilen İngiliz ve Hint askerleri ilk olarak Bakü petrol bölgesi, Batum limanı ve ikisi arasında kalan bölgeyi işgal ettiler. İngiltere’nin imkânı olsa idi belki de tüm Kafkasya’yı işgal edecekti.

Diğer tarafta Rus askeri yazarlarından General Fadeyev Kafkasya hakkında şöyle diyor:

“Kafkas yarım adası Rusya’nın tüm Müslüman Asya ile yakın temasını sağlar… Rusya için Kafkasya Rus kıyılarından Asya’nın kalbine uzanan bir Köprü, orta Asya’yı dışarıdan gelecek etkilerden koruyan bir duvar ve her iki denizi -Hazar ve Karadeniz- müdafi eden bir ileri tabyadır. Devlet bu ülkenin işgaline birinci derecede önem vermelidir.”

Aynı yazar diğer Kafkas savaşları hakkında da şöyle demektedir.

“Dağlılarla yaptığımız bu harp, Mısır’dan Çin denizi kıyılarına kadar uzanan bütün ülkeleri istila etmeyi mümkün kılacak derecede bir orduya ihtiyaç göstermektedir.”

General Fadeyev Kafkasya’nın jeopolitik ve Stratejik ne denli önemli olduğunu çok güzel bir şekilde anlatmıştır. Tüm Ortadoğu ülkelerinin Rus emperyalizmine karşı amansızca dikili olan kalenin müdafaasında maalesef Kuzey Kafkaslıların bütün yardım haykırışları cevapsız kaldı. Kuzey Kafkasya her taraftan düşman kuvvetleri ile sarılmış olduğu gibi her hangi bir dış yardım ümidi de kalmamıştı. Bu kahraman ulus tüm dünyaya küskündü. Amansız düşmana karşı yalnız başına direniyordu. Halbuki Kuzey Kafkasyalılar Kahramanca müdafaaları ile yalnız kendi vatanlarını değil aynı zamanda stratejik bakımdan dünyanın bel kemiği olan yakın ve Ortadoğu memleketlerini de koruyorlardı.