Çetawe İbrahim

Ölüm, insanlar için olduğu gibi tüm canlılar içinde kaçınılmaz bir sondur. Çerkes adet ve geleneklerinde ölümle ilgili olanlar çok önemli bir yer tutar. Cenaze ile ilgili gelenekler; kıyafetten konuşma ve davranış biçimlerine, iletişim, defin hizmetlerine, taziyede bulunma ve taziye kabul etmeye kadar birçok unsuru kapsar.

Benim yaşadığım Adigey’de ve Kafkasya’nın genelinde cenaze ile ilgili geleneklere özel önem verilir ve titizlikle korunmasına dikkat edilir.

Türkiye ve diğer Ortadoğu ülkelerinde ise Çerkeslere özgü cenaze geleneklerinin büyük ölçüde kaybedildiğini, yaşanılan ülkedeki çoğunluğun adet ve geleneklerinin uygulamada yoğunluk kazandığını görmekteyiz.

Burada sosyal medyada yer alan cenaze duyurularından, bu konuda sıkça yapılan ve geleneklerimize uymayan iki davranış biçiminden söz etmek istiyorum.

Bir insanımız yaşama veda ettiği zaman cenaze sahiplerine düşen görev ölüm anından itibaren müteveffanın yasını tutmaya başlamak olmalıdır. Sosyal medyada duyuru yapmak cenaze sahiplerinin değil müteveffanın arkadaşlarının, dostlarının, meslektaşlarının görevi olmalıdır. Ölüm olur olmaz telefonun başına geçip, “annemi, babamı, kardeşimi kaybettim “gibi duyuruların yapılması uygun değildir. Bu sizin bu haberi duyuracak eşiniz dostunuzun olmadığı anlamına gelebilir. Bu yüzden yakınlarınızın ölüm duyurularını kendiniz değil bir başkasına yaptırmanızın uygun olduğunu belirtmek isterim.

Yaşamını yitiren kişinin kimin annesi, kimin kardeşi, kimin babası, kimin kayınvalidesi, dernek yönetiminden kimin nesi olduğu öncelikle belirtildikten sonra müteveffanın ismi ancak paragrafın sonlarında yer alabilmektedir. Ünlü yakınları olmazsa müteveffanın adının bir kıymeti yokmuş gibi davranılmaktadır.

Yapılması gereken öncelikli olarak yaşamını yitiren kişinin adının soyadının, memleketinin, yaşadığı yerin, mesleğinin, kişiliğinin, yaptığı güzel hizmetlerin belirtilmesi olmalıdır. Duyuruda aslolan vefat eden kişi olmalı, ünlü yakınlarının ismi onun isminin önüne geçmemelidir.

Müteveffanın yakınlarından isim verilerek bahsedilmesi uygun değildir. Bu durumda ismini belirtmediğiniz diğer yakınlarının kalplerini incitmiş olabilirsiniz.

Bir xabze uzmanı değilim ama yaşadıklarımın, gördüklerimin, okuduklarımın bana öğrettiği budur. Geleneklerimize uymayan bu uygulamalardan üzüntü duyduğum için konuya değinme gereği duydum.