Dr. YEDİC Batıray Özbek
13.08.2005
Diasporada anavatandan çok yoğun Adige yaşadığını hepimiz biliyoruz. Her türlü taşınır ve taşınamaz kültür değerlerimizin de gün geçtikçe yok olduğunu da biliyoruz. Bu nedenle, binlerce yılın ürünü olan sözlü Adige kültürünün kurtarılması hepimizin görevidir, diye düşünüyorum.
Adige sözlü kültürünün kurtarılması için, Anadolu’da, anavatandan görevlendirilen araştırmacılara 1977 yılından beri Adige Cheku burslar vererek arama tarama çalışmaları yaptırmakta, ancak yeterli olmamaktadır.
Eğer Adige kültürünü kurtarmak istiyorsak, herkese arama tarama görevi düşmektedir. Her aydın bu görevi kolaylıkla yerine getirerek sözlü kültür hazinelerimizin kurtarılmasında etkin olabilecektir. Adige kültürü yok olunca etnik bilincimiz de yok olacaktır.
Marc acele edelim!
Bu görevi yerine getirmek için Adigece okuma yazma bilmek gerekmez.
Yapacağınız kutsal görevde sizlere kısa bilgiler vermek istiyorum.
Gerekli olan alet: TEYP ya da video kamera
Konular: Hikayeler, masallar, destanlar, atasözleri, şarkı ve türküler, ağıtlar, kelimeler vs. .
Metod:
Köyünüzde ya da gideceğiniz herhangi bir yerde araştırma yapmak. Herkes kadın ve erkek ayrımı yapılmadan informant yani bilgi verecek kimse olabilir. Hatta bayanlar daha çok sözlü kültür taşıyıcıları olabilirler. Bu nedenle sadece başkalarının tavsiyesine göre hareket etmeyiniz. Herkesle konuşmalıdır.
Bilgi alacağınız kimseyle iyi ilişkilere güven çok önemlidir. Önce güvenin yaratılması gerekir. Devamlı yanınızda teyp/videokamera aletini gezdiriniz. Ortaya koyunuz. Aletlere kişilerin alışmaları gerekir.
Bilgi alacağınız kimseyle tek olarak görüşebileceğiniz gibi toplu olarak da görüşebilirsiniz.
Bilgi alacağınız kimseyi, soru sorarak ya da ”şunu bunu biliyor musunuz? Söyler misiniz?” diye sormadan, konunun içine sohbetle çekmek gerekiyor. Hatta kendiniz bir hikaye ya da bir atasözü ile giriş yaparsanız, konu konuyu açar ve farkına varmadan her şeyi informantlar hatırlayabilirler.
Konuşmaya başlayınca hiç müdahale etmeden sonuna kadar konunun anlatılmasını beklemek gerekiyor. Her türlü dış müdahale konunun akıcılığını önler ve informantta şaşırır kalır. Bu tür müdahaleler faydadan daha çok zarar verir.
Aynı hikaye vs. yi bir başkası anlatmış olsa da yine hiç müdahale etmeden anlattırın. Çünkü bir başkasının unuttuğu ya da yanılttığı motifler olabilir.
Aynı informanta gerekiyorsa bir kaç kez gitmek gerekiyor.
Anlatılan olayların doğruluğu yanlışlığı üzerine tartışmaya girmeyiniz. Araştırman ve varsa diğer dinleyiciler sessiz kalmalıdır..
Anlamadığınız ya da anlaşılmayan yerleri not ederek, anlatımlar bittikten sonra sorabilirsiniz.
Her kaseti numaralayın, tarih ve anlatanın künyesi ve adresi yazılmalıdır. Araştırmacı olarak kendi künyenizi yazmayı da unutmayınız.
Kasetleri güvenilir kimseler vasıtasıyla Adigey ve Kabardey’de hümanist enstitülerine resmi belge karşılığında teslim ediniz ya da ettiriniz.
Her ihtimale karşı kasetlerin birer kopyasını yaparak kendinize saklarsanız çok iyi olur.
Haydin marc!
Sevgilerimle başarılar dilerim.