YEMITIL Nurbıy
Adige Mak, 18 Aralık 2008
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

Ulusal sanatımızı dünyaya duyuran bestecimiz Aslan NEHAY’ın (НЭХЭЕ Аслъан) sanatsal ürünleri ve yaşamı, dün akşam düzenlenen bir toplantıda politik ve toplumsal yönlerden değerlendirildi. Rusya, Karaçay-Çerkesya  ve Adigey halk sanatçısı, RF, Kabardey-Balkarya, Kuban ve AC sanat emekçisi, AC Devlet nişanı ödüllü, ”Adigey’in Onur Madalyası” sahibi Aslan Nehay’ın   65’inci doğum yıldönümü Adige Filarmoni’sinde düzenlenen bir toplantıyla kutlandı.

Flarmoni  sahnesi,  kutlama için düzenlenmişti. RF kıdemli sanatçısı  ve AC Devlet Filarmonisi’nin  Senfoni Orkestrası şefi   Petr Şahov, açılışı Aslan Nehay’ın bestesi  Adigey  müziği ile salonu çınlatıyor, “İslamıy” topluluğu oyuncuları ile AC Sanat Koleji korosu da, onun bestelediği Adigey şarkısını coşku içinde söylüyordu.

AC Devlet Başkanı Aslan Thak’uşın, Aslan Nehay’ı kutladı ve kendisine başarılarla dolu uzun  bir yaşam diledi. Sanatsal başarılarını bir bir anlattı,  ardından kendisiyle  şakalaştı ve tatlı sözler sıraladı, Nehay’ın Adigelerin sesini dünyaya duyurduğunu, bunun Adige toprağında anıt değerinde bir anlamı taşıdığını, ülkeler üstü düzeyde sanatçılar yetiştirmiş  olduğumuzun bir kanıtı   olduğunu vurguladı.  “Ona hepimiz bu derin sanatsal kavrayışı ve üstün başarıları nedeniyle saygı duyuyoruz” dedi.

Ünlü Adige besteci VımarThabısım’ın  anısına, doğduğu Fedz köyünde bir müze  kurulduğunu anımsatan AC Devlet Başkan sözlerini şöyle sürdürdü: “Aslan Nehay’ın müzesi farklı, canlı, karşımızda;Nehay’ın müzesi  “İslamıy” topluluğudur. Bestecinin yaratıcı gücü,  “İslamıy” olarak  ortaya çıkmış bulunuyor”.

Kutlama toplantısı AC sanatçısı Natalya Çepniyan tarafından yönetildi.  Çepniyan, “Adigey’de besteciliği ilk kez bir meslek olarak benimseyen, ilk Adige operasını yazan, Adigey Besteciler Birliği’ni kuran ve ilk başkanlığını da yapan,  “İslamıy” topluluğunu 18 yıldan beri yöneten kişi,  Aslan Nehay’dır” dedi. Sanatçı N. Çepniyan’ın belirtiği gibi,  “O, birçok değişik türde besteler yapan, insan sesini müzik yoluyla duyurmayı  başaran biridir. O, sesin olağanüstü gücünü,  sanatın olanaklarından yararlanarak insanlara aktarabilen bir yetenektir”.

Dostunun senin çalışmana değer vermesi güzel bir şeydir ama seni uyarması, gerektiğinde kınaması da önemli. RF, Ukrayna ve Adigey’in halk sanatçısı, Kuban Devlet Kazak Korosu Şefi, besteci  Viktor Zaharçenko çok sayıda ülkeyi gezmiş ve çok şeyi görmüş biri, verdiği konserlerin, dünya genelinde duyduğu ve yaşadığı müzik olayının/türünün haddi hesabı yoktur.

Viktor Zaharçenko konuşmasında Nehay için “O, Adige ulusal müziğini bütün bir  dünyaya tanıttı ve klasikleştirdi. Bunu, değil küçük bir ülke, büyük ülke bestecileri içinde   bile başarabilen çok az kişi var. Ulusal müzik, en önce ulusun kendisi için gerekli. Ulusal müzik değişik ulusları birbirine yakınlaştıran bir kaynak, bir güç;uluslararası ilişkileri geliştirip sağlamlaştıran bir etken. Folkloru geliştirmek, folklor içinden müzikten yararlanma yollarını bulup çıkarmak kolay olan birşey değildir. Aslan Nehay kendi ulusu için bunu başardı ve bu yolda besteler yapıyor, müziğe ruh katıyor. 30 yıldan uzun bir süreden beri tanışıyoruz, çok  yakın iki  dostuz. Aslan Nehay’a ilişkin çok şey söylenebilir ve anlatılabilir, ama fazla tanıtmaya gerek yok, o artık, klasikler arasında yer almış bir bestecidir. Bu çok yakın arkadaşımın başarıları adına seviniyor, öyle bir dostum olduğu için gurur duyuyor  ve onu tüm içtenliğimle kutluyorum, o bestelediği ulusal müzik yapıtlarını sağlam/kalıcı  temellere oturtmayı başarmış biri, bundan sonrası için de başarılarının artarak  sürmesini bekliyorum” dedi kutlama konuşmasında.

Köyünün gururu

Köyünde saygınlanmak, bütün bir cumhuriyet boyutunda başarılarıyla anılmak eşsiz bir mutluluk kaynağı olmalı. AC Tevçoj rayonu kültür şubesi Başkanı Ruslan Napts’eko, Cecehabl köyü muhtarı Ali Vucuh, AC Khase (Meclis) Komitesi Başkanı Reşid Mıgu,  “Adıgpromstroy” Genel Müdürü Aslan Hutıj, kendi köylüleri olan Aslan Nehay adına düzenlenen kutlamada birer konuşma yaptılar. Köylüleri ona  “Cecehabl köyünün onuru” sanını  verdiler ve bir  de takdirname sundular.

Aslan Hutıj, ulusal kültür ve sanata değinerek,  “Kişinin opera yazması, değişik türlerde yapıtlar bestelemesi için bilimsel bilgilerle birlikte toprağını ve yurdunu da seviyor olması gerekir” dedi ve Aslan Nehay’ın bütün bunları başarıyla gerçekleştirmiş biri olduğunu belirterek sözlerini sürdürdü: “Aslan Nehay’ın müziğini dinlerken insan çocukluk günlerini, köyümüz kıyısındaki küçük ve sevimli korumuzu, Marte ırmağını, gözün alabildiğine uzanıp giden kırları ve çayırları anımsıyor ve onlar insanın  gözünde canlanıyor, bütün bu şeyleri  yeniden yaşıyor gibi oluyorsun. Nehay’ın müziği,  folklorumuzdan doğma bir müzik, ulusal, Adige olan bir müzik ve o biçimiyle klasikler arasına girmeyi başarmış bir müzik. Bestecimizin durmadan çalışmakta olması, yorulmak/usanmak nedir bilmiyor olması ve büyük bir performans sergilemeye devam etmesi, biz köylüleri için bir gurur ve kıvanç kaynağıdır” dedi.

Koşhabl rayonu Başkanı Nalbıy Tharkoho, Cece (Giaginsk) rayonu kültür şubesi Başkanı Nafset Şevcen, Adıgekale Çocuk Dans ve Müzik Topluluğu, Kabardey-Balkarya Besteciler Birliği Başkanı, RF ve Adigey sanatçısı Cebrail Haupe ve arkadaşları ve daha başkaları Aslan Nehay’ı candan  kutlayanlar arasında yer aldılar.

Konuşmacılar Aslan Nehay’ı filozof/düşünür-besteci, ressam-besteci, yurttaş-besteci ve klasikleşmiş-besteci gibi yönleriyle ele alıp onun bu yönlerine atıfta bulundular ve birbirinden güzel şeyler söylediler. Maykop Belediyesi Birinci Başkan yardımcısı Yure Avtle, Şevgen rayonu Başkanı Nalbıy Huaj da, konuşmalarında, bestecinin ulusal gelenek ve özellikleri ile tarihsel geçmişi kaynaştırıp birlikte  sergilemeyi,  “İslamıy”de ve diğer yapıtlarında başarmış olduğunu vurguladılar.

Toplantı, bir eğitim aracı oldu

Böylesine bir araya gelmeler ve kültür toplantıları kişiyi eğitiyor, olgunlaştırıyor ve bilgilendiriyor. O gibi yerlerde ulusunun ve cumhuriyetinin yanında oluyorsun ve sunulan  konseri  o anlayışla izliyorsun. “Hağevcım yızefak’o” (Хьагъэуджым изэфак1о) rapsodisi, sahne uyarlaması görünümünde “Kolenır/ Къолэныр”, “Anadili Makamları / Ныдэлъф мэкъамыр” adlı yapıtlar, “Vuc huray” dans müziği ve “İslamıy” program müziği, buralarda duyduğumuz tüm sesler, bunların  hepsi Avrupa kültürü içinde çoktan yerini bulmuş  en seçkin örnekleri oluşturuyorlar.

Besteci kuşkusuz tek bir beste ile üne kavuşamaz. Aslan Nehay’ı üne kavuşturan yapıtlarını saymaya kalkışırsan bir elin parmakları yetmez. “Bunu yazdım, tamam, yeter, dinleneyim bir” gibisine şeyler ona yabancı düşen sözcükler. Kendi özeleştirisini yapmayı ve kendi eksikliklerini bulup düzeltmeyi, daha ilerilere bakmayı başaran , yaptığı onca çalışmayla yetinmeyen biridir o. Aslan Nehay’ın bu yakınlarda bestelediği “Rond-pşınatl/ Ронд-пщыналъ” yapıtını Filarmoni Orketrası’ndan dinledik. Bu yapıt, sanırım, bir başına, sorularımıza yeterli yanıt oluşturuyor.

Usta yorumcumuz, usta müzikçimiz  yarın sabah ne yapacak, diyecek olursanız, hemen söyleyelim. Yine beste yapacak, halkımızın ve cumhuriyetimizin  adını yeni başarılarıyla duyurmayı sürdürecek. O,  “İslamıy”ı bir müzikal tiyatro olarak benimsetmeyi başardı. Rimme Ş’eve (Шъэо Риммэ), Susanna Hok’o  (ХъокIо Сусаннэ),  Saniyet Ağırcaneko (Агъырджанэкъо Саныет),  Şamsudin Kumuk (Къумыкъу Щамсудинэ), Saide Ş’haptleko  (Шъхьаплъэкъо Саидэ), Kazbek Şımırz (Шымырзэ Казбек), Svetlana Tletser (Лъэцэр Светланэ), Anzavur Mış’e (Мышъэ Андзаур),  Ruzana Tlevstencel (Лъэустэнджэл Рузанэ), Azemat  Sehu (Сэхъу Азэмат), sizler, tüm oyuncular, hepiniz varolun, varolun sevgili “İslamıy”! Varol, onun Başkanı sevgili Aslan Nehay!Tanrı sana bir Nart ömrü kadar uzun bir ömür versin. Senin müziğin sönmeyen bir ateş misali Adige Ulusunu ısıtmaya devam etsin.