Werner Zürrer
Çeviri: Dr. YEDİC Batıray Özbek
Alanlardan (Jases ve Jasin olarak da bilinirler) bahsedecek olursak; kökeni Kafkasyalı olan Alanların tamamı askeri hizmetlerde görev yapmıştır. Alanların en ünlüsü, aile reisi Kanguz (Khankus)’un çok sayıdaki Jasin devletlerinden birinin liderliğini yaptığını Ataşi ailesidir. Moğol istilası esnasında, Kanguz ve halkı Ugedei Han’a direniş göstermemiş ve bu sayede, hem kendi topraklarını yönetmeye devam etmiş hem de kendisine altın onur nişanı (Altın Paitza) ve ‘badur’ ünvanı verilmiştir. Moğol idaresi altında 1,000 kişiden oluşan bir ordu kurmuş ve oğlu Ataşi’yi ordunun komutanlığına getirmiştir.
Moengke-Han’a bağlı olan Ataşi, Soun saldırısına katılmış ve Sichuan eyaletinde ve Tiao-uy Dağlarında Çin ordularına karşı savaşmıştır. Cesaretinden dolayı kendisine onur nişanı (Kaplan Paitza), bir miktar
gümüş ve “Binbaşı” unvanı verilmiştir.
Kubilay Han komutasında, Yuan hanedanına muhalif Çingizidlere karşı savaşmıştır. Ataşi, Arigbuka’ya karşı savaşmış, ardından da Çin’deki isyanı
bastırmıştır; 1267 yılında Moğol komutanlar Bayan ve Aşa komutasında yine Soun saldırılarına katılmıştır. Askeri kariyeri süresince, Atachi Çin ve Orta Asya’da 20’den fazla büyük savaşa katılmıştır.
Ataşi’den sonra yerine oğlu Baydar geçmiştir. O da bin kişilik bir orduyu komuta etmiş ve Doğu Türkistan, Dzhetysou ve Moğolistan’da Altay Dağları’na kadar Çingizidlere karşı savaşmıştır. 1285 yılında Beş-Balik’teki isyanın bastırılması esnasında Kubilay Han’a karşı çıkmıştır.
Başarılarından dolayı Baydar ‘as-badur-darugatchi’ unvanıyla onurlandırılmıştır.
Baydar 1300 yılında ölmüş, ve yerine oğulları Oros ve Fudin geçmiştir. Baydar Jases’lerden oluşan İmparatorluk Muhafız Alayının kurulmasına ön ayak olmuştur. İlk muhafız alayları 1272 yılında kurulmuştur ve 3,000 Jasesten oluşmaktadır. Ayrıca, 700 Jases de seyahatleri esnasında Kubilay Han’a muhafızlık yapmış ve başkentin ve sarayların korumasını üstlenmiştir.
‘YUAN-SHI’de Jaseslerin biyografileri vardır: George (Kouertzi), Shari (Cheli). Shilabadur, Badur, Youvashi, Fude (Peter), ve Arslan Moğol ordusunda
onurlandırılmıştır.
George (Kouertzi) kariyerine, Moengke-Han döneminde İmparatorluk Muhafız Alayında Fude’nin babasının himayesinde başlamıştır, ve daha sonra 2,000 kişilik Jasin alayının başına geçmiştir.
Kubilay Han döneminde, George 100 savaşçısıyla birlikte (Komutan Aşu’nun idaresinde) Soun saldırılarına katılmıştır. Soun zaferinden sonra George, komutan Haidu’nun ordusuyla savaşan Jases ordusunu komuta etmiştir. Kazandığı askeri başarılardan dolayı yöneticileri (Kubilay Han, Timur Han, Haisan Han).
Haisan Han döneminde, George ‘chzhalkhuachi’ ünvanını almış ve Jasin Muhafızlarının Doğu Kanadını komuta etmiştir.
Demidir (Dmitri) George’nin oğludur. Demidir aynı zamanda Jasin Muhafızlarında yüzbaşı olarak görev yapmış. Yerel bir Moğol yöneticisi olan Nayan’ın başlattığı ayaklanmayı bastırarak ün kazanmıştır. George’nin ölümünden sonra Jasin Muhafızlarının komutanlığı ünvanı oğlu Demidir’e geçmiştir. Demidir’in oğlu Sianshan da Haisan ve Ayurbarvad dönemlerinde Jasin muhafızlarında görev yapmıştır. George ve Demidir (Dmitri), isimlerinden de anlaşılacağı üzere Hıristiyan’dır.
Shari, Moğollara bağlanıp moğol ordusuna katılan Jasin ailesinden gelmektedir. Babası Bekkibai (Betzeba), Moengke-Han komutasında çir’de ve Tiao-uy dağlarında savaşmış ve askeri başarıları dolayısıyla ödüllendirilmiştir. Kubilay-Han döneminde Haidu ordusuna karşı savaşmıştır. Baykal Gölü civarında yapılan bir savaşta Kubilay Han’ın düşmanı olan Haidu’yu kafasını keserek öldürdükten ve yüklü miktarda ganimet elde ettikten sonra ün kazanmıştır.
Jasin Muhafızlanı oluşturulduktan sonra, Shari Jasin Muhafızlarının Sol Kanadını komuta etmiş, kendisine Altın ve Kaplan nişanı ve bol miktarda
hediye verilmiştir. Shari’den sonra yerine oğlu Shilemyn geçmiştir.
Shilabadur’un ailesi de Moğollarla işbirliği yapmıştır. Babası Yruktama askeri kariyerine Moengke-Han döneminde onbaşı gibi düşük bir rütbeyle
başlamıştır. kubilay Han döneminde ise Shilabadur Komutan Bayan’ın ordusunda Soun savaşlarına katılmıştır. Direkt olarak komutan Ataşi’ye bağlıdır. Shilabadur Ataşi’nin komutasında hizmet etmiş ve yerel Moğol liderleri Nayan, Hadaan, toto ve diğerlerinin başlattığı ayaklanmaların bastırılmasında gözterdiği üstün cesaretten dolayı İmparator taragından “badur” nişanı ile onurlandırılmış ve komutasına 1,000 tane Jasin Muhafızı verilmiştir.
Shilabadur’un oğlu Nogaichin (Nakhaichan) babasının yerine geçmiş ve daha sonra Jasin Muhafızlarının Sol Kanadının komutanı olmuştur. ‘YUAN-SHI’ ona aik görkemli ünvan ve nişanları ayrıntılı bir şekilde vermektedir. Nogaichin 1325 yılında ölmüştür.
Moğol ordusundaki diğer önemli Jases liderleri Badur kardeşler, Utzoer-Bukhan (Anzorbuka), ve Matarsha’dır. Bu liderler henüz Moengke-Han döneminde Moğol ordusuna katılmışlardır.
Matarsha Soun Savaşında Moengke-Han’ın ordusunda öncü birliklerde görev yapmış ve bu savaşta hayatını kaybetmiştir. Badur Çin ordularına karşı 20’den fazla savaşa bizzat katılmıştır. Askeri başarılarından dolayı Kubilay Han, emrine 1,000 Jasis askeri tahsis etmiştir. Badur’un direkt bağlı olduğu komutan Ataşi’dir. Ataşi’nin komutasında, Badur Çin’de savaşmış ve daha sonra Jasin muhafızlarında ikinci komutanlığa kadar yükselmiştir. Badur yerel Moğol liderlerinin çıkardıkları isyanların bastırılmasında rol oynamıştır.
Badur’dan sonra yerine oğlu Betzelan geçmiştir. Yaptığı hizmetlerden dolayı Betzelan, İmparator Yesun-Timour tarafından iki takım imparatorluk
giysisi, Kaplan Paitza nişanı, üç inci ve silahlarla (Ok, yay ve zırh) ödüllendirilmiştir. Betzelan’dan sonra yerine oğlu Eliande geçmiştir.
Yuan sarayındaki bir diğer ünlü Jasin ailesi de Jas Yuvashi ailesidir. aile reise Yanbadur (Elibadur), Jasin Komutanı Kanguz’la birlikte Moğolların hizmetine girmiştir. 1258 yılında, Moengke-Han döneminde
Yanbadur Jasin Muhafızlarına kabul edilmiştir. Aynı zamanda İmparatorluk için savaşmış ve altın mücevherlerle ödüllendirilmiştir. Yanbadur Jasin
ordusunu komuta etmiş, Arigbuka ve Çinli asilere karşı savaşmış, ve Yantza Nehri civarındaki Siantan ve diğer Çin şehirlerinin ele geçirilmesine katkıda bulunmuştur.
‘MANUER-SHITZI’nin belirttiğine göre, yuan tahtının düşmanı olan Çingizidlere karşı yapılan savaşta, Jases’ler Kubilay-Han’ın ordusundaki Kıpçak Taburlarıyla omuz omuza savaşmıştır. Yanbadur’un ölümünden sonra yerine oğlu Yesudar geçmiştir. Yesudar Yanchzhou’nun ele geçirilişinde Jasis Muhafızlarına komuta etmiştir.
Yesudar’ın ölümünden sonra, 1,000 kişilik Jasin Alayına küçük kardeşi Yuvashi komuta etmiştir. Komutan Bayan’ın emrinde Yuvashbi bir çok savaşa katılmış, Altın Paitza nişanı ve “uzun savaşların büyük
komutanı” ünvanıyla ödüllendirilmiştir. Nayan isyanını bastırılmasında, Yuvashi isyanını liderini yakalamıştır. İmparator ona çok miktarda hediye,
Askeri Komutan ve “devletin direği” ünvanı vermiştir. Yerine oğlu Eikiratai (Eitzilitai) ve torunu Baichou geçmiştir.
Nigela (Nikola) ve Elia (Ilia), eşrafıyla birlikte (30 Adam) Moengke-Han’a gelerek Moğol idaresine giren asil bir Hristiyan aileden gelmektedir. Elia Soun Savaşı ve Lytan isyanında ün kazanmıştır. Oğlu Kubilay-Han’ın hizmetinde çalışmış ve 1312 yılında 1,000 kişilik Jasin bölüğünün komutanı olmuş ve daha sonra da Jasin Muhafızlarının Batı Kanadının komutanlığına yükselmiştir.
Arslan, Moğollar şehre yaklaştığında savaşmadan Moğol yönetimini kabul eden Jasin Komutanlarından biridir. Arslan’ın savaşçılarının yarısı Moğol
Ordusuna girmiştir.
Büyük oğlu Asanchen, TU TZI’nin Çerkes-Sianlar olarak adlandırdığı “tuerge”nin Moğol Ordusuna saldırdığı bir savaşta hayatını kaybetmiştir.
Daha sonra Arslan küçük oğlu Nigela’yı (Nikola) Moğol Ordusunun hizmetine vermiştir. Nigela savaşlarda kendini kanıtlamış ve kendisine at ve altın hediye eden Ulankhatai’nin komutasında Soun Savaşında aldığı bir ok yarası ile ölmüştür. onun oğlu Khourdudar (Khurduda) 100 kişilik bir Jasin bölüğünü kumanda etmiştir. Kubilay-Han’ın emrinde Nayan isyanına karşı savaşmış ve aldığı yaralardan dolayı hayatını kaybetmiştir. Oğlu Khudu-Timour, İmparator Haisan’ını sarayında görev yapmış ve Haidu ordularına karşı savaşmıştır. Khudu-Timour Jasin Muhafızları Doğu Kanadı Komutan Yardımcılığına terfi ettirilmiştir.
Çin kaynaklarına göre, çoğu Jasin Muhafızlarında olmak üzere 10,000 Jases Çin’deki Moğol Ordusunda görev yapmıştır. Jasin muhafızları resmi olarak 1286 yılında oluşturulmuştur. Jasin muhafızları Soun Savaşlarında aktif rol almış ve ağır kayıplar vermiştir. Yuan İmparatorluğunun iki bölgesinde, Chaokhe ve Sougu’da, Jasin askeri kurumları oluşturuldu. Bunların görevleri orduya gerekli silah ve askeri mühimmatı sağlamaktı. Soun savaşı sonrasında tüm Jasin birlikleri Jasin muhafızlarına katıldı.