YAHYA NEPSEV İLE ESKİ BİR GÖRÜŞME

HAPİ Cevdet Yıldız

Ekim 1988’de İsrail’in Kfar-Kama beldesi Belediye Başkanı Yahya Nepsev, akrabası ve danışmanı Ahmed Nepsev ile birlikte Türkiye’yi ziyaret etmişti. Ben de onların gezi izlenimlerini yazıp, o zamanlar yayınlanmakta olan “Kafdağı” dergisine göndermiştim ama yayınlanmamıştı. Şimdi,  özetle o dönemde tamamını yayınlamayı da uygun bulmadığımız Adigey‘e ilişkin bir haberi, yani dönemin İsrail Başbakanı Yitzak Şamir‘e atfen verilen bir bilgiyi, gecikmiş de olsa, aktarmak istiyorum.

HAPİ Cevdet Yıldız: Sizi tanıyabilir miyiz?

Yahya Nepsev: 11 yıldan beri İsrail’in Kfar-Kama beldesi belediye başkanıyım. Daha önce bölge ve kent planlanası üzerine çalışıyordum. Gezi amacım tanışmak, Kfar-Kama’da kuracağımız Adige Müzesi için malzeme toplamak, bu arada önemli ve sevindirici bir bilgiyi de sizlere aktarmaktır. Müze için aradığımız her türlü malzeme ve antikayı, özellikle İstanbul Kapalıçarşı’da bulduk. Bu iş için hükümetimiz de bir ödenek ayırdı.

İSRAİL

HAPİ Cevdet Yıldız: İsrail’deki yaşamınıza ilişkin neler söylemek istersiniz?

Yahya Nepsev: Köyümüz İsrail’in en güzel ve gözde turistik yerlerinden. Onarım gerektiren eski bir kalemiz bile var. Köyümüzün ve ikinci köyümüz Reyhaniye’nin etnik ve doğal yapılarını korumaya özen gösteriyoruz. Müslüman’ız, hacca gittim ama biz dini politikaya ve devlet işlerine karıştırmıyor, bireysel inanç konusu olarak algılıyoruz.

Kfar-Kama okullarında temel eğitim dili Yahudice. Reyhaniye’de ise Arapça. Her iki dil de resmi dil, okullarımızda okutuluyor. Adigelerin devam ettiği okulların 4’ncü ve 5’nci sınıflarında, sınıf başına haftada 2 ders saati olmak üzere Adigece de okutuluyor.

Köyümüzde içki içilmez, köy dışında içenlerimiz de çok azdır. Kendimizi Yahudi ve Araplarla eşit haklı ama onlardan ayrı bir toplum olarak görüyoruz. Herkesin etnik ve dini kimliğine saygılı ve barışçı bir toplumuz.

HAPİ Cevdet Yıldız: Kültürel nitelikli çalışmalarınızın neler olduğunu söyler misiniz?

Yahya Nepsev: Hükümet kimliğimizi ve kültürümüzü korumamız doğrultusunda  bizi destekliyor. Bize haftada 15 dakika Adigece radyo yayını olanağı da sağladı ama bu iş için gerekli elemanlardan yoksun olduğumuzdan, bu işi bir türlü rayına oturtamadık. Biz İsrail Adigeleri arasında sizdeki gibi, gelişmiş bir dayanışma anlayışı da yok. Herkes kendi işi, kendi derdi peşinde.

TÜRKİYE

HAPİ Cevdet Yıldız: Türkiye’ye ilişkin gezi izlenimlerinizi anlatır mısınız?

Yahya Nepsev: Türkiye güzel bir ülke. Türk ya da değil, gördüğüm insanlar, genellikle sakin ve terbiyeli kimseler. 21 gün boyunca bazı Adige köylerini, İstanbul, Ankara ve Düzce gibi kentleri gezdik.

HAPİ Cevdet Yıldız: Türkiyeli Adigeleri nasıl buldunuz?

Yahya Nepsev: Adigelerden hayli yakınlık ve ilgi gördük. Bu denli çok sayıda Adige ile karşılaşmış olmak, küçücük bir toplum olan biz İsrailli Adigeler için hem şaşırtıcı ve hem de sevindirici oldu.

Bazı Adige köylerinin durumunu ise beğenmedim. Bazı semt kahvehanelerinde eski Adige inceliğini ve konukseverliğini göremedik, ayağa kalkma ve hoşgeldin (къеблагъ) deme nezaketi bile kalmamış; selam verdiğimiz halde kağıt oyunları oynamaya devam ettiler. Yadırgadım, üzüldüm ve Adigelik adına da utandım.

Bazı kentlerdeki durumu ise iyi buldum, özellikle İstanbul’daki bilinçliliğe hayran kaldım, hiçbir yerde bu ölçüde bir kültürel bilinçlenme bulunduğunu sanmıyorum.

HAPİ Cevdet Yıldız: Daha başka neleri eleştirebilirsiniz?

Yahya Nepsev: Adigece ihmal ediliyor, buna çok üzüldüm. İşin asıl üzücü olan yanı Adigece bilenlerin bile Adigece konuşmamakta olmaları, bunu anlamak mümkün değil.

ASIL HABER

HAPİ Cevdet Yıldız: Bize önemli bir bilgi getireceğinizi İsrail’den telefonla bana bildirmiştiniz? Nedir?

Yahya Nepsev: İsrail’in Başbakanı Yitzak Şamir‘in Likud Partisi‘nden seçilmiş bir belediye başkanıyım. Likud partili belediye başkanlarının bir toplantısının bitiminde, Şamir benden kalmamı istedi: “Sana önemli bir haberim var” dedi. ”Moskova’dan gelen bir Rus gazeteci ile görüştüm. Dağlık Karabağ sorunu için ne düşünüldüğünü sordum. Bana ‘Bütün sorunlar çözülecek. Bunun için, önce Ruslarla bir sorunu bulunmayan Adigelere, Adigey’e deneme niteliğinde bir cumhuriyet kurdurulacak. Başarılı bir sonuç alırsak, Karabağ da dahil, bütün etnik sorunlar çözülecek’ dedi. Ayrıca ‘Sizde de Adige var mı?’ diye de sordu, ben de ‘var’ dedim.

HAPİ Cevdet Yıldız: Ankara’dan gelen birileri, herhalde bu sizin verdiğiniz bilgileri kendi algılamalarına göre yorumluyor olmalılar. Kafkasya’daki Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabardey-Balkarya bölgelerinin birleştirilmeleri yoluyla yeni ve büyük bir “Adige Cumhuriyeti” kurulacağını söylüyorlar. Bu söylenenlere ilişkin olarak ne dersiniz?

Yahya Nepsev: Cumhuriyet olacak olan yer Adigey’dir, başka türlü bir bilgiden haberdar değilim.

HAPİ Cevdet Yıldız: Teşekkür ederim.

Not: Bu röportaj, ilkin Jineps gazetesinde (sayı 19, s. 5) yayınlandı. Şimdi yeniden gözden geçirilmiştir. -HCY