RUSYA PAZARI

Cengiz Yücel
TÜRSAB Ar-Ge Departmanı

2003 yılında Rusya Federasyonu’ndan gelen ziyaretçi sayısı yüzde 33 oranında artmıştı. Bu yıl da ilgilerini eksiltmeyen Rus ziyaretçilerimiz ziyaret sayılarını geçen yılın ocak ayına göre ikiye katladılar.

2003 ile 2005 yılları arasında gayrisafi milli hasılasının yüzde 15 ile yüzde 18 gibi çok yüksek düzeylerde büyümesi beklenen Rusya’nın outgoing pazarı önümüzdeki yıllarda da büyük oranlı artışlara gebe ve Türkiye hala bu pazarda en şanslı ülke konumunda.

Nitekim TÜRSAB’ın bu yılın başında yaptığı bir anket ülkeye geçen yıl 220 bin Rus ziyaretçi getirmiş olan seyahat acentalarının bu yıl yüzde 60 artış öngördüklerini ortaya koyuyordu.

1990 yılında bugünkü BDT ülkelerinden Türkiye’ye sadece 223 bin ziyaretçi geliyordu. 1991 yılında Sovyetler Birliğinin çöküşü ve Rusya Federasyonu’nun kuruluşu ile bu ülkelerden gelen ziyaretçi sayısında büyük oranlı artışlar meydana geldi. Ziyaretçi sayısı 1992’de ilk kez 1 milyonu aşarak 1 milyon 230 bin kişiye ve 1996’da da 1 milyon 560 bine ulaşmıştı. Ancak bu yıllara kadar gelen ziyaretçilerin ağırlığı İstanbul ve Karadeniz kentlerinin ağırlıkta olduğu bölgelere bavul turizmi, alışveriş ve ticaret motivasyonlarıyla geliyorlardı. Bu yıllara kadar bu pazarlardan tatil için gelenlerin sayısında ciddi bir gelişme kaydedilmemişti. Bu gün ise sadece Rusya Federasyonu’ndan gelen 1 milyon 500 bin ziyaretçinin yarısına yakını Türkiye’ye tatil maksadı ile geliyor (2001 DİE anketi’ne gore % 47,3).

Türkiye’ye yönelik erken rezervasyonlar artarken, yaz aylarında operatörler yeni kontenjan anlaşmaları yapmak zorunda kalıyorlar. Türkiye’ye gelen Rusların yüzde 80’i charter uçuşlarıyla geliyorlar ve Rusların yüzde 25’i Türkiye’yi birden fazla ziyaret edenlerden oluşuyor.


Rusların gittiği ülkeler 2001

 Ülke

 2001

 Veri tipi

 2001

 Veri tipi
 Ukrayna 3.016.000     Turist Sayısı
 Çin 1.196.195     Turist Sayısı
 Türkiye 745.000     Turist Sayısı
 İtalya 339.306     Hotel vb İşletmeler
 İspanya 298.800     Turist Sayısı
 Fransa 258.070     Hotel vb İşletmeler
 Almanya 228.519     Hotel vb İşletmeler
 Mısır 210.212     Sınır Girişi
 Finlandiya 204.459     Hotel vb İşletmeler

1.216.000

 Sınır Girişi
 Litvanya 37.101     Hotel vb İşletmeler

1.183.839

 Sınır Girişi
 Çek Cum.  120.067    Tüm Konaklama Tesis.

Kaynak: WTO

Rusların Türkiye’ye geliş nedenleri

 Tercih türü  2001
 Tatil  % 47,30
 Alışveriş  % 24,07
 TI  % 5,51
 Kültür  % 2,06
 Diğer  % 21,06

Kaynak: DİE Yabancı Ziyaretçiler Anketi

22 milyona yakın yurtdışı seyahat

2002 yılında yurtdışı seyahatlere çıkan Rus sayısı 21,4 milyondu. 2001 yılında 18 milyon Rus’un yurtdışı seyahat yaptığı göz önüne alınırsa, bu rakam sadece bir yıl içinde Rusya outgoing pazarının yüzde 12 oranında büyüdüğünü gösteriyor. Ancak bu 22 milyona yakın seyahat içinde tatil maksadı ile yapılan yurtdışı seyahatlerin sayısının sadece 5 milyon civarında olduğu da unutulmamalı. Bir zamanlar aynı ülkenin vatandaşları olan BDT ülkeleri arasında önemli bir Akraba/dost ziyareti potansiyeli olduğu ve alışveriş-ticaret turizminin de Ruslar arasında pek yaygın olduğu biliniyor.

Economist Dergisi’nin Intelligence Unit’inin yaptığı bir araştırma bu ülkenin outgoing pazarının 2007 yılında 29,7 milyona ulaşacağını gösteriyor. Türkiye’nin bu pazardaki payı bu ülkeden 950 bin kişinin geldiği 2002 itibarı ile yüzde 4’ler civarında idi. Bu yıl ise bu payın yüzde 7’lere yaklaşmış olacağı tahmin ediliyor. Pazardaki aynı payı koruyarak bile 2007 yılında 2 milyon 200 binin üzerinde bir ziyaretçi Türkiye’ye gelmiş olacak.
Türkiye turizm endüstrisinin bu pazardaki en büyük rakipleri çoklarının sandığı gibi Yunanistan veya İspanya değil, Ukrayna ve Çin. Ukrayna bilindiği gibi eski Sovyetlerin bilinen bazı tatil resortlarının bulunduğu bölgeleri içeriyor. Rusların çok iyi tanıdığı ve geniş turistik aktivitelerin olduğu bu Karadeniz komşumuza yılda 3 milyonun üzerinde turist geliyor. Çin ise 2001 verileriyle pazarda ikinci pozisyonda. Ancak 2003 yılı itibarıyla Türkiye’nin gördüğü yüksek artışlar Çin’i Türkiye’nin lehine yerinden etmiş olabilir. Ancak, bu ülke ile pazardaki ikincilik konusunda çekişme devam edebilir.

Her yıl 1 milyonun üzerinde Rus’un sınır girişi yaptığı Finlandiya ve Litvanya ise turizm anlamında Türkiye’ye önemli bir rakip değil. Çünkü sınır girişlerindeki bu büyüklüklere rağmen geceleme yapan Rus sayısı düşük oranlarda ayrıca bu ülkelerin turistik cazibeleri ile Türkiye’ninkiler tamamen farklı kategorilerde. Diğer Akdeniz destinasyonları arasında İtalya, İspanya ve Fransa’nın 200 ile 300 bin civarında Rus turist çektikleri gözleniyor. Ancak bu ülkelere gelen Rus turist sayısında önemli dalgalanmalar görülmüyor. Yani herhangi büyük bir artış dalgasından söz edilemez. Bu pazarda eğilim bakımından Hırvatistan ve Mısır’ın son yıllarda güçlendikleri gözleniyor.

Rus turistin profili

Rus Seyahat Monitörü’ne (RTM) göre bu yıl 5 milyon Rus turistik seyahat yapacak. Yüzde 26’sının yaz aylarında seyahat ettiği Rusların yurtdışı seyahatlerin yüzde 18’i de yeni yılda gerçekleşiyor.

Seyahat etmeyi çok seven Ruslar içinde seyahatin maliyetine çok duyarlı olanların oranı hayli büyük. Bu nedenle Dolar-Euro paritesinin bu yıl başından bu yana Euro lehine gelişmesi de Türkiye lehine oldu. Eurozona seyahat eden Ruslar Euro’nun değerinin dolara karşı artışı nedeniyle Avrupa’daki diğer destinasyonlara yöneldiler. Türkiye bu trendden olumlu etkilendi.

Rusların özellikle de alışveriş için en çok gittiği ülkeler arasındaki Finlandiya’nın bu yıl Rusya pazarında yaşadığı hezimetin temel nedenini euro/dolar paritesinde gelişmelere bağlayanlar var.

Herald Tribune’nin bildirdiğine göre Ruslar dünyada en fazla yastık altı dolara sahip ulus durumunda. Rakamsal olarak yastık altında 50 milyar dolar olduğundan söz ediliyor. Döviz tutmanın yasalara göre de sakıncası yok. Ülkede yabancı kurla alışveriş yasak olduğu için halk “Conditional Unit” diye bir deyim uydurmuş. Aslında fiyatı dolara endekslemekten başka bir şey olmayan bu yolla fiyatlar yoğun biçimde dolar cinsinden ifade ediliyor. Ancak, bu durumun özellikle de 2003 başından beri Euro’nun lehine değişme eğilimine girdiğini belirtmek de gerekiyor. Çünkü ithalatın yüzde 42’si Avrupa’dan geliyor.

Seyahat pazarlamasında ipuçları

Rus seyahat pazarında 9 yıl çalışmış olan AITS-Marketing’den Kim Waddoup’a göre Rusya’da en büyük tur operatörlerini saptamak kolay değil. Bir çok seyahat acentesi operatörlük de yaparken, tur operatörleri de doğrudan satış yöntemi kullanabiliyorlar. Posta sisteminin güvenilir olmadığı ülkede uygun broşür ve basımı ve dağıtımı problem olabilir. Bu nedenle Workshop ve fuarlara konsantre olmak gerekiyor. Seyahat ve leisure basınından iyi yararlanmalı ve elektronik pazarlamaya konsantre olmalı.

RTM’de yer alan bir diğer haberde bu ülkede incentive ve kongre turizminde çarpıcı bir potansiyel olduğunu vurgulanıyor. Kuruluşun yaptığı ankette bir çok firma ve kuruluşun MICE faaliyetlerinde bulunmasına rağmen bunun MICE faaliyeti olduğunu bilmediği belirtiliyor.


Rusya Seyahat ve Turizm Tahminleri 2002-2007

2004 2005 2006 2007
 Yabancı turist sayısı
(‘000)
23,050 23,955 24,840 25,757
 Yurtdışı seyahat sayısı
(‘000)
24,635 26,352 28,050 29,719
 Yurtdışı seyahatlerde
yapılan harcama
(US$ m)
14,363 15,107 16,179 17,412
 Yabancı turistlerden
elde edilen gelir
(US$ m)
5,247 5,563 5,952  6,412
 Otel ve restoranlarda
yapılan harcamalar
(US$ m)
6,496  7,184 8,044 8,956

Kaynak: Economist Intelligence Unit.

Rusya turizm endüstrisi

Rusya’da turizm yönetimi 2000 yılında alınan bir kararla Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’na bağlanmış ve bu bakanlığın bünyesinde Turizm Departmanı kurulmuş. Bu departmanın başında ise halen Bayan Natela Otarovna Shengelia bulunuyor. Özel sektörün en büyük örgütü ise Rusya Seyahat Endüstrisi Birliği’dir. Bu gün seyahat endüstrisi ile tüketici arasındaki ilişkileri düzenleyen iki temel federal yasa bulunuyor. Bunlardan birisi 1996 yılında çıkarılan ve Devletin turizm alanındaki görevlerini belirleyen Rus ve yabancı seyahat ve turizm tüketicilerinin haklarını belirleyen “Turizm faaliyetlerinin ilkeleri”, diğeri de yine 1996 yılında çıkarılan ve en son 2001 yılında değişiklik öngörülen “Tüketici Hakları yasasıdır”. Rusya Turizm Departmanı bu yasaları yetersiz buluyor ve üzerlerinde değişiklik yapılması için girişimlerde bulunuyor.

Rusya’da bu gün 10 bine yakın turistik konaklama tesisi var. Bunların sahip olduğu yatak sayısı 1 milyon 100 bin ve yüzde 40’ı otel ve benzeri tipteki konaklama tesislerine ait. Doluluk oranı ise 2000 yılı itibarıyla yüzde 42 düzeyinde. Konaklama tesislerinin en pahalı olduğu bölgeler ise Moskova, St. Petersburg, Krasnodar, Sivastapol ve Kaliningrad bölgeleri.
Ülkenin en büyük havayolu taşımacısı şirket Aeroflot uluslar arası havayolu yolcu taşımacılığının yüzde 68’ini gerçekleştiriyor. Şirket 54 ülkede 108 noktaya uçuş gerçekleştiriyor.

Rusya’nın en büyük iç hatlar havayolu ise Sibir. Bu şirket diğer bir iç hat taşıyıcı olan Vunukovo ile birleşerek ülkenin en büyük ikinci havayolu şirketini oluşturmak üzereler. Her iki şirketin 2002 yılında taşıdığı yolcu sayısı 1,7 milyon.

İç turizm aktivitelerinin yoğun olduğu ülkedeki otellerde 2000 yılında 17 milyona yakın Rusya Federasyonu vatandaşı konakladı. Ayrıca ülkenin sağlık tesisleri ve sanatoryumlarında da 8,5 milyon kişi konakladı. İç turizm aktivitelerinin en belirgin aktiviteleri Güney Rusya’da plaj tatilleri, Volga nehrinde Kruvaziyer turlar, sağlık turizmi ve kar turizmi. Son yıllarda kültürel seyahatlere ve doğa sporlarına da ilginin arttığı belirtiliyor. İç pazarın bu büyüklükleri Türkiye için önemli bir potansiyelin de varlığına işaret ediyor.

Yıl boyunca turizm endüstrisi ile ilgili yaklaşık 70’e yakın fuarın gerçekleştiği ülkede Turizm Departmanı bu fuarların 11 tanesine destek veriyor. Bahar aylarında gerçekleştirilen MITT ve sonbaharda gerçekleştirilen “Leisure” fuarları bunların en büyükleri.

KAYNAKÇA:
1)
Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı Turizm Departmanı
2) www.russiatourism.ru
3) Rusya Seyahat Endüstrisi Birliği
4) http://rata.travel.spb.ru