XABZE ÜZERİNE

Hakan Eken

Fesaps Marje,

Bu grupta ve Çerkeslerin olduğu her yerde xabzeden söz ediliyor, Çerkesler birbirini xabzeye uygun davranmamakla eleştiriyor, suçluyor… Ama kimse xabzenin gerçekte ne olduğunu cevaplamaya hatta düşünmeye yanaşmıyor..

Xabze M.S. 6.-7.yüzyıllarda mı ortaya çıktı? Yoksa İsa’nın doğumu ile mi?

Elbette hayır. Çerkes kimliği Kafkasya’da belirdiği günden itibaren adım adım gelişti, değişti ve bugünlere geldi. Peki hangi ihtiyaçtan doğdu? Bütün toplumların olduğu gibi, Çerkeslerin de toplumsal yaşamlarını düzenleyecek, dünyayı, evreni ve yaşamı anlama çabalarını ifade edecek, doğanın gücü karşısında saygılarını, onunla birlikte barışık bir yaşam beklentilerini karşılayacak ruhani ihtiyaçlarını tatmin edecek taleplerden doğdu…

Hıristiyanlık ve İslamiyet’in dünya üzerinde ve Kafkasya’da yayılması ile eski inanışlar birçok toplumdan silindi ama Çerkeslerden 20.yüzyıla kadar silinmedi (her iki dinin baskılarına rağmen). Ancak anayurdun kaybı, xabzenin temellerini sarstı ve daha önce değindiğim gibi, Osmanlı’da dinamizmini kaybetmiş, tarikatlaşmış ve köhne düzenin savunucusu durumuna gelmiş bir İslami yorum, Çerkesler arasına bağnazlığı sokarak, xabzeye yabancılaşmalarına, gerçek kimliklerini kaybetmelerine yol açtı.

Bu bağlamda sorduğum üç soruyu tekrarlayarak Çerkes’im diyen herkesin bu tartışmayı kendi içinde yapmasını umut ediyorum.

(Araya bir not da Bekir Tolga arkadaşım için; önceki e-mailimi bir kez daha okusaydınız, gereksiz bir cevap yazmak zorunda kalmazdınız.)

Benim yazımda, asla İslamiyet ve bağnazlık özdeşleştirilmiş değil ve evrime sanırım sizden çok ben inanıyorum ve xabzenin bu gelişimine de değiniyorum; son olarak ne siz, ne de aklı başında hiç kimse hem tarihsel süreç, hem kutsallıkla ilgili kavramları açısından İslamiyet’le Çerkesliği/xabzeyi özdeş tutamaz.

Modern yaşamın ve farklı dinlerin getirdikleri ile kendi kimliğini kaybetmeden uzlaşmış bir Çerkes olarak mı;

Bir Müslüman ya da Hıristiyan olarak mı;

Bir Türk, Rus, Gürcü ya da esası, Amerikalı bir tüketim toplumu bireyi gibi olarak mı;

Bu sorunun cevabını kendine veremeyen biri hem kendi kafasını hem de başkalarının kafasını bulandırmaktan başka bir şey yapamaz…

Kafkasya’yı Ruslar işgal edip Çerkesler de Osmanlı’ya göç etmeseydi de, Çinliler işgal edip yerleşseydi, bugünkü mantaliteyle, xabzenin Budizm’e ya da Konfucyanizm’e uygun olup olmadığını tartışıyor olacaktık.