TEWU Zamir
Fotoğraflar: А. LAWTENŞLEGER
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi

Dünya Çerkes Bilim Akademisi ve AC Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Enstitüsünün ön ayak olması ile V uluslarası Bilimsel-metedolijik konferans Mıyekuapede gerçekleştirildi. 14-16 Mart tarihleri arasında konferans devam edecek. Otokton ulusların 10 yılı  (2022 — 2032) çerçevesinde bu etkinlik gerçekleştirildi.

«Яндекс.Телемост.» isimli internet olanağından faydalanılarak  konferansa çeşitli bölgelerin devlet kurumları, üniversite ve orta öğretim kurumları idarecileri, bilim adamları, sivil toplum  kuruluşları çalışanları, öğrenciler ve gazeteciler katıldı.

Katılımcılar farklı ülke ve bölgelerden — Adıgey, Kabartay-Balkar, Karaçay-Çerkes, Dağıstan, Abhazya, Türkiyedendiler. Konferans açılışında katılımcılar selam ve iyi dileklerini ilettiler.

Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü başkanı Tl’ıuju Adam konferansın açılışını yaptı ve tüm katılımcıları selamladı. Konuşmasında ufak ulusların dillerinin korunmasına önem verilmeye başlandığını, bölgeleri ve devletleri de aşmış bir şekilde tüm dünyada buna değer verilmeye başlandığını, farklı pek çok ülkedeki büyük araştırma enstitülerinin bu konuya değer vermeye başladıklarını belirtti. Tl’ıuju Adam beşincisi gerçekleştirilen bu konferansta alınan kararların yaşama geçirilebilmesi temennisinde de bulundu.

Dünya Çerkes Bilim Akademisi başkanı Kabartay-Balkar cumhuriyetini temsilen RF Federasyon Sovyetinde yer alan Kaneko Arsen Katılımcıları selamladı. Dillerin korunması için dünyada çeşitli yeni teknolojilerden faydalanılmaya başlandığını, bunları da göz önünde bulundurarak çalışmalara devam edilmesi gerektiğini belirtti. Çağımızın getirdiği yeni normlar ve olanaklardan faydalanarak çalışan bilimadamlarının kültürel köklerimizi de göz ardı etmeden onları geleceğe taşımalarının önemine değindi. Bilimin bu yeni yola da çıkarak anadilimizin korunmasında geliştirilmesinde başarılar elde etmesi temennisinde bulundu.

Kabartay-Balkar üniversitesi Eğitim ve bilim bakanı Yezavo Anzor anadilinin korunmasının sadece dilbilimsel bir konu olmadığını, çerkeslerin genomlarının- milli ruhlarının var oluşu ile direk bağlantılı olduğunu belirtti. Ulusu var kılan şey anadili. Bunu yitiren uluslar nasıl kültürlerini, manevi birikimlerini koruyabilirler?  Böylesi durumda dünyada bulunan insanlar-halklar arasında eriyip yok olup gitmeleri tehlikesi ile karşı karşıya kalırlar. Yezavo Anzor bu yakınlarda Kabartay-Balkar cumhuriyetinde anadilinde yeni ders kitapları yayınlandığının altını çizdi. Anadilinin korunması için belirlenen konularda çalışmaya devam edeceklerini de belirtti.

AC Eğitim ve bilim bakanlığı görevini vekaleten yürütmekte olan Yevgenıy Lebedev her bir ulusun anadilininin, kültürün, tarihin, bilgisinin temeli olduğunu bu yüzden her bir ferdin anadilini koruma konusuna önem vermesi gerektiğini söyledi. Adıgeyin devlet dillerinin gelişmesi-korunması konusunda çeşitli çalışmalar – etkinlikler gerçekleştirdiklerini de söyledi. Bakanlığın yaptığı araştırmaya göre cumhurieytimiz orta öğrenim kurumlarında 18 bini aşkın öğrencinin anadili- çerkesçe eğitimi alıyor. Çerkesçenin korunması ve geliştirilmesi için faaliyet gösteren Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde bir  proje ofisinin kurulduğunu,  2021 yılında ders kitapları hazırlığı için gerçekleştirilen yarışma sonuçlarında seçilen kitapların basımı ile günümüzde uğraşıldığını belirtti.

Karaçay — Çerkes cumhuriyeti eğitim ve bilim bakanı İnna Kravçenke ufak ulusların anadillerinin korunmasının Rusyanın huyları-geleneklerinden olduğunu belirtti. Karaçay-Çerkes cumhuriyetinde gerçekleştirielecek olan «En iyi anadili öğretmeni» yarışmasına konferans katılımcılarını davet etti. Böylesi etkinliklerin dilin değerinin arttırılması babında önemli olduğunun da altını çizdi.

Abhazya D. Gulya Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü müdürü Arda Aşuba’nın belirttiğine göre dil farklı uluslar arasında uzanan bir köprü. Yaşadığımız zorlu döneme rağmen anadilinin korunması konusunda çalışanların ulusu yarınlara taşıyacağı da şüphesizdir.

V/ Uluslarası bilimsel-metadolojik konferans açılışı ardından diğer oturumlarını yürütmeye başladı.