SOHUTE Nurbiy
Çeviri: İbrahim Çetao
Adige Mak, 31 Mart 2007

Adige Cumhuriyeti’nin devlet düzeninin oluşturulmasında, Rusya federasyonu ve Adige cumhuriyeti kanunları temelinde sistemin geliştirilmesinde tarihi öneme sahip olan Devlet Sovyeti-Xase’nin kuruluşu 15 nci yılını dolduruyor. Bu amaçla düzenlenecek törenler öncesinde Parlamento Başkanı Ruslan Hacibiyeko’nun basın mensuplarının sorularına verdiği cevaplar aşağıdadır:

Adige Mak: Tüm halkımızca bilindiği üzere 17 Mart 1992 Adigey’in tarihinde özel bir öneme sahip. Çünkü bu tarihte, Adige Cumhuriyeti Devlet Sovyeti-Xase çalışmaya başlamıştı. Adigey’de parlamentarizmin ilk adımının atıldığı bu gün anılarımızda nasıl yer etmektedir?

Ruslan Hacibiyeko: Doğrusu o gün, hiçbirimizin unutmayacağı bir gün olarak Adigey’in tarihinde yer almıştır.Devlet sisteminin ana organı olup, daha sonraları Adigey’in devlet düzeninin oluşturulmasında önemli görevler ifa edecek olan parlamenterlerin  demokratik şekilde seçilebilmeleri için çok emek sarf edildiğini kimse unutmadı. Burada belirtmek gerekir ki, yürütülen seçim kampanyası esnasında cumhuriyetimizdeki barış ortamını zedeleyebilecek faktörler  mevcut idiyse de, insanlarımız arasında on yıllar içerisinde oluşmuş olan anlayış ve güven ortamını kimse bozamamıştır. İnsanlarımız, toplum içine nifak sokmak ve yalan haberler yaymak isteyenlerden daha sağduyulu olduklarını, onların oyunlarına gelmeyeceklerini bir kez daha kanıtlamışlardı.

İlk toplantıda parlamentonun yönetim organları ile çalışma düzeni belirlenmiş, daha sonra da yasama görevlerine başlamıştı.

Adige Mak: Adigey cumhuriyet statüsü elde edince anayasası ile diğer devlet göstergelerinin parlamento tarafından kabulü gerekiyordu. Geçen zaman içerisinde bu sorumluluğun ne ölçüde yerine getirildiğini söyleyebilirsiniz?

Ruslan Hacibiyeko: Adigey’de devlet sisteminin oluşturulabilmesi için öncelikle statüsünün yükseltilmesi, cumhuriyet olması gerekiyordu. Kısa bir süre sonra, Krasnodar Kray’ı ve Adige Otonom Ülkesi Halk Meclisleri’nin Adigey’in Krasnodar’dan ayrılması ile ilgili tarihi kararı verdikleri 16 yılını dolduracak. Belirtmek gerekir ki, o günlerde bu sorun anayasa uygun çözümlenmiş , Kubanlılar da bu olayın önemini kavrayarak destek olmuşlardı.

Adigey’in statüsünün yükselmesi ile birlikte parlamentarizm de daha yüksek bir seviyeye ulaşmıştı. Adigey’in yasama organı olan parlamento dört donemdir görev yapmaktadır. İlk parlamentoda görev yapmış olanların, karsılaştıkları çetin sorunların üstesinden başarı ile gelmiş olduklarını şimdi kararlı bir şekilde söyleyebiliriz. 15 nci kuruluş yılını kutluyor olmamızda onların katkılarının önemli olduğunu vurgulamak gerekir. Parlamento tarafından 10 Mart 1995 tarihinde anayasanın kabul edilmiş olması, Adigey’in devlet düzenine sahip olabilmesi için yerine getirilmesi gereken ana görevdi. Bu anayasa, federal merkez ile cumhuriyet arasındaki ilişkileri düzenlemekle kalmıyor, çağdaş ölçülerde cumhuriyetteki politik yaşamı da düzenliyor ve anlaşmazlıkların hukuk temelinde çözümlenmesi için anahtar görevi görüyordu.

Adige Mak: Bilindiği gibi geçen zaman içerisinde gerek parlamentonun adı ve gerekse sistemi çokça değişikliklere uğradı. Şu anda tek kanatlı bir parlamento var ve milletvekillerinin yarısı parti listelerinden seçiliyor. Bu size göre daha mı iyi?

Ruslan Hacibiyeko: Bilindiği gibi yaşadığımız büyük ülkedeki politik gelişmelerin etkileri bize de yansıyor ve bundan dolayı da parlamentonun hem sistemi hem de adı birkaç kez değişikliğe uğradı. Dördüncü dönem milletvekilleri tek adaylı seçim çevrelerinden ve parti listelerinden olmak üzere seçildiler ve parlamento tek kanatlı hale geldi. Zaman bize küçük cumhuriyette iki kanatlı parlamentoya gerek olmadığını göstermiştir. İki kanatlı parlamentoda kanunların kabul edilmesi çok zaman almakta, yürürlüğe girmeleri gecikmektedir. Parti listelerinden milletvekillerinin yarısının seçilmesi ise ilk kez Adigey’de düşünülmüş olmayıp tüm çağdaş demokrasilerde mevcuttur.

Adige Mak:  Rusya’nın Birliği Partisi’nin (RBP) Adigey’deki liderisiniz. Parlamentonun çoğunluğu da bu partiye mensup milletvekillerinden oluşuyor. Partinizin ne gibi hedefleri var? Milletvekilleriniz arasında görüş birliği mevcut mu?

Ruslan Hacibiyeko: Evet bugün cumhuriyetimizdeki en büyük politik güç Rusya’nın Birliği Partisi’dir. Amacımız cumhuriyetimizin sosyo-ekonomik gelişimini hızlandırmak için gerekli kanunları çıkarmak, Cumhurbaşkanı ve hükümet ile koordineli bir şekilde  çalışmaktır. Cumhuriyete sermaye girişini sağlamak için çalışmalar yapıldığını, Cumhurbaşkanı’nın bu amaçla büyük uğraşlar içerisinde olduğunu görmekteyiz. İnsanlarımızın yaşamlarını daha iyi bir duruma getirme amaçlı ulusal programların gerçekleştirilmesi için parlamentomuz yürütme organıyla ciddi bir işbirliği içerisinde çalışacaktır.

Adige Mak: Dördüncü dönem parlamentoda partinizin sayısal çoğunluğundan yararlanarak Aslanceriy Thakusine’yi cumhurbaşkanı adayı gösterdiniz ve sonra da  bu göreve seçilmesini sağladığız. Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmemesini demokrasiye uygun buluyor musunuz?

Ruslan Hacibiyeko: Parlamentoyu halk seçtiğine göre onun desteklediği adayın cumhurbaşkanı olmasını demokratik esaslara aykırı görmüyorum. Bu uygulama da ilk bizde olmuş değildir. Dünyanın bir çok ülkesinde hükümet ve cumhurbaşkanı parlamento tarafından seçilmektedir.

Adige Mak: Adigey Cumhurbaşkanı’nın mensup olduğu parti nezdinde sorumlulukları vardır. Rusya’nın Birliği Partisi’nin Cumhurbaşkanı’nın çalışmaları üzerinde etkisi olabilir mi?

Ruslan Hacibiyeko: Belirttiğiniz gibi Adige Cumhuriyeti Başkanı Aslanceriy Thakusine Rusya’nın Birliği Partisi üyesidir. Parlamentomuzun çoğunluğu da partimiz üyelerinden oluşmaktadır. Cumhuriyetin sosyo-ekonomik sorunlarının çözülebilmesi için böyle güçlü bir partinin desteği Cumhurbaşkanı için önemlidir. Cumhurbaşkanı, hükümet ve parlamentonun ana sorunlarımızın çözümünde işbirliği içerisinde olmaları gerektiğini düşünüyorum. Böyle bir işbirliği kurulamazsa başarı şansı görmüyorum. Bu nedenlerle Cumhurbaşkanı’nın partimizle olan ilişkileri nedeniyle bir sorun yaşayacağını kabul etmiyorum.

Adige Mak: Bugüne kadar önemli görevlerde bulundunuz. Başbakan Yardımcılığı, Bakanlık, Emeklilik Kurumu Başkanlığı yaptınız. Şimdi de Parlamento Başkanı’sınız. Bu görevler içerisinde en zoru hangisi?

Ruslan Hacibiyeko: İlk hükümette başbakan yardımcılığı, ulusal işler basın ve dış ülkelerle ilişkiler bakanlığı yaptım. Doğru söylemek gerekirse, büyük politik birikimi olan Aslan Carim başkanlığındaki hükümette görev yapmak benim için büyük bir okulda öğrenci olmak demekti. Bu dönemde Adigey’in devlet sistemine sahip olusunu gördük ve yaşadık. O zamanlar gençtik ve federal organlarla nasıl çalışılması gerektiği konusunda kendisinden çok yararlandık. Bunu unutmamız mümkün değildir. Daha sonraları başkanı olduğum emeklilik kurumu ise Güney Rusya’da en iyi emeklilik hizmeti verenler arasında yer aldı. Bir sure önce kurum kurulusunun 15 nci yılını kutladı ve Adigey’in en önemli nişanı olan “Adigey’in Övgüsüne Layıktır” madalyası ile ödüllendirildi.

Bugün ise Parlamento Başkanı’yım. Bu görevim daha öncekilerden çok farklı. Çalışma arkadaşlarımla her gün toplantılar yapmam gerekiyor. Sorumluluklarım ve çalışma şeklim daha başka. Cumhuriyette olumlu değişimlerin olması için insanlarımız cumhurbaşkanı, hükümet ve parlamentoya büyük umutlar bağladılar. Bu bağlamda milletvekillerinin işleri de oldukça güç. Başkan olarak benim sorumluluklarım da çok. Kısaca söylemek gerekirse her işin bir zorluğu var ama makam yükseldikçe zorluklarda artıyor.

Adige Mak: Adigey ve Krasnodar’in ilişkilerinin daha iyi olması için neler düşünüyorsunuz?

Ruslan Hacibiyeko: Adigey cumhuriyet olduğunda ilk işbirliği anlaşmasını 1992 yılında Krasnodar ile yapmıştı. Bu anlaşmaya uygun olarak tarafların alt kademeleri de kendi çalışma alanlarındaki işbirliğini düzenleyen belgeleri imzalamışlardı. Üzüntüyle belirtmek gerekirse, son beş yılda ilişkilerimiz gerileme kaydetmiştir. Bu durumun olumsuz etkileri sıradan insanların yaşamlarına da yansımış, ulaştırma, sağlık ve benzeri hizmetlerde aksamalar görülmüştür. Yakın bir zamanda Adige Cumhuriyeti Başkanı bir heyetle birlikte Krasnodar ile işbirliği anlaşması imzalayacaktır. Kuban hepimizin evidir. Birlikte çalışmalı ve kardeşliğimizi güçlendirmeliyiz.

Adige Mak: Parlamentonun 15 nci kuruluş yılı cumhuriyetimizde nasıl kutlanacak?

Ruslan Hacibiyeko: Parlamentoda görev yapmış milletvekillerini, özellikle bir ve ikinci donemde çalışanları gözden uzak tutmayacağız. Çünkü Adigey’in devlet sistemini oluşturan anayasa ve yasaları kabul edenler onlardır. Bu önemli görevleri başarmaları nedeniyle onların tamamını bir araya getirip teşekkürlerimizi iletmek istiyoruz. Adigey’in devlet sisteminin kuruluş yıllarının kolay olmadığını hiçbirimiz unutmadık. Sovyet sistemi gözlerimizin önünde dağılmış ve Serbest Pazar Ekonomisi’ne yeni geçiliyordu. Sorunlar üst üste birikmişti. Bu çetin günlerde görev yapanları tebrik ve takdir edip armağanlar vereceğiz. Aramızdan ayrılmış olanları da anacağız. Bu amaçla 178 kişiyi davet etmiş bulunuyoruz.

Aynı şekilde komşularımız olan Krasnodar Kray’ı ile Kabardey-Balkar ve Karaçay-Cerkessk temsilcilerini de davet edeceğiz. Kardeş cumhuriyetlerle birlikte bir zamanlar parlamentolar arası kurul oluşturduğumuzu anımsıyorsunuzdur. Bizden kaynaklanmayan sebeplerle çalışamaz duruma düşmüş olan bu kurula da yeniden işlerlik kazandırmayı düşünüyoruz.