APSUWALAR

Little İnfo

Genel olarak kıyı kesimlerde oturanlar Hıristiyan iken, iç kesimlerde ve dağlar arasındaki vadilerde oturanlar (Abazalar) müslümandırlar. Dilleri Çerkes kabilelerinin dillerinden oldukça farklılaştığından, Kafkas dilleri arasında ayrı bil dil gurubu olarak ele alınır.

Kıyı kesimlerde oturan ana Abhaz kitlesinden ayrı olarak dağlarda ve Kabardeyler ile Besleneylere yakın olarak oturan Abazaların şivelerinde farklılıklar ortaya çıkmış ise de ana kitle ile zorluk çekmeden anlaşabilirler. Ancak ilişkileri ana kitleden çok Kabardeyler ve Besleneyler ile daha kuvvetli olmuştur.

Abhazlar İngur ırmağından Kuzey’e doğru Kafkas Dağları’nın zirvelerine ve Karadeniz kıyıları boyunca Adler’in ötesine kadar uzanan geniş bir bölgede yaşarlar. 14.yüzyıla kadar Kuban boylarına kadar olan sahada da kolonileri vardı. Ancak Kuzey’den inen Kabardeylerin baskısı sonucunda yerlerini tümüyle onlara bırakılarak ana kitleleriyle Karadeniz kıyılarına inmek zorunda kaldılar Bununla beraber Kafkas Dağları üzerinde ve Kuban Nehri ile bu nehre katılan ırmakların kaynaklarında bir kısmı kalmaya devam etti. Abazalar kendilerini Kuzey ve Kuzeybatı’dan çeviren Kabardeyler ve Besleneylerin tesiri altına girmişler ve Kabardeylerin egemenliğini kabul etmişlerdir.

Abhaz-Abazalar Güney ve Güneydoğu’dan Gürcüler ile Kuzeydoğu’dan (aşağıdan, yukarı doğru) Svanlar, Karaçay-Balkarlar ve Kabardeyler ile komşudur. Kuzey’den ise Besleneyler, Abzahlar ve Ubuhlar ile çevriliydiler.

İki ana kitleye ayrılırlar.
1-Abhazlar (Kendilerine Apsuva derler),
2-Abazalar (Abazinler, kendilerine Asuva derler)

Abazalar :
Karadeniz kıyıları boyunca İngur Nehri’nden Adler’in ötesine ve hatta Soçi yakınlarına kadar uzanan kıyı şeridinde ve İngur Vadisi boyunca iç kesimlerde otururlar. Kıyı boyunca Kuzey’den Güney’e doğru Ciget (Ziget)ler, Abziblar, Ahçipsular (Ahçipsa); iç kesimlerde ise Kuzey’de Zamballar (Hirps veya Tzaballar), Güney’de ise Aybgalar yerleşmiştir. Bu kıyı Abhazlarının bir kısmı ise Rusya ile iyi geçinme politikasını benimsemiş, bir kısmı ise Çerkes kabileleri ile birlikte veya ayrı olarak Rusya’ya karşı mücadele etmiştir ki, bunlar genellikle müslüman Abzahlardır.

Abazalar :
Kuban’ın kaynaklarına yakın olan bölgede ve yukarı boylarında oturanlar iki ana guruba ayrilir.
1) Tapanta (Alti Kesek Abaza): Kuban kaynakları, Büyük ve Küçük Zelençuk vadilerinde otururlar. Yurtları Kuma ve Podkumuk sularına kadar uzanır. İsimlerini beylerinden alan altı guruba bölünürler. Dudaruk, Lo, Kliiç, Kyeç, Biberd ve Cantenir.
2) Skaraya (veya Askar): Mudavey, Kazilbeg, Segerey, Tam, Basilbeg, Barakay ve Bag alt grublarından oluşurlar. Bu Abazalar Rusya ile savaşa en şiddetli bir biçimde katılmışlardır.

Abhazlar Kabardeylerden sonra en kalabalık Çerkes kabilesidir. Bu kabilelerde Ruslara karşı mücadelelerde Natukhaçlar ve Ubuhlarla birlikte en ön saflarda yer almıştır. Bu kabile aynı zamanda diğer Çerkes kabilelerine nazaran en demokrat kabiledir. Aralarında asillerin nüfuzu daha az ve sınıf farklılıkları daha az belirgindir.

Bu kabile, Kafkas Dağları’nın Kuzey eteklerinde ve Kuban’nın orta mecrasına katılan kollarının suladıkları bölgede yaşarlar. Burası Batı Kafkasya’nın merkezi kesimi olduğundan tabii olarak Abhazlar da denebilir ki, Ruslar’a karşı en önemli ve etkili mukavemet gösteren kabile olmuştur.

Başlıca yerleşim yerleri:
1) Sagvase, Khurçips, Pseha, Pkhats, Tfiseps kolları
2) Laba, Psizun, (Psizuy-Malaya Laba) Segupsin, Hagur, Fars kolları
3) Psij, Mat(Mart), Pças(Pçah) kolları
4) Psekups ırmağı vadileri