GHUNEKHO Savsır Özbay

Maf sisilhepkheghuxer,

Ben 18 Ocak 2010’da 14 yaşımdan gün alacağım. Buna ergenliğe giden yaş mı, olgunlaşma mı denir bilmiyorum. Bir akşam dershaneden döndüğümde babamı uzanırken gördüm. Beni fark edince hemen toparlandı ve oturdu. Bende yanına oturunca göz göze geldik. Babam gözlerimin içine bakıp “babamın yeşil gözlerini almışsın, onları sende görüyorum, dileğim deden gibi bir Adige, bir insan olman” dedi ama çokta üzgün olduğu her halinden belli oluyordu. Çünkü, 99 yaşında ve ailenin çınarı olan dedemi kaybetmiştik. Bu arada dedemin nasıl biri olduğunu, ailemizle ilgili birkaç soru sordum. Babam, ‘’O halde notları karıştır, Ghunekholar ve Adigelerle ilgili gerekli olan her şey var. Bulduklarını toparla ve yaz. Sakın yazdıklarını bana gösterme. Sen düşündüğün, inandığın olmasını istediklerini yaz ve dilediklerinle paylaş” dedi. Bende, babamın isteği doğrultusunda toparladıklarımı sizlerle paylaşmak istedim.

Yazdıklarımda doğrular, yanlışlıklar, eksiklikler olabilir. Hatalarımı eleştirmeyin, eksiğimmiş gibi düzeltin, çünkü ben sizlerle, ulusumla var olmak istiyorum.

Ghunekholar Adigelerin Abzegh boyundan olup kökenleri Mıyekhuape’ye (Maykop) bağlı Pşıj Hable’ya kadar uzanır..Ailenin asıl ismi Kurısh’u’dur. Anlamı, iyi arabacıdır. Bizim ilk bildiğimiz Kurısh’u Ghun‘dur. Ghun oğlu Ghunekho zamanında aile isim değiştirmiş. Anlatıldığına göre bizimkiler ovada yaşamaktaydılar ve tarımla uğraşmaktaydılar. Dağ bölgesindeki Adigeler ovaya inip, buradakilerle birlikte tarımsal ihtiyaçlarını karşılarlar. İşte, Ghunekholarla çalışan biri bir olumsuzluk yapınca bölgeden çıkarılır ama Kurısh’u ismini kullanmaya devam eder. Ghunekho xaseyi toplayıp anılan nedenle aile isminin kendi ismiyle, yani Ghunekho olmasını ister. Onun bu isteğini de xase onaylar ve o günden beri ailemizin ismi Ghunekho’dur ve anlamı ‘’her şeye sınır koyan’’dır. Ghunekhon’un oğlu Adem, Ademoğlu Nahlhesh, Nahlhesh oğlu Naxho, oğlu Hacret, oğlu Şuayip, oğlu M. Kemalet’tin be ben. Bunlardan Nahlheshın Adigey’de bir savaşta öldüğü ve ismini de gösterdiği kahramanlıktan dolayı aldığı söylenir. Aile Gonoko, Ghunoko, Gunçerıkho gibi değişik isimlerle anılsa da orijinali Ghunekho’dur.

Niye bunları yazdım derseniz, aile kimliğimizin bu güne değin ulaşmasını sağlayan dedem Ghunekho Şuayip’tir. Kendisinin iki oğlu bir kızı vardır ve oğullarını Adigeler bir şekilde tanımaktadırlar. Tarih, bir asılık çınarı muhacerette yakaladı. Bedeni el yurdunda. Daha çok bedenler bırakacağız sanırım. Ailemizin Adigey’de kalanları büyük Adige araştırmacısı rahmetli Hadaghalh’e Asker 1978 yılında bize buldu.

İnsanlar, kısaca tüm canlı ve cansızların bir kimliği vardır. Bizler bunu insan bazında ele alırsak.

– İnsan olarak isim

– İsim olarak aile

– Aile olarak kabile

– Kabile olarak ulus

– Ulus olarak devlet.

Biz Adigelerin en büyük sıkıntısı ulusa ait olma sürecindeki kimlikten kaynaklanmaktadır. Yoksa kalışçı, dönüşçü, dinli, dinsiz gibi tartışmalar başımızı bu kadar ağrıtmaz.

Adigeler dünyanın en saygın uluslarındandır. Bunun aksini bu güne değin hiç kimse iddia etmedi, edemedi. Kendilerini de daima Adige olarak tanımladılar. Adige ulusunun fertleri sürgün nedeniyle çoğunluğu anavatan dışındadırlar. Hal böyle olunca ulusun asimilasyonu da hızlanmaktadır. Bizler ne kadar açılım, özgürlük desek de muhaceretteki yok oluşu durduramaz. Aksini söyleyen kendini değil de Tanrı’yı inkar etmiş gibi olur.

Biz Adigelerin bir çok konuda kimlik sıkıntımız yoktur. Ancak sıkıntı devlet olma sürecindedir. Baktığımızda anavatanda Adigey dışında iki kabile devleti ve Adige bölgesi bulunmakta. Bunlar Kabardey, Çerkesya ve Shapsughya’dır. Adigey kendi kimliğiyle anılmakta. Bunların tümü Adige’nin özüdürler. Adige ulusunun var olan, ilme sürecindeki hedefinin kabilelikten çıkıp Adige ismiyle bütünleşmesidir. Değişen ve değişecek Kafkasya’da Kabardey, Çerkesya ve Shapsughya ve Adigelerin sınırlarını Adigey ismiyle bütünleştirmelidirler. Oluşacak devletin baş kentinin de Nartlardan dolayı Mıyekhuape (Maykop) olması gerekir. Dil Adigece olduktan sonra hangi şive olursa olsun sorun olacağını sanmam. Nasıl olursa olsun Adigeler kendi dillerini kendi içlerinde geliştireceklerdir.

Dünya Adigelerinin tek bir hedefi olmalıdır. O hedef Adigey Cumhuriyeti’dir.