YEMT’ITL Nurbıy
Adige  Mak Gazetesi, Temmuz 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Geçtiğimiz ayın 23’ünde Adıge Cumрuriyeti (AC) Radyo Televizyonu Adigey kanalında Başkan THAKUŞINE Aslan cumhuriyet yaşayanlarının sorularını yanıtladı. Programın yaklaşık üç hafta kadar öncesinde Başkanın naklen yayında halkla buluşacağı ilan edilmişti. Bu süre içerisinde toplam 200 soru gönderilmişti, bir saat 15 dakika süren yayın esnasında da 100 soru soruldu. Bu sorular içerisinde halkın daha çok üzerine durduğu konular hakkında başkanın verdiği yanıtları size sunuyoruz.

TURİZM HAKKINDA..

SORU; ‘Kuzey Kafkasya Dinlence Tesisleri’ isimli devlet firmasının başkanı bu günlerde değiştirildi. Bu değişikliğin Adigey’in turizmine ne gibi etkisi olacak, yapılan anlaşmalar yürürlükte kalacak mı?

THAKUŞINE Aslan Rusya Federasyonu Hükümeti’nce yayınlanan Turizm Sektörü Güney Federal Bölgesine ait programın çerçevesi içerisinde Adigey’inde yer aldığını bir daha televizyon izleyicilerine hatırlattı. ‘Kuzey Kafkasya Dinlence Tesisleri’ isimli devlet firması kurulduğu ilk günden itibaren Adigey’le ortak çalışmalar yaptı. Her iki taraf anlaşı içerisinde karşılıklı dayanışıyorlardı, fakat son zamanlarda yapılması gereken inşaatların yapımında aksama-gecikmeler olmaya başlamıştı. Bu gün uygulamacı-idari bir firmanın olması gerektiği ortaya çıktı. İşte o zaman Kuzey Kafkasya Dinlence Tesisleri isimli devlet firmasından cumhuriyetler ayrılabilir. Uzmanların öngörüleri gerçekleşecek olursa turizm komplekslerinin yapımı daha da hızlı olacak.

Bu projeye büyük sermayeler koymak isteyen yatırımcılar var. Mıyekuape rayonu içerisinde ‘Özel Ekonomik Bölge’ statüsüne dahil olan kısım ile Leğo-Nake tesisleri çalışmasının idaresinde değişiklikler yapılmasının gerekli olduğunu Adigey olarak düşünüyoruz. Söz konusu yapıya dahil olan obyektler belli, bunların yapımı için gerekli olan para ve zamanın miktarı da belli. 2014 yılında altyapı çalışmalarının ardından tesislerin inşasına başlanması gerekiyor.

İtalya’nın Güney Tirol bölgesi ile aramızdaki ilişkiyi güçlendirmek istiyoruz. Topraklarımızın yapısı, iklim özelliklerimiz vb. pek çok şeyde benzeşiyoruz. Onlar da dünyaca önemli dağ turizm tesislerine sahipler. Tirol bölgesine cumhuriyetimizden temsilciler gitmişti, onlardan da bize gelmişti. Gerekеn kadroların hazırlanmasında da yardımlaşabileceğimizi umuyoruz. Turizm sektörü bize 20 bin kişilik iş olanağı sağlayacak.

Bir yıllık süre dilimi içerisinde bir buçuk milyon kadar turist gelmesini planlıyoruz. Bunun da ekonomimize büyük kalkınma sağlayacağını düşünüyoruz. Mıyekuape Rayon’unda turizm sektörünün gelişmesi için büyük miktarlarda para saldık. Bölgeye son bir kaç yıl içerisinde iki milyar Ruble’lik yatırım yaptık.

KONUT-KOMÜNAL HİZMETLER

SORU: Konut-komünal hizmetler alanında değişiklikler yapılması gerekiyor. Bu konuda harcanacak para nereden temin edilecek?  Komünal hizmetlerin ücreti arttırılarak bunun karşılanması tüketici tarafından hoş karşılanmıyor….

THAKUŞINE Aslan’ın belirttiğine göre; Mıyekuape’nin komünal hizmetle alakalı tesislerinin yüzde yetmişinin çoktan kullanım süresini aştığını söyledi. Bunların yeniden düzenlenmesi konusunda ellerindeki imkanlar çerçevesinde çalıştıklarını, cumhuriyet ve federal bütçeden bu konu üzerine harcanan paranın az olmadığını söyledi.

Cumhuriyetimizdeki çok katlı binaların yüzde elli ikisinde gereken tamiratlar yapıldı.  Komünal hizmetlere tüketicinin yaptığı ödeme ise Rusya federasyonu ortalamasından fazla değil.

Harab olmuş, yıkılmaya yüz tutmuş binlarda yaşayan halkı bu binalardan çıkartıyor olmamızdan da bahsetmek istiyorum. Geçtiğimiz yıl Tehutemıkuaye Rayonunda 18 daireli bir evin inşasını bitirip dağıtımını yaptık. Bu binaya 18 aile taşındı, orada yaşıyorlar. Bu hususta Fedral merkezin bize büyük desteği var. Konut-komünal hizmetlere dair 8 konuda müracaatımız var ve bu toplamda bir milyar Ruble tututyor. Önümüzdeki günlerde de bu konu üzerinde çalışmaya devam edeceğiz.

SAĞLIK SEKTÖRÜ

SORU: Sağlık sektöründe cumhuriyet yaşayanlarımızın bu sektörden faydalanma imkanları daha da artı. Hastahanelerde büyük çaplı tadilatlar yapılıyor. Peki, ilaçlar konusundaki sorunlar ve polikliniklerdeki uzun sıralar ne zaman kaldırılacak?

THAKUŞINE Aslan cumhuriyetteki sağlık kuruluşlarının yenilenme çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Toplamda 48 kuruluşta yenileme çalışmaları yürütüldü ve bu konuda 2 milyar Ruble kadar harcama yapıldı. Bunlar yenilenmiş olan Cumhuriyet Hastahanesi, Dondukovske, Adıgekale ve Yablonvske’de yapılan yeni hastahaneler, açılışı yapılan Mıyekuape psikonevroloji dispanseri vd. Aynı zamanda 168 önemli tıbbi cihaz da satın alındı. Uzun yıllardan beri ilk defa Maykop kent hastahanesine 200 milyon Ruble salındı.

Hala çözümlenmesi gereken sorunlar az değiller. ‘Köy Doktoru’ isimli program çerçevesinde 143 doktor kırsal yerleşim alanlarına gönderildi. Günümüzde ise kentimizin kadro eksiği var. Bu eksikliğin farkındayız ve ortadan kaldırılması yönünde çalışıyoruz. Çalışmaya başladığımız zamandan beri hastahanelerde yatan hastalara verilen yemekler için gereken bütçeyi iki kat arttırdık, hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlar için olan bütçeyi ise üç kat arttırdık. Başka sorunlarımızda var. Örneğin gazilere ihtiyaç duydukları ilaçların ulaştırılması, ağır hasatalığa müstarip olan hasataların ilaçlarının temini vb. Sağlık bakanımızın günümüzde üzerinde en  çok durduğu çalıştığı konu ilaç sorunun çözümü üzerine. Bu ilaçların fiatları da sorunlar arasında. Aynı ilaç farklı eczanelerde farklı fiatlardan satılıyor, bunun normlara uygun olduğu söylenemez. Bu konuda denetleme yapan kurumları bu sorunun çözümü için görevlendirmek arzusundayız.

SORU: Cumhuriyet ve kent hastahanesinde bilgisayarlı tomografi alatleri var. Fakat bunlardan ücret vermeden faydalanmak mümkün değil.

Cumhuriyet başkanının belirttiğine göre günümüzde cumhuriyet hastahanesinde tomografi aletinin değiştiriliyor olması bu sorunun kökünde yatıyor. Çağdaş normlara uygun yeni aletin konulacağı yer hazır, bu yerleştirildikten sonra uygulamalar değişecek.

Daha sonra ücretsiz olarakta tomografi aletinden faydalanmak mümkün olacak. Sadece tomografi aletleri değil başka benzer öneme sahip alınan tıbbi aletler sayesinde doktorlarımız çağdaş normlara uygun olarak hastaları tedavi etme olanaklarına kavuştular. Daha önceleri Krasnodar, Moskova ve başka kentlere gönderilen hastalar artık cumhuriyetimizde tedavi edilebiliyorlar.

Sağlık sektörünün modrnizasyonu konusunda yoğun çalışıyoruz, bu konuya Rusya genelinde eğinilmeden biz eğilmeye başlamıştık. Örneğin Cumhuriyet hastahenesinde diagnostik merkez açılması için gerekli evrakları hazırlamaya başladık. Bunu gerçekleştirdiğimizde cumhuriyet yaşayanlarımızın Krasnodar’a gitmelerine hiç gerek kalmayacak.

Polikliniklerdeki sıralarında kaldırılması için çalışıyoruz.

TARIM-ZİRAAT

SORU: Cumhuriyet bütçesinin gelirinin artması için tarım-ziraat alanında hangi konulara eğilinmesi gerekiyor.

AC Başkanı soruyu cevaplarken son yıllarda pirinç yetiştirilmesi, işlenmesi alanında cumhuriyetimizde gelişmeler olduğunu belirtti. Bunun sağlanmasına vesile olan şeyin ise pirinç tarımının yapılması için gerekli olan suyun temini ve dağıtımında kullanılan teknik aletlerin temin edilmiş olmasıdır. Günümüzde hala bu ağın-sistemin yenilenmesi-düzenlenmesi üzerine çalışılıyor.

Cumhuriyetimizde her zaman yetişen-yetiştirilmekte olan ürünlerin yetiştirilmediği bir dönemde çıktı. Bizim takımımız çalışmaya başladığında bu sorunun ortadan kaldırılması için gerçekten çalışmaya başladık. Günümüzde ulaştığımız durumu değerlendirecek olursak Rusya Federasyonun diğer bölgeleri tarım alanındaki üretimimize imrenir hale geldiler. Bunun iyi bir başarı olduğunu düşünüyorum. Sovyetler Birliği dönemi doneleri ele alıncak olursa durumumuzun-üretimimizin çok çok iyi olduğunu söylemeliyim. Sadece geçen yıl hava şartlarının uygun olmaması sebebiyle üretimimizde biraz düşme oldu. Pirinç tarımının gelişmesi, meyve ve sebze yetiştiriciliğinin artması gibi konulara dikkat ediyor özen gösteriyoruz. Şapsığ barajında tadilat yapılması konusuna dikkat ediyoruz, benim düşünceme göre bu yakınlarda bu konuyu da çözümlemiş olacağız.

Pirinç üretimine dönecek olursak ilk olarak 2,5 bin hektar arazide pirinç ekilmişti daha sonra bu beş bin hektara çıktı. Üzücü olmakla birlikte daha önceleri sahip olduğumuz sulama ağının çoğu bozulmuş durumda.

Günümüzde üzerinde durduğumuz diğer bir konu ise meyva bahçelerinin miktarının arttırılması. Mıyekuape kelimesini çerkesce olarak açtığımızda Elmanın yetiştiği bölge anlamı var. Bunu yeniden canlandırıp daha önce sahip olduğumuz meyvecilik geleneğini ayağa kaldırmak istiyoruz.

Bunun yanısıra her yıl sebze yetiştirimi yapılmakta olan seralarımızın sayısı artıyor. Sadece Mıyekuape rayonunu ele alacak olursak daha önceleri burada olan tüm seralar yenilendi hatta yenileri de ilave edildi. Bunun sayesinde metrekaredeki üretim 35 kiloya ulaştı. Bu alanda özel sektöre ait çalışmaların büyük kalkınma içerisinde olduğunu da unutmamalıyız. Tarım sektöründe özel çalışan kişilere müdahele etmiyoruz. İsteyenler yetiştirdikleri ürünleri ya cumhuriyetimizde ya da dışarıda satıyorlar. İnsanlar kendi karları nerede ise oraya yöneliyorlar. Tarım sektöründe Rusyanın önde gelen bölgeleri arasına girmemiz için AC Hükümeti Bakanlar Kurulu’nun büyük işler yaptığını ve yeterli oranda bu konuya eğildiklerini, özen gösterdiklerini düşünüyorum.

SPOR

SORU: Olimpiyat oyunlarına dahil olan ve dahil olmayan pek çok spor dalı var. Aynı zamanda büyük katılımın olduğu profesyonel sporlarda var. Sizin bakış açınıza göre bu spor dallarından hangisi-hangileri üzerinde daha fazla durulmalı teşvik edilmeli.

THAKUŞINE Aslan bu soruya cevap verirken son altı yıl içerisinde cumhuriyetimizde yapılan spor tesislerinin farkedilecek oranda arttığını eskiden bu tesislerin sayısı 395 iken günümüzde 750’ye ulaşıldığını söyledi.

Rusya ve dünyada düzenlenen pek çok önemli müsabakaya Adigey’li sporcular katılıyorlar. Futbol, voleybol, basketbol, atletizm, halter, sambo, judo, king-boks vd.

Olimpiyat oyunları içerisinde yer alan spor çeşitleri arasında cumhuriyetimizde en yaygın olanları arasında bisiklet, hentbol, judo, atıcılık vd. sporlar yer alıyor.  RF Spor Bakanı Vitalıy Mutko defalarca cumhuriyetimize geldi.

Adigey’in yerel yönetimlerinde 80 kadar futbol sahası açtık. Mıyekuape’de bir spor kompleksi açtık. Başkentimizin yakınlarında benzer bir spor tesisi yine yapıyoruz. Bunun yanısıra Cumhuriyet Stadyumu’nun tadilat çalışmaları bitmek üzere. Başkentimizdeki satranç kulübünü de yeniledik.

Benim düşünceme göre daha kalabalık insan gruplarının katıldığı spor alanlarına daha bir özen göstermeli eğilmeliyiz. Çünkü  böylesi yüzlerce kişinin katılacağı dallarda genç çocuklarımız arasından yetenekli olanlar çıkacaktır.

Adigey olimpiyat şampiyonlarının anavatanı. Koşhable’den ÇIRJIN Muharbıy, judo dalında en iyi tekniğe sahip olarakta bilinen olimpiyat şampiyonumuz Vlademir Nevrozov vd.

Bunların yanısıra basketbolda Dinamo MDTÜ, hentbolde ADÜ Adıyif takımları var, onlara da hep destek oluyoruz.

Cumhuriyetimizde çok sevilen futbola da elimizden geldiği oranda destek oluyoruz. Sporcularımız için bir kamp yeri yaptık, Cumhuriyet stadyumu bitene kadar müsabakaları yapacakları bir tesisi de Şhaguaşe nehrinin diğer tarafında onlara tahsis ettik. Sporcuların maaşlarını da biraz arttırdık, takım bütçesini de arttırdık. Bununla birlikte Zekoşnığ futbol takımının durumu memnun edici değil. Futbol konusunda ilerlememiz ve takımımızın oyuncularının taşıdıkları sorumluluğun bilincinde olmalarının önemli olduğunu düşünüyorum. Takımımızın oyunu seyircilerimizi memnun edecek durumda olmalı.

Zekoşnığ’ın durumunu daha da iyileştirmek için ya başka takımlardan oyuncular davet etmemiz veya transferler yapmamız gerekiyor. Fakat bu doğru yöntem değil. Takımımızda yer alan bütün futbolcuların cumhuriyetimiz spor okullarından yetişmiş olması daha iyi olanı.

ÜRETİM-TİCARET

SORU: Cece Şeker Fabrikası’nın başına gelecekler konusunda çok kaygı duyuyorum. Günümüzde bu fabrika kapalı. Bu fabrikada çalışanlar işten çıkartıldı. Neye güvenmemiz mümkün?

Üzücü olmakla birlikte bu fabrika uzun zamandır çalışmıyor. 2001 yılında fabrikayı bir firma satın almış ardından 2003 yılında kapatmış-dağıtmıştı. Bu eski fabrikanın onarılmasından yeni bir fabrika yapılmasının çok daha ucuz olacağını düşünüyorum. Eğer böyle yapacak olursak uzun yıllar boyunca bu fabrikada çalışmış olan büyük tecrübeye sahip elemanların bu yeni fabrikaya alınması konusuna özen göstereceğiz. Fakat burada da önümüze bazı sorular çıkıyor. Ülkemizde böylesi fabrikaların sayısı çok mu? Güney bölgesinde böyle fabrikalar var mı?  Biz yeniden fabrikayı açsak kazançlı çıkacakmıyız, bölgedeki diğer fabrikalarla rekabet etmemiz mümkün olduğunda, işte o zaman bu konuda üretim yapacak tesislerin inşasına gidebiliriz.