MAMIRIKO Nuriyet
Adige Mak gazetesi, Nisan 2013
Çeviri AÇUMIJ Hilmi
Milletlerin canı dilleridir. Dünya üzerinde yer alan her milletin kendisine ait bir dili var, bu dillerin sayesinde insanlar birbirleri ile anlaşıyor-bilişiyorlar. Herkesin belli bir anadili var fakat bunlar arasında en belirginleri devlet dili olup böylece daha sağlam kök salmış durumdalar. Bunlar arasında Rusya’nın birinci dili olan Rusca’da yer alıyor. Fakat her kim olursan ol senin için birinci dilin anadilin olması gerektiği onu koruman, geliştirmen, kıymet vermen gerektiğini kavramalısın.
14 Mart Adigece günü. Bu ulusumuzun temeli olaan Adigece’nin biz Adigelerin olduğu gibi bizimle birlikte yaşayan halklar içinde önemli bir gün. 10 Nisan 2000 tarihinden itibaren her yıl bu gün cumhuriyetimizde kutlanıyor. Adigece bilimsel yoluna çok zaman (160 yıl) önce BERSEY Vumer tarafından hazırlanan ”Adige Dili Alfabesi -1853” ile çıktı. Yaşamın getirdikleri ile şekillenen bir yolda günümüzde ilerlemesini sürdürüyor.
12 Mart 2013 tarihinde Adige Cumhuriyeti ÇERAŞE Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü’nde ”Adigece’nin Günümüzdeki Yeri” isimli yuvarlak masa toplantısı düzenlendi.
Bu etkinliğe enstitü çalışanı biliminsanları, Mıyekuape şehri okullarındaki Adigece öğretmenlerinden bazıları, öğrenciler ve anadili sevenler katıldılar.
Etkinlik açılışında katılımcıları Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Başkan Yardımcısı PENEŞU Asker Adigece Günü dolayısıyla kutladı. Bu gün Adigece’nin durumu, onun korunması ve geliştirilmesi konusnda yapılan işler hakkında konuşmanın, araştırma yapmanın zamanı olduğunu da belirtti.
Kutlama etkinliğini yöneten ise bu enstitünün dil bölümü baş çalışanı, biliminsanı ANÇOKO Suret’ti. Konuşmasında Adigece dilbigisi biliminin köklerini atan AŞHAMAFE Davut ve ona yardımcı olan Rus biliminsanı Yakovlev ile onların açtığı yoldan giden biliminsanları VODEJDOKO Hacmet, KOMAFE Muhadin, ÇERAŞE Zeyneb, HATANE Abdul, KOMAFE (NEMITEKO) Zare, ZEKOĞU Vuçujıko, Nartolog HADAĞATLE Asker’in özverili çalışltıklarını tüm imkanlarını, akıllarını Adigece bilimi üzerinde yoğunlaştırdıklarından bahsetti. Adigece biliminin gelişmesine katkıları olanlardan bahsetti. Onlarca yıldır bu bilimdalında çalışan günümüzde de hala çalışmaya devam eden, bu enstitüde yer alan THARKOHO Yunus, ĞIŞ Nuh, BIRSIR Batırbıy, TUTARIŞ Mariyet, aramızdan ayrılan bilimadamları MERETIKO Kasım, ŞAVKO Asker, KURAŞINE Kazbek, Adige Devlet Üniversitesi çalışanlarından BLEĞOJ Zulkarin, ABREC Açarden, ŞHAPATSE Mine’nin dil konusunda büyük çalışmaları olduğunu belirtti. Enstitüde de günümüzde dil konusunda çalışan başka pek çok kişinin de MEŞFEŞŞU Necdet, TIĞUJ Goşsıme, ATEJIHE Sayhat, BİDANEKO Marziyet, HASANEKO Kutas olduğunu söyledi.
Yuvarlak masa toplantısana şehirde Adigece eğitimi alan 5, 6, 9, 17, 20. numaralı okulların Adige ve Adige olmayan öğrencileri ile Adigece öğretmenleri katıldılar. Ufak öğrenciler şiirler okudular, daha büyük olanları ise HADAĞATLE Asker, BERSEY Vumar, ZEKOĞU Vuçujıko, ÇERAŞE Tembot, ŞHAPATSE Mine hakkında sunumlar yaptılar, yaşamları ve ortaya koydukları eserler hakkında kısa filimler gösterdiler.
Yuvarlak masa toplantısındaAdigece ile ilintili konularda filoloji bilimdalında doktor, Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Dil Bölümü Başkanı ĞIŞ Nuh, filoloji bilimdalında kandidat ANÇOKO Suret, enstitünün bilimsel sekreteri TEVU Nuriyet dil bölümünün çalışmalarına değindi.
ATEJIHE Sayhat, ANÇOKO Hacebeç hakkında bilgilendirme de bulundu. HASANEKO Kutas ise Adigece’nin zenginliği hakkında bir konuşma yaptı.