Ç’ERAŞE TEMBOT’UN YAŞAMI, YILLAR, OLAN OLAYLAR

MAMIRIKO Nuriyet
Adige Mak gazetesi, Ekim 2012
Çeviri AÇUMIJ Hilmi

16 Ağustos 1902
Koşhable rayonundaki Koşhable köyünde Ç’ERAŞE Muhammed oğlu Tembot doğdu.

1910
Özel Tatar okulunda öğrenime başladı.

1913-1914

Ufa’da Tatar öğretmen seminerine katıldı.

1915-1917
Dondukovske beldesindeki bir dükkanda çırak olarak çalışır.

1918-1921
Rus okulu 5. sınıfına başlar ardından Abin’deki İkinci Tip Sovyet Okulu’na gider.

1921
Krasnodar Politteknik Enstitüsü’ne girer aynı zamanda Adige Özerk Bölgesi Yürütme Komitesi Organizasyon Bölümünde arşivci olarak çalışmaya başlar.

1922
Adige Otonom Bölgesi Komünist Parti Organizasyon Şubesinde belge çevirmeni olarak çalışır.

1923
8 Mart – Çevirisini Ç’ERAŞE Tembot’un yaptığı ‘İnternasyonal’ Adige Mak gazetesinin ilk sayısında basılır.

1923-1929
Adige Otonom Bölgesi Komünist Parti Organizasyon Şubesi tarafından Moskova’ya Ekonomik Üretim Enstitüsü’ne eğitim görmek üzere gönderilir.

1924
Ekim – Ç’ERAŞE Tembot’un ilk öyküsü ‘Votka’ Arap harfleriyle Çerkesce olarak basılır.

1928
Komünist Parti’sine katılır.

1929

Özerk Bölge Gazetesi redaktörü, Adige Ulusal  Kitap Basımevi yöneticisi, Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü müdürü, Krasnodar Öğretmen Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalışır

1929-1933
Özerk bölge yönetimine ait iki gazetede, ‘Devrim ve Dağlılar’ dergisinde ‘Şambul – Atak’ isimli romanından parçalar, Adige Özerk Bölgesi yaşamına ilişkin, edebiyata dair yazdığı deneme ve makaleleri, ‘Meşıko Yişhako’ isimli öyküsü yayınlanır.

1934
SSCB Yazarlar Birliği’ne alınır

1934
17 Ağustos 1 Eylül tarihleri arasında SSCB Yazarları Kongresi’ne HATKO Ahmet’le birlikte katılır.

1934
Ç’ERAŞE Tembot’un ‘Şambul- Atak’ isimli romanının ilk kısmı Çerkesce olarak basılır.

1936
12 Aralık Adige Yazarları Birinci Kongresi toplanır, Ç’ERAŞE Tembot düzyazı ve tiyatro eserleri hakkında bir rapor sunar

1940
15 Aralık Adigey ozan ve destan anlatıcıları özerk bölge konferansı düzenlenir. Adigeyske Pravda gazetesinde bu konferans katılımcılarına yönelik Tembot’un Çerkesce kaleme aldığı şiir yayınlanır.

1940
Şambul isimli romanı, düzenlemesini Tembot’un yaptığı ‘Adige masal ve tarihi destanları’, ‘Adige ulusal şarkıları’ isimli eserler yayınlanır.

1942
1946 Tiflis ve Nalçik kentlerinde savaşın sürüyor olması sebebiyle kaldı.

1947
Şambul, Nasıbım yiğogu, Kabardey’den mektuplar isimli romanları Çerkesce ve Rusça olarak basıldı.

1947
31 Temmuz Adige Özerk Bölgesi’nin 25. kuruluş yıldönümü kutlamaları çerçevesinde Ç’ERAŞE Tembot, Kızıl Bayrak nişanı ile taltif edildi.

1948
2 Nisan Ç’ERAŞE Tembot’un ‘Nasıpım Yiğogu’ adlı romanı Sovyetler Birliği’nin en iyi yapıtlarından sayıldı ve SSCB Devlet Ödülü’ne layık görüldü.

1949
Barış Öncüleri Konferansı’na davet edildi ve katıldı.

1951
Çerkesce ‘öyküler’, Rusça ‘Shapsugh kızı’, Çekçe ‘Nasıbım Yiğogu’ basıldı

1952
16 Ağustos Adige Edebiyat çevresi tarafından Ç’ERAŞE Tembot’un ellinci doğum yıldönümü kutlandı.

1956
14-25 Şubat Komünist Parti XX. Kongresi’ne delege olarak katıldı.

1956
Çerkesce olarak ‘Kızlarımız’ romanı, ‘Kız ve Çiçekler’ isimli piyesi basıldı.

1957
Lenin Nişanı ile taltif edildi.

1958-1968
Ç’ERAŞE Tembot’un edebi eserlerinde Rusça olarak ‘Akıllı Kadının Kızı’, ‘Yüreğini Pek Tut’, ‘ At Çobanı ve Kibirli Kız’, ‘Seçme Eserleri’, Çerkesce olarak ise ‘Kuko’, piyesler, öyküler ve denemeleri basıldı.

1972
Ç’ERAŞE’nin yetmişinci doğum yıldönümü. Sovyet edebiyatının gelişmesine olan büyük katkılarından dolayı Ekim Devrimi nişanı ile taltif edildi.

1972
Novella türünde yazdığı ‘Yiğitlik’ isimli eseri Çerkesce olarak basıldı.

1973
Tek atlı isimli romanı Çerkesce olarak basıldı

1977
Adige Sovyet edebiyatı düzyazısının temel taşlarından olan Ç’ERAŞE Tembot’un 75. doğum yıl dönümü özerk bölgede ayrıntılı olarak kutlandı

1987
Yazar 85 yaşına girdi, Adigey sivil toplum kuruluşları yazara yakışır kutlamalar düzenlediler

1988
Ç’ERAŞE Tembot yapıtlarını ulusuna bırakarak eceliyle aramızdan ayrıldı.

2002

16 Ağustos ulusal yazarımız Ç’ERAŞE Tembot’un 100 doğum yıldönümü cumhuriyet genelinde ayrıntılı olarak kutlandı. Tembot’un yaşamı, sanatsal gelişimi, eserleri ve yazdıklarının gösterildiği, sergilendiği Ç’ERAŞE Tembot müzesi açıldı, on yıldır hizmet vermeye devam ediyor.

2004
Vefatının ardından Ç’ERAŞE Tembot Çerkes yazılı edebiyatına olan büyük katkılarından dolayı Adige Cumhuriyeti Devlet ödülüne layık görüldü

2012
Çok daha önceleri kazanmış olduğu ‘Adige Cumhuriyeti Ulusal Yazarı’ sıfatına resmi olarak ta layık görüldü. Ç’ERAŞE Tembot’a sahip olan ulusun onu unutmadığı ve ona kıymet vermeye devam ettiği böylece bir defa daha kanıtlanmış oldu.