Not: Bu yazının yazarı hakkında bilgi olmadığı için yazarın adını koyamadık. Bilginiz varsa lütfen CircassianCanada’yı bilgilendiriniz.

Önsöz

Adigelerde toplantı yapmak için çok neden vardır. Bir köyden diğer bir köye gidildiğinde ya da o köye dışarıdan bir konuk gelmişse gençler hemen bir araya gelirler.

Bir düğünün bitiminde gençler toplanarak böyle bir ortamın oluşmasına neden olabilirler. Yine kendi aralarında böyle toplantıları önceden planlayabilirler. Muhabbet toplantıları fonksiyonel açıdan bir çok amacı gerçekleştirmektedir. Bu tür toplantılarda bir çok Adige genci birbirleri ile tanışma olanağını bulur. Aynı sülaleden olan kişilerde birbirini tanımış olur. Aynı yaş grubundan toplanıp tanışan bu kişiler böylece eğlenme şansını yakalar. Birbirlerini tanıyan genç kız ve erkekler aradıkları özellikleri taşıyan kişilerle kaşen olarak daha sonra evlenebilme olanağını bulurlar.

Toplantı Düzeni

Toplantıda insanlar dağınık bir şekilde oturamazlar. Herkes konumuna göre oturması gereken yerde oturmak durumundadır. Oturma sisteminde kızlar ve erkekler ayrıdır. Karışık oturmazlar. Toplantıda hiyerarşik yapılanmanın getirdiği farklı statü ve rollerin olması bireyleri istediği gibi davranmaktan alıkoyar. Herkes örf ve adetlere göre oturma düzeni alır. Thamatenin sağında ve solunda birer yardımcı bulunur. Bu kişiler ev sahibi olmaması koşulu ile gelen konuklardan birisi olabilir. Bunlar en az thamate kadar topluma etki edecek konumdadırlar. Eğer bu grup düğün, nişan türü bir grupsa thamatenin sol tarafına yaş sırasına göre erkekler, sağ tarafına yaş sırasına göre bayanlar oturur. Bayanların thamatesi de grup thamatesinin sağ yanında oturur. Yaş sırasına göre de diğer bayanlar da sağ tarafta yer alırlar. Diğer toplantılarda ise sağında ve solunda erkekler oturmaktadır.

Gösterilen her davranışın belirli kuralları vardır. Ancak buna karşın bu tip toplantılar çok eğlenceli ve yararlı olur. Bu tür toplantılar yeni katılmaya başlayan gençler açısından da eğitim merkezi sayılır. Burada “xabze”nin yani örf ve adetlerin uygulamalı olarak öğretilmesi sağlanır. İnsanlar birbirine kaynaşır. Kızlar ve erkekler arasında arkadaşlık kurulur. Bu tip toplantılar belirli yaş gruplarına ayrılmıştır. Kızlar ve erkekler kendi yaş gruplarının toplantılarına katılırlar. Her yaş grubunun toplantısı ayrı olmaktadır.

Eğlenerek Tanışma

Bütün toplantılar başlarken tanışma bölümü vardır. Gruptaki kişileri tanıştırma görevini thamatenin isteği üzerine pşerah yerine getirir. Grup kalabalık ise herkesi tek tek tanıştırmak yerine değişik bir ortam hazırlanarak herkesin birbiriyle tanışması sağlanır. Bu daha çok zaman geçirici oyunlarla olur. Bu oyunlar gruptaki insanların birbirleri ile tanışmasına ve iletişim kurmasına aracı olur. Oyunu pşerah başlatır. Örneğin “çapşı” denilen bir oyun vardır. Pşerah gruptaki kişilerin herhangi birisini kaldırır. Kaldırdığı kişinin eline vurur. Eline vururken de kendi adını, kabile adını ve boy adını söyler. Yine o kişi de aynı şekilde başkasını kaldırır. Bu biçimde oyun süresince bir tanışma olur. Ancak grupta Çerkez olmayan bir kişi varsa o kişi yalnız bulunduğu konum itibariyle tanıştırılır.

Xabzenin Kesin Kuralları

Muhabbet geceleri xabzenin kesin kurallarına göre şekillenir. Bu kurallara uyulmadığı taktirde thamate araya girer ve kuralların uygulanmasını sağlar. Kurallara uygun hareket etmeyen kişiler ise diğer kişiler tarafından uyarılır. Bu nedenle bu toplantıda sergilenen her davranış kurallara uygun olmak durumundadır. O gecede hiç kimse keyfi olarak odadan dışarı çıkamaz. Dışarı çıkmak istediğinde thamateden izin alır. Thamate izin vermişse dışarıya çıkabilir. Birisi herhangi bir durumda dışarı çıkıyorsa orada bulunan herkes çıkarken ayağa kalkar. Aynı şekilde dışarıdan içeriye gelindiğinde de aynı şey geçerlidir. Bu durum Adige kültüründeki saygı unsurunun etkinlik göstergesidir. 
 

Bir Kompliman Geleneği Pseluh

Adigelerin her vesile ile yaptığı toplantılar, gençlerin kendilerini göstermesi ve yeteneklerini sergilemesi için birer fırsattır. Böyle eğlencelerde birbirinden hoşlanan genç kız ve erkekler sanki evleneceklermiş gibi birbirlerine iltifat ve ilanı aşk ederler. Çeşitli şakalar yaparlar. Bazen aynı kıza bir kaç genç birlikte iltifat ederek eğlenceyi artırır. Kızlar da gençlerin bu iltifatlarına uygun şakalar yaparlar. İltifatlarla birlikte yapılan tüm şakalaşmalara “pseluh” denmektedir. Pseluh işin gayri ciddi boyutudur. O grupla sınırlıdır. Pseluk zahiren gayri ciddi gibi görünse de bu kanaat yanıltıcıdır. Bütün eğlence ve şakalar birtakım yaptırımlara haiz olan xabzenin kesin kuralları ile sınırlıdır. Gelişigüzel bir biçimde pseluk yapılmaz. Saygısızlık yapmak karşısındaki kişiyi en ufak bir şekilde rencide etmek yasaktır. Pseluk ile başlayıp daha sonra da devam eden kaşenlik iki kısma ayrılmaktadır. Bunlardan birisi şaka diğeri ise ciddi kaşenliktir.
Şaka kaşenliğine “semerko” denmektedir. Bu durumda kişiler ciddi olmasalar bile yalnız o geceye ya da bir kaç geceye mahsus olarak kaşen olabilirler. Burada amaç eğlenmek, birbirlerini tanımak bunu yaparken de hoş zaman geçirmektir. Şaka kaşenliğinde kız ve erkek birbirlerine sanki evleneceklermiş gibi övücü sözler söyler. 
 

Konukların Durumu

Bu toplantılarda konuk olan kişiler, çok önemli bir gerekçeleri olmadıkça diğer kişiler topluluğu terk etmeden o ortamı terkedemezler. Toplantı bitene kadar o ortamda bulunmak durumundadırlar. Çünkü diğer kişiler daha çok o gece onlar için toplanmıştır. Bu nedenle onların toplantıyı terkedip gitmeleri saygısızlık sayılır. Aynı kural konuk ve ev sahibi dışında ev sahibinin arkadaşları için de geçerlidir. Bunların toplantıyı terkedip gitmesi de konuklara karşı bir saygısızlık olarak nitelendirilir. 

Oyunlar

Adige gençlerinin düğün gibi toplumsal aktiviteler aracılığıyla düzenlediği toplantılarda çeşitli oyunlar oynanır. Oyunlar hem toplantıdaki insanların birbirleri ile tanışmasını sağar hem de toplantının eğlenceli geçmesine neden olur. Bu oyunlar folklorik ve dans türü oyunlar değildir.

Eğlenceye yönelik olan ve herkesin katıldığı oyunlardır. Oyunu pşerah başlatır. Oynanan oyunların bazıları şunlardır.
Çapşı: Bu oyun birbirinin eline vurarak tanışmayı sağlayan oyundur.
Aykan: Pişerah kalkar. Başka birini de kaldırır. İkisi de eliyle birbirinden habersiz olarak bir, üç ya da beşi göstermek durumundadır. Oyunun kurallarına göre üç biri, beş üçü, bir de beşi yenmektedir. Bu durumda yenen sayılan eliyle gösteren kişi diğer kişinin eline hızlı ya da yavaş olarak vurmaktadır.
Eş Seçme: Oyunun başında herkes ikişerli olarak eşleştirilir. Daha sonra pşerah kalkar, sırayla herkese “eşinden memnun musun” diyerek sorar. Eğer memnunsa, memnun olduğu için eline havluyla vurulur. Memnun değilse eline vurulmaz ve eş olarak kimi istediği sorulur. O da orada bulunan herhangi bir kişiyi eş olarak seçer. Bu durumda seçtiği kişinin eşine “eşini veriyor musun?” diye sorulur. Eğer verirse eline vurulmaktan kurtulur. Eşini vermeyi kabul etmezse eşini isteyen kişinin söylediğii sayı kadar (daha önceden bir limit belirlenir) hızlı ya da yavaş şekilde eline vurulur.
      Yüzük Oyunu: Bu oyunda bir yüzük saklanır. Bir kişi kaldırılır ve kaldırılan kişiden yüzüğü bulması istenir. Bunu da diğer kişilerin tanımları ile yapar. Yüzüğü arayan kişi diğer kişilerin verdiği ipuçlarına göre yüzüğün kimde olduğunu bulur.

Bu oyunların yanı sıra daha farklı oyunlarda oynanmaktadır. Bu oyunlar kişilerin hem birbirleriyle tanışmasını hem de etkileşim ve iletişim kurmasını sağlar. Kişiler çapşı denilen oyunla çok kısa bir süre içinde birbirleri ile tanışma olanağı bulur. Aykan denilen oyunda bunun hemen ardından gelir. Bu oyunda da en fazla bir-iki dakika kadar bir sürede birbirleriyle konuşma olanağı sağlanmış olur. Onlar da eğer iletişim kurmak isterlerse bu fırsatı değerlendirmeye çalışırlar. Eş seçme oyununda ise eşini vermemenin cezası vardır. Kişiler eğer eşlerine bağlı iseler eşlerini vermezler. Bağlı değillerse eşlerini değiştirirler. Eşine ne kadar bağlı ise o kadar cezaya katlanır. Bu bağlılığı hem karşısındaki kişiye hem de topluma yansıtmış olur. Bunun gibi diğer oyunların oynanmasında da bir takım incelikler ve yararlar vardır. Bu tip oyunların yanı sıra toplantılarda maniler, güzel sözler, şarkılar vs. söylenir. Bir çok değişik konular konuşulur.