ADİGE TİYATROSU 70 YAŞINDA

Adige Mak
Çeviri: İbrahim Çetao
28 Nisan 2007

Adige Tiyatrosu’nun 70 nci yılı nedeniyle tiyatro severler hafta boyunca tiyatronun sanat yönetmeni Murat Kukan’a telefonla sorular yönelttiler.

İşte sorular ve Murat Kukan’in verdiği yanıtlar:


Soru:
Adige Tiyatrosu neden Rus sairi A.S.Puşkin’in adını taşıyor.Bizde ismi verilmeye layık kimse yok mu?

Kukan: Rus şairi Puşkin’in adını taşıyan tiyatro binasıdır. Adige Tiyatrosu’nun henüz bir adı yok.Bir isim vermeyi düşünüyoruz ve buna layık insanlarımız da var.

Soru: Başka halklar tiyatrolarına değer verdikleri yazar ve şairlerinin isimlerini veriyorlar. Bizde Tsey İbrahim ve Mamiy Yerecib’in isimlerinin tiyatroya verilebileceğini düşünüyoruz. Başka düşüncesi olanlarda gizlemeden söylesinler. Bu sorun 70 nci yıl kutlamalarından önce çözümlensin.

Kukan: Hem Tsey İbrahim hem Mamiy Yerecib’in isimleri uygundur. Ancak bu işi aceleye getirmemek gerekir. 70 nci yıl kutlamalarına az zaman kalmıştır. Kutlamalar sona erdikten sonra önerilerinizi değerlendireceğiz.

Soru: Ulusal tiyatro ne zaman ve nasıl oluşturuldu?

Kukan: Ulusal tiyatro’nun kuruluşunda en büyük emeği geçen Tsey İbrahim’dir. O tiyatromuzun temelini atmıştır. Krasnodar’daki Tiyatro Enstitüsü’nün kurucusu ve direktörüydü. İlk Adige tiyatrosu aktrist ve aktörleri onun girişimiyle burada yetiştirilmiştir. 26 Mayıs 1937’de ilk Adige Kolhoz-Sovhoz Tiyatrosu kurulmuştur.

Soru: Adige Tiyatrosu’nun ilk isimlerini; ilk direktör, rejisör ve oyuncularını söyler misiniz?

Kukan: İlk kurulan Adige Kolhoz-Sovhoz Tiyatrosu’nun yöneticileri G. Bace ve M. Barco idiler. İlk Adige gurubunu Krasnodar’da yetiştiren rejisör Kalasov’dur. Kalasov ve Tsey İbrahim ortaklaşa KOCAS adlı piyesi Adigece olarak sahneye koymuşlardır. Daha sonraları tiyatro müdürlüğünü B. P. Luganska yapmış, o zamanlar A. Artunovska, M.Ahacago, M.Socen rejisörlük yapmışlardır.

İlk Adige gurubunda Tsey Vunay, Yemtil Nefset, Hakurate Catib, Abrec Anzavur yer almışlardır.

Soru: Geçirdiğimiz büyük savaştaki acılı günleri dile getiren “Dul Kadınlar” adlı oyunu yeniden sahnelemenizi istiyoruz.

Kukan: Tiyatronun çalışma prensiplerini de dikkate alarak, yöneticilerimiz ve kendi adıma söylüyorum ki geçmişte beğenilmiş olan oyunlarımızı yeniden repertuarımıza koymak istiyoruz. Bunlardan her yıl bir ikisini yeniden sahneleyeceğiz. “Dul Kadınlar“ da yeniden sahnelenmeye layık oyunlardan biridir.

Soru: “Güzel Barina’nın Konukevi”, “Yeni Adigeler”, “Flortler” adlı komedileri çok beğeniyoruz. “Jemigo Afrika’ya Ulaştı”, “Güzel Hatsatse” adlı komediler de öyle. Bunları tekrar görebilecek miyiz?

Kukan: İsteklerinizi dikkate alacağız.

Soru: Günümüzde hangi yazarların hangi eserleri üzerinde çalışıyorsunuz?

Kukan: Bugünlerde rejisör Thakumasa Nalbiy, Amerikalı yazar Natho Kadir’in “Medeya” adlı dramı üzerinde çalışıyor.

Tiyatromuz tarafından incelenmekte olan oyunlar ise:

Yemij Muliyet’in; Köpeğin Yatağı,
Hurum Husen’in; Borc
Kuyoko Nalbiy’in; Adige Umudu, Nart Oyunları
Perenuko Catib’in; Tanrım Beni Affet

adlı eserleri olup bu eserler Kültür Bakanlığı’nca satın alınmıştır.

Ahmet Mithat’ın Çerkes Özdenleri ile Penesu Sefer’in Yanlış Yol,  Çocuklar İçin Hunago Said’in Orman Masalı’da repertuarımıza alınmıştır.

Soru: Bir yılda kaç Adigece oyun sahneliyorsunuz?Yoksa iki üç yılda bir oyun mu?

Kukan: Bu konu Sovyet zamanında plana bağlanmıştı. Yılda bir Adige oyunu, bir klasik, bir de çocuklar için 3-4 oyun sahneleniyordu. Şimdilerde sahnelenecek olan oyunun seçiminde zaman, para ve kalite öne çıkmaktadır. Bu nedenlerle yılda ya bir büyük eser veya bir iki küçük eser olabilir.

Soru: “Flortler“ adlı oyun 50 yıldır sahneden inmedi. Bu eseri sevenler çoksa da ben onlardan değilim. Sorunlarımızı anlatan oyunların sahnelenme zamanı gelmedi mi? Tiyatro 70 nci yıla nasıl hazırlanıyor? Yeni oyunlar var mı?

Kukan: “Flortler” bizim klasiğimiz olmuştur. O artık eskimez. Bu nedenle soru sahibi ile aynı görüşte değilim. Oyunun büyük eğiticilik yönü var. O tüm zamanlarda halkın gelenek ve göreneklerinin, tavır ve davranışlarının gösterildiği, büyük bir sanat eseri olarak kalacaktır. Güncel sorunlarımız üzerine yazılmış “Makam Esirleri“ adlı oyunumuz vardır. Bu türleri gelecekte de düşünüyoruz.

Bu yılın başarılı oyunu ise “Shapsugh Kızı” olmuştur. Adigelerin ulusal onurlarını, düşüncelerini anlatan, ulusu tanıtan bir eserdir.

Soru: Adige tiyatrosu kısa bir zaman içerisinde beş altı yönetici değiştirdi. Bunun sebebi nedir? Tüm tiyatro çalışanları sıra ile yönetici mi olacaklar?

Kukan: Bu sorunun muhatabı atamaları yapan makam olmalıydı. Daha iyi olması ümidiyle değiştirdiklerini söyleyebiliriz. Bakanlık ve tiyatro çalışanlarının amacı tiyatronun sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirebilmesidir. Sorunuz yerindedir. Sık sık değiştirmek uygun değildir. Çalışma düzenini bozar.

Soru: Söylendiğine göre eski yıllarda tiyatro öğrenimi görmemiş ancak rollerde oynamak isteyen gençlere bu imkan tanınırdı. Bu uygulamadan neden vazgeçildi? Rollerde yer almak isteyenlerin arasında rekabet olması ve aralarından seçme imkanı bulunması iyi değil mi? Örneğin Shapsugh Kızı’ındaki Gulez rolünü değişik sanatçılar oynasa daha güzel olmaz mı?

Kukan: Tiyatro günümüzde profesyonel imkanlara sahip oldu. Eskiden aktrist ve aktör yetmediği için o yola başvuruluyordu. O şekilde aramıza katılıp bu güne kadar devam ettiren iki kişi var şu anda .Buna rağmen canı gönülden istekli olan varsa yinede hayır demiyoruz.

Ama şükürler olsun ki tiyatromuzda aynı rolü değişerek oynayacak kadrolarımız vardır. Shapsugh Kızı’ndaki Gulez rolünü Gonojuko Asiyet ve Kone Aksana birlikte yürütüyorlar. Her ikisi de rolün hakkını vermek için ellerinden geleni yapıyorlar.

Soru: Tiyatro için öncelikle iyi aktrist ve aktörün önemi büyüktür. Onların yetiştirilmesi de büyük iştir. Bugün tiyatromuzda çalışanlar Moskova, Leningrad gibi yerlerde okumuşlardır. Bu ktrist ve aktörlerin iyi yetişmesi için önemliydi. Şimdi ise gençleri hiçbir yere göndermeden kendi kendimize eğitiyoruz. Ne ekersen onu biçersin, derler. Bu gençler dünya edebiyatını, ulusal edebiyatı, dilleri, uzmanlığı yeterince öğreniyorlar mı, ulusal kültürü ilerletmeyi başarabilecekler mi?

Kukan: İstek varsa yerin altında olsan da okur ve öğrenirsin. Bununla Maykop’ta okuyanların imkanlarının küçük olduğunu söylemek istemiyorum. Onlara her tür edebiyat, dil ve uzmanlık eğitimi verilmektedir. Moskova ve Leningrad okullarından mezun olanlar tarafından yetiştiriliyorlar. Müsterih olabilirsiniz. Ayrıca büyük şehirlerden profesör ve hocalar da gelerek onlar için ders ve seminerler düzenlemekte,oyunlarını izlemektedirler.Genç öğrencilerde zaman zaman Moskova’ya götürülüp sınavlara tabi tutulmakta, çeşitli yarışmalara katılmaları sağlanmaktadır.

Onları okutmakta olan Thakumase, Dziha, Hakuy, Vucuhu Mariyet ve Kurasina Fatima’nın tiyatroculuk dalında değerli ödülleri vardır. Rusya Tiyatro Akademisi profesörleri de onların eğitimlerine katkı sağlamaktadır.

Şehrimizde okuyor olmalarını ayrıca Adigeliklerini korumak, Adigecelerini geliştirmek bakımından da önemli buluyorum.

Soru: Genç sanatçıların rol aldıkları, yaşamı anlatan güçlü oyunlara ihtiyacımız var. Adige tiyatrosunun köylere daha fazla gelmesini istiyoruz.

Kukan: Adige tiyatrosunun en basta gelen sorumluluğunu dile getirdiniz. Geçtiğimiz yıl Adige Tiyatrosu 100 civarında sahneye çıkmış olup, bunun yarısı köylerimizde olmuştur. Halk, tiyatrosunu görebilmeli, tiyatrosu da ona gitmelidir.